Ala yeke ku lani Messie ni

“Azo ayeke ku Christ kungo, ala kue ayeke sara tënë so na yâ ti bê ti ala na ndo ti Jean: ‘Âmanke Christ ni la pëpe?’”​—LUC 3:15.

1. Nzoni tënë wa mbeni ange atene na ambeni berger?

NA BÏ, aberger ayeke na yâ ti benyama, ala yeke bata anyama ti ala. Gi gbagburu tongaso, mbeni ange ti Jéhovah aluti na tere ti ala nga mbeni lumière asû angoro ala kue! Mbeto ahon ndo ti ala, me ange ni atene na ala mbeni nzoni tënë, lo tene: “Ala sara mbeto pëpe, bâ mbi ga ti fa na ala nzoni tënë ti mbeni kota ngia so azo kue ayeke wara ande, ngbanga ti so a dü na ala laso, na kodoro ti David, mbeni Sauveur, so ayeke Christ Seigneur.” Molenge so ange ni asara tënë ti lo so la ayeke duti Christ, wala Messie ni. Ange ni atene na aberger ni so ala lingbi ti wara molenge ni na ndo so anyama ayeke te kobe dä na yâ ti gbata so ayeke nduru na ala. Hio na pekoni, “gbâ ti aturugu ti yayu” aga na ala komanse ti sepela Jéhovah ala tene: “Gloire na Nzapa so ayeke kâ na nduzu, na sese, siriri na popo ti azo so Nzapa asara nzoni na ala.”​—Luc 2:8-14.

2. “Messie” aye ti tene nyen? Tongana nyen la azo alingbi ti hinga zo so ayeke biani Messie ni?

² Peut-être aberger ni ahunda tere ti ala wala molenge ni so la ayeke biani Messie ni. Ala hinga so na Hébreu “Messie” aye ti sara tënë ti “Zo so Nzapa asoro lo.” (Ex. 29:5-7). Tongaso, aberger so nga na ambeni zo ayeke sara tongana nyen ti ga na azo ti yeda so Jéhovah asoro foroto so ti duti Messie ni? Kozoni kue, a lingbi ala gi ti hinga aprophétie so ayeke na yâ ti Mbeti ti Nzapa so asara tënë na ndo ti Messie nga ala bâ wala aprophétie ni so aga tâ tënë na ndo ti molenge ni so.

Ngbanga ti nyen azo ayeke ku lani Messie ni?

3, 4. E mä yâ ti Daniel 9:24, 25 tongana nyen?

³ Angu mingi na pekoni, Jean Wabatizengo zo ato nda ti kusala ti lo ti fango tënë. Atënë so lo tene nga na aye so lo sara asara si azo ahunda tere ti ala wala lo la lo yeke Messie ni. (Diko Luc 3:15.) Peut-être ambeni zo ni amä yâ ti prophétie na ndo ti Messie nzoni, so asara tënë ti ayenga 70. Tongana a yeke ni la, ala hinga peut-être ngoi so Messie ni ayeke si. Prophétie ni atene: “A komanse na lâ ni so A to tënë ti kiri leke na ti sara Jérusalem juska Gbia ni, Lo so A sa mafuta na li ti Lo, aga, a yeke semaine mbasambala, na semaine bale-omene na ndo ni use.” (Dan. 9:24, 25). Awandara ti Bible atene so asemaine, wala ayenga so ayeke pëpe ayenga so na yâ ti yenga oko a yeke wara lango mbasambala dä. Na tapande, mbeni Bible (Bible en français courant) akiri peko ti Daniel 9:24 tongaso: “A diko ngoi ti ngu bale-mbasambala fani mbasambala kozoni awe.”

