Ambeti ndali ti Mbeti ti bungbi: Kusala ti e nga na gigi ti e
Yenga ti 1-7 novembre
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | JOSUÉ 18-19
“Jéhovah akangbi yâ ti sese ni na ndara”
it-1 l. 933 par. 5
Frontière
A yeke polele so kangbingo yâ ti akodro na popo ti amara ni aluti na ndö ti aye use: ye so a yeke bâ na peko ti so a bi mbeni ye ti kangbi yâ ti kodro ni nga na wungo ti azo ti mara ni. Bingo ye ni ayeke fa peut-être ndo so ayeke nduru na kodro so mara oko oko ayeke wara, mbeni mara ayeke wara héritage ti lo na ndo tongaso wala na ndo tongaso na yâ ti kodro ni; na tapande na mbage ti nord, sud, est wala ouest, na akpangbala ndo wala na ando so ahoto ayeke dä. Desizion so a yeke mû lani na peko ti bingo ye ni alondo na Jéhovah, na ye so ayeke sara si amara ni asara kota bê ape nga ala papa na popo ti ala ape (aPr 16:33). A yeke nga na lege so la Nzapa aleke lani si aye asi ti tene dutingo ti mara ni oko oko kue ague oko na prophétie so kotara ti ala Jacob atene na ngoi so lo ga nduru ti kui na so ayeke na Genèse 49:1-33.
it-1 l. 1107 par. 6
Héritage
Asese ti héritage. Héritage ti amolenge ti Israël alondo na Jéhovah, so afa ayanga ti sese ni na Moïse (Nb 34:1-12; Jos 1:4). Moïse la amû na amolenge ti Gad, ti Ruben nga na ti ndambo ti mara ti Manassé territoire ti ala (Nb 32:33; Jos 14:3). Tanga ti amara ni awara héritage ti ala na lege so a bi mbeni ye so amû lege ti soro amara ni si a kangbi na ala sese ni. Éléazar na Josué la amû li ni dä (Jos 14:1, 2). Ti gue oko na prophétie ti Jacob so ayeke na Genèse 49:5, 7, Siméon na Lévi awara pëpe mbeni mbilimbili territoire tongana héritage ti ala. Me a mû na Siméon territoire (nga na agbata) na popo ti territoire ti mara ti Juda (Jos 19:1-9), na ti Lévi a mû na lo agbata 48 na yâ ti territoire ti azo ti Israël. Ndali ti kua so azo ti mara ti Lévi ayeke sara na yâ ti tente ti bungbi, Jéhovah atene so ni la ni yeke héritage ti ala. Azo ti mara ti Lévi ayeke wara dîme ti aye kue so ayeke na Israël ndali ti kua so ala yeke sara (Nb 18:20, 21; 35:6, 7). A yeke mû asese na asewa na yâ ti aterritoire ti mara ti ala. Tongana asewa ni ayeke ga gbani nga amolenge ni ayeke wara ahéritage, a yeke kangbi yâ ti asese ni kete kete.
it-1 l. 933 par. 6
Frontière
Na peko ti so bingo ye ni afa ndo ti mbeni mara, a yeke nga kota ye ti tene a fa konongo ti ndo ni na lege ti wungo ti azo ti mara ni ti gue oko na use ye ni. “A lingbi ala bi mbeni ye ti kangbi yâ ti kodro ni na popo ti asewa ti ala. Groupe so azo ni ayeke mingi, ala yeke mû na ala ande héritage ti ala akono, groupe so azo ni ayeke kete, ala yeke mû na ala héritage ti ala kete. Zo oko oko ayeke wara héritage ti lo na ndo so a soro ni na lo.” (Nb 33:54). A yeke sara ye alingbi na desizion so a yeke mû na peko ti bingo ye ni, me a peut ti sara ambeni kete changement dä. Na tapande, na ngoi so a bâ so ndo ti azo ti Juda akono mingi, a fâ mbage ni a mû na azo ti mara ti Siméon.—Jos 19:9.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-1 l. 934 par. 1
Frontière
Mbaï ti kangbingo yâ ti sese ti ouest ti Ngu ti Jourdain afa so amara so awara sese ti ala kozo ayeke mara ti Juda (Jos 15:1-63), ti Joseph (Éphraïm) (Jos 16:1-10) nga na ti ndambo ti mara ti Manassé so ayeke na ouest ti Ngu ti Jourdain (Jos 17:1-13) ndali ti so a fa afrontière ti ala nga na agbata ti ala. Na pekoni, a zia lege ti kangbingo yâ ti sese ni teti mbeni ngoi ndali ti so a kiri na camp ti azo ti Israël so ayeke na Guilgal na Shilo (Jos 14:6; 18:1). A fa pëpe wala a ninga lani ngoi oke, me na pekoni Josué asuku na tanga ti amara mbasambala ndali ti so ala sara ye hio ape ti mû tanga ti sese ni (Jos 18:2, 3). Awandara amû gbâ ti a-explication ti fa ndani so amara mbasambala so asara ye lani hio ape. Ambeni atene so gbâ ti aye so ala gbu na peko ti asese so ala mû ni nga so ala wara kpale na mbage ti azo ti Canaan ape la asara peut-être si ala bâ so mungo tanga ti sese ni ayeke pëpe mbeni ye so a lingbi ala sara ni hio. Peut-être ala sara nga ye hio ape ndali so ala ye pëpe ti luti na lê ti kpale so ala lingbi ti wara tongana ala mû ando so ayeke kota ye mingi na wato ti ala (Jos 13:1-7). Nga, peut-être ala hinga ye mingi na ndö ti asese so ala mû kozo, me ti mbage ti Sese ti zendo ala hinga ye mingi na ndö ni ape.
