Hinga lege ti kiri tënë na azo
AMBENI hundango tënë ayeke tongana akota tênë na yâ ti sese. Kota mbage ni ahonde tele ti lo na gbe ti sese. Mingi ni, ye so ayeke na gbe ti mbeni hundango tënë ayeke kota ahon hundango tënë ni mveni.
Atâa tongana zo so ahunda tënë ni ayeke na kota nzara ti wara kiringo tënë ni, ti hinga tongana nyen ti kiri tënë alingbi ti ndu gingo ti hinga yongo ti tënë ti mo nga lege ti tene ni (Jean 16:12). Na ambeni ngoi, tongana ti so Jésus afa na abazengele ti lo, mbeni zo alingbi ti hunda tënë ti ambeni ye so lo yeke na droit pëpe ti hinga ni, wala so ayeke ga na lo ye ti nzoni biani pëpe.—Kus. 1:6, 7.
Mbeti ti Nzapa atene: “I sala si tënë ti yanga ti i ayeke nzoni lakue, i leke na ingo, si i lingbi hinga lege ti kiri tënë na azo oko oko kue.” (aCol. 4:6). Ni la, kozoni ti kiri tënë, a lingbi e bâ gi pëpe ye so e yeke tene ande, me nga tongana nyen e yeke tene ni.
Gi ti hinga bango ndo ti zo so ahunda tënë ni
A-Sadducéen agi lani ti gbu Jésus na gbanda na mbeni hundango tënë na ndo tënë ti londongo na kuâ ti mbeni wali so asala mariage fani mbasambala. Me Jésus ahinga so ala mä na bê biani pëpe na londongo ti akuâ. Tongaso, lo kiri tënë na mbeni lege so andu bango ndo ti ala so ayeke na lege ni pëpe, so ayeke na gunda ti hundango tënë ti ala. Jésus afa nda ti Mbeti ti Nzapa na kode nga lo sala kusala na mbeni tondo so azo ahinga ni nzoni mingi ti fa na gigi mbeni ye so ala bi bê dä lâ oko pëpe kozoni. Ye so afa na gigi polele so Nzapa ayeke zingo ande biani akuâ. Kiringo tënë ti lo adö bê ti awato ti lo mingi si mbito agbu ala ti kiri ti hunda mbeni tënë na lo.—Luc 20:27-40.
Ti hinga lege ti kiri tënë, a lingbi mo nga kue mo gi ti hinga abango ndo ti azo so ahunda tënë ni nga aye so agbu bê ti ala. Na tapande, mbeni zo so mo na lo asala ekole wala kua oko alingbi ti hunda na mo ngbanga ti nyen mo yeke sala Noël pëpe. Lo hunda tënë ni ngbanga ti nyen? Nda ti tënë ni agbu bê ti lo biani, wala lo yeke hunda gi senge ti hinga wala a mû na mo lege ti sala ngia? Ti hinga ni, a lingbi mo hunda nyen la apusu lo ti hunda tënë ni. Na pekoni, kiri tënë alingbi na ni. Mo lingbi nga ti gbu ngoi ni ti fa tongana nyen yengo dä na fango lege ti Bible ayeke bata e yongoro na ambeni salango ye ti matanga ni so aga mbeni kungba na ndo ti azo nga mbeni ye so asala si ala nze.
Zia e tene so a tisa mo ti sala tënë na ndo aTémoin ti Jéhovah na gbele mbeni bungbi ti a-élève. Tongana mo hunzi tënë ti mo awe, azo alingbi ti hunda atënë. Tongana ahundango tënë ni akpa ye so alondo na bê na ayeke polele, akiringo tënë so ayeke nzoni ahon atanga ni kue ayeke ala so akpengba pëpe na so angoro ye ngorongo pëpe. Tongana ahundango tënë ni afa na gigi asioni bibe so azo mingi ayeke na ni, mo lingbi ti wara ye ti nzoni mingi tongana, kozo ti kiri tënë ni, mo fa tënë kete na ndo ye so alingbi ti fa lege na bango ndo ti azo mingi na ndo mara ti atënë tongaso. Fa nga ngbanga ti nyen aTémoin ti Jéhovah asoro ti zia Bible si afa lege na ala. Mingi ni, a yeke nzoni ti bâ mara ti ahundango tënë tongaso tongana atënë so agbu bê ti azo, me pëpe tongana gingo yanga, atâa tongana a yeke tongaso. Ni la, kiringo tënë ti mo ayeke mû na mo lege ti zi lê ti azo so amä mo, ti mû na ala atâ sango na ti fa atënë wa ti Mbeti ti Nzapa ayeke na gunda ti atënë ti mabe ti e.
