Fa Nyameɛ Afutue Bɔ Ɔfa Nzãa Nwo Ne Bɔ Wɔ Bra
YEHOWA ahyɛ yɛ nningyein pẽe bɔ ɔmaa yɛnye gye wɔ asetena nu ɔ. Nakoso sɔ nningyein bɔ wafa wama yɛ ne, yɛ bɔbɔ yeɛ yekohyire atẽe bɔ yɛkɔfa so yɛkɔfa yɛkɔyɛ adwuma ɔ. Sɔ nningyein bɔ yɛkã yenwo dwirɛ ne, enu kõ yeɛ ole nzãa. Bible ne kã yenwo dwirɛ kyɛ ɔte akyɛdeɛ bɔ Nyameɛ afa ama yɛ ɔ. Ɔkã kyɛ: “Ɛpoentolɛ ma sona sere, nzaa ma sona nye gye.” (Nwo. 10:19; Edw. 104:15) Nakoso ebia ahyɛ ye nzorɛ kyɛ, atẽe bɔ ebiemɔ faso fa nzãa yɛ adwuma ne, ɔttemayé. Afei koso mmenia bɔ bɛwɔ ewiase mukoraati ne, ole adwene bɔ ebiala le ye wɔ nzãanonɛ nwo ɔ. Yede sɛ ɛte Kristoniɛ a, nzu yeɛ ɔkɔboka wɔ maa ɛkɔnea wɔnwo yé wɔ nzãanonɛ nwo ɔ?
Sɛ yesi gyinayɛɛ kyɛ yɛkɔnõ nzãa a, nna bɔ mmenia kã fa nzãanõnɛ nwo yeɛ odikyɛ yetie ɔ. Afutue bɔ Nyameɛ afa ama yɛ bɔ ɔfa nzãa nwo ne, ɛhẽne mmom yeɛ odikyɛ yɛfa yɛyɛ adwuma ɔ. Sɛ yɛyɛ sɔ a, ɔkɔmaa yɛnye kɔgye.
Sɛ yɛnea mmeni pẽe bɔ bɛwɔ ewiase he anu ne a, benu biemɔ wɔ berɛ a, sɛ aleɛ kyẽ na nzãa angã bɛnoa a, bɛngora tena. Na sɛ bɛsɔ nu kyɛ bɛnõ koso a, bɛnõ ye pẽe. Bɔ ɔmaa ebiemɔ nõ nzãa yeɛ ole kyɛ bɛnwa sɛ bɛnõ a, na bɛnwo atɔ bɛ fɔnwoo. Ebiemɔ koso nwa sɛ bɛnõ nzãa a, ɔmaa bɛ wora fi bɛ haw. Afei koso sɛ ɛkɔ nekaa biemɔ a, ebiemɔ kã kyɛ sɛ ɛkora nõ nzãa pẽe a, yeɛ okyire kyɛ ɛte brienzua ɔ.
Yɛ bɔ yɛte Kristofoɛ ne de, Nyameɛ amaa yanwu ɔhaw bɔ nzãa kɔhora kɔfa yɛ kɔhɔ nu ɔ. Yeti sɛ yɛnõ nzãa a, yɛnea yɛnwo yé paa. Sɛ ɛkenga Anyandera 23:29-35 ne a, ɔmaa yenwu ɔhaw bɔ ɔto ebie mmerɛ bɔ wafa yenwo wawura nzãanonɛ pẽe nu ɔ.a Aliemaa bie bɔ bɛfrɛ ye Daniel te asafo nu panyi wɔ Europe. Subaen bɔ né ɔwɔ nu kora yeɛ ɔbaasũa Bible ne, ɔhãne yenwo dwirɛ. Ɔhãne kyɛ: “Né menõ nzãa paa, na ɔnate ye sɔ nati, nzili gyinayɛɛ biemɔ bɔ ɔttemayé ɔ. Ɛhẽne maa nyɛle nningyein biemɔ bɔ kesaalae sɛ yenwo dwirɛ bapẽ me tianu a, né ɔyɛ me yea paa kyɛ nyɛle sɔ ɔ.”
Yede nzu yeɛ yɛkɔhora yɛkɔyɛ na yangɔ ɔhaw bɔ ɔte sɔ nu ɔ? Yeɛ ole kyɛ, yɛkɔfa Nyameɛ akwangyerɛ bɔ ɔfa nzãanonɛ nwo ne yɛkɔyɛ adwuma ɔ.