Yenga ti 8-14 novembre
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | JOSUÉ 20-22
“Aye so e manda na lege ti hingango nda ti mbeni tënë nzoni ape”
Aye so amû lege na nzoni lisoro na popo ti koli na wali
Tongana zo ahinga ti fa tënë ti bê ti lo polele, a lingbi ti kanga lege na mba ti lo ti bâ ambeni sarango ye ti lo na mbeni lege nde nga ti pensé na mbeni tënë nde pëpe. Na tapande, giriri na kodro ti Israël, azo ti kete mara ti Ruben, ti Gad na ambeni zo ti mara ti Manassé so alango lani na mbage ti est ti Ngu ti Jourdain asara mbeni ‘gbalaka so ayeke kota mingi’ kâ na terê ti Ngu ti Jourdain. Me tanga ti akete mara ti Israël ni so ayeke na mbage ti sud abâ ti ala ye so ala sara ni so na mbeni lege nde. Ala pensé atene aita ti ala ti mbage ti Ngu ti Jourdain ni azia lege ti vorongo ti Jéhovah awe; tongaso, ala leke terê ti ala ti gue ti sara bira na aita ti ala ni so ala bâ ala tongana azo so ake yanga-ti-komande ti Nzapa. Ye oko, kozoni si ala gue na bira ni, ala tokua ambeni zo ti gue ti bâ akete mara ti mbage ti est so na ti sara lisoro na ala. Ye so ala sara so ayeke tâ lege ti ndara biani! A fa na ala so gbalaka ni so aita ti ala ni aleke ayeke pëpe ti zö na asandaga so ague nde na ndia ti Nzapa. Nde na so, ala sara gbalaka so teti ala duti na mbeto ti tene mbeni lâ, tanga ti amara ni atene na ala ‘ye ti ala ayeke na Jéhovah pëpe.’ Gbalaka ni ayeke duti tongana témoin ti fa so ala nga kue ayeke voro Jéhovah (Josué 22:10-29). Ala zia iri ti gbalaka ni Témoin, peut-être ngbanga ti so na lê ti ala a yeke tongana mbeni témoin ti fa so Jéhovah ayeke tâ Nzapa.—Josué 22:34.
w08 15/11 l. 18 par. 5
“Tomba peko ti aye so ayeke ga na siriri”
Ambeni zo ti Israël alingbi lani ti pensé so ala yeke na aye mingi awe so afa so azo ni asara ye na lege ni ape, na so a yeke nzoni ti tene ala sara ye hio ti tene aye ti peko ni aduti sioni mingi ape. Ye oko, ahon ti tene ala sara ye hio, azo ti mara ti ouest ti Ngu ti Jourdain atokua ambeni zo ti ala ti gue ti sara lisoro na ndö ti kpale ni na aita ti ala. Ala hunda ala atene: “Mara ti ye ti sioni ti nyen la ala sara na terê ti Nzapa ti Israël so? Ala ke Jéhovah laso.” Ti tâ tënë ni amara so asara gbalaka ni afa ape so ala yeke be-ta-zo ape. Me ala yeke sara ye tongana nyen so a bi tënë na li ti ala senge senge so? Ala yeke londo na terê ti azo so abi tënë na li ti ala so? wala ala yeke ke ti sara tënë na ala? Azo ti amara so a bi tënë na li ti ala so asara tënë na ngangu ape, ala fa polele so ye so apusu ala ti sara ni ayeke so ala ye ti sara na Jéhovah. Kiringo tënë ti ala asara si ala bata songo ti ala na Nzapa nga ala sö fini ti azo. Pendere lisoro so asara si ala leke tënë ni nga siriri akiri na popo ti ala.—Jos. 22:13-34.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-1 390 par. 4
Canaan
Atâa so azo ti Canaan mingi asö kuâ na ngoi ti mungo akodro so nga so ala dö sese ngangu, e peut ti tene so, “Jéhovah amû na azo ti Israël akodro kue so lo deba yanga ti lo lani na akotara ti ala ti mû ni na ala”, lo sara si ala “duti na siriri na ambage kue” nga “apendere zendo kue so Jéhovah amû lani na azo ti Israël, mbeni zendo ni oko atï na ngu pëpe; kue asi alingbi na tënë ti yanga ti lo.” (Jos 21:43-45). Azo so angoro azo ti Israël ayeke na yâ ti mbeto na ala yeke mbeni tâ kpale ndali ti azo ti Israël ni ape. Nzapa atene kozo awe so lo yeke ‘tomba azo ti Canaan so yeke yeke yongoro’ si asioni nyama ti ngonda adü mingi ape na yâ ti mbeni kodro so gï hio tongaso azo asara kodro dä ape (Ex 23:29, 30; De 7:22). Atâa so azo ti Canaan ayeke na angangu ye ti bira, so na popo ni a yeke wara apuse ti mbarata ti bira so a-épée ayeke na terê ti aroue ni, e peut ti tene ape so, so azo ti Israël awara lege ti mû ambeni kodro ape a yeke pëpe Jéhovah la asara ye alingbi na azendo ti lo ape (Jos 17:16-18; aJu 4:13). Mbaï ti Bible afa so azo ti Israël awara lege ti mû ambeni kodro ni ape ndali ti so ala la ayeke be-ta-zo ape.—Nb 14:44, 45; Jos 7:1-12.