Tongana patron ti mo aye pëpe ti tene mo zia kua teti mbeni ngoi ti gue na mbeni kota bungbi, mo yeke sala ande nyen? Kozoni kue, bâ aye ni tongana ti so lo yeke bâ. Tongana mo tene na lo ti zia mbeni ngoi na ndo ti so mo yeke sala ka, ye so alingbi ti mû maboko? Tongana mo fa na lo so ye so a yeke fa na akota bungbi ayeke mû maboko na e ti sala ye na nzi pëpe, ti duti azo ti kua so zo alingbi ti zia bê ti lo na ala, ye so alingbi ti sala si lo yeda? Tongana mo fa so mo bâ na nene ni ye so ayeke kota ye na lê ti lo, peut-être lo nga lo yeke bi bê ande biani na ye so lo bâ so ayeke kota ye na yâ fini ti mo. Me ye ni ayeke duti ande tongana nyen tongana lo hunda na mo ti sala mbeni ye na lege ti nzi? Biani, ti ke ni polele na lege ti ambeni versê ti Bible ayeke fa bango ndo ti mo ande. Me peut-être a lingbi ti ga na kota ye ti nzoni mingi ahon so tongana mo fa na lo kozoni so tongana mbeni zo ayeke ndulu ti tene mvene wala ti nzi teti lo patron ni, oko zo ni so alingbi ti tene mvene na lo wala ti nzi ye ti lo.
Na mbeni mbage nde, peut-être mo yeke mbeni élève so aye pëpe ti mû mbage na ambeni kusala ti ekole so Bible ayeda na ni pëpe. Dabe mo so wafango ye ni ayeke bâ ye peut-être tongana ti mo pëpe, na a yeke kungba ti lo ti sala si ye kue atambela na lege ni na yâ klase ni. Akpale so ayeke na gbele mo ayeke so a lingbi (1) mo bâ na nene ni aye so agbu bê ti lo, (2) mo fa na yekiango ndo bango ndo ti mo, nga (3) mo luti ngangu teti ye so mo hinga a yeke nzere ande na Jéhovah. Ti wara aye ti nzoni mingi na pekoni, gi senge tenengo polele mbeni tënë so akpengba pëpe na ndo ye so mo mä na bê dä alingbi kue pëpe (aProv. 15:28). Tongana mo de maseka, babâ wala mama ti mo ayeke mû ande biani maboko na mo ti leke mbeni tënë ti tene.
A lingbi ti si so a hunda na mo ti ke atënë so mbeni kota zo ti kodoro abi na li ti mo. Mbeni turugu ti lapolice, mbeni kota zo ti ngorogbia wala mbeni juge alingbi ti hunda na mo ti kiri tënë na ahundango tënë na ndo yengo dä na mbeni ndia, dutingo nde ti mo ti Chrétien wala tongana nyen mo bâ mungo mbage na amatanga ti yango kodoro na nduzu. A lingbi mo kiri tënë tongana nyen? Bible amû wango so: ‘I kiri tënë na azo ni na ngangu pëpe; i ne nga azo ni.’ (1 Pi. 3:16, Fini Mbuki, 2001 ). Hunda nga tele ti mo ngbanga ti nyen atënë so agbu bê ti azo ni ngangu tongaso, na fa na yekiango ndo so mo hinga so tënë ni agbu bê ti ala. Mo yeke sala nyen na pekoni? Bazengele Paul asala lani tënë ti ndia ti Rome so amû na lo mbeni droit. Tongaso mo nga mo lingbi ti fa ambeni ndia so alingbi na ye so asi na mo na so amû na mo mbeni droit (Kus. 22:25-29). Peut-être ti sala tënë na ndo dutingo ti akozo Chrétien na ngoi ti abazengele nga ti aTémoin ti Jéhovah na ndo sese kue ayeke zi lê ti kota zo ti kodoro ni. Wala mo lingbi ti fa so tongana azo ayeda na ngangu ti komande ti Nzapa, ye so ayeke pusu ala biani ti yeda nga mingi na anzoni ndia ti azo (aRom. 13:1-14). Na tele ti mara ti asango tongaso, tongana mo fa na yâ Mbeti ti Nzapa nda ni so mo yeke sala ye tongaso, ye so alingbi ti ga na azo ni ti yeda na ni.
