CIGABI CA 4
Bulya Gurhi Rhushinganine Rhukenge Abarhukulire?
“Mukenge ngasi muntu; muzigire bene winyu; murhinye Nnamahanga; mukenge mwami.”—1 PETRO 2:17.
1, 2. (a) Bulongozi buhi rhukwanine rhukulikire? (b) Madoso gahi rhwashuzakwo mw’eci cigabi?
AMANGO waciri mwana ababusi bawe bakag’ikubwira ojire ebintu orhalonzizi okujira. Wâl’izigire ababusi bawe wanal’imanyire oku oshinganine obakenge. Cikoki agandi mango orhakag’iciyumva oku wanajira ntyo.
2 Rhumanyire bwinja oku Yehova, Larha wirhu aba arhuzigire. Anakarhushibirira n’okurhuha ngasi kantu rhulagirirekwo lyo rhushagalukira akalamo. Anarhuyereke enjira rhwakakulikira lyo rhuba n’akalamo kinja. Agandi mango bene bantu babà balagirire oku bulongozi. Rhushinganine rhukenge obukulu bwa Yehova. (Emigani 24:21) Cikoki, bulya gurhi kuba kuzibu agandi mango okukulikira obulongozi Yehova arhuhire? Bulya gurhi Yehova alonza rhukulikire njira ndebe? Na gurhi rhwakayerekana oku rhukenzire obukulu bwage?—Olole Amahugûlo nomero 9.
BULYA GURHI OKUKENGA OBUKULU KUBA KUZIBU?
3, 4. Gurhi bene bantu babîremwo banya byaha? Bulya gurhi agandi mango kwanaba kuzibu okulongozibwa n’abandi?
3 Bene bantu bajira obuzamba bw’okugoma. Byabonekîne ntyo kurhenga omulume murhanzi n’omukazi murhanzi, Adamu na Eva bajîra ecaha. Bagômera obukulu bwa Yehova n’obo bâl’ilemirwe bimana. Kurhangira ago mango, bene bantu boshi barhangîra baburhwa barhanal’ibimana. Okurhaba kwirhu bimana, kunarhume rhwayabirwa okuyemera obulongozi bwa Yehova n’obwa bene bantu. Co cirhuma rhuyabirwa okurhumikira obulongozi bwa bene bantu bulya abarhurhegeka nabo barhaba bimana.—Omurhondêro 2:15-17; 3:1-7; Ennanga 51:5; Abaroma 5:12.
4 Okurhaba kwirhu bimana, kunarhume rhwaba ba bucibone. Kurhaba kulembu okuyemera obulongozi rhuhâbwa erhi bucibone burhuma. Ebyajirikanâga omu kasanzi ka Musa, biyerekine ntyo bwinja. Yehova acishoga Musa ly’alongoza olubaga lwage. Kora wâli mukozi mwishwekerezi wa Yehova wa myaka minji, arhangîra abulira Musa obukenge. Musa yehe arhâli wabucibone n’obwo ye wakag’ilongoza olubaga lwa Nnamahanga. Ebibliya edesire oku mw’ago mango nta muntu wâli mutûdu kulusha Musa. Cikoki Kora alahîra obulongozi bwa Musa. Ciru ahikîra aha ashumya bantu banji ba mw’olo lubaga lyo bagomera obulongozi bwa Musa. Bici byahikîre Kora n’abo bagoma boshi? Banîgwa. (Emibalè 12:3; 16:1-3, 31-35) Omu Bibliya, muli nyiganyo nyinji zakarhuyigiriza lugenda ebyakarhuhikira erhi rhwakagendekera rhwaba ba bucibone.—2 Enganîro 26:16-21; olole Amahugûlo nomero 10.
