E gi ti duti biani na tâ be-ti-molenge

“Fade mo sö azo so ayeke na tâ be-ti-molenge.”—2 SAMUEL 22:28, NW.

AKOTA ndo so a leke ni ândö ti lu na akota zo ti Egypte adabe na azo so akomande kodoro ni giriri. Ambeni kota zo ti giriri so iri ti ala awu lani mingi ayeke Gbia Sanchérib wala Sennakérib ti Assyrie, Alexandre ti Kota, gbia ti Grèce na Togbia Jules César ti Rome. A hinga ala kue na mbeni ye oko. Salango ye ti ala kue afa so ala yeke biani na tâ be-ti-molenge pëpe.​—Matthieu 20:25, 26.

² Mo lingbi ti bâ so lani mbeni oko ti amokonzi so a di iri ti ala ge ayeke gue lakue ti gi na popo ti azo ti kodoro ti ala asenge zo so ayeke na yâ ti kpale ti tene ala dë bê ti ala? Oko pëpe! Nga, mo lingbi ti hinga so amokonzi so ayeke gue pëpe na akete da ti azo so ye ahon ndo ti ala ti mû maboko na ala. Biani, salango ye ti ala na mbage ti asenge zo ayeke tâ nde mingi na ti Jéhovah Nzapa, Mokonzi ti kota ahon kue ti dunia mobimba!

Tapande ti tâ be-ti-molenge so ahon atanga ni kue

³ Jéhovah ayeke kota mingi nga lo yeke na ndo ti ye kue, me “lê ti [lo] akpe na ndo nde nde na lê ti sese kue ti fa ngangu ti Lo teti ala so bê ti ala ayeke mbilimbili na Lo.” (2 Chronique 16:9). Jéhovah ayeke sala nyen tongana lo wara asenge zo so avoro lo, me so bê ti ala anze ndali ti akpale nde nde? A lingbi ti tene so lo yeke “duti” na tele ti azo tongaso na lege ti yingo vulu ti lo “ti kiri ngangu na yingo ti zo so ayeke na tâ be-ti-molenge, na ti kiri ngangu na bê ti zo so yingo ti lo ayeke na vundu.” (Esaïe 57:15). Na pekoni, awakua ti lo so awara ngangu awe alingbi fadeso ti kiri ti to nda ti sala na lo na ngia. So tâ be-ti-molenge si Nzapa ayeke na ni!

⁴ Na yâ ti dunia kue, mbeni zo ti sala tele ti lo kete tongana ti so Lo Ti Nduzu Ahon Kue ayeke sala ti mû maboko na azo so ayeke awasiokpari ayeke dä pëpe. A yeke na lege ni si wasungo psaume atene: “L’Eternel ayeke na nduzu ahon amara kue, na gloire ti Lo ayeke na nduzu ahon ayayu. Zo nyen ayeke tongana L’Eternel Nzapa ti e? So trône ti Lo ayeke na nduzu. Lo zia lê ti Lo ti bâ ye so ayeke na yayu na ye so ayeke na sese. Lo yä wanzinga so ayeke na yâ pupu-sese, na zo so ye atia lo mingi, na lo yeke na ndo ti koga, Lo yä lo.”​—Psaume 113:4-7.

⁵ Jéhovah Nzapa ayeke zo ti “fandara” pëpe ngbanga ti so lo yeke nzoni-kue (Marc 7:22, 23). Tënë ‘zia lê ti bâ’, so a sigigi na Psaume 113:6, aye ti sala tënë ti mbeni kota zo so, na yâ salango ye ti lo, lo yeke sala tele ti lo kete ti lingbi na mbeni wanzinga wala mbeni senge zo. Tongaso, versê ni afa nzoni mingi tongana nyen Nzapa ti e, so ayeke na tâ be-ti-molenge, ayeke sala tele ti lo kete ti bi bê na ndoye na ndo aye so atia awakua ti lo so ayeke mbilimbili-kue pëpe.​—2 Samuel 22:36.

Ngbanga ti nyen Jésus ayeke lani na tâ be-ti-molenge?

