Chapitre Miombe

Jéhovah Nzapa Ayeke na yâ Temple ti Lo ti Nzoni-kue

Esaïe 6:1-13

1, 2. (a) Lawa prophète Isaïe awara suma ti lo na ndo ti temple? (b) Ngbanga ti nyen Gbia Ouzziya aglisa deba nzoni ti Jéhovah?

“NA YÂ ngu ni so gbia Ozias akui, mbi ba Seigneur [“Jéhovah”, NW], aduti na ndo trône so ayeke na nduzu mingi. Yanga ti bongo ti lo asi yâ ti Temple ni.” (Esaïe 6:1) A yeke na lege ti atene ti prophète so si chapitre omene ti mbeti ti Isaïe ato nda ni. E yeke na ngu 778 K.N.E.

² Kota mbage ti komandema ti Gbia Ouzziya na ndo Juda, so aninga ngu 52, aduti nzoni mingi. Teti so lo yeke sala ‘ye so ayeke mbilimbili na lê ti Jéhovah,’ Nzapa amu maboko na lo na yâ abira so lo sala, akusala ti lekengo ye nga na ti fango yaka. Ye oko, nzoni maïngo ti lo ague nga na lo na futingo. Na nda ni, baba asi bê ti lo, “lo sala siokpari so ake L’Eternel Nzapa ti lo, teti lo lï na Temple ti L’Eternel ti zö yombo.” Teti ye so lo sala na lege ti baba nga na ngonzo so agbu lo na tele ti aprêtre so ayeke zingo na lo, Ouzziya aduti na buruma juska na lâ ti kuâ ti lo. (2 Chronique 26:3-22) A yeke ndulu na ngoi so si Isaïe ato nda ti kusala ti lo ti prophète.

3. (a) Isaïe aba biani Jéhovah? Fa nda ti tene so. (b) Ye wa Isaïe aba ni, na ngbanga ti nyen?

³ A fa pepe ndo so Isaïe ayeke dä tongana lo ba suma ni. Me ye so lo ba tâ na lê ti lo ayeke biani mbeni suma, lo lingbi oko pepe ti ba tâ Lo ti Ngangu Ahon Kue, teti “zo oko ade aba Nzapa lâ oko pepe.” (Jean 1:18; Exode 33:20) Ye oko, ti ba Wasalango zo, Jéhovah, atä gi na suma, ayeke ye ti dongo bê mingi. Mokonzi ti Ndagigi Kue na Lingu ti yanga-ti-komande kue so ayeke na lege ni aduti na ndo trône so ayeke kota, so aduti fä ti kusala ti lo ti Gbia na Wafango ngbanga ti lakue lakue! Ayanga ti yongoro bongo ti lo so yâ ni akono asi yâ ti temple. A tisa Isaïe ti sala mbeni kusala ti prophète so ayeke mu ande gonda na ngangu nga na mbilimbili ti Jéhovah. Ti leke lo teti ye so, a yeke mu na lo mbeni suma ti dutingo nzoni-kue ti Nzapa.

4. (a) Ngbanga ti nyen a lingbi ti tene afango ye na ndo Jéhovah so a ba na suma na so a sû pekoni na yâ ti Bible ayeke gi na lege ti fä? (b) A manda nyen na ndo Jéhovah na yâ ti suma ti Isaïe?

⁴ Isaïe afa pepe mara ti zo wa Jéhovah ayeke na yâ ti suma ti lo, nde na Ezékiel, Daniel, na Jean. Na atondo so kue afa legeoko pepe ye so ala ba na yayu. (Ezéchiel 1:26-28; Daniel 7:9, 10; Apocalypse 4:2, 3) Ye oko, a lingbi e glisa pepe mara ti asuma so na ye so ala ye ti fa. A yeke pepe tâ fango ye na ndo ti Jéhovah mveni. Lê ti mitele alingbi pepe ti ba ye so ayeke yingo, legeoko na so yingo ti zo, na akatikati ti lo, alingbi pepe ti gbu nda ti ndo ti ayingo. Tongaso, asuma ayeke fa na lege ti tene ti azo asango so a lingbi a fa ni na gigi. (Ba Apocalypse 1:1.) Na yâ suma ti Isaïe ahunda pepe ti fa tongana nyen Nzapa ayeke. Suma ni afa na Isaïe so Jéhovah ayeke na yâ temple ti nzoni-kue ti lo, so lo yeke nzoni-kue na afango ngbanga ti lo ayeke na sioni oko pepe.