Akwangyerɛ bɔ ɔwɔ Bible nanu bɔ ɔfa nzãanonɛ nwo ne, ɛmɔma yesusu enu biemɔ nwo. Ɛhẽne sĩ ne, yɛkɔnea bɔ ɔmaa ebiemɔ nõ nzãa ɔ.
BƆ BIBLE NE KÃ FA NZÃANONƐ NWO Ɔ
Bible ne ndwudwo ndia nzãa kãa bɔ ebie kɔnõ ɔ. Nahorɛ dwirɛ yeɛ ole kyɛ, Bible ne po nwa sɛ ebie nõ nzãa kãa a, ɔkora ma yenye gye. Ɔkã kyɛ: “Di w’aleɛ wɔ anigye nu, ná fa anwosɛpɛ no wɔ nzaa.” (Nwo. 9:7) Mmerɛ bɔ né Yesu wɔ aseɛ he aso ne, sɛ odwu mmerɛ bie a né ɔnõ nzãa kãa. Yehowa asomvoɛ bɔ né bedi nahorɛ bɛma ye ne koso, benu biemɔ wɔ berɛ a bɛnõne nzãa.—Mat. 26:27-29; Luka 7:34; 1 Tim. 5:23.
Ɔwɔ nu kyɛ Bible ne ndwudwo ndia nzãa kãa bɔ ebie kɔnõ ne de, nakoso odwudwo tia nzãabolɛ. Bible ne kã kyɛ: “Nnɛma ɛmɔbo nzaa.” (Ɛfe. 5:18) Osa kã kyɛ ‘akɔnomnzafoɛ ngɔhɔ Nyameɛ ahennie ne anu.’ (1 Kor. 6:10) Ɛhe maa yenwu kyɛ mmenia bɔ bɛnõ nzãa pẽe, ɔne bɛbɔ bɛnõ nzãa bɛbo ne, Yehowa nye ngye bɛnwo koraa. Yeti ɔnzɛkyɛ yegyina adwene bɔ mmenia le ye wɔ nzãanonɛ nwo naso yesi gyinayɛɛ. Na mmom akwangyerɛ bɔ ɔwɔ Nyameɛ Dwirɛ nanu ne, ɛhẽne yeɛ odikyɛ yɛfa yɛyɛ adwuma ɔ.
Ebiemɔ le adwene kyɛ bɛkɔhora bɛkɔnõ nzãa pẽe bɔ bɛngɔbo ɔ. Nakoso sɛ ebie nya sɔ adwene ne a, ɔyɛ suro paa. Ofikyɛ Bible ne maa enu da berɛ kyɛ sɛ ebie te ‘akɔnomnzaniɛ’ a, ɔkɔhora kɔyɛ nikyee bɔ Yehowa nguro ɔ. (Tito 2:3; Any. 20:1) Yesu po hãne kyɛ, sɛ ebie fa yenwo wura “nzaabolɛ” nu a, ɔkɔhora kɔyɛ se kyɛ ɔkɔhɔ ewiase foforɛ nanu bie ɔ. (Luka 21:34-36) Yede nzu yeɛ ɔkɔboka Kristoniɛ bie na sɔ dwirɛ he ando ye ɔ?
BƆ YETI YEƐ ƐNÕ NZÃA, ƆNE NZÃA PẼEMBE BƆ ƐNÕ NE, SUSU YENWO
Adwene bɔ mmenia le ye wɔ nzãanonɛ nwo wɔ nekaa bɔ yɛte ne, sɛ ɛhẽne yeɛ yegyina so yesi gyinayɛɛ a, ɔyɛ suro paa. Yɛbɔ yɛte Kristofoɛ ne de, sɛ yedidi oo, sɛ yɛnõ oo, yɛbɔ mmɔden kyɛ yɛkɔfa Yehowa akwangyerɛ yɛkɔyɛ adwuma. Ofikyɛ Bible ne tu yɛ foɛ kyɛ: “Yiti sɛ ɛmɔdidi oo, sɛ ɛmɔno oo, nikyee biala bɔ ɛmɔyɛ ne, ɛ́mɔyɔ ye mukoraa bɛfa bɛhyɛ Nyameɛ animnyam.” (1 Kor. 10:31) Yede ɛmɔma yesusu edwirɛ bɔ olili so hemɔ, ɔne Bible akwangyerɛ biemɔ nwo.