⁶ Kota ye so afa tâ be-ti-molenge nga na ndoye ti Nzapa ayeke so lo tokua na ndo sese Molenge ti lo ngengele oko, so lo ye lo mingi, ti tene a dü lo zo si azo alingbi ti wara salut (Jean 3:16). Jésus afa na e tâ tënë na ndo Babâ ti lo so ayeke na yayu nga lo mû tele ti lo so siokpari ayeke dä pëpe ti ‘lungula siokpari ti sese’ so (Jean 1:29; 18:37). Teti so Jésus amû gi tapande ti Babâ ti lo na yâ ye kue, même na ndo tënë ti dutingo na tâ be-ti-molenge, lo yeda na bê ti lo kue ti sala ye so Nzapa ahunda na lo. Ye so asala si na popo ti azo kue so Nzapa aleke, Jésus si ayeke kota tapande ti dutingo na be-ti-molenge nga na ndoye. A yeke azo kue pëpe si a bâ na nene ni be-ti-molenge so Jésus ayeke na ni; awato ti lo abâ lo tongana “zo ti kete ndo”. (Daniel 4:17). Ye oko, bazengele Paul ahinga so a yeke ti amba ti lo wamabe ti mû tapande ti Jésus na ti duti na tâ be-ti-molenge na popo ti ala.​—1 aCorinthien 11:1; aPhilippien 2:3, 4.

⁷ Paul asû mbeni tënë na mbeti ti gboto lê na ndo pendere tapande ti Jésus, lo tene: “I bi bê ti i legeoko tongana Christ abi bê ti Lo giriri; Lo yeke legeoko na Nzapa giriri, me na lê ti Lo, ti lingbi na Nzapa ayeke ye ti gbu na ngangu pëpe, me Lo zia gloire ti Lo, Lo kamata tele ti ngbâa, Lo ga tongana zo; na teti Lo yeke na yâ tele ti zo, Lo sala Lo mveni kete, Lo mä Babâ ti Lo juska na kui, même kui ti keke ti [pasi, NW ].”​—aPhilippien 2:5-8.

⁸ Peut-être ambeni zo ayeke hunda tele ti ala na tënë so: ‘Tongana nyen si Jésus amanda ti duti na tâ be-ti-molenge?’ Lo manda ni na lege ti angu mingi mingi so lo sala na tele ti Babâ ti lo na yayu. Na yâ ti angu ni so, lo sala kua na tele ti Nzapa tongana “wakode” ti leke tanga ti aye kue (aProverbe 8:30). Na peko ti kengo yanga na yaka ti Eden, kozo molenge ti Nzapa awara lege lani ti bâ tongana nyen Babâ ti lo asala ye na tâ be-ti-molenge na mbage ti azo so ala ga awasiokpari awe. Ni la, tongana lo yeke lani na ndo sese, Jésus asala ye na tâ be-ti-molenge tongana ti Babâ ti lo, nga lo mû tisango ndo so: “I yô joug ti Mbi, i manda tënë ti Mbi; teti Mbi yeke na tâ be-ti-molenge na bê ti Mbi ayeke kota pëpe; na fade i wara lege ti hu âme ti i.”​—Matthieu 11:29; Jean 14:9.

⁹ Teti so Jésus ayeke lani na tâ be-ti-molenge, mbito ti lo asala akete molenge pëpe. Nde na so, ala sala nzara ti gue na mbage ti lo. Lo nga kue lo fa so lo ye tënë ti amolenge mingi nga lo mû ngoi ti duti na ala (Marc 10:13-16). Nyen la anzere na Jésus mingi na mbage ti akete molenge nyen? Ti tâ tënë ni, akete molenge so ayeke na anzoni salango ye so ambeni disciple ti Jésus, so ala kono awe, ayeke na ni lakue pëpe. Azo ahinga so amolenge ayeke bâ akota zo tongana azo so ayeke kota ahon ala. A yeke ye so mo lingbi ti bâ na yâ ti gbâ ti atënë so ala yeke hunda. Biani, tongana a haka ala na akota zo, amolenge aye mingi ti manda ye nga ala yeke sala baba hio hio pëpe. Mbeni lâ, Jésus amû mbeni molenge, lo zia lo na popo ti adisciple ti lo, na lo tene: “Biani, Mbi tene na i, tongana i changé lege ti i pëpe, na i ga tongana akete molenge pëpe, fade i lï na yâ royaume ti yayu kete pëpe.” Lo kiri lo tene: “Zo so asala lo mveni kete tongana kete molenge so, lo yeke kota ahon na yâ royaume ti yayu.” (Matthieu 18:3, 4). Jésus afa ndia so: “Zo so ayä iri ti lo mveni, fade a sala si lo ga kete; na zo so asala lo mveni kete, fade a yä iri ti lo.”​—Luc 14:11; 18:14; Matthieu 23:12.