5. Gurhi bantu baguma na baguma bakolesîze kubi obukulu bwabo?
5 Bantu banji babwîne oku amarhegesi ga bene bantu gaba “ga bituliro.” Bene bantu bayabîrwe okurhegeka bwinja bulya banakakolesa obukulu bwabo kubi. (Osome Omuhanûzi 8:9) Kwa lwiganyo, erhi Yehova acishôga Sauli mpu abe mwami w’aba Israheli, âli mulume mwinja na mwirhohye. Cikoki obucibone n’obumvu byarhondêra byakula omu murhima gwage. Ho n’aho, arhondêra alibuza Daudi n’obo nta bubi Daudi agwêrhe. (1 Samweli 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Enyuma z’aho, Daudi âba mwami. Daudi âli mwami mwinja omu bami b’omw’ishanja lya Israheli. Lusiku luguma, Daudi naye akolêsa kubi obukulu bwage. Ajîra obugonyi haguma na Batisheba, muka Uriya, analonza okufulika eco caha erhi arhuma Uriya okw’ivita mpu ajifîra eyo.—2 Samweli 11:1-17.
BULYA GURHI RHUSHINGANINE RHUKENGE OBUKULU BWA YEHOVA?
6, 7. (a) Bici obuzigire bwirhu kuli Yehova bwakarhushumya rhujire? (b) Bici byakarhurhabala rhurhumikire ciru akaba kurhali kulembu?
6 Rhunayemere obukulu bwa Yehova n’obulongozi bwage, bulya rhuba rhumuzigire. Rhumuzigira kulusha byoshi na kulusha owundi muntu yeshi-yeshi. Rhunalonzize rhumushagalule. (Osome Emigani 27:11; Marko 12:29, 30) Kurhondêra amango Adamu na Eva bagomerâga Yehova omu ishwa lye Edeni, Shetani ahiraho akarhinda okubiyerekire oburhegesi bwa Yehova. Adêrha oku Adamu na Eva barhalagiriri okulongozibwa na Yehova, mpu bone banacishoga ebinja n’ebibi. Cikone rhumanyire oku obo bwal’ibunywesi. Nirhu rhuyemire n’obwalagale ezi nderho ziri omu Bibliya zidesire ntya: “Nnawirhu Yehova, oshinganine ohâbwe irenge, n’obukuze, n’obuhashe, bulya we walemaga ebintu byoshi.”—Amafulûlo 4:11, NWT.
7 Amango waciri mwana, waciyigirizize okurhumikira ababusi bawe, ciru akaba kw’âli kuzibu okujira ntyo. Ko n’oko, rhuli bakozi ba Yehova, akasanzi koshi kurhaba kulembu okurhumikira. Cikoki, bulya rhuzigira n’okukenga Yehova, oko kunarhume rhwajira okwirhu koshi lyo rhumurhumikira. Yezu arhulekîre olwiganyo, akag’irhumikira Yehova ciru n’omu kanga kazibu. Co carhumâga abwîra Ishe erhi: “Mashi Larha, okalonza onyegûlekwo aka kabehe! Kwône arhali oku nalonza, ci oku walonza we kwo kubage!”—Luka 22:42; olole Amahugûlo nomero 11.
8. Njira zihi Yehova akolesa ly’arhulongoza? (Olole ecisanduku cidesire “Yemêra Amahano.”)
8 Ene Yehova ali arhulongoza kugerera njira nyinji. Kwa lwiganyo, ali ajira ntyo kugerera Ebibliya. Cikoki anakolese n’abagula bw’omu cigamba mpu barhulongoze. Rhwanayerekana oku rhukenzire obukulu bwa Yehova omu kurhumikira balya ali akolesa mpu barhulongoze. Erhi rhwakalahira obulongozi bwabo, kobinali nk’oku rhwakanalahira obulongozi bwa Yehova. Erhi aba Israheli balahîra okulongozibwa na Musa, Yehova abôna oku oko kwâli kubi bwenene, bulya babà nka Yehova banalahire.—Emibalè 14:26, 27; olole Amahugûlo nomero 12.
