Ye so Josué adabe lo lani dä
JÉHOVAH atene: “Moïse boi ti Mbi akui awe; fadeso mo londo, mo fâ Ngu ti Jourdain so, mo na azo so kue, i gue na sese so Mbi yeke mû na ala”. (Josué 1:2). So tâ ngangu kungba si ayeke ku Josué! Teti angu 40 tongaso, lo yeke lani na tele ti Moïse tongana wakua. Fadeso, a hunda na lo ti mû place ti maître ti lo, na ti gue na amolenge ti Israël na Sese ti Zendo, ala so fani mingi asala ngangu li.
Tongana Josué ayeke gbu li na ndo ye so ayeke ku lo, peut-être akpale so lo wara kozoni awe na so lo hon ndo ni akiri oko oko na li ti lo. Ye so Josué adabe lo dä amû maboko biani na lo mingi na ngoi ni so, na a lingbi nga ti mû maboko na aChrétien laso.
Lo londo tongana ngbâa ti ga mokonzi
Mbeni ye so Josué adabe na ni mingi ayeke so lo hinga lo yeke lani ngbâa teti angu mingi (Exode 1:13, 14; 2:23). E lingbi pëpe ti hinga mbilimbili ye kue so asi giriri na Josué na ngoi ni so, teti Bible afa na e anzene nzene tënë ni kue pëpe. A yeke peut-être na Égypte si Josué amanda ti duti mbeni nzoni zo ti lekengo akusala, na lo mû maboko peut-être ti leke sigingo ti aHébreu na “azo mingi ti amara nde nde” so azia kodoro so.—Exode 12:38.
Josué ayeke lani ti mbeni sewa ti kete mara ti Éphraïm. Elisama, âta ti Josué, ayeke lani mokonzi ti kete mara ni, na peut-être lo yeke na li ti aturugu 108 100 ti mbeni oko ti akete mara ti Israël, so abungbi ala ota ota (Nombre 1:4, 10, 16; 2:18-24; 1 Chronique 7:20, 26, 27). Ye oko, tongana azo ti Amalek aga ti sala bira na Israël ngoi kete na pekoni so Israël asigigi na kodoro ti Égypte, Moïse ahunda na Josué ti mû li ni na yâ bira ti batango Israël (Exode 17:8, 9a). Ngbanga ti nyen a mû kungba so na Josué me pëpe, na tapande, na âta ti lo wala babâ ti lo? Mbeni oko raison ni alingbi ti duti so: “Teti so lo yeke mbeni mokonzi ti mbeni kete mara so azo ni awu mingi ti Ephraïm, na teti so a hinga lo nzoni awe teti kode ti lo ti leke aye, na so azo ni kue azia bê kue na ndo lo, Moïse abâ so a yeke lo [Josué] si alingbi ti mû li ni nzoni ahon tanga ti azo ni, na ti leke aturugu ni nzoni.”
Atâa raison ni ayeke so wa, tongana a soro lo, Josué asala tâ gi ye so Moïse akomande na lo. Atâa so Israël ahinga lani ye oko pëpe na ndo lege ti salango bira, Josué ahinga lani so Nzapa ayeke mû maboko na ala. Ni la, tongana Moïse atene na lo so ‘kekereke, fade ni yeke luti na li ti hoto, keke ti Nzapa ayeke na maboko ti ni’, gi so alingbi awe teti Josué. A lingbi ti tene so Josué adabe lo so Jéhovah ahunzi giriri aturugu so ayeke ngangu ahon atanga ni kue na lâ ni kâ. Na ndade ni, tongana Moïse ayä maboko ti lo na nduzu na lo bata ni tongaso juska na lakui, wato oko alingbi pëpe ti luti na gbele ti Israël, na ala hon na ngangu azo ti Amalek. Na pekoni, Jéhovah amû yanga na Moïse ti sû na mbeti na ti ‘diko na mê ti Josué’ mbela ti Lo so: “Fade Mbi lungula ye ti dabe ti Amalek na gbe yayu.” (Exode 17:9b-14). Biani, fade Jéhovah ayeke fâ ngbanga so tongana ti so lo ze.
Tongana wakua na tele ti Moïse
A lingbi ti tene so ye so asi na ndo tënë ti Amalek asala si songo ti Josué na Moïse akiri akpengba ahon ti kozo. Josué ayeke lani na matabisi ti duti wakua na tele ti Moïse, wala ‘zo ti sala kua’ na lo, “ato nda ni na lâ ti pendere ti lo” juska na kuâ ti Moïse, na ye so aninga angu 40.—Nombre 11:28.