Mmenia bɔ mene bɛ nate ne, ɔnate kyɛ bɛnõ nzãa nati yeɛ ɔmaa me koso menõ nzãa anaa? Ɛksadɔso 23:2 kã kyɛ: “Nnɛdi mmeni soma si ɛkɔyɔ bɔne.” Yehowa fale sɔ dwirɛ ne tuli Yisraelfoɛ nemɔ foɛ kyɛ, bɛnea yé na bamva bɛnwo bammɔ mmenia bɔ bɛyɛ nningyein tɛ́ɛ ne, na banzuesũa bɛ subaen ne bie. Ɛnnɛ koso, sɔ afutue ne kɔhora kɔboka yɛ. Sɛ yedi mmenia bɔ yɛne bɛ nate ne sĩ, na yɛfa yɛnwo yekowura nzãanonɛ nu a, ɔkɔhora kɔmaa yɛkɔyɛ nningyein bɔ ɔttemayé ɔ, na ɔkɔsɛkye yɛne Yehowa afĩa po.—Rom. 12:2.
Ɔnate kyɛ mepena kyɛ mmenia nwu kyɛ nde brienzua nati, yeɛ menõ nzãa anaa? Sɛ ɛkɔ maen biemɔ so a, bedé bɛto nu kyɛ ɔtte mvomsoɛ kyɛ ebie kɔnõ nzãa kɔbo ɔ. (1 Pet. 4:3) Nakoso ɛmɔma yetie bɔ 1 Korintofoɛ 16:13 kã ɔ. Ɛberɛ tu yɛ foɛ kyɛ: “Ɛmɔwɛne, ɛmɔgyina pindinn wɔ gyidie nu, ɛ́mɔma ɛmɔ ahone yɛ se, ná ɛ́mɔmia ɛmɔ nye.” Aso nzãa kɔhora kɔmaa ebie kogyina pindinn anaa? Daabi. Nahorɛ dwirɛ yeɛ ole kyɛ, sɛ ebie nõ nzãa bo a, ɔngora nzusu nningyein nwo yé, na ɛhe kɔmaa ɔkɔyɛ nikyee bɔ ɔttemayé ɔ. Yeti sɛ ebie nõ nzãa pẽe a, ongyire kyɛ ɔte brienzua bɔ ole akokoduro ɔ, na mmom bɔ okyire yeɛ ole kyɛ ɔnze nworɛ. Yesaya 28:7 maa yenwu kyɛ ebie bɔ wanõ nzãa wabo ne, sɛ ɔnate a ɔkɔ fofalifofali, na ɔba sɔ a, ye subaen ne kɔhora kɔto mmenia sindidua.
Yehowa ngome yeɛ ɔkɔhora kɔboka yɛ maa yekonya anwoserɛ yɛkɔfa ‘yɛkɔwɛne na yagyina pindinn wɔ gyidie nanu’ ɔ. (Edw. 18:32) Nakoso sɛ Yehowa kɔboka yɛ a, sana yɛnea yé kyɛ yengosi gyinayɛɛ bie bɔ ɔkɔhora kɔsɛkye yɛne ye afĩa ɔ. Mmerɛ bɔ né Yesu wɔ aseɛ he aso ne, ɔfale yenwo tole Yehowa so, na ɛhẽne yeɛ ɔbokale ye maa onyane akokoduro yɛle nningyein pá ɔ. Ɔnate sɔ nikyee bɔ Yesu yɛle nati, ɔmaa mmeni pẽe buli ye paa.