9. Gurhi obuzigire burhushumya rhukenge obulongozi?
9 Erhi rhwakakarhumikira, rhwanaba rhuyeresire bene wirhu na bali birhu oku rhubazigire. Kwa lwiganyo, orhanye oku biba erhi hagera emisisi y’idaho erhi kalemera. Ecigusho c’abarhabazi cinakole bwenene lyo cilola erhi canarhabala bantu banji bahikirwe n’obo buhanya. Lyo eco cigusho cikola bwinja, biba bihunyîre ngasi muntu wa mw’eco cigusho ajire ebi ahunyîrwe okujira. Cikoki orhanye; muguma wa mw’eco cigusho arhondêre ajira ebi aciyumvirhe okujira buzira kurhanya kwa birya abwiragwa akwanine ajire. Gurhi byakaba? Ciru akaba al’igwerhe omuhigo mwinja g’okujira ntyo, okulahira kwage okuyumvirhiza amahano kwanalerhera ababo boshi amazibu. Ko n’oko, Yehova agendekire arhuha amarhegeko kugerera balya acishozîre mpu barhuhe go, erhi rhwakagalahira, abandi bali omu cigamba banalibûka, cikoki erhi rhwakarhumikira Yehova, rhwanaba erhi rhuli rhwayereka bene wirhu na bali birhu obuzigire n’oku rhukenzire emihigo Yehova ahizîreho lyo ecigamba cage cigendekera.—1 Abakorinti 12:14, 25, 26.
10, 11. Bici rhwaganirira?
10 Byoshi Yehova arhuhûna rhujire biba oku bunguke bwirhu. Erhi rhwakakenga obukulu omu mulala, omu cigamba n’oku bakulu b’ecihugo, ngasi muntu anayunguka.—Olushika 5:16; Abaroma 13:4; Abefezi 6:2, 3; Abahabraniya 13:17.
11 Erhi rhwakahugûkwa bulya gurhi Yehova arhuhunyîre rhukenge abandi, kwanaba kulembe okukarhumikira. Rhulolage kwa buliri gurhi rhwakakarhumikira muli ezo njira isharhu.
OBUKENGE OMU MULALA
12. Gurhi omulume akayerekanamwo oku akenzire obukulu?
12 Yehova ye warhondezâgya omulala. Ahîre ngasi muguma omu mulala ogwage mukolo. Ngasi muguma omu mulala ashinganine amanye ebi Yehova amuhunyîre. Omulala gwanaba n’omwishingo erhi akaba guli gwakola omu cinyabuguma. (1 Abakorinti 14:33) Yehova arheganyîze oku omulume ye cirhwe c’omulala. Oko kw’okuderha oku Yehova amuhîre omukolo gw’okushibirira mukage n’abana bage omu kubalongoza omu buzigire. Omulume ayish’ibwira Yehova ebi ajijîre okubiyerekire ogo mukolo. Omulume Mukristu ashinganine ajire ngasi kantu omu buzigire. Ashinganine akolere mukage nka kulya Yezu akag’ikolera ecigamba. Erhi omulume akajira ntyo, anayerekana oku akenzire Yehova.—Abefezi 5:23; olole Amahugûlo nomero 13.
Erhi omulume Mukristu akashibirira omulala gwage, anabe ali ayiga olwiganyo lwa Kristu
13. Gurhi omukazi akayerekana oku akenzire obukulu?
13 Omukazi Mukristu naye agwerhe omukolo mwinja Nnamahanga amuhîre omu mulala. Anakalunga iba okuboko ly’ahikiriza omukolo gwage gw’ecirhwe c’omulala. Omukazi naye agwerhe omukolo gw’okuhanûla abana bage. Kugerera olwiganyo lwage lwinja anahikira ah’ayigiriza abana bage bagendekere bayerekana obukenge. (Emigani 1:8) Omukazi ashinganine akenge iba n’okulunga okuboko emihigo y’iba. Erhi akaba arhayemiri eyo mihigo, anamuhugûlira entanya zage n’obukenge. Erhi akaba iba arhali Muhamirizi wa Yehova, omukazi mukristu anabugane mazibu manji. Cikoki, ashinganine agendekere ajirira iba ngasi kantu n’obuzigire n’obukenge bunji bulya oko kwanarhuma amushumya arhondêre aciyigiriza lugenda Yehova n’okumuharamya.—Osome 1 Petro 3:1.
