Sara si mariage ti mo akpengba na sarango anzoni lisoro
“Zo awara ngia na lege ti kiri tënë na zo na yanga ti lo mveni, na tënë so zo atene na tâ l’heure ni, ayeke nzoni mingi!”—APROV. 15:23.
1. Na lege wa nzoni lisoro amû maboko na azo so asara mariage awe?
MBENI ita-koli na Canada atene: “Mbi ye mingi ti duti na tere ti wali ti mbi ahon ti duti na tere ti ambeni zo.” Lo tene nga so dutingo na tere ti wali ti lo asara si ala yeke na ngia mingi nga a yeke ngangu pëpe na ala ti gbu ngangu na yâ ti angoi ti kpale. Mbeni ita-koli na Australie atene: “Na yâ ti angu 11 so e sara na yâ ti mariage ti e, ade mbeni lango oko tongaso ahon pëpe sân ti tene mbi sara tënë na wali ti mbi.” Lo tene nga so nzoni lisoro amû maboko na ala ti duti na confiance kue na mba nga asara si mariage ti ala akpengba. Mbeni ita-wali na Costa Rica atene: “Nzoni lisoro asara si mariage ti e aga nzoni; a sara si songo ti e na Jéhovah akiri akpengba mingi, abata e si e tï pëpe na yâ ti atara, asara si e yeke beoko nga asara si ndoye ti e amaï.”
2. Aye wa alingbi ti kanga lege na nzoni lisoro?
2 Mo na koli wala wali ti mo ayeke sara nzoni lisoro, wala mo bâ so a yeke ngangu ti tene ala sara nzoni lisoro? Tâ tënë, akpale alingbi ti londo, ndali ti so mariage abungbi azo use so siokpari ayeke na tere ti ala, so sarango ye ti tere ti ala ayeke nde nde nga ndo so ala kono dä ayeke nde nde (aRom. 3:23). Na ndo ni, kode ti sarango lisoro ti ala alingbi ti duti nde nde. A yeke ndali ni la John M. Gottman na Nan Silver, awagingo nda ti ye na ndo ti mariage, atene so a lingbi koli na wali asara ngangu tongana ala ye ti sara nzoni lisoro nga ti tene mariage ti ala aninga.
3. Aye wa la amû maboko na akoli na awali ti kpengba mariage ti ala?
3 A lingbi koli na wali asara ngangu si mariage ti ala aga nzoni. Tongana ala sara ni, ala yeke wara ngia mingi na pekoni. Koli na wali so aye tere ayeke duti biani na ngia na yâ ti mariage ti ala (Zo-ti. 9:9). Gbu li na ndo ti nzoni mariage ti Isaac na Rebecca (Gen. 24:67). Atâa so ala sara mariage aninga, mbeni ye oko afa pëpe so ndoye ti ala na mbage ti mba awoko. Laso akoli na awali mingi so asara mariage asara nga tongaso. Nyen la amû maboko na ala nyen? Ala gi ti fa apensé ti ala nga na atënë ti bê ti ala polele na mba na mbeni lege so ayeke nzoni. Ala yeke bâ yâ ti aye nzoni, ala yeke na ndoye, ala ne mba ngangu nga ala yeke na tâ be-ti-molenge. E yeke bâ fadeso tongana nyen la aye so alingbi ti mû maboko na mbeni koli na wali ti sara nzoni lisoro.
BÂ YÂ TI AYE NZONI
4, 5. Na lege wa bango yâ ti aye nzoni ayeke mû maboko na koli na wali ti hinga atënë ti bê ti mba? Fa ambeni tapande.
4 A-Proverbe 16:20 atene: “Zo so [abâ yâ ti aye nzoni, FD], fade lo wara nzoye.” Bible amû lege na e ti bâ yâ ti aye nzoni nga ti wara ndara so e yeke na bezoin ni ti duti na ngia na yâ ti mariage ti e. (Diko aProverbe 24:3.) Genèse 2:18 atene so Nzapa aleke wali ti duti zo ti mungo maboko na koli, me pëpe mbeni zo so lo na lo alingbi tere. A yeke bâ ni na yâ ti sarango tënë ti wali. Biani, azo ayeke nde nde, me mingi ni awali aye ka ti sara tënë na ndo ti atënë ti bê ti ala, na ndo ti azo nga na songo ti ala na azo. Ti sara nzoni lisoro polele na awali ayeke mû maboko na ala ti bâ tere ti ala so a ndoye ala. Ye oko, akoli mingi aye pëpe ti sara tënë na ndo ti atënë ti bê ti ala, me ala ye ti sara tënë na ndo ti akua, akpale nga na aye so ala lingbi ti sara ti hon ndo ti akpale ni. Akoli aye nga ti tene a ne ala.
