Eskê Marie ayeke mama ti Nzapa?

Kiringo tënë ti Bible

Ên-ën, Bible afa pëpe so Marie ayeke mama ti Nzapa, nga a tene pëpe so a lingbi aChrétien avoro lo wala amû gonda mingi na lo.a Zia e bâ ambeni tënë na ndö ni:

Marie atene lâ oko ape so ni yeke mama ti Nzapa. Bible afa so lo dü “Molenge ti Nzapa,” me Nzapa ape.—Marc 1:1; Luc 1:32.
Jésus atene lâ oko ape so Marie ayeke mama ti Nzapa wala so a lingbi a mû na lo nengo so ayeke nde mingi. Na ngoi so mbeni wali amû gonda ahon ndö ni na Marie ndali ti pendere pasa so lo yeke na ni ti duti mama ti Jésus, Jésus afa na wali ni ti changé pensé ti lo ni so. Lo tene: “Ên-ën, ngia ayeke na ala so amä tënë ti Nzapa na abata ni!”—Luc 11:27, 28.
Na yâ ti Bible, a yeke wara pëpe tënë “Mama ti Nzapa” wala “Theotokos” (so aye ti tene wali so ayô Nzapa na yâ ti lo).
Tënë “Gbia-wali ti yayu” so a yeke na yâ ti Bible aye ti sara pëpe tënë ti Marie, me aye ti sara tënë ti mbeni nzapa ti wataka so azo ti Israël so ake yanga ti Nzapa ayeke voro lani (Jérémie 44:15-19). “Gbia-wali ti yayu” ni ayeke lani peut-être Ishtar (Astarté), so ayeke mbeni nzapa-wali so azo ti Babylone ayeke voro lani.
Akozo Chrétien ayeke voro lani Marie ape, na ala yeke mû nga na lo pëpe mbeni nengo so ayeke nde. Mbeni zo ti gingo nda ti ambaï atene so kite ayeke dä ape so akozo Chrétien “ake lani ti voro ayanda nga so ala sara mbeto ti tene tongana ala mû nengo ahon ndö ni na Marie, azo apeut ti pensé so ala nga ayeke voro mbeni nzapa-wali.”—In Quest of the Jewish Mary.
Bible atene so Nzapa ayeke ti lo dä lakue (Psaume 90:1, 2; Ésaïe 40:28). So lo yeke nga na komansema ape so, aye ti fa so lo yeke na mama ape. Na ndö ni, Marie apeut ti yô Nzapa na yâ ti lo ni tongana nyen, so Bible atene polele so même ayayu alingbi na Nzapa ape so?—1 aGbia 8:27.

Marie ayeke mama ti Jésus, me lo yeke “Mama ti Nzapa” ape

Marie ayeke lani Juif, nga lo yeke mbeni hale ti Gbia David (Luc 3:23-31). Nzapa abâ lo na nzoni lê mingi ndali ti mabe ti lo nga ndali ti so lo yeke voro lo na bê ti lo kue (Luc 1:28). Nzapa asoro lani lo ti ga mama ti Jésus (Luc 1:31, 35). Marie na koli ti lo Joseph adü amolenge na peko ti Jésus.—Marc 6:3.

Bible afa so Marie aga nga disciple ti Jésus, gï tanga ti asango so a fa na ndö ti lo la.—Kusala 1:14.

Ngbanga ti nyen la ambeni zo abâ Marie tongana mama ti Nzapa?

A yeke nduru na ngu 400 ti ngoi ti e la azo akomanse ti voro Marie polele tongaso. Na ngoi ni so, Eglize Catholique la ayeke oko bungbi ti nzapa so zo adoit ti sara na yâ ti kodro ti Rome. Ye ti peko ni ayeke so, gbâ ti azo so ayeke apaïen kozo aga aChrétien, me gï na iri. Eglize ni akomanse ti yeda nga na tënë ti Trinité, so ayeke mbeni tënë so ague nde na ye so Bible afa.

Tënë ti Trinité ague na gbâ ti azo ti eglize ti pensé so, tongana Jésus ayeke Nzapa, donc Marie ayeke mama ti Nzapa. Na ngu 431, na ngoi ti mbeni kota bungbi so akota zo ti eglize asara lani na Éphèse, ala fa na azo polele so Marie ayeke “Mama ti Nzapa.” Na peko ti kota bungbi ni so, azo akomanse ti voro Marie. Nga, so yeke na yeke azo so kozo ayeke apaïen alï nga na yâ ti eglize, a-image nga na adessin ti Vierge Marie amû place ti anzapa-wali ti ala ti dungo, na tapande Artemis (so aRomain airi lo Diane) nga na Isis.

Na ngu 432, Pape Sixte III amû yanga ti tene a leke mbeni eglize na Rome ndali ti “Mama ti Nzapa.” A leke ni lani nduru na terê ti ngbene temple ti Lucine, so ayeke mbeni nzapa-wali ti aRomain. Lucine ayeke mbeni nzapa-wali ti dungo. Mbeni zo ti sungo mbeti atene so eglize ni so “ayeke tongana mbeni ye so afa biani tongana nyen la a changé vorongo nzapa-wali ti apaïen so iri ti lo ayeke Kota mama na vorongo Marie, na ngoi so kodro ti Rome aga lani kodro ti aChrétien.”—Mary—The Complete Resource.

a Gbâ ti abungbi ti nzapa afa so Marie ayeke mama ti Nzapa. Ala yeke iri lo nga “Gbia-wali ti yayu” wala Theotokos, mbeni tënë ti yanga ti grec so aye ti tene “Wali so ayô Nzapa na yâ ti lo.”