¹⁰ Ndia so asala si akpengba hundango tënë abâ gigi. Beku ti e ti wara fini ti lakue lakue abâ nga lege so e yeke gi ti duti biani na tâ be-ti-molenge. Ye oko, ngbanga ti nyen ngoi na ngoi aChrétien abâ so a yeke ngangu mingi na ala ti duti na be-ti-molenge? Ngbanga ti nyen a yeke ngangu na e ti hon ndo ti baba na ti duti na tâ be-ti-molenge na gbele atara? Nga, ye nyen ayeke mû ande maboko na e ti duti biani na tâ be-ti-molenge?​—Jacques 4:6, 10.

Ngbanga ti nyen a yeke ngangu ti duti na tâ be-ti-molenge?

¹¹ Tongana mo bâ so a yeke ngangu na mo ti duti na tâ be-ti-molenge, hinga so a yeke gi mo oko pëpe. Na ngu 1920, Tour ti Ba Ndo (ti Anglais) asala tënë na ndo wango ti Mbeti ti Nzapa so afa nene ti duti biani na tâ be-ti-molenge, a tene: “Ti bâ lege so Seigneur abâ na nene ni mingi dutingo na tâ be-ti-molenge alingbi ti pusu atâ disciple kue ti gi ti duti na salango ye so lâ na lâ.” Na pekoni, Tour ti Ba Ndo ni atene polele: “Atâa awango kue so Mbeti ti Nzapa amû, a bâ so, ngbanga ti awokongo so a dü azo na ni, ti duti biani na tâ be-ti-molenge ayeke tâ kota kpale so azo so aga azo ti Seigneur awe na so ayeke mû peko ti lo ayeke tiri ti hon ndo ni.” Tënë so agboto lê na ndo mbeni ye so ngbanga ni a lingbi atâ Chrétien atiri ti duti na tâ be-ti-molenge. Ye ni ayeke so awokongo so a dü azo na ni asala si e yeke gi na nzara ti wara yango-iri wala gloire. A yeke tongaso teti e yeke amolenge ti Adam na Eve, awasiokpari, so amû peko ti nzara ti bê ti ala.​—aRomain 5:12.

¹² Use tënë so ndali ni e yeke tiri ti duti na tâ be-ti-molenge ayeke so e yeke na popo ti azo so ayeke wa amba ti ala ti sala kue ti hon ambeni zo. Mbeni ye so azo ti laso ayeke gi ni mingi ayeke ti wara aye so alingbi na “nzara ti mitele [ti ala so ayeke na siokpari], nzara ti lê, na fandara ti fini”. (1 Jean 2:16). Ahon ti zia si amara ti nzara tongaso ahon ndo ti ala, a lingbi adisciple ti Jésus abata lê ti ala gi na ndo ye oko na ala zia salango ye so Nzapa aye na kozo ndo na yâ fini ti ala.​—Matthieu 6:22-24, 31-33; 1 Jean 2:17.

¹³ Ota tënë so ndali ni a yeke ngangu ti duti na tâ be-ti-molenge na ti fa ni na gigi ayeke so baba alondo na Satan Zabolo, lo so akomande sese so (2 aCorinthien 4:4; 1 Timothée 3:6). Satan ayeke maï asioni salango ye ti lo. Na tapande, lo hunda na Jésus ti voro lo tongaso si lo mû na lo “aroyaume kue ti sese na gloire ti ala”. Teti so lo duti lakue na tâ be-ti-molenge, Jésus ake na kuru go ye so Zabolo ahunda na lo ti sala (Matthieu 4:8, 10). Legeoko nga, Satan ayeke handa aChrétien ti gi gloire teti ala mveni. Nde na so, aChrétien so ayeke na tâ be-ti-molenge ayeke sala ngangu ti mû tapande ti Jésus na mungo gloire na yango-iri gi na Nzapa.​—Marc 10:17, 18.