5 Mbeni ita-wali na Angleterre atene: “Koli ti mbi aye ti leke akpale hio ahon ti dengi mê ti mä mbi.” Lo tene so ye so ayeke mû vundu na lo ndali ti so ye so lo ye ayeke ti tene koli ni amä lo nga agi ti hinga atënë ti bê ti lo. Mbeni ita-koli atene: “Na ngoi so mbi na wali ti mbi e sara lani mariage kpâ, mingi ni mbi ye ka ti gi hio ti leke akpale kue so lo wara. Me, kete na pekoni mbi ga ti bâ so ye so lo ye biani ayeke ti dengi mê ti mä lo.” (aProv. 18:13; Jacq. 1:19). Koli so abâ yâ ti aye nzoni ayeke hinga atënë ti bê ti wali ti lo na lo yeke sara ye na wali ni na mbeni lege so asara si wali ni abâ so lo ye ni. Lo yeke sara si wali ni ahinga so apensé ti lo nga na atënë ti bê ti lo ayeke kota mingi na lê ti lo koli ni (1 Pi. 3:7). Ye so asara si wali ni ayeke gi ti hinga bango ndo ti lo. Tongana koli na wali asara ye so Nzapa aku na mbage ti ala, ala yeke duti na ngia na yâ ti mariage ti ala nga ala yeke sara kua maboko na maboko ti mû anzoni desizion.
6, 7. (a) Na lege wa Zo-ti-fa-tene 3:7 alingbi ti mû maboko na koli na wali ti lo ti bâ yâ ti aye nzoni? (b) Tongana nyen la mbeni wali ayeke fa so lo hinga ti bâ yâ ti aye nzoni? Nyen la a yeke nzoni koli ti lo asara ngangu ti sara?
6 Koli na wali so ahinga ti bâ yâ ti aye nzoni ahinga nga so “lâ ti kaï, na lâ ti sara tënë” ayeke dä (Zo-ti. 3:1, 7). Mbeni ita-wali so asara mariage asara ngu bale-oko awe atene: “Fadeso mbi hinga so ambeni ngoi ayeke dä so a yeke nzoni pëpe ti tene mbeni tënë. Tongana kua wala ambeni ye ahon ndo ti koli ti mbi, mbi yeke zia ngoi ahon kete kozoni si mbi tene na lo tënë ti ambeni ye. Ye so asara si alisoro ti e ayeke nzoni mingi.” Tongana wali asara tënë na mbeni lege so ayeke nzoni nga “na tâ l’heure ni,” koli ti lo ayeke duti ande na ngia ti mä lo.—Diko aProverbe 15:23.
7 A yeke nzoni ita-koli agi gi pëpe ti mä tënë so wali ti lo ayeke tene, me lo sara nga ngangu ti fa atënë ti bê ti lo polele na wali ni. Mbeni ancien so asara mariage asara ngu 27 atene: “A lingbi mbi sara ngangu ti fa na wali ti mbi ye so ayeke na gbe ti bê ti mbi.” Mbeni ita-koli so asara mariage asara ngu 24 atene so mingi ni lo ye pëpe ti sara tënë na ndo ti akpale. Lo pensé so tongana lo sara tënë na ndo ni pëpe, a yeke hon. Me lo kiri lo tene: “Mbi ga ti bâ so ti fa atënë ti bê ti mbi ayeke mbeni wokongo pëpe. Na ngoi so mbi yeke tirika ti fa atënë ti bê ti mbi, mbi yeke sambela ti wara anzoni tënë ti tene nga nzoni lege ti tenengo ni. Na pekoni mbi yeke wu pupu na mbi komanse ti sara tënë.” A yeke nga nzoni ti tene koli na wali asoro mbeni nzoni ngoi ti sara lisoro, peut-être na ngoi so gi ala use ayeke sara lisoro na ndo ti versê ti lâ oko oko wala na ngoi so ala yeke diko Bible legeoko.