⁴ Laso, awakua ti Jéhovah ahinga so ayenga 69 ti Daniel 9:25 ayeke angu 483. A to nda ni na ngu 455 kozo ti Christ na ngoi so Artaxerxès, gbia ti Perse amû yanga na Néhémie ti kiri ti leke Jérusalem (Néh. 2:1-8). Angu 483 so ahunzi na ngu 29 na ngoi so Jésus awara batême. Na ngoi ni so, Jéhovah asoro Jésus na lege ti yingo vulu na lo ga Messie.​—Mat. 3:13-17.a

5. Aprophétie wa e yeke gue ti bâ?

⁵ Zia e bâ fadeso ambeni mingi ti aprophétie so aga tâ tënë na ndo ti Messie, so andu dungo lo, fini ti lo na ngoi so lo de kete nga na kusala ti lo. Ye so ayeke sara si e kiri e mä na bê ngangu na Bible nga a yeke fa so Jésus la ayeke Messie so azo ayeke ku lo lani.

Aprophétie so asara tënë ti fini ti Jésus na ngoi so lo de kete

6. Tongana nyen la prophétie ti Genèse 49:10 aga tâ tënë?

⁶ Messie ni ayeke sigigi na yâ ti kete mara ti Juda na Israël. Ngoi kete kozoni si Jacob akui, lo iri tënë nzoni na ndo ti amolenge ti lo nga lo tene na Juda: “Fade sceptre azia Juda pëpe, na fade keke ti zo ti lu ndia asigigi na popo ti gere ti lo pëpe, juska Schilo aga; fade azo amä yanga ti lo.” (Gen. 49:10). Awafango ye ti giriri so ayeke aJuif amä na bê lakue so atënë so Jacob atene na Juda so andu Messie ni. A to nda ni na komandema ti Gbia David, mbeni zo ti Juda, sceptre (komandema ti gbia) nga na keke ti lu ndia (ngangu ti komande) ayeke ngbâ na yâ ti kete mara ti Juda. Tënë “Schilo” aye ti tene “Zo so ye ni ayeke ti lo.” Molongo ti agbia so alondo na kete mara ti Juda ayeke gue ngbii ti hunzi na “Schilo”, so ayeke Héritier ti gbia so ayeke ngbâ lakue. Nzapa atene na Sédécias so gbia ni so la ayeke na droit ti komande (Ézéch. 21:31, 32). Na peko ti Sédécias, Jésus la ayeke oko hale ti David so a mû na lo zendo ti lengo gbia. Kozoni si a dü Jésus, ange Gabriel atene na Marie atene: “Jéhovah Nzapa ayeke mû ande na lo trône ti babâ ti lo David. Na fade lo yeke komande na ndo ti da ti Jacob teti lakue lakue. Nga, royaume ti lo ayeke hunzi lâ oko pëpe.” (Luc 1:32, 33). Tongaso, Schilo ni ayeke gi Jésus Christ, so ayeke hale ti kete mara ti Juda nga ti David.​—Mat. 1:1-3, 6; Luc 3:23, 31-34.

7. A dü Messie ni na ndo wa? Ngbanga ti nyen ye so ayeke mbeni kota ye?

⁷ A yeke dü Messie ni na Bethléhem. Prophète Michée atene: “Mo Bethléhem Ephrata, mo so mo yeke kete na popo ti afamille ti Juda, fade mbeni Zo asigigi na yâ mo teti Mbi, fade Lo komande Israël, Lo so kusala ti Lo akomanse giriri kozoni.” (Mi. 5:1). Prophétie so afa so a yeke dü Messie na Bethléhem. Bethléhem ayeke lani mbeni gbata ti Juda so ândö a iri ni Ephrata. Marie, mama ti Jésus, nga na Joseph, koli ti lo, ayeke lango na Nazareth. Me gbia ti Rome amû yanga ti tene azo azia iri ti ala na mbeti, ye so asara si Marie na Joseph ague na Bethléhem. A yeke kâ la Marie adü Jésus (Mat. 2:1, 5, 6). Tongaso, a dü Jésus tâ gi na ndo so prophétie ni afa.

8, 9. Nyen la prophétie atene na ndo ti dungo Messie? Nyen la asi na pekoni so a dü lo?