Aséraphin

5. (a) Aséraphin ayeke azo wa, na nda ti tene so ayeke nyen? (b) Ngbanga ti nyen aséraphin ahonde lê ti ala na gere ti ala?

⁵ I mä! Isaïe angbâ ti tene: “Aséraph aluti na ndo Lo na nduzu. Ala oko oko kue ayeke na kpangbi omene, ala kanga lê ti ala na kpangbi use, ala kanga gere ti ala na kpangbi use, na ala hulu na kpangbi use.” (Esaïe 6:2) Esaïe chapitre 6 ayeke oko versê ti Bible so asala tene ti aséraphin. Biani, ala yeke a-ange so asala kusala na Jéhovah na so ayeke na akota matabisi mingi nga na mbeni kota ndo mingi, teti ala duti ndulu na trône ti Nzapa na yayu. Nde na Gbia Ouzziya, so baba asala lo, ala duti na ndo ti ala na tâ be-ti-molenge nga na bê kete. Teti so ala yeke na gbele Kota Gbia ti yayu, ala honde lê ti ala na akpangbi ti ala use; nga ti yekia ndo ti nzoni-kue so ala yeke dä, ala honde gere ti ala na ambeni kpangbi use. Aséraphin asala tele ti ala kete mingi ahon teti ala yeke ndulu na Kota Gbia ti Ndagigi Kue: ala ye pepe si a ba ndo nde na gloire ti Nzapa mveni. Tene “aséraphin,” so aye ti tene “azo so ayeke na wâ,” andu sungo so ala yeke kangbi ni; ye oko, ala honde lê ti ala na gloire nga na sungo ti Jéhovah so ayeke kota mingi ahon.

6. Lutingo ti aséraphin na tele ti Jéhovah ayeke tongana nyen?

⁶ Aséraphin ayeke sala kusala na tanga ti akpangbi use ti ala ti hulu na nduzu nga, na kite oko pepe, ti hulu wala ‘ti luti’ na ndo ti ala. (Ba Deutéronome 31:15.) Wafango ye, Franz Delitzsch, asala tene so na ndo dutingo ti ala: “Aséraphin ahon biani pepe ndo ti li ti Lo so aduti na ndo trône, me ala hulu na ndo bongo ti Lo so asi yâ ti da ni.” (Commentary on the Old Testament) Tene so ayeke na lege ni. Ala ‘luti na ndo Lo na nduzu,’ pepe tongana azo so ayeke kota ahon Jéhovah, me na kungo lo na mango yanga nga na dutingo ndulu ti sala na lo.

7. (a) Kusala wa aséraphin ayeke sala? (b) Ngbanga ti nyen aséraphin asala tene ti nzoni-kue ti Nzapa fani ota?

⁷ Zia e mä fadeso, aséraphin so ayeke na kota matabisi! “Séraph oko adekongo na mbeni, lo tene, L’Eternel Ti Sabaoth [“Jéhovah ti aturugu,” NW] ayeke nzoni-kue, nzoni-kue, nzoni-kue; sese ni kue asi na gloire ti Lo.” (Esaïe 6:3) Kusala ti ala ayeke ti bata si a fa tene ti nzoni-kue ti Jéhovah, nga ti tene a yeda na gloire ti lo na ndagigi kue, so sese ayeke mbage ni. Gloire ti Nzapa asigigi na yâ ye kue so lo leke na fade na yâ ngoi kete ayeke hunda na azo ti sese kue ti yeda na ni. (Nombre 14:21; Psaume 19:2-4 [19:1-3, NW]; Habakuk 2:14) Tenengo fani ota, “nzoni-kue, nzoni-kue, nzoni-kue,” ayeke pepe mbeni tene so amu ngangu na tene ti nzapa ti li ota. Nde na so, lo gboto gi lê fani ota na ndo dutingo nzoni-kue ti Nzapa. (Ba Apocalypse 4:8.) Jéhovah ayeke nzoni-kue ti kota ahon.