Kusala ti lo so ayeke ga na lo akpengba matabisi na kungba. Na tapande, tongana Moïse, Aaron, amolenge ti Aaron, na a-ancien 70 ti Israël ama na hoto ti Sinaï na abâ mbeni suma ti gloire ti Jéhovah, Josué ayeke peut-être lani na popo ti ala nga. Na yâ ti kusala ti lo na tele ti Moïse, lo na maître ti lo ague na li ti hoto ni kâ, na a lingbi ti tene so lo ngbâ ti lo yongoro na ngoi so Moïse alï na yâ mbinda so aduti fä ti Jéhovah so ayeke na place ni. Ye so apika bê ayeke so na bango ni, Josué angbâ na ndo hoto ni teti lâ 40 na bï 40. Lo ku na be-biani juska na kiringo ti maître ti lo, teti tongana Moïse alondo na li ti hoto ni azu na sese na atableau ti Témoin ni, Josué ayeke ku lo.—Exode 24:1, 2, 9-18; 32:15-17.
Na peko ti kpale so asi na Israël na ndo tënë ti molenge ti bagara ti lor, Josué angbâ lakue ti sala kusala na tele ti Moïse na tente ti bungbi na gigi ti kando ni. Kâ, Jéhovah asala tënë na Moïse lê na lê. Me tongana Moïse akiri na kando ni, Josué “[a]sigigi na yâ Tente ni pëpe.” Peut-être a hunda ti tene lo ngbâ kâ ti kanga lege na azo ti Israël ti lï na yâ tente ni, teti ala yeke nzoni-kue pëpe. Josué asala lani kusala so tâ na bê kue biani.—Exode 33:7, 11.
Tambelango na tele ti Moïse so, tongana ti so wasungo mbaï Josèphe atene, ahon lani Josué na ngu 35, asala biani si mabe ti Josué akiri akpengba ngangu mingi. A hiri songo ti ala so “tingbingo tele ti kangba na maseka, ti maître na élève”, na a sala si Josué aga “mbeni koli so ahinga ti mû akpengba desizion, na so zo alingbi ti zia bê na ndo lo.” E yeke pëpe na aprophète tongana Moïse na Aaron na popo ti e laso, me na yâ ti akongregation ti azo ti Jéhovah, a lingbi ti wara biani akangba so, teti ye so ala hinga nga dutingo ti ala na lege ti yingo, ayeke mbeni tâ lingu ti mungo ngangu nga na wâ na zo. Mo yeke bâ ala na nene ni mingi? Nga, mo yeke wara nzoni na lege ti songo ti mo na ala?
Wakala na Canaan
Mbeni ngangu ngoi na yâ fini ti Josué asi ngoi kete na pekoni so Israël awara Ndia. A soro Josué ti sala kusala na iri ti kete mara ti lo ti gue ti bembe Sese ti Zendo. Azo ahinga mbaï so nzoni mingi. Awakala 12 so kue ayeda so kodoro ni ayeke mbeni sese so “dulait na ngu-lavu ayeke sua dä”, tongana ti so Jéhovah aze ni. Ye oko, ala bale-oko so afa mabe pëpe na gigi atene na mbito so Israël alingbi pëpe ti hon azo ti sese ni na ngangu. A yeke gi Josué na Caleb si awa azo ni ti sala kpengba-li teti mbito pëpe, teti fade Jéhovah ayeke duti biani na ala. Na ndo tënë so, bungbi ti azo ni kue ake ti mä ala, na azo ni asala tënë ti bo ala use so na tênë. Ala lingbi peut-être ti sala tongaso tongana fade Jéhovah asala mbeni ye hio pëpe na lege ti gloire ti lo ti kanga lege na ala. Teti so ala yeke na mabe pëpe, Nzapa ato mbela lo tene so fade azo kue so a diko wungo ti ala na mbeti na Israël, so ngu ti ala akomanse na 20 ti gue na ni, ayeke ngbâ na fini pëpe ti lï na Canaan. Me na popo ti ala so kue, gi Josué, Caleb, na aLévite si ayeke ngbâ na fini.—Nombre 13:1-16, 25-29; 14:6-10, 26-30.