⁸ Mbeni wali so ade ti hinga koli pëpe, wala mbeni masia, la ayeke dü Messie ni. (Diko Ésaïe 7:14.) Tënë ti Hébreu (almah) so a kiri pekoni ge na masia, a lingbi nga ti kiri pekoni na maseka-wali. Ye oko, na gbe ti yingo ti Nzapa, Matthieu asara kusala na mbupa ti Grec (parthenos) so a kiri pekoni na “wali so ade ti hinga koli pëpe” na ngoi so lo fa so tënë so ayeke na Ésaïe 7:14 aga tâ tënë na ngoi so a dü Jésus. Matthieu na Luc so asû ambeni Évangile atene so Marie ade ti hinga koli lani pëpe la lo mû ngo na lege ti yingo ti Nzapa.​—Mat. 1:18-25; Luc 1:26-35.

⁹ A yeke fâ amolenge na pekoni so a dü Messie ni. Angu ngbangbo mingi kozoni ândö mara ti ye tongaso asi na ngoi so Pharaon gbia ti Égypte amû yanga ti tene a bi amolenge-koli kue ti aHébreu na yâ ti Ngu ti Nil (Ex. 1:22). Me na Jérémie 31:15, 16, a sara tënë ti Rachel so ayeke toto ndali ti amolenge ti lo so a gue na ala na “sese ti awato”. A mä go ti lo juska na Rama so ayeke na kodoro ti Benjamin na Banga ti Jérusalem. Matthieu atene so prophétie so aga tâ tënë na ngoi so Gbia Hérode amû yanga ti tene a fâ akete molenge-koli kue na Bethléhem nga na ando so ayeke na tere ni. (Diko Matthieu 2:16-18.) Tara ti bâ vundu ti azo ni!

10. Fa tongana nyen Osée 11:1 aga tâ tënë na ndo ti Jésus.

¹⁰ Messie ni ayeke sigigi na Égypte (Os. 11:1). Kozoni si Hérode amû yanga ti fâ amolenge ni, mbeni ange atene na Joseph na Marie ti kpe na Jésus na Égypte. Ala ngbâ kâ “juska Hérode akui. Ye ni asi tongaso si tënë so Jéhovah atene na lege ti prophète ti lo [Osée] aga tâ tënë, tongana lo tene: ‘Mbi iri molenge ti mbi ti sigigi na Égypte.’” (Mat. 2:13-15). Tâ tënë, Jésus alingbi pëpe ti fa lege na aye so asi na ngoi ti dungo lo nga na ngoi so lo de kete.

Messie ni ato nda ti kusala ti lo!

11. A leke lani lege tongana nyen na Zo so Jéhovah asoro lo?

¹¹ Mbeni watokua ayeke leke lege teti Messie ni. Malachie atene lani kozoni so “prophète Élie” ayeke leke bê ti azo teti gango ti Messie. (Diko Malachie 4:5, 6.) Jésus atene so Jean Wabatizengo zo ayeke lani tongana “Élie”. (Mat. 11:12-14). Marc atene so Jean aleke lege. A yeke ye so Ésaïe afa tënë ni kozo awe (És. 40:3; Marc 1:1-4). Jésus aleke lani pëpe ti tene Jean asara kua tongana ti Élie ti leke lege kozo na lo. Nzapa aye ti tene azo ahinga zo so ayeke Messie ni lani. Tongaso, a yeke Nzapa la asoro Jean ti sara kusala so ayeke tongana ti Élie nga ti leke azo ti yamba Messie ni.