8. Aye wa alingbi ti mû maboko na koli na wali ti duti na nzara ti maï fason ti sarango lisoro ti ala?
8 A lingbi ti duti ngangu na koli na wali ti changé fason ti sarango lisoro ti ala. A yeke kota ye ti tene ala use kue asambela ti wara yingo ti Nzapa nga ala duti na kota nzara ti sara si sarango lisoro ti ala aga nzoni ahon ti kozo. Ala yeke duti na nzara ti sara ni tongana ala ndoye Jéhovah, ala ye ti nzere na lo nga ala bâ mariage ti ala tongana mbeni ye so ayeke nzoni-kue. Mbeni ita-wali so asara mariage asara ngu 26 atene: “Mbi na koli ti mbi e bâ na nene ni mingi bango ndo ti Jéhovah na ndo ti mariage, a sara si e pensé même na ndo ti kangbingo tere pëpe. Ye so apusu e ti sara kue ti leke akpale ti e na lege so e yeke bungbi oko ti sara lisoro na ndo ni.” Tongana mbeni koli na wali ayeke be-ta-zo na Nzapa tongaso, ala yeke zia ngia na bê ti lo na lo yeke iri tënë nzoni na ndo ti ala.—Ps. 127:1.
MAÏ NDOYE TI MO NA MBAGE TI KOLI WALA WALI TI MO
9, 10. Nyen la mbeni koli na wali alingbi ti sara ti maï ndoye ti ala?
9 Ndoye, “kamba ti bungbingo ye mbilimbili”, la ayeke ye so ayeke kota mingi na yâ ti mariage (aCol. 3:14). Tongana ngoi ayeke hon, koli na wali ayeke maï tâ ndoye na ngoi so ala yeke hon na yâ ti angoi ti ngia nga na ti akpale. Ala yeke ga même akota kamarade nga ala yeke ye mingi ti duti ndo oko. A yeke pëpe na sarango akota ye oko oko ndali ti mba, tongana ti so e yeke bâ na yâ ti afilm wala na télé, la ala yeke sara si mariage ti ala akpengba ahon ti kozo, me a yeke na sarango gbâ ti akete kete ye ndali ti mba. Akete kete ye ni so alingbi ti ndu aye tongana gbungo mba na kate, tenengo nzoni tënë na mba, sarango mbeni ye so afa so ala bi bê na mba, wala na ngia na yanga mo hunda mo tene: “Lango ni apasé nzoni?” Akete kete ye so alingbi ti sara kota ye na yâ ti mariage. Mbeni koli na wali so ayeke na ngia na yâ ti mariage ti ala asara ngu 19 atene so na yâ ti lango oko oko, ala yeke téléphoné wala ala yeke sara message na mba “gi ti hinga wala aye atambela nzoni.”
10 Ndoye ayeke pusu nga koli na wali ti ngbâ ti gi ti hinga mba nzoni (aPhil. 2:4). Ye so ayeke sara si ala ye tere mingi atâa so ala yeke na awokongo. Tongana ngoi ayeke hon, mbeni nzoni mariage ayeke kpengba ahon ti kozo. Ni la tongana mo sara mariage awe, hunda tere ti mo: ‘Mbi hinga koli wala wali ti mbi nzoni? Mbi hinga atënë ti bê ti lo nga na apensé ti lo na ndo ti ambeni ye? Mbi yeke pensé ka fani mingi na ndo ti asarango ye so agboto mbi lani kpâ na mbage ti lo?’