Azo so kue abâ lani pëpe akusala ti ngangu ti Jéhovah na Égypte? Tongaso, ye wa amû lege na Josué ti zia bê na mungo maboko ti Jéhovah na ngoi so mingi ti azo ti mara ni ayeke na kite? E lingbi ti tene so Josué adabe lo polele na aye kue so Jéhovah aze na asala, na lo gbu li na ndo ni. Angu mingi na pekoni, lo lingbi biani ti tene so ‘ye oko atï pëpe ti nzoye kue so Jéhovah aze na Israël; ye ni kue aga tâ tënë awe’. (Josué 23:14). Tongaso, Josué ayeke na mabe so azendo kue so Jéhovah asala teti ngoi so ayeke ga na peko ayeke ga biani tâ tënë (aHébreu 11:6). A lingbi ye so apusu mbeni zo ti hunda: ‘Ka ti mbi ayeke tongana nyen? Ngangu so mbi mû ti manda na ti gbu li na ndo azendo ti Jéhovah apusu mbi ti yeda so zo alingbi ti zia bê kue na azendo so? Mbi mä na bê so Nzapa ayeke na ngangu ti bata mbi legeoko na azo ti lo na ngoi ti kota lâ ti vundu so ayeke ga?
Josué afa pëpe gi mabe na gigi; lo fa so lo yeke nga pëpe na mbito ti sala ye so ayeke na lege ni. Lo na Caleb aluti ngangu na mbage ti Jéhovah, na bungbi ti azo ni kue asala tënë ti bo ala na tênë. Mo yeke sala nyen tongana fade mo yeke dä? Fade mo yeke duti na mbito? Josué asala lani mbito pëpe. Lo na Caleb atene ngangu na gigi ye so ala mä na bê dä. Dutingo be-biani na Jéhovah alingbi ti hunda na mbage ti e ti sala tongaso mbeni lâ.
Tondo ti awakala so afa nga na e so a changé iri ti Josué. Na yanga ti kozo iri ti lo ti Hosée, so aye ti tene “Salut”, Moïse azia mbeni tënë na yanga ni so andu iri ti Nzapa, na lo hiri lo Jéhoshua, wala Josué, so aye ti tene: “Jéhovah ayeke Salut.” Bible ti Septante akiri peko ti iri ti lo na “Jésus”. (Nombre 13:8, 16). Ti sala ye alingbi na kota iri so, Josué atene na mbito oko pëpe so Jéhovah ayeke salut. A changé iri ti Josué gi ngbanga ti nzara ni pëpe. A fa na gigi so Moïse ayekia mingi salango ye ti Josué, na iri so ague legeoko na kpengba kusala so Josué ayeke sala ande na guengo na mbeni fini wagame na Sese ti Zendo.
Tongana ababâ ti ala ayeke kui oko na oko, azo ti Israël ayeke tambela gi tongaso na yando teti angu 40 so asala si ala woko ngangu. E hinga pëpe ye so asi na Josué na yâ ngoi so. Ye oko, e lingbi ti tene so lo manda ye mingi na aye so asi lani. Peut-être lo bâ na lê ti lo tongana nyen Nzapa afâ ngbanga na ndo Koré, Dathan, na Abiram so ake yanga, na ndo ala so amû peko ti ala, nga na ala so atï na yâ sioni vorongo ti Baal ti Péor. Kite ayeke dä pëpe so vundu agbu bê ti Josué lani mingi ti mä so Moïse ayeke lï ande pëpe na sese ti zendo ngbanga ti so lo sala pëpe si iri ti Jéhovah aga nzoni-kue.—Nombre 16:1-50; 20:9-13; 25:1-9.
A hiri lo ti mû place ti Moïse
Tongana lo ga ndulu ti kui, Moïse ahunda na Nzapa ti soro mbeni zo na place ti lo si Israël aga pëpe ‘tongana angasangbaga so ayeke na berger pëpe.’ Jéhovah akiri tënë na lo tongana nyen? A lingbi a hiri na kusala na gbele bungbi ti azo ni kue Josué, “zo so Yingo ayeke na yâ lo”. A lingbi ala mä yanga ti lo. So tâ nzoni wango si a mû! Jéhovah abâ lani mabe na kode ti salango ye ti Josué kozoni. A lingbi ti wara pëpe mbeni nzoni zo nde na lo, so na maboko ti lo a lingbi zia kungba ti mungo li ni na ndo Israël (Nombre 27:15-20). Ye oko, Moïse ahinga lani so Josué awara angangu tara mingi. Ni la, lo wa Josué so ayeke mû place ti lo ‘ti gbu ngangu, na ti duti na bê so akpengba’, teti fade Jéhovah ayeke duti lakue na lo.—Deutéronome 31:7, 8.