8. Ye nyen asi na peko ti afango tene ti aséraphin?

⁸ Atä so a fa pepe wungo ti aséraphin, a lingbi ti tene so ala duti na bungbi nde nde ndulu na trône. Na lege ti mbeni pendere bia, ala fa na peko ti tele nzoni-kue na gloire ti Nzapa. Ye nyen asi na pekoni? Zia i mä Isaïe mbeni: “Kpongbolo ti yanga ti da ayengi tene ti yanga ti lo so adekongo, na da asi na guru-wâ.” (Esaïe 6:4) Na yâ Mbeti ti Nzapa, guru-wa wala mbinda ayeke fani mingi fä so lê aba ti singo ti Nzapa. (Exode 19:18; 40:34, 35; 1 aGbia 8:10, 11; Apocalypse 15:5-8) A fa mbeni gloire so e, azo, e lingbi ti ga ndulu na ni pepe.

Lo Lingbi Pepe, Me Asukula Lo

9. (a) Ye wa suma ni asala na ndo Isaïe? (b) Kangbi wa so ayeke polele ayeke na popo ti Isaïe na Gbia Ouzziya?

⁹ Suma ti trône ti Jéhovah so ayengi Isaïe mingi. Lo tene: “Tongaso mbi tene, Vundu ayeke na mbi! teti mbi futi awe; teti mbi yeke zo ti sio yanga na mbi duti na popo ti azo ti sio yanga; teti lê ti mbi aba Gbia ni, L’Eternel Ti Sabaoth [“Jéhovah ti aturugu,” NW].” (Esaïe 6:5) So tâ ye so ayeke nde na popo ti Isaïe na Gbia Ouzziya! Ouzziya amu giriri na ngangu ndo ti aprêtre so asa yingo na ndo ti ala na lo lï na yâ Ndo ti Nzoni-kue ti temple na kpengo Nzapa oko pepe. Atä so Ouzziya aba afotoforo ti lor, balaga ti yombo ti lor, na atable ti “mapa ti proposition,” lo ba pepe lê ti Jéhovah so ayeda na lo nga lo wara pepe na tïtî lo mbeni kusala so ayeke nde. (1 aGbia 7:48-50, NW; kete tene na gbe ni) Na mbage, ti prophète Isaïe, lo pusu yamba pepe kusala ti aprêtre na lo lï na mbana pepe na yâ ti temple. Nde na so, lo ba na suma Jéhovah na yâ temple ti nzoni-kue ti lo na lo yeke na matabisi ti wara mbeni kusala tâ na maboko ti Nzapa. Na ngoi so aséraphin agi pepe ti ba Seigneur ti temple na ndo trône ti lo, a mu lege na Isaïe, na yâ ti suma, ti ba ‘Gbia ni, Jéhovah ti aturugu!’

10. Ngbanga ti nyen suma ni amu mbito na Isaïe?

¹⁰ Tongana lo ba kota dû so ayeke na popo ti dutingo nzoni-kue ti Nzapa na lo so ayeke wasiokpari, Isaïe aba tele ti lo so lo yeke sioni mingi. Teti so mbito asala lo mingi, lo ba a tene lo ga ti kui. (Exode 33:20) Lo mä aséraphin so ayeke sepela Nzapa na yanga so ayeke na sioni oko pepe, me yanga ti lo mveni ayeke sioni, na a ga sioni mingi ahon teti so yanga ti mara so lo duti na popo ni na so lo yeke mä ni na salango tene ayeke nzoni oko pepe. Jéhovah ayeke nzoni-kue, na a lingbi awakua ti lo afa na gigi lengo so nga. (1 Pierre 1:15, 16) Atä so a soro lo awe tongana watokua ti Nzapa, bê ti Isaïe ayeke pika teti so lo ba lo yeke wasiokpari, lo yeke pepe na yanga so ayeke nzoni so alingbi na watokua ti Gbia ti gloire so ayeke nzoni-kue. Fade yayu ayeke kiri tene wa?

11. (a) Ye nyen mbeni oko ti aséraphin asala, na a ye ti tene nyen? (b) Tongana nyen gbungo li na ndo ye so séraphin atene na Isaïe alingbi ti mu maboko na e tongana e ba so e lingbi pepe ti sala na Nzapa?