Yenga ti 15-21 novembre
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | JOSUÉ 23-24
“Ndangba wango ti Josué na mara ti Israël”
it-1 l. 81 par. 3–l. 82 par. 3
Mbele
Na ngoi so azo ti Israël alï na Canaan, Sese ti zendo, ye ni ayeke lani nde. Nzapa so ayeke Gbia ti dunia kue amû na azo ti Israël droit kue ti mû kodro ni ti gue oko na zendo so lo mû na akotara ti ala. Ala yeke lï na yâ ti kodro ni tongana awande ape nga Jéhovah ake na ala ti te mbele na amara so ayeke apaïen so ayeke na yâ ti kodro ni (Ex 23:31-33; 34:11-16). Azo ti Israël adoit lani ti sara ye alingbi na andia ti Nzapa nga na ambela ti lo, me pëpe na ti amara so a mû zendo ti tomba ala (Lé 18:3, 4; 20:22-24). Lo gboto mê ti ala surtout ti sara mariage na azo ti amara so ape. Mara ti mariage tongaso ayeke gue na ala ti sara songo gï na awali païen ape me nga na afami ti ala nga na aye so ala yeke sara ka na yâ ti vorongo nzapa ti ala ti wataka, ye so ayeke gue na ala ti ga a-apostat nga ti tï na yâ ti kûkû.—De 7:2-4; Ex 34:16; Jos 23:12, 13.
Tënë ti Jéhovah atï na ngu lâ oko pëpe
19 Teti so e mä na bê na ye so e bâ na lê ti e wani, e lingbi ti tene: “Ye oko atï pëpe ti nzoye kue so L’Éternel Nzapa ti i azê na i; ye ni kue aga tâ tënë awe, mbeni tënë oko ti tënë so kue atï na sese senge pëpe.” (Josué 23:14). Jéhovah ayeke zi awakua ti lo, lo yeke bata ala na lo yeke mû na ala ye so atia ala. Mo lingbi ti fa mbeni zendo ti lo so aga tâ tënë pëpe na ngoi ni? Oko pëpe. Na ndara, e zia bê ti e kue na Mbeti ti Nzapa.
20 Ti kekereke a yeke tongana nyen? Jéhovah atene na e so mingi ti e alingbi ti duti na beku ti duti na ndö ti sese so aga mbeni pendere paradis. Ambeni na popo ti e, so ala yeke mingi pëpe, ayeke na beku ti komande na terê ti Christ na yayu. Atâa beku ti e ni ayeke so wa, e yeke na nda ti tënë kue ti ngbâ be-ta-zo tongana Josué giriri. Ngoi ayeke ga ande so na yâ ni beku ti e ayeke ga tâ tënë. Kâ, e yeke kiri ande ti bâ azendo kue so Jéhovah amû, na e nga kue e yeke tene ande: “Ye ni kue aga tâ tënë awe.”
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
Akota tënë ti buku ti Josué
24:2—Térah, babâ ti Abraham, avoro lani ayanda? Kozoni, Térah ayeke lani mbeni zo so avoro Jéhovah Nzapa pëpe. Peut-être lo yeke voro lani nze so azo abâ ni tongana mbeni nzapa na adi iri ni Sin so azo ti Ur kue ahinga ni. Ngobo ti sarango ye ti aJuif atene so Térah alingbi même ti duti mbeni zo so ayeke leke lani ayanda. Ye oko, na ngoi so Abraham azia lani kodro ti Ur tongana ti so Nzapa ahunda, Térah nga ague legeoko na lo na Haran.—Genèse 11:31.