12. Kusala wa so a mû ni na Messie amû lege ti hinga na lo?

¹² Kusala so Nzapa amû na Messie ni ti sara ayeke mû lege ti hinga Messie ni. Na yâ ti synagogue na Nazareth, ndo so Jésus akono dä, lo diko mbeti ti Ésaïe, mbeti so a rulê ni rulengo na lo tene so tënë so aga tâ tënë na ndo ti ni. Mbeti ni atene: “Yingo ti Jéhovah ayeke na ndo ti mbi, ngbanga ti so lo soro mbi ti fa nzoni tënë na awayere. Lo tokua mbi ti fa na azo so a mû ala na ngbâa tënë ti zingo ala, ti fa na awaziba so ala yeke kiri ande ti bâ ndo, ti zi azo so awoko ngbanga ti so a sara ngangu na ala, si ala gue, ti fa tënë ti ngoi so Jéhovah ayeke sara nzoni na azo.” Teti so Jésus ayeke biani Messie ni, a yeke na lege ni ti tene lo tene: “Laso, tënë ti Mbeti ti Nzapa so ala londo ti mä so aga tâ tënë awe.”​—Luc 4:16-21.

13. Tënë wa Ésaïe atene na ndo ti kusala ti Jésus na Galilée?

¹³ Mbeni prophétie afa so Messie ni ayeke sara kusala ti lo na Galilée. Ésaïe asara tënë ti “sese ti Zabulon, na sese ti Nephtali . . . na Galilée ti aGentil” lo tene: “Azo so atambela na yâ bingo, ala bâ kota lumière; ala so aduti na sese ti bingo ti kui giriri, lumière asu na ndo ala awe.” (És. 8:23; 9:1). Jésus ato nda ti kusala ti lo na sese ti Galilée, na lo sara kodoro na Capernaüm. Lo fa nga ye na azo na sese ti Zabulon nga na ti Nephtali. Jésus amû maboko na azo ti ando ni so na fango na ala atâ tënë so asu tongana kota lumière (Mat. 4:12-16). A yeke lani na Galilée la Jésus afa ye na ndo ti hoto, lo soro abazengele ti lo, nga lo sara kozo miracle ti lo. A yeke nga gi na Galilée la lo fa tere ti lo na adisciple ti lo so wungo ti ala ahon 500 na pekoni so lo zingo na kuâ (Mat. 5:1–7:27; 28:16-20; Marc 3:13, 14; Jean 2:8-11; 1 aCor. 15:6). Tongaso, prophétie ti Ésaïe aga tâ tënë na ngoi so Jésus afa tënë na ‘sese ti Zabulon nga na sese ti Nephtali’. Jésus afa nga nzoni tënë ti Royaume na ambeni ndo na Israël.

Ambeni prophétie so andu kusala ti Messie ni

14. Na lege wa Psaume 78:2 aga tâ tënë?

¹⁴ Messie ni ayeke sara tënë na lege ti aparabole, wala atoli. Asaph so ayeke mbeni wasungo psaume ahe bia atene: “Fade mbi lungula yanga ti mbi ti sara tënë na parabole.” (Ps. 78:2). Matthieu afa tongana nyen prophétie so aga tâ tënë. Jésus ayeke sara kusala lakue na atoli, wala atapande ti fa ye. Matthieu asara tënë ti ngoi so Jésus asara kusala na alê ti moutarde nga na mama ti mapa na yâ ti atoli ti fa ye na azo na ndo ti Royaume ti Nzapa. Lo tene: “Atënë kue so [Jésus a]fa, lo mû gi toli si lo fa na ni na ala, tongaso si tënë so a fa lani na lege ti prophète ni aga tâ tënë, tongana lo tene: ‘Fade mbi zi yanga ti mbi ti tene tënë na lege ti atoli. Fade mbi sigigi na aye so a honde ni ngbene ye so a leke gere ti dunia.’” (Mat. 13:31-35). Aparabole nga na atoli so Jésus asara kusala na ni amû maboko na azo mingi ti hinga tâ tënë na ndo ti Jéhovah.