Nzapa mveni akiri amû oko wango so na Josué, na lo tene na ndo ni: “Bata si mo sala na lege ti Ndia kue so Moïse boi ti Mbi akomande mo; mo zia lege ni pëpe ti gue na koti wala gati, tongaso fade ye kue so mo sala aga nzoni na ndo kue so mo gue. A lingbi mbeti ti Ndia so azia yanga ti mo pëpe, me a lingbi mo bi bê ti mo dä lâ na bï, si mo lingbi bata ti sala na lege ti tënë kue so a sala na yâ ni; tongaso mo lingbi sala si lege ti mo aga nzoni na ye kue so mo sala aga nzoni. A yeke Mbi so akomande mo pëpe? Gbu ngangu, na bê ti mo akpengba dä; zia mbito asala mo pëpe, na zia ye ayengi mo pëpe; teti L’Eternel Nzapa ti mo ayeke na mo na ndo kue so mo gue.”—Josué 1:7-9.
Tongana a bungbi atënë ti Jéhovah so angbâ lakue ti toto na yâ ti li ti lo, nga na aye so asi na lo awe na yâ fini, Josué alingbi biani ti dë kite tongana nyen? Lo hinga biani so fade lo yeke mû kodoro ni. Tâ tënë, fade aye ti ngangu ayeke si, na mbeni oko ye ni so ayeke kete ye pëpe ayeke ti fâ Ngu ti Jourdain na ngoi ti sukungo ngu. Ye oko, Jéhovah mveni amû yanga so: “Mo londo, mo fâ Ngu ti Jourdain so”. Tongaso, lo bâ ti lo mbeni kpale pëpe.—Josué 1:2.
Aye so asi na peko ti tele na yâ fini ti Josué (mungo gbata ti Jéricho, mungo awato ti ala na ngangu oko oko na peko ti tele, na kangbingo yâ ti sese ni na popo ti ala) afa so lo girisa lâ oko pëpe azendo ti Nzapa. Ndulu na nda ti fini ti lo, na ngoi so Jéhovah amû lege na Israël ti hu tele sân ti duti na tënë na awato ti lo, Josué abungbi azo ni kue ti kiri ti dabe ti ala na aye so Nzapa asala na mbage ti ala, na ti wa ala ti sala na Lo na bê ti ala kue. Ye ti pekoni ayeke so Israël akiri amû yanga ti bata mbele ti lo na Jéhovah, na kite ayeke dä pëpe so nzoni tapande ti mokonzi ti ala apusu ‘azo ti Israël ti sala na Jéhovah na lâ ti Josué kue’.—Josué 24:16, 31.
Josué azia nzoni tapande mingi teti e. Laso, aChrétien ayeke tingbi na gbâ ti akpale so ayeke tara mabe ti ala. A yeke kota ye mingi teti ala ti hon ndo ti akpale so tongana ala ye si Jéhovah ayeda na ala lakue, nga na nda ni ti wara azendo ti lo. Tongana Josué awara lege ti hon aye so kue nzoni, a yeke ngbanga ti ngangu mabe so lo yeke na ni. Tâ tënë, e bâ ti e pëpe akusala ti kpene ti Nzapa so Josué abâ giriri; ye oko, tongana ambeni zo aye ti duti na kite, buku ti Bible so ayô iri ti Josué ayeke dä ti mû tënë ti témoin na ndo gango tâ tënë ti aye so Jéhovah atene. Legeoko na Josué, e hinga biani so e lingbi ti wara ndara, na e lingbi ti hon na ngangu tongana e diko Tënë ti Nzapa lâ na lâ, na e sala ye kue alingbi na ni.
Ngoi na ngoi, salango ye ti ambeni ita Chrétien ayeke so bê ti mo? Bi bê na gbungo ngangu ti Josué na yâ ti angu 40 so na ndembe ni, atâa so lo sala faute oko pëpe, a lingbi lo tambela na yando legeoko na afon lo so ayeke na mabe pëpe. Mo bâ so a yeke ngangu na mo ti mû polele mbage ti ye so mo mä na bê dä? Dabe mo na ye so Josué na Caleb asala giriri. Ndali ti mabe nga na mango yanga so ala fa, ala wara nzoni futa mingi na pekoni. Biani, Josué amä na bê lani so Jéhovah ayeke bata ande azendo ti lo kue. Zia e kue e fa mara ti mabe tongaso na gigi.—Josué 23:14.
[Foto na lembeti 10]
Josué na Caleb azia bê ti ala kue lani na ngangu ti Jéhovah
[Foto na lembeti 10]
Tambelango lani na tele ti Moïse akpengba mabe ti Josué ngangu
[Foto na lembeti 10]
Mungo li ni ti Josué apusu azo ni ti ngbâ be-biani na Jéhovah