Yenga ti 22-28 novembre
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | AJUGE 1-3
“Mbeni mbaï ti courage na ti handango zo”
Éhud afâ joug ti wasarango ngangu
A yeke pëpe ngbanga ti ndara ti Éhud si aye so lo leke ti sara aga tâ ye, wala ngbanga ti so wato ni ayeke na mbeni wokongo. A yeke nga pëpe ndali ti kusala ti azo si ye so Nzapa aleke na bê ti lo ti sara alingbi ti ga tâ tënë. Kozoni kue, nda ti songo benda ti Éhud ayeke so Jéhovah la amû na lo maboko, na nga lo sara ye so ague legeoko na ye so bê ti Jéhovah aye, ye so zo alingbi ti kanga lege na ni pëpe: ti zi mara ti lo. Jéhovah ayä Éhud, na “tongana L’Éternel ayä juge teti ala, L’Éternel asara na juge ni”.—aJuge 2:18; 3:15.
Éhud afâ joug ti wasarango ngangu
Kozo ye so Éhud asara ayeke ti leke ‘mbeni zembe teti lo mveni’, mbeni zembe ti yanga use so ayeke nduru na so lo lingbi ti honde ni na gbe ti bongo ti lo. Lo lingbi nga ti ku ti tene a bâ wala lo yeke na mbeni ye na terê ti lo. Mingi ni, a yeke yü ka a-épée na mbage ti gati, ye so alingbi ti mû lege na zo so ayeke sara kusala gi na maboko ti lo ti koti ti gboto ni hio. So lo yeke zo so asara ye gi na maboko ti gati, Éhud ahonde ye ti bira ti lo na “gbe ti bongo ti lo na ndö kuni ti lo ti koti”, mbeni ndo so azo so ayeke bata gbia ni alingbi peut-être pëpe ti gi ye dä. Tongaso, teti so ye ti kanga lege na lo ayeke pëpe, “lo mû impôt ni na Églon gbia ti Moab.”—aJuge 3:16, 17.
A fa pëpe anzene nzene ye so asi na tongo nda ni na yangbo ti Églon. Bible atene gi so: “Tongana Éhud amû impôt ni na Églon awe, lo to azo so ayô impôt ni, si ala kiri na ndo ti ala.” (aJuge 3:18). Éhud amû impôt ni na Églon, lo gue ti zia azo so ayô impôt ni na lege, na mbeni ndo yongoro na yangbo ti Églon si ye ti sioni alingbi ti si na ala pëpe, na lo kiri na yangbo ni. Ngbanga ti nyen? Éhud amû azo so na terê ti lo peut-être ti tene ala bata lo, ti sara ye alingbi na andia ti yangbo ni wala peut-être ala yeke gi asenge zo ti yongo impôt ni. Peut-être lo ye ti zia ala na mbeni ndo so ye ti sioni alingbi ti si na ala pëpe, kozoni si lo sara ye so lo leke ti sara. Atâa bibe ti lo ayeke so wa, na mbeto pëpe, Éhud akiri na yangbo ti Églon gi lo oko.
“[Éhud asi] na ayanda ti tênë so ayeke nduru na Guilgal, lo mveni lo kiri, lo tene, O gbia, mbi yeke na tënë ti tene na mo na lingo.” Mbeti ti Nzapa afa pëpe ye so Éhud asara lani ti kiri na gbele Églon. Peut-être azo so abata gbia ni ayeke na kite na bê ti ala pëpe, wala ala bi bê ti ala so gi zo ti Israël oko so alingbi ti sara sioni pëpe na seigneur ti ala. Wala, so Éhud akiri gi lo oko, a lingbi ti sara si ala bâ ti ala so lo kiri ti kä amba ti lo. Atâa nda ti tënë ni ayeke so wa, Éhud agi lani lege ti sara lisoro gi lo na gbia ni ala use, na lo wara ni.—aJuge 3:19.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
Akota tënë ti buku ti aJuge
2:10-12. A lingbi e duti na mbeni mbeti-kapa ti mandango Bible lakue tongaso si ‘e girisa pëpe aye kue ti nzoni so Jéhovah asara’. (Psaume 103:2). A lingbi ababâ na amama ayôro tâ tënë ti Mbeti ti Nzapa na yâ bê ti amolenge ti ala.—Deutéronome 6:6-9.
Yenga ti 29 novembre–5 décembre
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | AJUGE 4-5
“Jéhovah asara kua na awali use ti sö azo ti lo”
“Mbi londo tongana mama na popo ti azo ti Israël”
Siséra! Tâ gï mango iri ni tongaso azia kota mbeto déjà na bê ti azo ti Israël awe. Vorongo nzapa ti azo ti Canaan nga na angobo ti asarango ye ti ala ayeke lani sioni mingi: ala yeke mû amolenge ti ala na sacrifice nga ala yeke sara lango-sioni na yâ ti temple. Ni la, imaginé ye so ayeke si na kodro ti azo ti Israël tongana mbeni mokonzi ti kodro ti Canaan nga na aturugu ti lo la akomande na ndö ni! Bia so Déborah ahe afa so a yeke ngangu lani mingi ti tene azo avoyagé na yâ ti kodro ni nga so azo ti yâ ti akete kodro ni akpe kue (aJuge 5:6, 7). Imaginé azo ni na kpengo ni ti lï na yâ ti agbako nga na yâ ti ahoto, mbeto ti fâ même yaka wala ti lango na yâ ti akete kodro so gbagba ayeke na terê ni ape asara ala. Ala yeke sara nga mbeto ti sara voyage na akota lege si asioni zo asara sioni na ala ape, agbu amolenge ti ala nga alango na awali ti ala na ngangu.