14. Gurhi abana bakayerekanamwo oku bakenzire obukulu?
14 Abana luba luhembo lurhenga emwa Yehova. Balagirire oku bulanzi n’okulongozibwa. Omwana erhi akaba wa bukenge ababusi bage banashagaluke bwenene. Ci akantu k’obulagirire bwenene, erhi omwana akakakenga ababusi bage, anashagalule Yehova. (Emigani 10:1) Omu milala minji, abana bali balerwa na mubusi muguma yene. Omubusi muguma okulera abana yene kwanalerha mazibu manji oku bana erhi oku mubusi. Cikoki erhi abana bakarhumikira oyo mubusi wabo muguma yene oli wabalera, akalamo kanaba kinja bwenene mw’ogo mulala. Nta mulala guba mwimana. Cikoki, emilala yoshi yanaba n’obushagaluke erhi yakakulikira obulongozi bwa Yehova. Okwo kunalerhere Yehova irenge bulya ye warhondêzagya emilala.—Abefezi 3:14, 15.
OBUKENGE OMU CIGAMBA
15. Gurhi rhwakayerekana oku rhukenzire obukulu omu cigamba?
15 Lyo Yehova arhulongoza, anakolese ecigamba c’Ecikristu. Yehova ajijîre Yezu mukulu w’ecigamba. (Abakolosi 1:18) Na Yezu ahîre “mushizi mwirhonzi na mwikubagirwa” omukolo gw’okushibirira olubaga lwa Nnamahanga hanw’igulu. (Mateyo 24:45-47) Ene, oyo “mushizi mwirhonzi na mwikubagirwa” yo Mbaraza eri Yalongoza y’Abahamirizi ba Yehova. Embaraza eri Yalongoza eri yacihangana okurhuha ebi rhulagirireko omu kasanzi kashinganine lyo rhugendekera rhwaba n’obuyemere buzibu. Abagula, abarhabazi b’abagula n’ n’abangalizi b’emizunguko bagendekire barhabala ebigamba by’omw’igulu lyoshi. Lyo bajira ntyo banakolese amahano garhenga oku Mbaraza eri Yalongoza. Abo balume boshi bagwerhe omukolo gw’okurhushibirira rhweshi. Kw’okuderha oku erhi rhwakakakenga abo balume, erhi rhuli rhwakenga Yehova.—Osome 1 Abatesalonika 5:12; Abahabraniya 13:17; olole Amahugûlo nomero 14.
16. Bulya gurhi rhwakaderha oku abagula n’abarhabazi babo banahirweho n’iroho litagatifu lya Nnamahanga?
16 Abagula n’abarhabazi babo banarhabale abantu bw’omu cigamba babe n’obuyemere buzibu, babêre n’omu cinyabuguma. Abo balume nabo barhaba bimana. Cikoki, gurhi bahikiramwo okuba bagula erhi barhabazi b’abagula? Abo balume bashinganine bahikirize ebihunyîrwe kuli bo biri omu Bibliya. (1 Timoteyo 3:1-7, 12; Tito 1:5-9) Yehova akolesîze iroho lyage litagatifu ly’alongoza abayandikâga Ebibliya, ebihunyîrwe kuli abo balume biri omu Bibliya. Abagula banasalire embere ly’okumanya ndi omu balume b’omu cigamba ohikirizize ebyo bihunyîrwe. Biyumvikine oku Yezu na Yehova bo bali balongoza ecigamba. (Ebijiro by’Entumwa 20:28) Abo balume bishogwa barhurhabala n’okurhushibirira, luli luhembo kurhenga emwa Nnamahanga.—Abefezi 4:8.
