Ye nyen asi na enfer ti wâ?

TONGANA a sala tënë ti “enfer”, ye nyen aga na li ti mo? Ti mo, enfer ayeke mbeni tâ ndo ti wâ na ti soufre? Mbeni ndo ti pasi na ti vundu ti lakue lakue? Wala peut-être enfer ayeke fä ti mbeni dutingo?

Teti angu ngbangbo mingi, amokonzi ti Chrétienté ayeke bâ enfer ti wâ so a sala kota pasi na azo dä tongana ndo so a leke ni ndali ti awasiokpari. Alege ti vorongo mingi angbâ ti mä na bê na tënë so. Mbeti-sango U.S.News & World Report atene: “Chrétienté asala peut-être si tënë ti enfer amû yanga ti azo ti lo kue, me gi lo oko si amä na bê na tënë ni so pëpe. A lingbi ti tene so, na yâ akota lege ti vorongo kue nga na yâ ambeni kete ni, a wara mara ti tënë so a tene a yeke se zo ti sioni na peko ti kuâ ti lo.” A-Hindou, aBouddhiste, aMusulman, aJaïn, na aTaoiste ayeke na atënë ti mabe nde nde na ndo enfer.

Ye oko, na ngoi ti e, azo ayeke na mbeni pensé nde na ndo enfer. Oko mbeti-sango so atene: “Atâa so ngbele tënë ti enfer ti wâ angbâ lakue ti gbu bê ti ambeni zo, laso azo akomanse ti bâ sengo zo na lê ti wâ teti lakue lakue tongana mbeni sioni ndo so a kanga zo dä gi lo oko. Tënë so aye ti fa so enfer ayeke peut-être mbeni tâ ndo ti wâ pëpe.”

Mbeti-sango ti aJésuite La Civiltà Cattolica atene: “A yeke na lege ni pëpe . . . ti tene so, na lege ti ayingo sioni, Nzapa ayeke sala sana mingi na azo so a fâ ngbanga na li ti ala na gbingo ala na lê ti wâ.” Lo kiri lo tene: “Enfer ayeke dä. A yeke mbeni ndo pëpe, me mbeni dutingo so zo abâ pasi dä na lege ti bibe ngbanga ti so lo yo na Nzapa mingi.” Pape Jean Paul II atene tënë so na ngu 1999: “Ahon ti tene a duti mbeni ndo, enfer ayeke mbeni dutingo ti azo so, na bê ti ala mveni, akangbi biaku biaku na Nzapa, lingu ti fini na ti ngia kue.” Me ti atënë so afa enfer tongana mbeni ndo ti wâ, lo tene: “Ala fa so fini ti zo so akangbi na Nzapa anzere oko pëpe na ayeke gi ye senge.” Wasungo-mbaï ti église, Martin Marty, atene so tongana fade pape ni afa enfer tongana mbeni ndo ti “wâ, ndo ti mbeni zabolo so ayü bengba bongo na so ayeke na mbeni ye na tïtî lo ti kpo na zo, azo ayeke mû ni na nene ni pëpe.”

Ambeni lege ti vorongo nde ayeke changé nga atënë ti ala. Mbeni tondo so alondo na ngbo-kusala so abâ lege ti akota tënë ti mabe ti Église ti Angleterre atene: “Enfer ayeke mbeni ndo ti pasi ti lakue lakue pëpe, me a yeke sorongo biaku biaku dutingo so ake biani Nzapa. Tongaso, oko ye ti pekoni ayeke futingo ti lakue lakue.”