“Mbi londo tongana mama na popo ti azo ti Israël”
Azo ti Israël aduti na yâ ti mbeto teti ngu 20 tongaso juska na ngoi so Jéhovah abâ so mara ni achangé awe wala, tongana ti so a fa na yâ ti bia so Déborah na Barak ahe atene, “juska mbi, Déborah, mbi londo, mbi londo tongana mama na popo ti azo ti Israël.” Wala Déborah, so ayeke wali ti Lappidoth, ayeke lani na molenge, e hinga ape. Me, tënë “mama” so a sara kua na ni ge ayeke gi mbeni hakango ye la. A ye ti fa so Jéhovah asara kua na Déborah tongana mbeni mama ti bata mara ni. Jéhovah atene na lo ti tokua ti tene a iri Juge Barak, so ayeke mbeni kpengba koli so ayeke na mabe, nga ti tene na lo ti gue ti tiri bira na Siséra.—aJuge 4:3, 6, 7; 5:7.
“Mbi londo tongana mama na popo ti azo ti Israël”
Hio, Jaël apensé ti sara mbeni ye. Lo fa mbeni place na Siséra ti tene lo wu terê dä, na Siséra atene na lo ti fa place ti lo na zo oko ape. Na pekoni, Jaël abi couverture na ndö ti lo. Siséra angbâ ahunda ngu na lo, me Jaël amû na lo lait. Gi hio tongaso, Siséra atï na kota lango awe. Na pekoni, Jaël amû marteau nga na piquet, so awali so ayeke lango ka na gbe ti atente ahinga ti sara ka kua na ni. Lo kuku yeke na terê ti li ti Siséra. Ye so lo yeke gue ti sara fadeso ayeke kete ye ape, teti so lo yeke sara ni tongana mbeni zo so Jéhovah asara kua na lo ti fâ ngbanga. Tongana lo sara ngia kete, ye ti pekoni ayeke duti ande ngangu mingi na lo. Eskê na ngoi ni so, lo pensé lani na azo ti Nzapa nga na aye ti sioni so koli so asara na ala teti angu mingi? Wala lo pensé na pasa so Jéhovah amû na lo ti sara mara ti kua so? Mbaï ni afa ni ape. Ye so e hinga ayeke so Jaël asara lani ye hio. Na Siséra akui!—aJuge 4:18-21; 5:24-27.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
Akota tënë ti buku ti aJuge
5:20—Na lege wa atongoro ti yayu atiri ndali ti Barak? Bible atene pëpe so wala a yeke a-ange si amû maboko na yâ ti bira so, wala a yeke akota tênë so alondo na nduzu si atï na so awandara ti Siséra afa nda ni tongana ye ti sioni, wala peut-être atënë ti bango yâ ti atongoro so a sara ni teti Siséra ayeke wataka. Ye oko, kite ayeke dä pëpe so a yeke lani fä ti mbeni lege so Nzapa asara kusala na ni ti mû maboko na Barak na aturugu ti lo.
Yenga ti 6-12 décembre
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | AJUGE 6-7
“Gue na ngangu so mo yeke na ni so”
Akpengba-ndia ti Nzapa Alingbi ti Ga na Ye ti Nzoni na Mo
Zo so ayeke lani na nzoni bango ndo na ndö ti lo mveni na so agi lani ti hinga akatikati ti lo mveni ayeke Gédéon, mbeni wafango ngbanga na popo ti aHébreu ti giriri. Lo gi lani pëpe ti duti mokonzi ti Israël. Ye oko, tongana a soro lo ti sara kusala so, Gédéon agboto lê na ndö dutingo ti lo mveni so alingbi na kungba ni pëpe. Lo tene: “Azo ti sewa ti mbi ayeke na nzinga ahon azo ti mara ti Manassé, na popo ti azo kue ti da ti babâ ti mbi mbi yeke kete mingi.”—aJuge 6:12-16.
‘Épée ti Jéhovah na ti Gédéon!’