15. Fa tongana nyen Ésaïe 53:4 aga tâ tënë.

¹⁵ Messie ni ayeke sava kobela ti azo. Prophète Ésaïe atene: “Lo yô pono ti e, na Lo yô vundu ti e.” (És. 53:4). Na ngoi so kogara ti Pierre ti wali atï kobela, Jésus asava lo. Na pekoni, gbâ ti azo aga na da ti Pierre na Jésus asava nga ala. Matthieu atene so “ye ni asi tongaso si tënë so a tene na lege ti prophète Ésaïe aga tâ tënë, tongana a tene: ‘Lo wani lo mû akobela ti e nga lo yô asongo tere ti e.’” (Mat. 8:14-17). Me a yeke gi pëpe fani oko la Jésus akaï kobela ti azo. Bible atene so Jésus akaï kobela ti azo fani mingi.

16. Tënë wa bazengele Jean atene so afa so Ésaïe 53:1 aga tâ tënë na ndo ti Jésus?

¹⁶ Atâa aye ti nzoni kue so Messie ni asara, azo mingi ayeke mä na bê na lo pëpe. (Diko Ésaïe 53:1.) Bazengele Jean atene so prophétie so aga tâ tënë. Lo tene: “Atâa so [Jésus a]sara afä mingi na lê ti ala, ala yeke mä na bê na lo pëpe, tongaso si tënë ti prophète Ésaïe aga tâ tënë, tënë so lo tene: ‘Jéhovah, zo wa si amä na bê na tënë so e mä? Âdu ti maboko ti Jéhovah, a fa ni na zo wa?’” (Jean 12:37, 38). Même angu mingi na pekoni, na ngoi so bazengele Paul ayeke fa nzoni tënë, a yeke pëpe azo mingi la amä na bê so Jésus ayeke Messie ni.​—aRom. 10:16, 17

17. Tongana nyen la prophétie so ayeke na Psaume 69:5 aga tâ tënë?

¹⁷ Azo ayeke ke Messie ni senge senge (Ps. 69:5). Jésus atene: “Tongana mbi sara fade pëpe na popo ti [azo] akusala so mbeni zo nde asara pëpe, ka ala duti na siokpari oko pëpe. Me fadeso, ala bâ akusala ti mbi nga ala ke mbi, mbi na Babâ ti mbi kue. Me ye ni asi tongaso si tënë so a sû na yâ ti Ndia ti ala aga tâ tënë, tënë so atene: ‘Ala ke mbi gi senge senge.’” (Jean 15:24, 25). Mingi ni tënë “Ndia” aye ti sara tënë ti Mbeti ti Nzapa kue (Jean 10:34; 12:34). A-Évangile afa so azo ake Jésus, mingi ni azo ti fango ye ti nzapa ti aJuif. Christ atene nga lo tene: “Dunia so ayeke na nda ti tënë oko pëpe ti ke ala, me dunia ni ake mbi ngbanga ti so mbi sara tënë ti témoin na ndo ti lo, mbi tene akusala ti lo ayeke sioni.”​—Jean 7:7.

18. Nyen la e yeke bâ ande na yâ ti article ti peko, so afa biani so Jésus ayeke Messie ni?

¹⁸ Akozo disciple ahinga lani biani so Jésus la ayeke Messie ni, ndali ti so lo sara si aprophétie so andu Messie, so ayeke na yâ ti mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu, aga tâ tënë (Mat. 16:16). Na yâ ti article so e sara tënë na ndo ti aprophétie so aga tâ tënë so andu ngoi so Jésus ade kete nga na ngoi ti kusala ti lo. Me ambeni prophétie mingi ayeke nga dä na yâ ti Bible so afa zo wa la ayeke Messie ni. E yeke sara tënë na ndo ni na yâ ti article ti peko. Tongana e gbu li nzoni na ndo ti aprophétie so, e yeke duti na kite pëpe so Jésus la Jéhovah asoro lani lo ti duti Messie ni.

[Kete tënë na gbe ni]

Mo yeke kiri tënë tongana nyen?

• Aprophétie wa so andu dungo Jésus aga tâ tënë?

• Tongana nyen la a leke lege na Messie ni?

• Tongana nyen la aprophétie so ayeke na Ésaïe chapitre 53 aga tâ tënë na ndo ti Jésus?