17. Bici mwali wirhu akajira ly’ayerekana oku akenzire obukulu?
17 Hali amango omu cigamba muba murhali mugula erhi murhabazi w’abagula wakahikiriza mukolo mulebe. Muli ako kanga, abandi balume babatize banajira eyo mikolo. Cikoki, erhi akaba nta mulume mubatize oli omu cigamba, mwali wirhu muguma anajira eyo mikolo abalume bakajijire. Amango mwali wirhu ye wajira eyo mikolo, ashinganine ayambale ecitambara omw’irhwe. (1 Abakorinti 11:3-10) Omu kuyambala ecitambara, mwali wirhu anaba erhi ali ayerekana oku akenzire obukulu bwa Yehova omu mulala n’omu cigamba.—Olole Amahugûlo nomero 15.
OBUKENGE OKU BAKULU B’ECIHUGO
18, 19. (a) Bici olwandiko lwa Abaroma 13:1-7 lurhuyigirizize? (b) Gurhi rhwakayerekanamwo oku rhukenzire abakulu b’ecihugo?
18 Ene, Yehova acilekerire abarhegesi ba bene bantu barhambule, na ntyo rhushinganine rhubakenge. Abo bakulu b’ecihugo banarhambule ecihugo n’okurhabala abantu ba mw’eco cihugo babe n’eby’obulagirire. Abakristu bw’okuli banarhumikire amahano gali omu Abaroma 13:1-7. (Osome) Rhunarhumikire “abarhukulire” omu kukenga amarhegeko g’ecihugo rhulamiremwo. Ago marhegeko ganahuma oku mulala gwirhu, oku mikolo yirhu erhi oku buhirhi bwirhu. Kwa lwiganyo, rhunavurhe ikoli n’okuha abarhegesi emyanzi barhudosise. Cikoki gurhi rhwakajira erhi abali barhambula bakarhuhûna rhujire ecijiro cihagalisire amarhegeko ga Nnamahanga? Entumwa Petro yadêrha erhi: ‘Rhukwanine okuyumva Nyamuzinda kulusha abantu.’—Ebijiro by’Entumwa 5:28, 29.
19 Erhi rhwakaba rhugwerhe enganîro haguma na mukulu mulebe, nka muzuzi erhi mupolisi, rhukwanine rhubakenge. Omusole mukristu gukwanine gukenge mwalimu wago na ngasi muntu okola oku masomo gabo. Omu kazi rhukwanine rhukenge bose wirhu ciru akaba abandi banyakasi barhamukenziri. Rhunayige entumwa Paolo yakag’ikenga abakulu b’ecihugo, ciru akaba kwâli kuzibu okujira ntyo. (Ebijiro by’Entumwa 26:2, 25) Ciru muntu mulebe akarhujirira kubi, rhukwanine rhugendekere rhwamuyereka obukenge.—Osome Abaroma 12:17, 18; 1 Petro 3:15.
20, 21. Erhi rhwakakenga abandi, bunguke buci okwo kwakalerha?
20 Omw’igulu lyoshi, abantu barhacilug’ikengana. Cikoki abakozi ba Yehova arhali ntyo ko bayorha. Rhunacihangane okukenga ngasi muntu. Omu kujira ntyo, rhunakulikire ihano entumwa Petro yahanâga: “Mukakenga ngasi muntu.” (1 Petro 2:17) Abandi banabone oku rhuli bantu ba bukenge. Yezu arhubwizîre erhi: “Ntyo obulangashane bwinyu bumoleke embere z’abantu, lyo bakabona ebijiro binyu binja, bakuze Sho oli omu mpingu.”—Mateyo 5:16.
21 Erhi rhwakakayerekana obukenge omu mulala, omu cigamba n’omu kalamo kirhu koshi, olo lwiganyo lwirhu lwanashumya abandi baharamye Yehova. N’erhi rhwakakakenga abandi, rhwanaba rhuli rhwakenga Yehova. Oko kwanalerhera Yehova obushagaluke bulya abona oku rhumuzigire.