Mepena kyɛ me wora fi me haw nati yeɛ menõ nzãa anaa? Edweintolɛniɛ bie hãne kyɛ: ‘Sɛ adwenedwene pee tɔ me so a, wɔ [Yehowa] w’aworakyekyerɛ ma me kra nye gye.’ (Edw. 94:19) Yeti sɛ nikyeebie ha wɔ a, nna nzãa bɔ ɛkɔnõ ne yeɛ ɔkɔye ɔhaw ne kofi berɛ ɔ. Na mmom fa wɔnwo to Yehowa so ma ɔboka wɔ. Sɛ ɛkɔhora kɔyɛ sɔ a, sana ɛbɔ Yehowa mbaeɛ mmerɛ biala. Afei koso mmeni pẽe anwu kyɛ sɛ bɛkɔ ɔhaw bie nu, na bɛkã yenwo dwirɛ bekyire bɛ damvo bie bɔ bɛne ye wɔ asafo nanu a, ɔboka bɛ maa begyina yenoa. Nahorɛ dwirɛ yeɛ ole kyɛ, sɛ ebie kɔ ɔhaw bie nu, na y’adwene yɛ ye kyɛ nzãa yeɛ ɔkɔboka ye maa okogyina ɔhaw ne noa a, yede né ɔlakalaka yenwo. Ofikyɛ sɛ ebie nõ nzãa bo a, ɔkɔhora kɔyɛ se kɔma ye kyɛ ɔkɔyɛ bɔ ɔte pá ɔ. (Hos. 4:11) Daniel bɔ yalimoa yahã yenwo dwirɛ ne hãne kyɛ: “Ɔnate ɔhaw bie bɔ né mefa nu nati, né mennwu bɔ nyɛ menwo ɔ. Ɔwale sɔ ne, nhyɛle yebo kyɛ menõ nzãa kyɛbɔ ɔkɔyɛ a me wora kofi me haw ne ɔ. Nakoso ɛhẽne yeɛ ɔsɛkyele edwirɛ ne ɔ, ofikyɛ ɔmaa me damvomɔ hwẽne bɛnwo fili menwo. Afei koso né ebiala mmu me kõ.” Yede nzu yeɛ ɔbokale Daniel ɔ? Ɔtoale ye dwirɛ naso kyɛ: “Nwuni kyɛ Yehowa yeɛ odikyɛ mefa menwo meto ye so ɔ. Yeti nna nzãa yeɛ odikyɛ mefa meyɛ m’aleɛ ɔ. Nyɛle sɔ ne, ɔbokale me maa ngora ngyinane me haw ne noa.” Sɛ y’adwene yɛ yɛ kyɛ y’anyelasoɛ mukoraati ayie a, ɔnzɛkyɛ yɛmaa y’aba nu bu, na mmom odikyɛ yɛfa yɛnwo yɛto Yehowa so. Ofikyɛ Yehowa de, ɔpena kyɛ ɔboka yɛ mmerɛ biala.—Flp. 4:6, 7; 1 Pet. 5:7.
Yede sɛ ɛtaa nõ nzãa a, ɛkɔhora kobisa wɔnwo sɔ dwirɛ hemɔ. Bɔ olimoa, ‘Nzãa bɔ menõ ye ɛlɛsaen ne, m’abusũaniɛ anaa me damvo bie bɔ okuro me dwirɛ ahã yenwo dwirɛ ahyire me anaa?’ Sɛ ebie ahã sɔ dwirɛ ne ahyire wɔ a, yede odikyɛ ɛnea wɔnwo yé. Ofikyɛ okyire kyɛ nzãanonɛ aayɛ wɔ subaen. Bɔ ɔtɔ so nyɔ, ‘Ɛlɛsaen menõ nzãa pẽe metra kyɛbɔ né menõ ye mmerɛ bie bɔ wapɛ nu ne anaa?’ Sɛ enwu sɔ nikyee he wɔ wɔnwo a, odikyɛ ɛnea wɔnwo yé. Ofikyɛ ɔkɔhora kɔmaa ɛkɔɔyɛ kɔnomnzaniɛ. Bɔ ɔtɔ so nzã, ‘Sɛ aleɛ kyẽ na nzãa angã menoa a, mengora tena hɔ?’ Sɛ enwu nikyee bɔ ɔte sɔ wɔ wɔnwo a, ɛhẽne kyire kyɛ nzãanonɛ pena ka wɔ berɛ. Yeti tu yenwo agyirɛ ndɛ, na pena dɔktaniɛ bie maa ɔboka wɔ, kyɛbɔ ɔkɔyɛ a ɛkɔhora kɔyakyi ɔ.
Sɛ ebie nõ nzãa a, ɔnate ɔhaw bɔ ɔfa bato ye so, bɔ yahã yenwo dwirɛ nati, wamaa aliemaa biemɔ asi gyinayɛɛ kyɛ, bɛngɔnõ nzãa koraa. Ebiemɔ koso wɔ berɛ a, sɛ nzãa pamban po bɔ fa bɛ so a, né bɛpena bɛfe. Yeti basi gyinayɛɛ kyɛ bɛngɔnõ nzãa. Ɛhẽne ati sɛ aliemaa bie bɔ ɔte wɔ damvo si gyinayɛɛ kyɛ ɔngɔnõ nzãa a, ɔnzɛkyɛ edwudwuo tia ye, na mmom odikyɛ ɛne ye yɛ adwene. Sɛ ɛyɛ sɔ a, okyire kyɛ ebu ye.