NE KOLI WALA WALI TI MO
11. Ngbanga ti nyen nengo mba ayeke kota ye mingi na yâ ti mariage? Fa mbeni tapande so ayeke na yâ ti Bible.
11 Même azo so ayeke na ngia mingi na yâ mariage ti ala, siokpari ayeke na tere ti ala. Ngoi na ngoi mbeni koli na wali alingbi ti mä tere pëpe. Abraham na Sara amä tere lakue pëpe (Gen. 21:9-11). Me ye so awoko mariage ti ala pëpe. Ngbanga ti nyen? Ala sara ye na nengo mba. A lingbi ti bâ ni na yâ ti fason so Abraham asara na tënë na Sara (Gen. 12:11, 13). Sara nga amä yanga ti Abraham na lo bâ Abraham tongana “seigneur” ti lo (Gen. 18:12). Tongana koli na wali ane mba mbeni pëpe, mingi ni a yeke bâ ni na yâ ti sarango tënë ti ala na totongo ti go ti ala (aProv. 12:18). Tongana ala bâ lege ti kpale so pëpe, mariage ti ala alingbi ti wara kpale.—Diko Jacques 3:7-10, 17, 18.
12. Tongana koli na wali asara mariage fini fini, ngbanga ti nyen a yeke nzoni ala sara ngangu ti sara tënë na mba na mbeni lege so ane zo?
12 Tongana mbeni koli na wali asara mariage fini fini, a yeke nzoni ala sara ngangu ti sara tënë nzoni na mba nga na mbeni lege so ane zo. Ye so ayeke sara si a yeke ngangu pëpe na ala ti sara lisoro polele. Mbeni ita-koli atene so na yâ ti akozo ngu ti mariage ti lo na wali ti lo, ala hinga pëpe atënë ti bê, asarango ye nga na abezoin ti mba. Ngoi na ngoi aye so ayeke mû vundu na ala. Me ala wara lege ti duti na nzoni songo na lege so ala sara ye na lege ni nga ala hinga ti tene atënë ti ngia. Lo tene so a yeke nga kota ye ti duti na tâ be-ti-molenge, ti kanga bê ti ku nga ti zia bê kue na Jéhovah. Nzoni wango so abâ e kue.
DUTI NA TÂ BE-TI-MOLENGE
13. Ngbanga ti nyen dutingo na tâ be-ti-molenge ayeke kota ye so ayeke sara si mariage ayeke na ngia?
13 Koli na wali alingbi ti sara lisoro nzoni nga na yâ ti siriri gi tongana ala use kue ayeke na “tâ be-ti-molenge na yâ ti sarango ye ti ala.” (1 Pi. 3:8). Mbeni ita-koli so asara mariage asara ngu 11 atene: “Dutingo na tâ be-ti-molenge ayeke mû lege ti leke tënë hio ndali ti so a yeke pusu mo ti tene: ‘Pardon.’” Mbeni ancien so ayeke na ngia na yâ ti mariage asara ngu 20 atene: “Na ambeni ngoi tënë ‘Pardon’ ayeke kota ye mingi ahon tënë ‘Mbi ye mo.’” Lo kiri lo tene: “Sambela ayeke mû maboko na e hio ti duti na tâ be-ti-molenge. Na ngoi so mbi na wali ti mbi e yeke sambela Jéhovah, e dabe ti e na siokpari so ayeke na tere ti e nga na kota nzobe ti Nzapa.” Ye so amû maboko na ala ti duti na nzoni bango ndo na ndo ti ala wani nga na kpale ni.
14. Nyen la baba alingbi ti sara na yâ ti mariage?
14 Me baba asara si a yeke ngangu na koli na wali ti sara lisoro nga ti leke akpale. Zo ti baba ayeke ye pëpe wala a yeke ngangu na lo ti tene: “Mbi gbu gere ti mo, pardone mbi.” Lo yeke gi araison ndali ti ye so lo sara wala lo yeke bi tënë ni na li ti mbeni zo. Tongana mbeni zo asara mbeni ye so ason bê ti zo ti baba, zo ti baba ni ayeke gi pëpe ti leke tënë ni. Lo yeke tene atënë ti songo bê ti zo wala lo ke ti zi yanga (Zo-ti. 7:9). Biani, baba alingbi ti buba yâ ti mariage. A yeke nzoni ti dabe ti e so “Nzapa ake azo ti baba, me lo mû kota nzobe ti lo na azo so ayeke na tâ be-ti-molenge.”—Jacq. 4:6.
15. Fa tongana nyen sarango ye alingbi na wango so ayeke na aÉphésien 4:26, 27 alingbi ti mû maboko na koli na wali ti leke tënë so alingbi ti londo na popo ti ala.