Manda ti duti biani na tâ be-ti-molenge nga ti fa ni na gigi

¹⁴ Na yâ mbeti ti lo na aChrétien ti Colosses, bazengele Paul agboto mê na ndo dutingo na tâ be-ti-molenge gi ti handa na lê ti azo. Paul ahiri ni “lege ti sala ye so zo abâ tongana ye ti tâ bê-ti-molenge”, so ti tene mara ti tâ be-ti-molenge so ayeke ti wataka. Azo so asala ye tongaso ayeke pëpe azo so akpengba na lege ti yingo. Nde na so, sân ti tene ala hinga ni, ala yeke fa so ‘bê ti ala aga kota’ wala asi na baba biani (aColossien 2:18, 23). Jésus asala tënë ti mara ti tâ be-ti-molenge tongaso, so ayeke na lege ni pepe. Lo fâ ngbanga na ndo ti aFarizien teti ala ye ti sambela na gbele azo nga ti sala si lê ti ala asi na vundu na ngoi so ala zia kobe. Ala sala ye so kue gi teti lê ti azo. Nde na so, ti tene asambela ti e mveni aduti nzoni na lê ti Nzapa, a lingbi e tene ni na tâ be-ti-molenge.​—Matthieu 6:5, 6, 16.

¹⁵ Ye so ayeke mû maboko na aChrétien ti ngbâ ti duti biani na tâ be-ti-molenge ayeke ti tene ala zia lê ti ala gi na ndo Jéhovah Nzapa na Jésus Christ so tapande ti ala ahon ti tanga ti azo kue. Ye so ahunda ti tene ala manda lakue Bible nga na ambeti ti Nzapa so “ngbâa be-ta-zo na ti ndara” ayeke sigigi na ni (Matthieu 24:45, NW ). Mara ti mandango ye tongaso ayeke nga kota ye mingi ndali ti asurveillant wala a-ancien ‘si ala yä iri ti ala mingi ahon aita ti ala pëpe’. (Deutéronome 17:19, 20; 1 Pierre 5:1-3). A yeke nzoni ti gbu li na ndo gbâ ti atapande ti azo so awara ye ti nzoni ndali ti so ala yeke lani na tâ be-ti-molenge. Azo tongana Ruth, Anne, Elisabeth nga na ambeni zo mingi (Ruth 1:16, 17; 1 Samuel 1:11, 20; Luc 1:41-43). A hunda nga ti girisa pëpe pendere tapande ti akota zo so aduti lani na tâ be-ti-molenge na yâ kua ti Jéhovah. Azo tongana David, Josias, Jean-Baptiste nga na bazengele Paul (2 Chronique 34:1, 2, 19, 26-28; Psaume 131:1; Jean 1:26, 27; 3:26-30; Kusala 21:20-26; 1 aCorinthien 15:9). A yeke nga nzoni ti gbu li na ndo azo mingi so laso na yâ ti kongregation ala yeke apendere tapande ti dutingo na tâ be-ti-molenge. Salango tongaso ayeke mû maboko na atâ aChrétien ti duti na “tâ be-ti-molenge na popo ti [ala]”.​—1 Pierre 5:5.

¹⁶ Ti fa tënë lakue ayeke mû nga maboko na e ti duti na tâ be-ti-molenge. Tâ be-ti-molenge alingbi ti sala si e fa tënë nzoni na azo so e hinga ala pëpe na so e wara ala na ngoi ti fango tënë da na da wala na mbeni ndo nde. A yeke mû maboko na e mbilimbili tongana azo ni aye ti mä e pëpe wala ala sala ye na e na ngangu. Fani mingi, azo ayeke dë kite na ndo atënë ti mabe ti e. Ye oko, be-ti-molenge alingbi ti mû lege na e ti “kiri tënë [na ala] na tâ be-ti-molenge” nga na nengo tele (1 Pierre 3:15). Awakua ti Nzapa so ayeke na tâ be-ti-molenge ague na yâ ti afini territoire ti mû maboko na azo so ngobo ti salango ye nga na warango ye so ala yeke na ni ayeke nde na ti ala. Na tâ be-ti-molenge, awakua so ayeke hon ndo ti kpale ti mandango mbeni fini yanga ti kodoro si ala mû maboko nzoni na azo so ala ye ti fa nzo tënë na ala. Ye so ala sala alingbi biani na gonda.​—Matthieu 28:19, 20.