Bâ tâ ye ti ngangu so ayeke si na azo ti Madian! Ndo ni adë fade kpô. Me mo ye ti bâ, ye ni aga wâ: Gédéon na azo ti lo 300 so afâ yâ ti ata ti ala, ala huru adidi ti ala nga ala dekongo ala tene “Épée ti L’Éternel na ti Gédéon!” Tongana azo ti Madian amä tâ gi dekongo so, li ti ala akpe kue. Ala nga kue adekongo si ye ni aga tâ kirikiri. Na yâ ti wusuwusu so, ala hinga pëpe zo wa si ayeke zo ti ala nga zo wa si ayeke wato ti ala. Nzapa asara si ala fâ terê na popo ti ala. Me na ngoi ni so, azo ti Gédéon angbâ ti ala na place ti ala. Azo ti Madian aye ti kpe me lege kue akanga. Ti tene azo ti Madian akiri mbeni pëpe ti sara ngangu na ala, Gédéon na azo ti lo atomba peko ti ala a yo ti hunzi ala biaku biaku. Sioni komandema so aninga mingi so ahunzi awe!—aJuge 7:19-25; 8:10-12, 28.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
Akota tënë ti buku ti aJuge
6:25-27. Gédéon asara lani ye na ndara tongaso si lo son bê ti awato ti lo senge senge pëpe. Tongana e yeke fa nzoni tënë, e lingbi ti sara ye na hange si lege so e yeke sara na tënë ason bê ti ambeni zo senge senge pëpe.
Yenga ti 13-19 décembre
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | AJUGE 8-9
“Sarango terê kete ayeke nzoni mingi ahon baba”
w00 15/8 l. 25 par. 3
Tongana nyen la mo yeke leke tënë?
Gédéon so ayeke na yâ ti bira na azo ti Madian airi mara ti Éphraïm ti mû maboko na lo. Ye oko, na peko ti so bira ni ahunzi awe, azo ti mara ti Éphraïm atene na lo ngbanga ti nyen la lo iri ala na tongo nda ti bira ni ape. Bible atene so “ala papa na lo ngangu.” Gédéon akiri tënë na ala, lo tene: “Ye so mbi sara alingbi na ye so ala sara? Eskê tanga ti alê ti vigne ti azo ti Éphraïm so angbâ si a ro ni ayeke nzoni ahon alê ti vigne kue ti azo ti Abiézer so a ro ni na ngoi ti kongo lê ti kobe ape? Nzapa azia Oreb na Zéeb, amokonzi ti Madian, na maboko ti ala. Ye so mbi sara alingbi na ti ala?” (aJuge 8:1-3). Na lege ti atënë so Gédéon asoro ni nzoni nga so adë bê so, lo kanga lege na mbeni ye so adoit ti ga fade mbeni kota bira na yâ ti amara ni. Peut-être azo ti mara ti Éphraïm abâ terê ti ala kota mingi na ala yeke azo ti baba. Ye oko, ye so akanga lege na Gédéon ape ti ga na siriri. So ayeke mbeni pendere tapande ti tene e mû peko ni?
Ndani so sarango terê kete ayeke lakue kota ye
15 Gédéon ayeke pendere tapande mingi ti zo so asara terê ti lo kete. Na ngoi so Jéhovah ahunda na lo ti sö Israël na maboko ti azo ti Madian, lo tene: “Na yâ ti mara ti Manassé, mara ti mbi la ayeke kete mingi, nga na yâ ti da ti babâ ti mbi, mbi la mbi yeke kete mingi.” (aJu. 6:15). Na peko ti so Gédéon ayeda na kua so Jéhovah amû na lo, lo sara kue ti hinga ye so a hunda na lo ti sara, nga lo bâ ndo na mbage ti Jéhovah ti fa lege na lo (aJu. 6:36-40). Gédéon asara ye lani na mbeto pëpe. Ye oko, lo sara ye lani na hange nga na ndara (aJu. 6:11, 27). Lo bâ pëpe kua so a mû na lo tongana mbeni lege ti ga kota zo. Na peko ti so lo sara ye so Jéhovah ahunda na lo ti sara awe, lo kiri na ndo ti lo na ngia.—aJu. 8:22, 23, 29.
E tambela na lege ti Jéhovah
9 Ti duti akamarade ti Nzapa, a lingbi e duti na “be-kota-pepe”. (1 Pierre 3:8; Psaume 138:6). Chapitre 9 ti mbeti ti aJuge afa nene ti dutingo na tâ be-ti-molenge. Jotham molenge ti Gédéon atene: “Mbeni lâ giriri, akeke ague ti sa mafuta na ndö mbeni keke, si keke ni aga gbia ti ala.” A sara tënë ti keke ti olive, keke ti figue nga na keke ti vigne. Akeke so aye ti sara tënë ti azo so alingbi ti tene ala komande na ndö ti amba ti ala azo ti Israël, me ala gi ti sara ni pëpe. Me keke ti kî, so alingbi fade gi ti tene a sara na wâ, aye ti sara tënë ti komandema ti Abimélek so ayeke pika kate ti lo mingi, mbeni zo ti fango zo so ayeke na kota nzara ti komande amba ti lo. Atâa so Abimélek “akomande azo ti Israël ngu ota”, lo kui hio (aJuge 9:8-15, 22, 50-54). Ye so afa na e so a yeke nzoni mingi ti duti na “be-kota-pepe”!