¹¹ A hon ti tomba Isaïe so asala tele ti lo kete na gbele Jéhovah, aséraphin aga ti mu maboko na lo. Tondo ni atene: “Tongaso séraph oko ahulu asi na mbi, lo yeke na lê ti wâ na maboko ti lo so lo kamata na mouchette na ndo balaga. Lo ndu yanga ti mbi na ni, lo tene, Ba, ye so andu yanga ti mo; A lungula sioni ti mo, na A mu pardon na siokpari ti mo awe.” (Esaïe 6:6, 7) Na lege ti fä, wâ ayeke na ngangu ti sala si ye aga nzoni. Na ndungo yanga ti Isaïe na lê ti wâ so lo kamata na wâ ti nzoni-kue ti balaga ni, séraphin ni amu na lo beku so amu pardon na asiokpari ti lo na mbeni lege so alingbi ti mu lege na lo ti wara deba nzoni ti Nzapa nga na mbeni kusala. So ayeke pepe ye ti dengo bê teti e! E nga e yeke awasiokpari na e lingbi pepe ti ga ndulu na Nzapa. Ye oko, a vo e na lege ti sadaka so aton zo ti Jésus tongaso e lingbi ti wara yengo dä ti Nzapa na e ga ndulu na lo na yâ ti sambela.​—2 aCorinthien 5:18, 21; 1 Jean 4:10.

12. Balaga wa Isaïe aba, na wâ ni asala nyen?

¹² Mbeni kete ye adabe e so e yeke na gbele mbeni suma: a sala tene dä ti “balaga.” (Ba Apocalypse 8:3; 9:13.) Balaga ayeke giriri use na yâ temple na Jérusalem. Na gbele rideau ti Ndo ti Nzoni Ahon Kue awara kete balaga ti yombo, nga na gbele yanga-da ti ndo ti nzoni-kue kota balaga ti sadaka ayeke dä, so na ndo ni aleke mbeni wâ so ayeke za lakue. (Lévitique 6:12, 13; 16:12, 13) Ye oko, abalaga so ayeke na ndo sese ayeke la ni afä; ala duti fä ti aye so ayeke kota mingi ahon. (aHébreu 8:5; 9:23; 10:5-10) Na ngoi so Gbia Salomon azi yanga ti temple, a yeke wâ so alondo na yayu si agbi matabisi so azia na ndo balaga. (2 Chronique 7:1-3) Na fadeso, a yeke wâ so amu ni na ndo tâ balaga ti yayu si alungula sioye ti yanga ti Isaïe.

13. Tene wa Jéhovah ahunda, na lo zia zo wa na yâ ni tongana lo tene “e”?

¹³ Me zia e dengi mê legeoko na Isaïe. “Mbi mä yanga ti Seigneur [“Jéhovah,” NW], Lo tene, Fade Mbi to zo nyen? Fade zo nyen ague teti E? Tongaso mbi tene, Mbi yeke, Mo to mbi.” (Esaïe 6:8) Nda ti hundango tene ti Jéhovah ayeke mbilimbili ti sala si Isaïe akiri tene, teti mbeni prophète nde so ayeke zo ayeke pepe na yâ ti suma ni. Kite ayeke dä pepe so hundango tene so ayeke mbeni tisango ndo so atene na Isaïe ti ga watokua ti Jéhovah. Me ngbanga ti nyen Jéhovah ahunda: “Fade zo nyen ague teti E?” Na londongo na tene “Mbi” so aba gi zo oko ti si na “E” so andu azo mingi, Jéhovah azia na yâ ni mbeni zo nde. A yeke zo wa? Lo yeke sala pepe tene ti Molenge ti lo ngengele oko, so na pekoni ayeke ga ande koli Jésus Christ? A yeke biani na oko Molenge so si Nzapa atene: “Zia E sala zo na image ti E.” (Genèse 1:26; aProverbe 8:30, 31) Na tele ti Jéhovah na yâ asedu ti yayu awara Molenge ti lo ngengele oko.​—Jean 1:14.

14. Kiringo tene ti Isaïe na tisango ndo ti Jéhovah ayeke so wa, na tapande wa prophète ni azia teti e?

¹⁴ Isaïe akiri tene fade fade! Na gingo pepe ti hinga ye so ayeke na yâ tokua ni, lo tene hio: “Mbi yeke, Mo to mbi.” Lo hunda nga pepe ye so lo yeke wara ande tongana lo yeda na kusala ni. Yengo dä hio na bê ti lo kue aduti mbeni pendere tapande teti awakua kue ti Nzapa laso, so ayeke na kungba ti fa ‘nzo tene ti royaume na sese kue so azo ayeke dä.’ (Matthieu 24:14) Legeoko tongana Isaïe, ala yeke sala kusala ti ala na be-biani na ala yeke mu “tene ti témoin na amara kue,” atä so azo mingi pepe asala nzala ti tene ni. Nga, legeoko na Isaïe, ala yeke gue na li ni na bê kue: ala hinga so kusala ti ala alondo na zo ti kota ahon kue so ayeke na ngangu.