Afei koso ebia asusu yenwo anwu kyɛ nzãa bɔ ɛnõ ye ɛlɛsaen ne, odikyɛ ɛte so. Ɛkɔhora kosi gyinayɛɛ kyɛ ɛkɔnõ nzaa ne dapɛen dapɛen, anaa ɛkɔnõ kãa bie mmerɛ bɔ ɛbaadidi ɔ. Ebiemɔ koso asi gyinayɛɛ kyɛ, nzãa bɔ yenoa yɛ hye pẽe bɔ ɔkɔhora kɔmaa bɛkɔbo ne, bɛngɔnõ. Sɛ ebie si gyinayɛɛ bɔ ɔte sɔ a, ɔboka ye maa ɔkora hyɛ yenwo so wɔ nzãa bɔ ɔkɔnõ nanwo. Sɛ ɛte Kristoniɛ na esi gyinayɛɛ ahoroɛ bɔ ɔte sɔ fa nzãa nwo a, nnɛmaa bɔ mmenia kɔhã ne bu w’aba nu, na mmom yere wɔnwo kyɛ ekoli sɔ nhyehyɛɛ bɔ ayɛ naso.
Sɛ yesi nzãa bɔ yɛkɔnõ nanwo gyinayɛɛ a, odikyɛ yesusu kyɛbɔ ɔkɔhã mmenia bɔ bepingyé yɛ nanwo. Romanfoɛ 14:21 kã kyɛ: “Ɔte paa kyɛ engoli naen anaa ɛngɔno nzaa anaa ɛngɔyɔ nikyee biala bɔ ɔkɔyɛ sundidua kɔma eliɛma ɔ.” Sɛ ɛfa sɔ afutue he yɛ adwuma a, okyire kyɛ ɛdwene sona nwo. Yeti sɛ enwu ye kyɛ nzãa bɔ ɛkɔnõ ne, ɔkɔto aliemaa bie sintidua a, ɛkɔhora kosi gyinayɛɛ kyɛ ɛngɔnõ nzãa ne kõ. Sɛ ɛyɛ sɔ a, okyire kyɛ ekuro sɔ aliemaa ne dwirɛ. Afei koso, okyire kyɛ nna bɔ ekuro ne ngome yeɛ ɛdwene yenwo ɔ, na mmom ɛdwene eliema ne koso nwo, na ebu ye.—1 Kor. 10:24.
Bɔ yahã ne la ahãmeɛ a, awaen ne koso ahyɛ mmraa ahoroɛ biemɔ afa nzãanõnɛ nwo. Sɔ mmraa ne bie yeɛ ole kyɛ, odikyɛ ebie nya afoɛ pɔtẽe bie kora né wahora wanõ nzãa. Afei koso awaen mmraa ne bie kã kyɛ, sɛ ɛkã kar, etwi moto, anaa ɛfa ngaen yɛ adwuma a, ɔnzɛkyɛ ɛnõ nzãa. Yɛbɔ yɛte Kristofoɛ ne, odikyɛ yɛfa sɔ mmraa hemɔ yɛyɛ adwuma.—Rom. 13:1-5.
Yehowa ama yɛ akyɛdeɛ pẽe bɔ ɔmaa yɛnye gye ɔ. Ebie yeɛ ole kyɛ wama yɛ atẽe kyɛ, yɛ bɔbɔ yesi gyinayɛɛ bɔ ɔfa aleɛ bɔ yekoli, ɔne nzãa bɔ yɛkɔnõ nanwo. Sɛ yesi sɔ gyinayɛɛ ne a, ɛmɔma yɛbɔ mmɔden kyɛ, akwangyerɛ bɔ yɛ Baba bɔ ɔwɔ anwuro ne afa ama yɛ ne, yɛkɔfa yɛkɔyɛ adwuma. Sɛ yɛyɛ sɔ a, okyire kyɛ yɛnye sɔ yenwo atẽe bɔ wafa wama yɛ ne.
a Adwumakue bie bɔ bɛyɛ anwonyerɛ ahoroɛ nu nhwehwɛmuɛ, na bekyire yenwo ayire bɔ bɛwɔ United States ne, bɛbɔle amaneɛ kyɛ, sɛ ebie fa mmerɛ kãa bie nõ nzãa pẽe a, ɔhaw hemɔ yeɛ ofi nu ba ɔ: Ɔmaa ebie kũ sona, anaa ɔmaa sona ne bɔbɔ kũ yenwo. Afei koso sɛ sona ne te brasua a, ɔkora maa bɛto ye mmɔnaa. Ɔfa ngondii ba agyaa nu, ɔmaa ebie bɔ adwaman, na ɛhẽne maa sona ne nya anwonyerɛ. Sɛ ɛhẽne la ahãmeɛ a, sɛ ebie nwonzɛ na ɔnõ nzãa a, baa ne kora sɛkye.