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-1 l. 784 par. 5
Éphod, I
Na lege ti nzoni bibe so Gédéon ayeke na ni, so lo sara éphod ti dabe na songo benda so Jéhovah amû na azo ti Israël nga ti gonda Nzapa, éphod ni aga “mbeni kûkû ti gbungo Gédéon na azo ti da ti lo,” ndali ti so azo ti Israël asara ndumba na ni na lege ti yingo, na lege so ala voro ni (aJu 8:27). Ye oko, Bible afa ape so Gédéon kue avoro ni; nde na so, bazengele Paul azia iri ti Gédéon na popo ti atémoin ti Jéhovah mingi mingi so ayeke “tongana mbinda” so ayeke akozo Chrétien so ayeke be-ta-zo.—aHb 11:32; 12:1.
Yenga ti 20-26 décembre
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | AJUGE 10-12
“Jephté: Mbeni koli so azia bê ti lo na ndö ti Jéhovah”
Tongana e duti be-ta-zo Jéhovah ayeke bâ e na nzoni lê
9 Tapande ti azo tongana Joseph so ayeke be-ta-zo, so asara nzoni bê na aita ti lo, atâa so ala komanse ti “ke lo,” amû peut-être maboko na Jephté lani (Gen. 37:4; 45:4, 5). So Jephté agbu li na ndö ti atapande tongaso amû maboko na lo ti sara aye so anzere na Jéhovah. Sarango ye ti aita ti lo azia biani vundu mingi na bê ti lo lani, me lo zia pëpe ti sara na Jéhovah nga na azo ti lo (aJu. 11:9). Ti tiri ndali ti iri ti Jéhovah ayeke lani kota ye mingi na lê ti Jephté ahon akpale ti lo wani. Lo leke lani na bê ti lo ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah na aga na ye ti nzoni na lo nga na amba ti lo.—aHéb. 11:32, 33.
it-2 l. 1202 par. 6
Jephté
Jephté, mbeni koli so ayeke nduru ti sara ye, amû li ni na mbeto ape sân ti perdre temps. Lo tokua azo na gbia ti azo ti Ammon, lo tene so gbia ni aye ti sara sioni na Israël ndali ti so azo ti lo amû yâ ti kodro ni kue. Gbia ni akiri tënë atene so a yeke ndali ti so Israël amû sese ni na maboko ti Ammon (aJu 11:12, 13). Ge so Jephté afa so lo yeke gï senge zo ti bira ape, wala zo so ahinga ye ape ên-ën, me lo manda nga mbaï, surtout, na ndö ti asarango ye ti Nzapa na mbage ti azo ti lo. Lo ke tënë so azo ti Ammon atene so, lo fa (1) so azo ti Israël asara ngangu pëpe na ndö ti Ammon, Moab, wala Édom (aJu 11:14-18; De 2:9, 19, 37; 2Ch 20:10, 11); (2) kodro ni ayeke lani na maboko ti Ammon ape na ngoi so azo ti Israël amû ni, ndali ti so a yeke na maboko ti azo ti mara ti Amori ti Canaan nga Nzapa azia lani Sihon, gbia ti ala, nga na kodro ni na maboko ti azo ti Israël; (3) depuis so Israël amû kodro ni a sara ngu 300 awe so azo ti Ammon asara tënë dä ape; ka raison wa la apusu ala fadeso ti sara tënë na ndö ni?—aJu 11:19-27.
it-2 1202 par. 7
Jephté
Jephté andu lê ti tënë ni na lege so lo fa so problème ni angoro na ndö ti tënë ti vorongo Nzapa. Lo tene so Jéhovah Nzapa amû kodro ni so na azo ti Israël ndani la ala yeke zia pëpe mbeni kete kete mbage ni na azo ti vorongo nzapa ti wataka. Lo tene Kémosh ayeke nzapa ti azo ti Ammon. Ambeni zo abâ mbeni faute ge. Me atâa tongana nzapa ti azo ti Ammon ayeke Milcom nga so Kémosh ayeke mbeni nzapa ti azo ti Moab, amara so avoro gbâ ti anzapa. Salomon asara ye lani même na lege ni ape ti zia vorongo Kémosh na Israël ndali ti awali ti lo so ayeke awande (aJu 11:24; 1aG 11:1, 7, 8, 33; 2aG 23:13). Me ti gue oko na tënë so ambeni wandara atene, nda ti tënë “Kémosh” apeut ti duti “Zo ti songo benda, zo ti hongo azo na ngangu”. Peut-être Jephté aye ti gboto lê na ndö ti nzapa so ndali ti so azo ti Ammon atene so lo yeke na ngangu ti ‘sö benda’ wala ti ‘hon na ngangu’ amba ti lo nga ti mû na ala sese.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-2 l. 1201 par. 25
Jephté
Jephté ayeke mbeni molenge so a dü lo na yâ ti mariage. Mama ti Jephté ayeke lani “mbeni wali-ndumba,” me ye so aye ti tene ape so a dü Jephté na lege ti sarango ndumba wala lo yeke molenge so a dü lo na gigi ti mariage. Mama ti lo ayeke lani wali-ndumba kozo ti tene lo sara mariage tongana wali ti use ndo na Galaad, tongana ti so Rahab ayeke lani mbeni wali-ndumba me na pekoni lo sara mariage na Salmon (aJu 11:1; Jos 2:1; Mt 1:5). Jephté ayeke pëpe molenge so a dü lo na gigi ti mariage, ye so asigi polele na ngoi so aita ti lo, so mama ti ala ayeke ti lo wali ti kozo ndo na Galaad, atomba lo ti tene lo wara héritage ape (aJu 11:2). Me na pekoni, Jephté aga mbeni zo ti mungo li ni so azo aye lo mingi na Galaad (so na popo ni aita ti Jephté so mama ti ala ayeke nde ayeke peut-être dä) (aJu 11:11). Na ndö ni, lo mû sandaga na Nzapa na tabernacle (aJu 11:30, 31). Mbeni molenge so a dü lo na gigi ti mariage ayeke sara aye so kue ape, ndali ti so ndia atene polele atene: “A lingbi molenge so a dü lo na gigi ti mariage aga na yâ ti congrégation ti Jéhovah pëpe. Même juska na ahale ti lo so aga na molongo bale-oko ni, mbeni oko alingbi ti ga na yâ ti congrégation ti Jéhovah pëpe.”—De 23:2.
