TOWEZERANI CIKHULUPIRO CAWO | ZUZE

‘Kutculula Kuna Mulungu Tayu?’

ZUZE akhabuluka kaluma mu ndzidzi ukhafamba iye n’nyumba yacidima buluka ku basa ikhacita iye pa mbuto yakupisa. Kupisa kwa dzuwa ya dziko ya Ejito kukhacitisa kuti nkaidi mupise kakamwe. Pisaoneka ninga iye akhaziwa mizera yonsene, mbuto zonsene zikhadapanduka m’mapfufu. Ineyi ikhali dziko yace ipswa. Mbwenye iye akhalemedzwa kakamwe mwenemu. Ngakhale tenepo, iye akhali nkaidi.

Iye kazinji kene akhanyerezera kakamwe pya kubwerera ku mapiri a ku Hebroni, mbuto ikhadyesa iye mikumbi ya pifuyo pya babace, mabira peno mbuzi. Akhali nkati mwa pyaka 17 pyakubalwa mudatumwa iye na babace Yakobe, paulendo wa makilometru mazinji bulukira panyumba. Pisaoneka kuti ufulu unoyu wadzamala. Abale a Zuze akuti akhali na bibvu ansandukira mbamphata na kungulisa ninga bitcu. Iye akwatwa mbaenda ku Ejito, kweneku atoma kutumikira panyumba ya nkadamu wa mu Ejito Putifare. Zuze akhali wakunyindirika kuna mbuyace mpaka kupambizirwa kwace kuti akhafuna kupita m’mabonde na nkazi wa Putifare kwakuti kwancitisa kuikhwa nkaidi.a—Genesi, kapitulu 37, 39.

Zuze akhali na pyaka 28 pyakubalwa, pontho akhadamala cifupi na pyaka khumi mbali nkaidi ninga bitcu. Iye nee akhalibve na cidikhiro cadidi ca umaso wace. Kodi iye mbadakhala waufulu? Mbadaona pontho babace wakufunika wakukalamba peno ng’ono wace wakufunika Benjamini? Kodi mbadakhala nkaidi mu ndzidzi ungasi?

Kodi imwe mwakhalambo kale na mabvero ninga a Zuze? M’midzidzi inango umaso usakhala wakunentsa mbukhonda bverana na pidikhiro pikhali na ife mu uphale peno utsikana wathu. Mwandimomwene, nyatwa zinakwanisa kuoniwa ninga nkhabe kumala, pontho kukhala zakunentsa kuzipirira. Tendeni tione kuti tinapfundzanji kubulukira ku cikhulupiro ca Zuze.

‘YAHOVA APITIRIZA KUKHALA NA ZUZE’

Zuze akhadziwa kuti Mulungu wace, Yahova, cipo anduwala na cidziwiso ceneci camphedza toera kupirira. Maseze akhali nkaidi ku dziko inango, Yahova asaka njira toera kumpasa nkhombo. Natenepa, ‘Yahova apitiriza kukhala na Zuze mbakhala wakukhulupirika kwa iye na kuncitisa kuti afuniwe na nyakutonga kaidi.’ (Genesi 39:21-23) Mukhapitiriza Zuze kuphata basa mwakuwanga, akhacitisa kuti Mulungu apitirize kumpasa nkhombo. Pikhali pyakutsandzayisa tani kwa iye kudziwa kuti ndzidzi onsene Yahova akhali na iye!

Kodi Yahova akhafuna kusiya Zuze nkaidi ineyi kwenda na kwenda? Zuze nee akhadziwa ntawiro, mbwenye apitiriza kulonga pyenepi kwa Mulungu wace mu phembero. Mukhacitika pyenepi, ntawiro wabwera munjira yakukhonda dikhira. Ntsiku inango, nkaidi mukhali uviyaviya mudafika anyakaidi anango awiri​—anyabasa a Farao. M’bodzi akhali nyakuphika mikate; unango akhali nyakupereka pyakumwa.​—Genesi 40:1-3.

