Eskê tënë so Bible atene lani na ndö ti gigi ti aJuif so a gue na ala na ngbâa na Babylone ayeke tâ tënë?

A sara ngu 2 600 tongaso awe, azo ti kodro ti Babylone amû kodro ti aJuif, na ala gbu ala na ngangu ala gue na ala na ngbâa na Babylone. A-Juif asara ngbâa na kodro ni so ngu 70. Me ti gue oko na ye so Bible afa, Nzapa afa lani kozo awe gigi ti aJuif na ngoi so a yeke gue na ala na ngbâa na Babylone. A tene: “Ala leke ada si ala lango na yâ ni. Ala fâ ayaka na ala te alê ti kobe ni. Ala mû awali na ala dü amolenge ti koli na amolenge ti wali. . . . Nga ala gi ti sara si siriri amaï na yâ ti gbata so mbi zia si a gbu ala a gue na ala dä so.” (Jérémie 29:1, 4-7). Me eskê gigi ti aJuif ayeke lani vraiment tongaso na ngoi so ala yeke na ngbâa na Babylone?

Awandara agi ye na ndö ti akete tableau ti sese ahon 100 tongaso, so na bango ni a yeke ti kodro ti Babylone wala ti akodro so ayeke na terê ni. Akete tableau ni afa so na kodro ti Babylone, gbâ ti aJuif angbâ lani ti bata angobo ti sarango ye ti kodro ti ala nga ala ngbâ lani ti voro Nzapa ti ala, me nga na mbage ala yeke woko terê ti ala na gbe ti komandema ti azo ti Babylone ni. A sara akete tableau ni so na popo ti ngu 572 na 477 K.N.E. Na lê ni a fa acontrat ti location, aye so andu tënë ti dengo buze, a-engagement so azo amû, nga na ambeni ye ni nde. Mbeni mbeti atene so “ambeti ni so afa na e so gigi ti azo so a gue na ala na ngbâa lani ayeke tongana ti asenge zo so avivre na kete kodro: ala yeke fâ yaka lani, ala yeke leke ada, ala yeke futa impôt nga ala yeke sara ambeni kua ndali ti gbia.”

Atableau ni so afa nga so gbâ ti aJuif ayeke lani na mbeni place so a iri ni Al Yahudu, wala “gbata ti Judée”. A wara na ndö ti akete tableau ni iri ti mbeni sewa juska na molongo osio ni; a sara ambeni iri ni na yanga ti Hébreu ti ândö. Kozo si a wara lani akete tableau so, awandara ahinga ye gï kete na ndö ti gigi ti aJuif lani na ngoi so a gue na ala na ngbâa na Babylone. Dr. Filip Vukosavović, so ayeke mbeni membre ti Conseil d’administration so ayeke bâ ndo na ndö ti aye so a wara na gbe ti sese nga na aye ti giriri na kodro ti Israël atene: “Na dikongo aye so a sara na ndö ti akete tableau so, e wara lege na ndani ti hinga ye na ndö ti aJuif so a gue na ala lani na ngbâa, e hinga iri ti ala, lawa la ala yeke na fini, ndo so ala yeke na fini dä, nga nyen la ala yeke sara lani.”

A-Juif so a gue na ala lani na ngbâa so ayeke lani kamême na liberté. Dr. Vukosavović atene so ala yeke vivre lani “gï na Al-Yahudu ape, me ala yeke lani nga na yâ ti ambeni gbata bale-oko na use tongaso.” Ambeni na milieu ti ala amanda lani akode ti kua nde nde, na ye so la amû lege na ala lani na pekoni ti kiri ti leke gbata ti Jérusalem so abuba (Néhémie 3:8, 31, 32). Akete tableau ti Al-Yahudu so afa nga biani so na peko ti so dutingo ti aJuif na ngbâa na sese ti Babylone ahunzi, ambeni na popo ni asoro ti ala ti ngbâ na Babylone. Ye so aye ti fa so ala vivre lani kamême nzoni na Babylone, tongana ti so Bible afa kozo awe.