Yenga ti 27 décembre 2021–2 janvier 2022
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | AJUGE 13-14
“Aye so ababâ na amama alingbi ti manda na lege ti Manoah na wali ti lo”
Ababâ na amama: Ala komanse ti fa ye na amolenge ti ala na ngoi so ala de foroto
Bâ tapande ti Manoah zo ti kete mara ti Dan, so alango lani na Israël na gbata ti Zorah. Wali ti Manoah adü ape, me ange ti Jéhovah atene na lo so lo yeke dü mbeni molenge-koli (aJu. 13:2, 3). Atâa so Manoah na wali ti lo ayeke na ngia ti mä tënë so, ala gi nga bê ti ala na ndö ti nzoni lege so ala lingbi ti bata na molenge ni. Ni la Manoah asambela lo tene: “O Seigneur, mbi voro Mo, Mo zia Zo ti Nzapa, Lo so Mo to Lo kozoni, asi na mbi mbeni, si Lo fa na e ye so alingbi e sara na molenge so fade mbi dü lo.” (aJu. 13:8). Manoah na wali ti lo afa ndia ti Nzapa na molenge ti ala Samson nga na bango ni lo yeda na ye so ala fa na lo. Bible atene: “Yingo ti L’Éternel akomanse ti sara na bê ti [Samson].” Ye so asara si na ngoi so Samson ayeke Juge na Israël, lo sara gbâ ti aye ti ngangu.—aJu. 13:25; 14:5, 6; 15:14, 15.
Samson asö benda na ngangu ti Jéhovah!
Tongana Samson ayeke kono, “L’Éternel ahiri tënë nzoni na ndö lo.” (aJuge 13:24). Mbeni lâ, Samson atene na babâ na mama ti lo: “Mbi bâ mbeni wali na Thimna na popo ti amolenge-wali ti aPhilistin; tongaso ala mû wali so na mbi ti ga wali ti mbi.” (aJuge 14:2). Tara ti bâ tongana nyen tënë ni adö bê ti ala. Ahon ti tene lo zi Israël na tïtî awato ti lo, molenge ni aye ti te mbele ti mariage na ala. Ti mû lani mbeni wali so avoro anzapa ti apaïen, Ndia ti Nzapa ake ni (Exode 34:11-16). Ndali ni, babâ na mama ni ake na ala tene na lo: “Nyen, mbeni wali oko ayeke pëpe na popo ti amolenge-wali ti aita ti mo, wala na popo ti azo kue ti e? si mo gue ti kamata wali na popo ti aPhilistin? ala so afâ akoli ti ala na nganza pëpe.” Me, Samson angbâ ti tene na babâ ti lo: “Mo mû lo na mbi, teti lo yeke nzoni mingi na lê ti mbi.”—aJuge 14:3.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
Samson asö benda na ngangu ti Jéhovah!
Na lege wa si tâ gi wali ti kodro ti aPhilistin so ayeke lani “nzoni mingi” na lê ti Samson? Mbeni bakari ti McClintock na Strong atene so nda ti tënë ni aye ti tene pëpe so lo yeke lani “pendere mingi, me lo yeke nzoni ti sara na mbeni ye, mbeni kusala.” Ti sara na kusala ti nyen? A-Juge 14:4 afa so Samson ‘agi aPhilistin na tënë.’ Samson abi bê ti lo na wali so ti sara na ye so. Tongana Samson ayeke kono ti ga kota, “Yingo ti L’Éternel akomanse ti sara na bê ti lo”, wala ti pusu lo ti sara ye (aJuge 13:25). Tongaso, yingo ti Jéhovah ayeke lani na peko ti Samson so ahunda ti mû wali so nga na yâ kusala ti lo ti juge na ndö Israël. Samson awara lani lege ti sara ye so lo yeke gi? Zia e bâ kozoni tongana nyen Jéhovah azê ti mû maboko na lo.