Kusala ti Isaïe

15, 16. (a) A lingbi Isaïe atene nyen na “azo so,” na fade ala yeke sala ye tongana nyen? (b) A yeke ndali ti Isaïe si mara ni asala ye tongaso? Fa nda ni.

¹⁵ Jéhovah afa fadeso na Isaïe kete mbage ti ye so a lingbi lo tene nga na lege so ayeke ba ande na tokua ti lo: “Gue, mo tene na azo so, I mä ndo, i kiri i mä fani mingi, me i hinga nda ni pepe; i ba ndo, i kiri i ba ndo fani mingi, me i ba nda ni pepe. Sala si bê ti azo so aga mafuta, sala si mê ti ala amä ndo nzoni pepe, na kanga lê ti ala; wala peut-être fade ala ba na lê ti ala, ala mä na mê ti ala, ala hinga nda ti ye na bê ti ala, na ala gbian lege ti ala si A lungula kobela ti ala.” (Isaïe 6:9, 10, NW) So aye ti tene a lingbi Isaïe asala ye na ngangu nga na nzobe pepe na mbage ti aJuif, so a lingbi lo so bê ti ala, lo sala si ala mä tele pepe na Jéhovah? Oko pepe! Ala yeke biani mara ti Isaïe so lo ba tele ti lo tongana oko ti lo. Ye oko, atene ti Jéhovah afa ye so mara ni ayeke sala ande na mbage ti tokua ti lo, atä lege so Isaïe ayeke sala ande kusala ti lo na be-biani.

¹⁶ Kpale ni alondo na mbage ti mara ni. Isaïe ayeke sala tene na azo ti ngoi ti lo “fani mingi,” me fade ala yeda pepe na tokua ti lo, nga ala yeke gbu nda ni pepe. Fade mingi ti ala ayeke sala kpengba-li na ala bi bê na ni pepe, mo ba mo tene ala yeke biani awaziba na awambongi. Na guengo na “azo so” fani mingi, Isaïe ayeke fa ande na ala so ala ye pepe ti gbu nda ti tene. Ala yeke fa ande so ala kanga bibe ti ala na bê ti ala na tokua ti Isaïe so ayeke biani tokua ti Nzapa. A yeke wara gi mara ti ye so laso! Mingi ti azo ake ti mä aTémoin ti Jéhovah so afa nzo tene ti Royaume ti Nzapa so ayeke ga.

17. Tongana lo hunda, “Juska lâ nyen?” Isaïe abi bê na nyen?

¹⁷ Isaïe agi bê ti lo: “Tongaso mbi tene, Seigneur, juska lâ nyen? Lo kiri tene, Juska a futi kodoro si awakodoro aduti dä pepe, na zo ayeke na yâ da pepe, na sese aga yangbato, na L’Eternel alungula azo, Lo zia ala na yongoro ndo, na ndo so azo azia awe ayeke mingi na lê ti sese ni.” (Esaïe 6:11, 12) Tongana lo hunda: “Juska lâ nyen?” Isaïe agi pepe ti hinga ngoi oke a lingbi lo ngbâ ti fa tene na mbeni mara so abi bê na tene oko pepe. Nde na so, lo gi bê na ndo azo ni; lo hunda ngoi oke ala yeke ngbâ ande na yâ mbeni sioni dutingo ti yingo nga ngoi oke iri ti Jéhovah ayeke wara ande zonga na ndo sese. (Ba Psaume 74:9-11.) So ti tene, ngoi oke sioni dutingo so ayeke ninga ande?

18. Juska lawa mara ni ayeke ngbâ ande na yâ sioni dutingo ti lo na lege ti yingo, na Isaïe ayeke ngbâ ande na fini aninga ti ba na gango tâ tene kue ti prophétie ti lo?