Bango ndo ti zo ni na ndo Bible
Tongana mo mû desizion ti kiri tënë, a lingbi mo hinga tongana nyen zo so ahunda tënë ni abâ Mbeti ti Nzapa. Jésus asala lani tongaso na kiringo tënë na aSadducéen na ndo londongo ti akuâ. Teti so lo hinga ala yeda gi na ambeti so Moïse asû, Jésus afa nda ti ye na ala na ndo mbeni tondo so ayeke na yâ ti ambeti so. Lo to nda ti tënë ti lo tongaso: “[Moïse afa] tënë ti yango awakinda.” (Luc 20:37). Mo nga kue mo lingbi ti bâ so a yeke nzoni ti fa peko ti ambage ti Bible so zo so mo na lo ayeke sala lisoro ayeda na ni na ahinga ni nzoni mingi.
Ka tongana zo ni ayeda pëpe na Bible? Bâ ye so bazengele Paul asala na yâ diskur ti lo na Aréopage, tongana ti so a fa na Kusala 17:22-31. Lo fa atâ tënë ti Mbeti ti Nzapa sân ti fa polele tënë ni na yâ ti Bible. Tongana a hunda tongaso, mo lingbi ti sala legeoko tongana lo. Na ambeni ndo, a lingbi ti hunda na mo ti sala lisoro fani mingi na mbeni zo kozoni ti sala tënë ti Bible polele. Tongana mo yeke fa Bible, na tongo nda ni a lingbi ti duti lege ti ndara ti fa gi ambeni nda ti tënë so afa ngbanga ti nyen a lingbi zo abi bê na ndo ni, ahon ti tene na ngangu so a yeke Tënë ti Nzapa. Ye oko, ye so mo zia na gbele mo ayeke ti sala tënë polele na ndo ye so Nzapa aleke ti sala nga, na pekoni, ti mû lege na zo ni ti bâ lo mveni ye so Bible atene. Ngangu so Bible ayeke na ni ti ga na azo ti yeda na mbeni tënë ahon ngangu ti tënë kue so e mveni e lingbi ti tene.—aHéb. 4:12.
“Nzoni lakue”
Jéhovah ayeke nzoni mingi. A yeke tâ na lege ni ti tene a hunda na awakua ti lo ti zia si tënë ti yanga ti ala “ayeke nzoni lakue, [a] leke na ingo”. (aCol. 4:6; Ex. 34:6). So aye ti tene a lingbi e sala tënë na nzobe, même tongana e bâ so a lingbi e sala tongaso pëpe. A lingbi tënë ti yanga ti e aduti nzoni, na kode nga a so bê ti zo pëpe.
Azo mingi ayeke na gbe ti akota ye so ayeke sala ngangu na ndo ala, nga lâ na lâ ala yeke tingbi na atënë ti zonga. Tongana e tï na ndo ti mara ti azo tongaso, ala lingbi ti sala tënë na ngangu. A yeke nzoni e kiri tënë tongana nyen? Bible atene: “Zo so akiri tënë doucement, lo sala si ngonzo adë.” Mara ti kiringo tënë tongaso alingbi nga ti woko bê ti mbeni zo so ayeke na mbeni bango ndo nde na ti e (aProv. 15:1; 25:15). Na azo so ayeke tingbi na asioni tënë lâ na lâ, mbeni salango ye nga mbeni go so afa na gigi nzobe alingbi ti nzere na ala mingi, si ala lingbi ti mä nzo tënë so e ga na ni.
E yeke wara mbeni ye ti nzoni pëpe na dengo gaba na azo so asala nzara ti tâ tënë oko pëpe. Nde na so, ye so e ye ayeke ti fa nda ti Mbeti ti Nzapa na azo, ala so ayeke yeda na e ti sala tongaso. Atâa ye wa e tingbi na ni, e yeke bata na li ti e so a lingbi e kiri tënë na nzobe nga na hingango na bê so zo alingbi ti zia bê ti lo kue na ndo apendere zendo ti Nzapa.—1 aThes. 1:5.