Nyakuonera kaidi apasa basa Zuze yakutsalakana amuna anewa awiri akuti akhali acidzo.b Ntsiku inango namasiku m’bodzi na m’bodzi alota pinthu pyakukhonda kubveseseka. Mudaaona Zuze namacibese, alonga kuti ciripo cidadodomeka. Natenepa iye aabvundza: ‘Thangwi yanji muli akutsukwala lero?’ (Genesi 40:3-7, NM) Panango makhaliro ace adidi acitisa amuna anewa kulonga nyatwa zawo. Zuze nee akhadziwa pikhafuna kucitika, mbwenye kucedza kweneku mbukudacinja umaso wace. Zuze mbadakhonda kutsalakana mwadidi amuna anewa awiri, nee mbapadaoneka kucedza pakati pawo. Cisankhulo cace cinaticitisa kubvundzika: ‘Kodi ndisapangiza cikhulupiro canga kwa Mulungu mukupangiza citsalakano kwa anthu anango?’

Amuna anewa awiri afokotoza kuti akhadatsukwala thangwi ya pinthu pidalota iwo​—mbakhonda kudziwa mabvekero apyo. Aejito akhapasa ntengo ndoto pontho akhalemedza kakamwe munthu akhatculula ndoto. Amuna anewa awiri nee akhadziwa kuti ndoto zawo zikhadabuluka kwa Mulungu wa Zuze, Yahova. Mbwenye Zuze akhadziwa. Iye aapasa cinyindiro cakuti: ‘Kutculula kuna Mulungu tayu? Longani ndoto zanu.’ (Genesi 40:8) Mafala a Zuze aciri akufunika kwa anyakupfundza onsene a Bhibhlya. Mbipidakhala mwadidi anthu onsene amauphemberi mbadapangiza kucepeseka. Ife tisafunika kusiya manyerezero akudzikuza mbatinyindira Mulungu toera kusaka mabvekero andimomwene a mafala ace.​—1 Atesalonika 2:13; Tyago 4:6.

Nyakupereka pyakumwa ndi adatoma kulonga pidalota iye. Iye apanga Zuze pya ndoto zace za nthawi zitatu zakudzala na mauva. Mauva akhadatokota, na nyakupereka pyakumwa aikha vinyu n’khomitco ya Farao. Na ciphedzo ca Yahova, mwakukhonda dembuka Zuze adziwa mabvekero a ndoto. Iye apanga nyakupereka pyakumwa kuti nthawi zitatu zisabveka ntsiku zitatu; mu ntsiku zenezi, Farao anadzapasa nyakupereka pyakumwa cidzo cace cakale. Mu ndzidzi ukhatsandzaya nyakupereka pyakumwa, Zuze amphemba: ‘Ndaphata miyendo, undikumbukire mu udidi wako, undilonge kuna Farao.’ Zuze afokotoza kuti iye akwatwa kunyumba kwace mbaikhwa nkaidi mwakusowa mathangwi.​—Genesi 40:9-15.

Thangwi ya mphangwa zadidi zidabva nyakupereka pyakumwa, nyakuphika mikate aphembambo Zuze mabvekero a ndoto zace zakuti akhadaona pitundu pitatu pya mikate pabodzi na mbalame mbizikadya mpitundu pikhali pa nsolo pace. Zuze alongambo pya mabvekero a ndoto zenezi. Mbwenye nee akhali mabvekero adidi kwa nyakuphika mikate. Zuze alonga: ‘Matcululiro ace ndi awa: pitundu pitatu ndi ntsiku zitatu. Pa ntsiku zitatu, Farao anadzatonga kukugwanda nsolo mbakumanika pa mphanda, na mbalame zinadzadzonkhona nyama yako.’ (Genesi 40:16-19) Ninga pinacita atumiki onsene akukhulupirika a Mulungu, Zuze alonga mphangwa za Mulungu mwacipapo, mphangwa zadidi na zakulonga thangwi yakutongwa kwakuti kukhali cifupi.​—Izaiya 61:2.

Pakupita ntsiku zitatu, mafala a Zuze akwanirisika. Farao acita phwando ya kukumbuka ntsiku yakubalwa​—ncitiro wakuti nee ukhagumanika pakati pa atumiki a Mulungu m’midzidzi ya Bhibhlya​—mbalonga pya kutongwa kwa anyabasace awiri. Nyakuphika mikate aphiwa, ninga mukhadalonga Zuze, mu ndzidzi ubodzi ene nyakupereka pyakumwa abwezerwa cidzo cace cakale. Mbwenye, pyakutsukwalisa mphyakuti mamuna wakukhonda kupereka takhuta aduwala pidacita Zuze.​—Genesi 40:20-23.