¹⁸ Ye ti vundu! Kiringo tene ti Jéhovah afa so mara ni ayeke ngbâ ande na yâ sioni dutingo ti lo ti yingo juska lo wara asioye kue so aga na lege ti kengo yanga ti lo na mbage ti Nzapa, tongana ti so lo fa na yâ mbele ti lo. (Lévitique 26:21-33; Deutéronome 28:49-68) Fade mara ni ayeke wara futingo, a yeke gue na azo ni na ngba, na kodoro ni aga yangbato. Atä lo yeke fa tene ti prophétie ahon ngu 40, juska na gbe ti yanga-ti-komande ti Hizqiya, tarä ti Gbia Ouzziya, Isaïe ayeke ngbâ ande na fini pepe juska ti ba futingo ti Jérusalem nga na ti temple ti lo na lege ti aturugu ti Babylone na ngu 607 K.N.E. Ye oko, fade Isaïe ayeke sala kusala ti lo tongana be-ta-zo juska na kuâ ti lo, ahon ngu 100 kozoni na futingo ti kodoro ni.

19. Atä so fade afâ mara ni na sese tongana mbeni keke, dengo bê wa Nzapa amu na Isaïe?

¹⁹ Futingo so ayeke zia ande Juda “yangbato” ayeke si biani, ye oko, beku kue ahunzi awe pepe. (2 aGbia 25:1-26) Jéhovah amu yanga so na Isaïe: “Tongana dixième oko ti ala angbâ dä, fade a kiri a hunzi dixième so nga; a yeke tongana keke ti térébinthe na keke ti chêne so ndulu ni angbâ tongana a fâ keke ni na sese; tongaso hale ti nzoni-kue ayeke ndulu ni so.” (Esaïe 6:13) Tongaso, “dixième oko . . . hale ti nzoni-kue,” ayeke ngbâ, tongana gunda ti mbeni kota keke so afâ ni na sese. Beku so adë biani bê ti Isaïe: mbeni tanga ni so ayeke nzoni-kue ayeke ngbâ ande ti mara ti lo. Atä akiri agbi kodoro ni, legeoko tongana mbeni kota keke so afâ ni ti wara na keke ti wâ, fade mbeni gunda ti Israël, keke ni na lege ti fä, ayeke ngbâ. Lengo so, wala hale ni, ayeke duti nzoni-kue na lê ti Jéhovah. Tongana ngoi ayeke hon, fade lo kiri lo kö, na keke ni ayeke maï mbeni.​—Ba Job 14:7-9; Daniel 4:26.

20. Kozo gango tâ tene wa ti ndangba mbage ti prophétie ti Isaïe aduti dä?

²⁰ Prophétie ni atene tâ tene? Biani. Ngu bale mbasambala na peko ti futingo sese ti Juda, mbeni tanga ni so akpe mbito ti Nzapa alondo na Babylone akiri. Tanga ni so akiri aleke temple ni na gbata ni, na lo kiri lo leke tâ vorongo na yâ ti kodoro ni. Kiringo ti aJuif na yâ sese so Nzapa amu giriri na ala azi lege na use gango tâ tene ti prophétie so Jéhovah amu na Isaïe. A yeke duti ande so wa?​—Esdras 1:1-4.

Ambeni Gango Tâ Tene

21-23. (a) Prophétie ti Isaïe aga tâ tene na ndo ti zo wa na kozo siècle, nga tongana nyen? (b) “Hale ti nzoni-kue” na kozo siècle aduti zo wa, na a sö lo tongana nyen?

²¹ Kusala ti Isaïe tongana prophète aduti fä ti kusala so Messie, Jésus Christ, ayeke sala ande ndulu na ngu 800 na pekoni. (Esaïe 8:18; 61:1, 2; Luc 4:16-21; aHébreu 2:13, 14) Atä so lo yeke kota ahon Isaïe, Jésus ayeke nga giriri ndulu ti tene Babâ ti lo ti yayu atokua lo, lo tene: “Ba, Mbi ga . . . ti sala ye so bê ti Mo aye.”​—aHébreu 10:5-9; Psaume 40:7-9 (40:6-8, NW).