¹⁷ Tâ be-ti-molenge ayeke mû lege na azo mingi ti yô akungba ti ala ti Chrétien, ti bâ lege ti aye so atia amba ti ala kozo na ti ala. Na tapande, a hunda tâ be-ti-molenge ti tene mbeni babâ azia lege ti aye so lo ye ti sala na lo mû ngoi ni ti leke tele ti lo si lo sala étude ti amolenge ti lo nzoni. Tâ be-ti-molenge ayeke mû nga maboko na amolenge ti kpe ababâ na mama ti ala na ti mä yanga ti ala, atâa so ala yeke mbilimbili-kue pëpe (aEphésien 6:1-4). Mingi ni, awali so akoli ti ala ayeke awamabe pëpe ayeke tingbi na ambeni ye so ahunda na ala ti duti na tâ be-ti-molenge na ngoi so ala yeke tara ti wara akoli ti ala na lege ti nzoni salango ye ti ala na nengo tele (1 Pierre 3:1, 2). Tongana e yeke bâ lege ti mbeni zo so tele ti lo aso wala ababâ na mama so aga mbakoro, ye so ayeke mû maboko na e mingi ayeke ti duti na tâ be-ti-molenge nga na ndoye so apusu zo ti gbanzi ye na tele.​—1 Timothée 5:4.

Tâ be-ti-molenge amû lege ti leke akete tënë na popo ti e

¹⁸ Awakua ti Nzapa kue ayeke awasiokpari (Jacques 3:2). Ngoi na ngoi, akete tënë wala mango tele pëpe alingbi ti bâ gigi na popo ti aChrétien use. Peut-être mbeni oko ayeke tâ na raison ti dema tele ti lo. Mingi ni, a lingbi ti leke aye tongaso na mungo peko ti wango so: “Tongana mbeni zo ayeke na tënë na popo ti lo na ita ti lo, i pardone ye na popo ti i. I pardone azo legeoko tongana Seigneur apardone i.” (aColossien 3:13). Biani, a yeke ngangu ti mû peko ti wango so, me tâ be-ti-molenge ayeke mû maboko na zo ti sala ye alingbi na ni.

¹⁹ Ngoi na ngoi, a lingbi ti si so mbeni Chrétien abâ so tënë ni ayeke kota mingi na lo lingbi pëpe ti kanga lê na ndo ni. Me tâ be-ti-molenge ayeke mû maboko na lo ti ga ndulu na zo so aso bê ti lo na nzara ti sala si mango tele akiri na popo ti ala (Matthieu 18:15). Mbeni ye so asala si ngoi na ngoi kpale angbâ na popo ti aita ayeke so peut-être mbeni oko wala ala use kue ayeke na baba na ala ke ti yeda so ala sala sioni na mba. Wala lo so alondo ti gue ti bâ mba ti lo ni abâ tele ti lo so lo yeke nzoni mingi na lo gue gi ti diko tënë na li ti mba ti lo ni. Nde na so, dutingo biani na tâ be-ti-molenge ayeke mû maboko ti leke akpale mingi.

²⁰ Ti wara tâ be-ti-molenge, mbeni kota ye ni ayeke ti hunda mungo maboko na Nzapa na yâ sambela nga ti hunda ti wara yingo ti lo. Me e girisa pëpe so ‘Nzapa amû grâce [nga na yingo vulu ti lo] na azo so ayeke na tâ be-ti-molenge.’ (Jacques 4:6). Ni la, tongana mo na mbeni ita amä tele pëpe, sambela Jéhovah ti tene lo mû maboko na mo ti duti na tâ be-ti-molenge si mo yeda na faute ti mo atâa a yeke kete wala kota. Tongana mbeni zo aso bê ti mo na lo hunda pardon biani, duti na tâ be-ti-molenge, na pardone lo. Tongana mo bâ so a yeke ngangu na mo ti sala ni, hunda Jéhovah na yâ sambela ti mû maboko na mo ti zi na yâ bê ti mo akete bibe ti baba so angbâ na yâ ni.