15 Tongana koli na wali amä tere pëpe, a yeke nzoni ala sara kue ti leke kpale ni hio ahon ti sara ye na baba. Paul atene na amba ti lo aChrétien lo tene: “Ala zia lâ akui na ndo ti ala na ngonzo na bê pëpe, nga ala zia ndo na Zabolo pëpe.” (aÉph. 4:26, 27). Nyen la alingbi ti si tongana koli na wali asara ye pëpe alingbi na wango ti Bible so? Mbeni ita-wali atene: “Na mbeni ngoi mbi na koli ti mbi e sara ye pëpe alingbi na tënë so ayeke na aÉphésien 4:26, 27. Ye so asara si na ambeni bï mbi lango nzoni ape.” Bâ tongana nyen a yeke nzoni mingi ti gi ti leke akpale hio nga na yâ ti siriri. Peut-être a lingbi koli wala wali azia ngoi kete na mba ti tene bê ti mba ti lo ni adë awe si ala sara tënë na ndo ti kpale ni. A yeke nga nzoni ala sambela Jéhovah ti mû maboko na ala ti duti na tâ be-ti-molenge. Ye so ayeke mû maboko na zo oko oko ti pensé pëpe gi na ndo ti atënë ti bê ti lo, me ti gi ti leke kpale ni.—Diko aColossien 3:12, 13.
16. Na lege wa dutingo na tâ be-ti-molenge ayeke mû maboko na koli na wali ti bâ na nene ni anzoni sarango ye nga na akode ti mba?
16 Ti duti na tâ be-ti-molenge ayeke mû maboko na koli na wali ti bâ na nene ni anzoni sarango ye nga na akode so mba ti lo ayeke na ni. Na tapande, wali alingbi ti duti na mbeni kpengba kode so lo yeke sara kua na ni ndali ti nzoni ti sewa ni. Tongana koli ti lo ayeke na tâ be-ti-molenge, lo yeke pensé pëpe so a lingbi lo la lo sara ye kue nzoni mingi ahon wali ti lo, me lo yeke wa wali ni ti ngbâ ti sara kua na kode ti lo. Na sarango tongaso, lo yeke fa so lo ndoye wali ti lo nga lo bâ lo na nene ni (aProv. 31:10, 28; aÉph. 5:28, 29). Nga, wali so ayeke na tâ be-ti-molenge, tongana koli ti lo ayeke na mara ti kode ti lo pëpe, lo yeke pika kate ndali ni pëpe nga lo yeke he koli ni pëpe. Teti so ala use kue ayeke “mitele oko”, ye so ason bê ti mbeni ayeke son nga bê ti mba ti lo.—Mat. 19:4, 5.
17. Aye wa alingbi ti mû maboko laso na azo so asara mariage ti duti na ngia nga ti mû gonda na Nzapa?
17 Kite ayeke pëpe so mo ye ti tene mariage ti mo aduti tongana ti Abraham na Sara wala ti Isaac na Rebecca. Mo ye ti tene mariage ti mo aduti na ngia, aninga nga amû gonda na Jéhovah. Tongaso bâ mariage tongana ti so Nzapa ayeke bâ na ni. Gi ti tene Bible amû maboko na mo ti bâ yâ ti aye nzoni nga ti wara ndara. Gi ti duti na tâ ndoye, “tâ menga-wa ti L’Éternel”, na lege so mo yeke bâ na nene ni anzoni sarango ye ti koli wala wali ti mo (Bia ti Sal. 8:6). Sara ngangu ti duti na tâ be-ti-molenge. Sara ye na koli wala wali ti mo na mbeni lege so ane zo. Tongana mo sara aye so, mo yeke duti na ngia na yâ ti mariage ti mo nga ayeke zia ngia na bê ti Babâ ti mo ti yayu (aProv. 27:11). Atënë ti bê ti mo alingbi ti gue oko na ti ita-koli so asara mariage asara ngu 27 awe so atene: “Gigi ti mbi ayeke duti tongana nyen tongana wali ti mbi ayeke dä pëpe? Lâ oko oko mariage ti e angbâ ti kpengba ti gue na ni. A yeke ndali ti so e ye Jéhovah nga e yeke sara lisoro lakue.”