‘ADAPICITA SINE TAYU!’

Pyaka piwiri pyamumphu pyapita. (Genesi 41:1) Nyerezerani kuti pyakhala pyakutsukwalisa tani kwa Zuze! Panango pidikhiro pyace pikhali pyakuwanga pidamala Yahova kumphedza kufokotoza mabvekero a ndoto zakukhonda kubveseseka za nyakupereka pyakumwa na nyakuphika mikate. Natenepa, mukhapita ntsiku ibodzi na ibodzi, Zuze akhalamuka na cidikhiro cipswa cakuti ineyi inadzakhala ntsiku ya kubuluswa kwace​—mbwenye pinthu nee pikhacinja nkaidi. Panango pyaka pyenepi piwiri pyakhala pyakunentsa kakamwe mu umaso wa Zuze toera kupirira. Mbwenye iye cipo asiya kunyindira Mulungu wace, Yahova. Mbuto mwakukhala wakusowa cidikhiro, iye atonga kupirira na kudikhira kumaliswa kwa nyatwa zenezi.​—Tyago 1:4.

Mu ntsiku zino zakunentsa, ife tonsene nee tisafunika kuwangisira kupirira? Toera kupirira mayesero a umaso, tisafunika kukhala akudzitonga, akupirira na antendere wa muntima wakuti ndi Mulungu basi anatipasa. Ninga pidacita iye na Zuze, anatiphedzambo kumalisa kupswipa ntima na kutipasa cidikhiro.​—Aroma 12:12; 15:13.

Nyakupereka pyakumwa aduwala Zuze, mbwenye Yahova cipo anduwala. Ntsiku inango namasiku, Yahova acitisa Farao kulota pinthu piwiri. Cinthu cakutoma, mambo aona ng’ombe zinomwe zakukhuma mbizikabuluka mu Nkulo wa Nilo, na ng’ombe zinomwe zakuonda. Zakuonda zikhadya zakukhuma. Buluka penepo, Farao alota pontho ndzeti zinomwe zakudzala na pinthu. Pontho aonambo ndzeti zinomwe zakusowa pinthu mbizikadya zakudzala na pinthu. Namacibese, Farao alamuka wakudzudzumika kakamwe thangwi ya ndoto, natenepa acemera anyakudziwisa ace onsene na anyakuombedza onsene toera azitculule. Onsene acimwana. (Genesi 41:1-8) Panango akhapenula peno akhali na maonero akusiyana, ife nkhabe kupidziwa. Mbwenye pinadziwa ife mphyakuti Farao akhali wakutsukwala kakamwe​—mbasoweratu cidikhiro ca mabvekero a ndoto zace zakukhonda kubveseseka.

Pakumalisira, nyakupereka pyakumwa akumbuka Zuze! Cikumbuntima cace cikhanthabusa, mbapanga Farao pya mphale waluso ali nkaidi wakuti atculula mwadidi ndoto zace na za nyakuphika mikate pyaka piwiri nduli. Mwakucimbiza, Farao acitisa kuti Zuze abuluswe nkaidi.​—Genesi 41:9-13.

Nyerezerani mabvero a Zuze mudatambira iye mphangwa za Farao. Mwakucimbiza acinja nguwo zace na kucinga ndebvu zace​—panango mbacinga ntsisi yace yonsene, thangwi unoyu ukhali nsambo wa Aejito. Mwakukhonda penula iye aphembera na ntima onsene kwa Yahova toera apaswe nkhombo pakucedza kweneku! Mwakukhonda dembuka iye akhali n’thando yakutonga miseru ya nyumba ya mambo, dzololo pamaso pa mambo. ‘Buluka penepo Farao apanga Zuze: ‘Ndalota, mbwenye nee munthu m’bodzi adanditcululira; mbwenye ndabva kuti iwe usadziwa kutculula ndoto.’’ Ntawiro wa Zuze wapangiza pontho kucepeseka na kukhulupirika kwace kwa Mulungu: ‘Adapicita sine tayu, ndi Mulungu anakwanisa kupfulikisa ntima wa Farao.’​—Genesi 41:14-16.