²¹ Ti hinga aye ti nzoni so dutingo na tâ be-ti-molenge ayeke ga na ni alingbi ti pusu e ti gi ti duti na ni na ti ngbâ ti bata ni. Ti wara tâ be-ti-molenge na ti ngbâ ti bata ni, e yeke na pendere tapande ti Jéhovah Nzapa nga na Jésus Christ. Tongaso, zia e girisa lâ oko pëpe pendere zendo so Nzapa amû: “Futa ti tâ be-ti-molenge na kpengo mbito ti L’Eternel ayeke mosoro, na yango-iri, na fini.”​—aProverbe 22:4.

Atënë ti gbu li dä

• Azo wa si ayeke kota tapande ti dutingo na tâ be-ti-molenge?

• Ngbanga ti nyen a yeke ngangu ti duti na tâ be-ti-molenge?

• Aye so alingbi ti mû maboko na e ti duti na tâ be-ti-molenge ayeke nyen?

• Ngbanga ti nyen a yeke kota ye ti tene e ngbâ lakue ti duti na tâ be-ti-molenge?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

1, 2. A hinga mingi ti amokonzi ti sese so na nyen?

3. Mokonzi ti kota ahon kue asala ye tongana nyen na mbage ti azo ti lo?

4, 5. (a) Wasungo psaume atene nyen na ndo lege so Nzapa ayeke komande na ni? (b) Tongana nyen Nzapa ayeke “zia lê ti Lo” ti mû maboko na “wanzinga”?

6. Kota ye so Jéhovah asala so afa atene lo yeke na tâ be-ti-molenge ayeke so wa?

7, 8. (a) Tongana nyen Jésus amanda ti duti na tâ be-ti-molenge? (b) Tisango ndo wa lo mû na azo so alingbi ande ti ga adisciple ti lo?

9. (a) Nyen la anzere na Jésus mingi na mbage ti amolenge nyen? (b) Ye nyen Jésus afa na adisciple ti lo na lege ti mbeni kete molenge?

10. E yeke bâ ahundango tënë wa?

11. Ngbanga ti nyen a yeke ye ti dongo bê pëpe so e yeke tiri ti duti na tâ be-ti-molenge?

12, 13. (a) Tongana nyen salango ye ti azo ti sese so ayeke kanga lege na aChrétien ti duti na tâ be-ti-molenge? (b) Zo wa asala si a yeke ngangu na e ti duti na tâ be-ti-molenge?

14. “Tâ be-ti-molenge” so ayeke na lege ni pëpe ayeke so wa?

15. (a) Ye nyen e lingbi ti sala si e ngbâ lakue ti duti na tâ be-ti-molenge? (b) Ambeni nzoni tapande ti azo so aduti na tâ be-ti-molenge ayeke so wa?

16. Tongana nyen kusala ti fango tënë ayeke mû maboko na e ti duti na tâ be-ti-molenge?

17. Aye wa na yâ kusala ti e ti Chrétien ahunda na e ti duti na tâ be-ti-molenge dä?

18. Tongana nyen tâ be-ti-molenge ayeke mû lege na e ti leke akete tënë na popo ti e?

19. A lingbi e dabe ti e na nyen tongana e yeke sala tënë na mbeni zo so aso bê ti e?

20, 21. Mbeni oko ti akota ye so ayeke mû maboko na e ti duti na tâ be-ti-molenge ayeke nyen?

[Foto na lembeti 26]

Jésus ayeke biani na tâ be-ti-molenge

[Foto na lembeti 28]

Azo ayeke wa amba ti ala ti sala kue ti hon ambeni zo

[Lingu ti foto ni]

WHO photo by L. Almasi/K. Hemzǒ

[Foto na lembeti 29]

Na yâ fango tënë, tâ be-ti-molenge ayeke mû maboko na e ti ga ndulu na azo so e hinga ala pëpe

[Afoto na lembeti 30]

Mingi ni dutingo na tâ be-ti-molenge nga na ndoye amû lege ti leke akete kete tënë na ti kanga lê na ndo ni

[Afoto na lembeti 31]

A-Chrétien ayeke fa tâ be-ti-molenge na yâ ti aye mingi