Catéchisme ti Église Épiscopale ti États-Unis afa enfer tongana “kui ti lakue lakue ndali ti so e ke Nzapa.” Mbeti-sango U.S.News & World Report atene so mbeni wungo ti azo so angbâ ti gue na li ni ayeke maï tënë so “nda ti fini ti awasiokpari ayeke gi futingo, me bango pasi lakue lakue pëpe. . . . Ti [ala], azo so ake Nzapa biani ayeke wara gi futingo na yâ enfer ti ‘wâ so agbi ye kue.’ ”

Atâa so bibe ti azo laso ayeke ti ke tënë ti mbeni enfer ti wâ na ti soufre, azo mingi angbâ ti mä na bê so enfer ayeke mbeni tâ ndo ti salango pasi na azo. Albert Mohler ti Séminaire Théologique ti église Baptiste na Louisville, Kentucky, États-Unis ti Amerika, atene: “Mbeti ti Nzapa afa polele so enfer ayeke mbeni tâ ndo ti wâ so asala pasi na zo dä.” Nga tondo Ye so enfer ayeke biani (Angl.), so Ngbo-kusala ti Alliance Évangélique asû, atene: “Enfer ayeke mbeni ndo so zo ahinga so Nzapa ake lo na so a yeke sala pasi na lo.” Lo kiri lo tene: “Na yâ enfer, yâ ti asengo ndo ni na ti pasi ni ayeke dä alingbi na kota ti asiokpari so azo asala na ngoi so ala ade na sese.”

E kiri e hunda, enfer ti wâ ayeke mbeni ndo ti pasi ti lakue lakue wala ti futingo ti biaku biaku? Wala a yeke gi mbeni dutingo so ayo na Nzapa? Enfer ayeke nyen biani?

[Encadré/Afoto na lembeti 4]

Kete mbaï na ndo enfer ti wâ

LAWA si aChrétien ti yanga ayeda na tënë ti enfer ti wâ? Angu mingi na peko ti kuâ ti Jésus Christ na ti abazengele ti lo. Buku Encyclopædia Universalis, so asû ni na yanga ti Français, atene: “Buku Apocalypse ti Pierre (ti siècle 2 N.E. [Angl.]) aduti kozo mbeti ti aChrétien, [so a hinga pëpe wala a londo na Nzapa], so afa peko ti sengo ndo nga pasi so a sala na awasiokpari na yâ enfer.”

Ye oko, akozo Babâ ti Église amä lani tele pëpe na ndo tënë ti enfer. Justin Martyr, Clément ti Alexandrie, Tertullien, na Cyprien atene ti ala so enfer ayeke mbeni ndo ti wâ. Ti Origène na Grégoire ti Nysse, enfer ayeke mbeni ndo so a kangbi zo na Nzapa, mbeni ndo ti pasi na lege ti yingo. Na mbeni mbage nde, Augustin ti Hippone atene ti lo so pasi so zo abâ na yâ ti enfer ayeke na lege ti yingo nga so zo ni ahinga tâ songo ni; yeke na yeke azo ayeda na bango ndo so. Professeur J.N.D. Kelly atene: “Ti si na yâ ti angu 400, kpengba tënë ti mabe so amû ndo kue: a tene, fade zo alingbi ti changé pëpe ye so lo sala kozoni, na wâ so ayeke gbi lo ayeke mingo lâ oko pëpe.”

Na yâ ti angu 1500, aProtestant tongana Martin Luther na Jean Calvin atene so bango pasi na yâ enfer ti wâ ayeke fä ti dutingo yongoro na Nzapa teti lakue lakue. Me, na yâ angu 200 so aga na pekoni, tënë ti enfer tongana mbeni ndo ti pasi akiri abâ gigi. Wafango tënë Jonathan Edwards, so ayeke mbeni Protestant, asala tënë ti enfer na mbeni lege so azia mbito mingi na bê ti awamungo kodoro ti Amerika ti siècle 18.

Me kete na pekoni, wâ ti enfer ato nda ti mingo yeke yeke. Mbeti-sango U.S.News & World Report atene: “A ngbâ kete siècle 20 amingo biaku tënë ti enfer.”

[Afoto]

Ti Justin Martyr, enfer ayeke mbeni ndo ti wâ

Augustin ti Hippone afa so bango pasi na yâ enfer ayeke na lege ti yingo nga na ti mitele