Yahova asafuna anthu akucepeseka na akukhulupirika, natenepa si pyakupenula tayu kuti iye apasa Zuze ntawiro wakudzumatirisa kwa amuna audziwisi na anyantsembe. Zuze afokotoza kuti ndoto ziwiri za Farao zikhali na mabvekero mabodzi ene. Kubwerezera mabvekero, pikhapangiza kuti Yahova ‘akhadatonga kuti pinthu picitike.’ Ng’ombe zakukhuma na ndzeti zakudzala na pinthu pikhapangiza pyaka pinomwe pya cakudya mu Ejito, na ng’ombe zinomwe zakuonda na ndzeti zakukhonda khala na pinthu pikhapangiza pyaka pinomwe pya njala. Njala mbidafudza kuinjipa kwa cakudya n’dziko.​—Genesi 41:25-32.

Farao adziwa kuti Zuze atculula mwadidi ndoto zenezi. Mphapo ninji pikhafunika kucitwa? Zuze anyerezera cinthu cibodzi. Farao akhafunika kusaka munthu ‘wakulungama na waudziwisi’ toera kutsalakana kugumanywa kwa cakudya mu nyumba yakukoyera pinthu nkati mwa pyaka pinomwe pya phoso na kugawa cakudya ceneci kwa ale anacifuna mu ndzidzi wa njala. (Genesi 41:33-36) Pidatamba Zuze na maluso ace pyancitisa kuti akwanise kucita basa ineyi, mbwenye nee akhadzikuza. Kucepeseka kwace na cikhulupiro cace pyamphedzambo kukhala wakukhonda kudzikuza. Tingakhala na cikhulupiro candimomwene kwa Yahova, nee tinadzakhala aumbirimi peno akudzikuza. Ife tinakhala pa ntendere mbitisiya pinthu m’manja mwa Yahova!

“TINADZAGUMANA PONTHO IFE MUNTHU UNANGO NINGA UYU?”

Farao na anyabasace onsene aona udziwisi wa pidanyerezera Zuze. Pontho mambo adzindikira kuti Mulungu wa Zuze ndiye akhapasa mphambvu mafala a Zuze. Iye alonga kwa anyabasace n’thando yakutonga miseru ya nyumba ya mambo kuti: “Tinadzagumana pontho ife munthu unango ninga uyu, wakudzala na nzimu wa Mulungu?” Iye alonga kuna Zuze: ‘Ninga Mulungu akudziwisa pyonsene ipi, nkhabebve unango wandzeru na wakudziwisa ninga iwe. Iwe ene unadzakhala ntongi wa nyumba yanga; mbumba yanga yonsene inadzatongwa na iwe, mu umambo basi, ine ndinadzakhala nkulu kupita iwe.’​—Genesi 41:38-41.

Farao akwanirisa mapikiro ace. Mwakukhonda dembuka Zuze abvazikwa nguwo zadidi. Farao ampasa nkufu wa ndalama, mphete, gareta ya mambo na ufulu wakufamba n’dziko yonsene mbacita pidanyerezera iye. (Genesi 41:42-44) Buluka penepo, nkati mwa ntsiku, Zuze abuluka nkaidi mbaenda ku nyumba ya mambo. Mwakucepeseka iye atoma kutonga ninga waciwiri kwa Farao. Pikhaonekeratu pakweca kuti Zuze akhakhulupira Yahova Mulungu! Yahova akhaona kusowa ulungami konsene kukhacitirwa ntumiki wace mu pyaka pizinji. Iye atsalakana pinthu pyenepi pa ndzidzi wakuthema na munjira yadidi. Yahova akhafuna kumalisa tayu basi ene pinthu pyakuipa pikhacitirwa Zuze mbwenye kukoyambo dzindza yakutsogolo ya Aisraele. Ife tinadzaona kuti pyenepi pyacitika tani mu nsolo wa ntsogolo.

Imwe mungathimbana na nyatwa, panango kusowa ulungami kwa pyaka pizinji, lekani kubwerera nduli. Kumbukani Zuze. Nakuti iye cipo asiya udidi wace, kucepeseka kwace, kupirira kwace na cikhulupiro cace, iye apasa Yahova mathangwi akupitiriza kumpasa nkhombo mpaka kunkhomo.

[Pidzindikiro pyapantsi]