Adesizion ti zo mveni nga atënë ti yingo-ti-hinga
Tongana mbeni zo so ayeke manda Bible wala mbeni ita ahunda ye so a lingbi lo sala na yâ mbeni ye so asi, a yeke nzoni mo kiri tënë tongana nyen? Peut-être mo hinga ye so mo mveni mo lingbi fade ti sala. Me a lingbi zo oko oko ayô kungba ti desizion ti lo na yâ fini ti lo (aGal. 6:5). Bazengele Paul atene so lo wa azo so lo fa tënë na ala ti ‘mä na bê si ala mä yanga’. (aRom. 16:26, FM 01 ). So ayeke mbeni nzoni tapande ti tene e mû pekoni. Mbeni zo so ayeke mû adesizion gi ti nzere na zo so afa Bible na lo, wala na mbeni zo nde, ayeke sala na azo me pëpe na lege ti mabe (aGal. 1:10). Ni la, ti kiri gi tënë polele alingbi ti sala nzoni kue pëpe na zo so ayeke hunda tënë ni.
Tongaso, tongana nyen mo lingbi ti kiri tënë na mbeni lege so ague oko na awango ti Bible? Mo lingbi ti gboto lê na ndo akpengba-ndia ti Bible so alingbi na ni nga na ndo atapande so ayeke na yâ ti Bible. Na yâ ti ambeni ye, mo lingbi ti fa na lo tongana nyen ti gi nda ti aye, si lo wara lo mveni akpengba-ndia nga na atapande so. Mo lingbi même ti sala lisoro na ndo akpengba-ndia nga na nene ti atapande ni, me mo fa pëpe tongana nyen ti sala ye na ni alingbi na ye so asi. Hunda na zo ni wala lo bâ mbeni ye na yâ ni so alingbi ti mû maboko na lo ti mû mbeni desizion ti ndara. Wa lo ti bâ na lege ti akpengba-ndia nga na atapande so salango ye so alingbi ti nzere na Jéhovah. Na lege so, mo yeke mû maboko na lo ti “leke angangu ti [lo] ti gbu nda ti ye, ti hinga popo ti ye ti nzoni na ti sioni.”—aHéb. 5:14, NW.
Kiringo tënë na abungbi ti kongregation
Mingi ni, abungbi ti kongregation ayeke mû lege na e ti fa na gigi tënë ti mabe ti e. Kiringo tënë na ahundango tënë ayeke mbeni oko ti alege so. A lingbi e kiri tënë tongana nyen? Na bibe ti tene nzoni tënë ti Jéhovah. A yeke ye so wasungo psaume David asala lani tongana lo yeke “na yâ bungbi ti azo.” (Ps. 26:12). A lingbi e nga kue e kiri tënë na mbeni lege so ayeke kpengba amba ti e wamabe, ayeke pusu ala “si ala ndoye azo, na ala sala kusala nzoni”, tongana ti so bazengele Paul atene (aHéb. 10:23-25). Mandango aye ni kozo alingbi ti mû maboko na e ti sala ye so.
Tongana a mû mo ti kiri tënë, zia si atënë ti mo akpengba pëpe, ayeke polele nga ndulu. Sala tënë na ndo paragraphe ni kue pëpe; ndu gi tënë oko. Tongana mo ndu gi mbeni mbage ti kiringo tënë ni, a yeke mû ande lege na ambeni zo ti zia ambeni tënë na ndo ni. A yeke mbilimbili nzoni ti sala tënë na ndo aversê so a fa atënë ti yâ ni pëpe. Tongana mo yeke sala ni, sala ngangu ti gboto lê na ndo mbage ti versê ni so alingbi na tënë so a yeke sala lisoro na ndo ni. Manda ti kiri tënë na lege ti atënë ti mo mveni ahon ti diko gi paragraphe ni. Gi bê ti mo pëpe tongana kiringo tënë ti mo asigigi tâ nzoni kue pëpe. Ye so ayeke si ngoi na ngoi na zo kue so ayeke kiri tënë.
A yeke polele so ti hinga lege ti kiri tënë andu ye mingi ahon gi ti hinga kiringo tënë ni mveni. A hunda ti hinga nda ti ye. Me so nzerengo tele si mo yeke wara tongana kiringo tënë ti mo alondo na bê ti mo na andu bê ti azo!—aProv. 15:23.