²² Legeoko tongana Isaïe, Jésus asala kusala so amu na lo na be-biani na lo wara mara ti salango ye oko so. A-Juif ti ngoi ti Jésus ayeke la ni ndulu pepe ti yeda na tokua ni legeoko na ala so prophète Isaïe afa tene ni na ala. (Esaïe 1:4) Na yâ kusala ti lo, fani mingi Jésus asala kusala na atapande. Ye so apusu adisciple ti lo ti hunda: “Ngbanga ti nyen mo sala tene na ala na lege ti parabole?” Jésus akiri tene: “A mu na i lege ti hinga nda ti aye ti royaume ti yayu so ahonde, me a mu ni na azo so pepe. Nda ni la mbi sala tene na ala na lege ti parabole, teti tongana ala ba ndo, ala ba ndo gba, na tongana ala mä ndo, ala mä ndo gba, na ala gbu nda ni pepe; na tene so prophète Isaïe atene aga tâ tene na ndo ala, lo tene: ‘Na lege ti mango ye, fade i mä me i gbu nda ni oko pepe; na lege ti bango ndo, fade i ba me i ba ndo biani pepe. Teti bê ti azo so ayeke na mafuta mingi, na mê ti ala aye ti mä ndo nzoni pepe, na ala kanga lê ti ala; si ala ba na lê ti ala lâ oko pepe, na ala mä na mê ti ala pepe, na ala gbu nda ni na bê ti ala pepe, si ala gbian lege ti ala na mbi sava ala.’ ”​—Matthieu 13:10, 11, 13-15, NW; Marc 4:10-12; Luc 8:9, 10.

²³ Na fango peko ti prophétie ti Isaïe, Jésus afa so a yeke na mbeni gango tâ tene na ngoi ti lo. Mara ni ayeke na oko mara ti bibe ti aJuif ti ngoi ti Isaïe. Azo ti ngoi ti Jésus asala tele ti ala mveni awaziba na awambongi na mbage ti fango tene ti lo, na ala wara nga mara ti futingo so. (Matthieu 23:35-38; 24:1, 2) Ye ni asi tongana aturugu ti Rome so Watongoro Titus amu li ni dä aga na tele ti Jérusalem na ngu 70 N.E. na afuti ni nga na temple ti lo. Ye oko, ambeni amä giriri Jésus na ala ga adisciple ti lo. Jésus atene “ngia ayeke na” ala. (Matthieu 13:16-23, 51, NW) Lo gboto la ni mê ti ala so tongana ala ba “aturugu angoro Jérusalem,” a lingbi ala ‘kpe na popo ti ahoto.’ (Luc 21:20-22) A yeke tongaso si asö “hale ti nzoni-kue” so afa mabe na gigi na so aleke lo tongana mara ti yingo, “Israël ti Nzapa.”a​—aGalate 6:16.

24. Paul asala kusala na prophétie ti Isaïe tongana nyen, na ye so afa nyen na gigi?

²⁴ Ndulu na ngu 60 N.E., a kanga bazengele Paul na kanga ti da na Rome. Kâ lo sala mbeni bungbi na “akota zo ti aJuif” nga na ambeni zo, na lo sala na ala “tene ti témoin ti royaume ti Nzapa” kue. Tongana mingi ti ala ayeda pepe na tokua ti lo, Paul afa so salango ye ti ala asala si prophétie ti Isaïe aga tâ tene. (Kusala 28:17-27; Esaïe 6:9, 10) Tongaso, adisciple ti Jésus asala mbeni kusala so akpa ti Isaïe.

25. A-Témoin ti Nzapa ti laso aga ti hinga nyen, na ala sala nyen alingbi na ni?

²⁵ Legeoko nga laso, aTémoin ti Jéhovah ahinga so Jéhovah Nzapa ayeke na yâ temple ti nzoni-kue ti lo. (Malachie 3:1) Na tapande ti Isaïe, ala tene: “Mbi yeke, Mo to mbi.” Na wâ, ala fa na ngangu tokua ti gbotongo mê na ndo futingo ti aye ti sioni ti fadeso so aga ndulu. Ye oko, a lingbi na atene ti Jésus, azo mingi pepe si azi lê nga na mê ti ala ti ba na ti mä, nga ti sö kuâ. (Matthieu 7:13, 14) Ni la, ngia ayeke na ala so adengi bê ti ala ti mä na so “A lungula kobela ti ala”!​—Esaïe 6:8, 10.

[Kete tene na gbe ni]

[Foto na lembeti 94]

“Mbi yeke, Mo to mbi.”

[Foto na lembeti 97]

“Juska a futi kodoro si awakodoro aduti dä pepe”