ECIGABI C’OKUYIGA CA 24
LWIMBO 98 Amandiko Galongozibagwa n’Iroho lya Mungu
Amasomo Rhwakaciyigiriza Kugerera Enderho Nzinda za Yakobo z’Obulebi—Cigabi ca 1
“Muje haguma, mmubwire ebyamuyishira omu nsiku zàyisha.”—MURH. 49:1.
EBI ECI CIGABI CISEGIZE
Amasomo rhwakaciyigiriza kugerera obulebi bwa Yakobo lugenda Rubeni, Simoni, Levi, na Yuda.
1-2. Bici Yakobo ajijire erhi aciyumva oku ali hofi afê, na bulya gurhi? (Olole n’enfoto.)
MYAKA 17 yali yamagera kurhenga Yakobo, mukozi mwishwekerezi wa Yehova, arhengaga e Kanani n’okuhamira e Misri haguma n’omulala gwage. (Murh. 47:28) Mw’ago mango, abire na mwishingo munji g’okushub’iba haguma n’omugala muzigirwa Yozefu na buzinda abona oku omulala gwage gwashub’ilungana haguma. Cikone lero, Yakobo aciyumva oku ali hofi afê. Muli ntyo, ajirisa entimanano y’obulagirire y’omulala gwage.—Murh. 49:28.
2 Mw’ago mango yali nkomedu oku muntu wali cirhwe c’omulala oli hofi afê, okushubuza abantu b’omu mulala gwage ly’abaha obulongozi buzinda. (Iz. 38:1) Kandi, nkaba kw’eyo ntimanano, akag’iyerekana omuntu wakabire cirhwe c’omulala enyuma z’okufâ kwage.
Yakobo ali oku ncingo ali hofi afê anali abwira abagala 12 enderho z’obulebi (Olole ecifungo ca 1-2)
3. Kushimbana n’Omurhondêro 49:1, 2, bulya gurhi enderho za Yakobo ziri za bulagirire bwenene?
3 Osome Omurhondêro 49:1, 2. Cikone eyo ntimanano yali lubero n’ezindi. Yakobo aganirire ebyakabire amango gali embere. Amango g’eyo ntimanano, Yehova alongoza omukozi wage n’iroho lyage litagatifu ly’aganirira ebintu by’obulagirire byakahikire iburha lyage. Muli ntyo, enderho Yakobo abwiraga abagala bwali bulebi.
4. Bici rhwayiga omu kuganirira enderho nzinda za Yakobo z’obulebi? (Olole n’ecisanduku cidesire, “Omulala gwa Yakobo.”)
4 Mw’eci cigabi, rhwaganirira ebi Yakobo abwiraga bagala bani: Rubeni, Simoni, Levi, na Yuda. Omu cigabi cikulikire, rhwaganirira enderho Yakobo abwiraga abandi bagala munani. Nk’oku rhwabona, Yakobo arhaganiraga lugenda abagala bone cikone kandi aganire lugenda iburha lyabo lyakayishir’iba ishanja lya mîra ly’Israheli. Omu mango rhwaba rhuli rhwaganirira ebyahikiraga ery’ishanja ly’Israheli lya mîra, rhwabona gurhi enderho za Yakobo z’obulebi zahikiriremwo. N’omu kuganirira ezo nderho zage, rhwayiga amasomo g’obulagirire gakarhurhabala okushagalusa Larha wirhu w’omu mpingu Yehova.
RUBENI
5. Nkaba lukengwa luhi Rubeni arhanyize oku ishe amuha?
5 Burhangiriza Yakobo aganira na Rubeni omu kuderha ntya: “We nfula yani.” (Murh. 49:3, Mashi Bible) Nka nfula, nkaba Rubeni arhanyize oku akahâbirwe bigabi bibirhi omu bintu by’ishe. Kandi, nkaba arhanyize oku ye wakabire cirhwe c’omulala enyuma z’okufâ kw’ishe n’oku iburha lyage lyo lyakasigaline olo lukengwa.
6. Bici byarhumaga Rubeni aheza ehaki y’okuba nfula? (Omurhondêro 49:3, 4, Mashi Bible)
6 Cikone, Rubeni aheza ehaki y’okuba nfula. (1 Nga. 5:1) Bulya gurhi? Myaka milebe embere z’aho ali amajira obuhushi haguma na Biliha, ciherula c’ishe. Biliha ali mujà-kazi wa Raheli, muka Yakobo muzigirwa wafâga. (Murh. 35:19, 22) Rubeni ali mugala wa Leya, wundi mukazi wa Yakobo. Nkaba Rubeni ashumisirwe n’irala linji bwenene ly’okujira eby’enshonyi. Erhi byanahashikana oku abasire Biliha ly’arhag’irhôla enafasi ya nnina omu murhima gwa Yakobo. Ciru akaba ecirhumire cali cihi, ebi ajiraga byali bya kugayisa bwenene omu masu ga Yehova n’omu masu g’ishe.—Osome Omurhondêro 49:3, 4, Mashi Bible.
7. Bici byahikire Rubeni n’iburha lyage? (Olole n’ecisanduku cidesire, “Enderho Nzinda za Yakobo z’Obulebi.”)
7 Yakobo abwira Rubeni ntya: “Orhâbe n’olukengwa nka nfula.” Ezo nderho zahikirire. Nta mwanzi guyerekine oku hali omuntu w’omu iburha lya Rubeni wahikire okuba mwami, kuhani, erhi mulebi. Ciru akaba ntyo, Yakobo ahîre Rubeni obwimo n’iburha lyage lyahikire okuba bûko buguma omu mûko g’ishanja ly’Israheli. (Yoz. 12:6) Rubeni ayerekine amorhere minja omu zindi hali, na nta mwanzi guyerekine oku ashubir’ijira obuhushi enyuma z’aho.—Murh. 37:20-22; 42:37.
8. Masomo gahi rhwakaciyigiriza kugerera olwiganyo lwa Rubeni?
8 Bici rhwakaciyigiriza? Rhushinganine rhucihangane bwenene lyo rhuba n’oborhere bw’okucihasha n’okuyaka eby’enshonyi. Erhi rhwakarhangulwa okujira ecaha, rhushinganine rhurhuze n’okurhanya kunganaci ebijiro birhu byakagayisa Yehova, omulala gwirhu n’abandi bantu. Kandi, rhushinganine rhukengere oku “ebi omuntu arhweraga by’anasarula.” (Gl. 6:7) Oku bundi, ebyahikiraga Rubeni birhukengezize olukogo lwa Yehova. Ciru akaba Yehova arharhucîke oku mazibu g’amagosa girhu, agisha obushiru bwirhu erhi rhwakajira ebishinganine.
SIMONI NA LEVI
9. Bici byarhumaga Yakobo aderha enderho zal’iyerekine oku arhal’ishagalukire Simoni na Levi? (Omurhondêro 49:5-7)
9 Osome Omurhondêro 49:5-7. Enyuma z’aho, Yakobo aganiza Simoni na Levi. Cikone, ebi aderhaga biyerekine oku arhal’ibashagalukire. Myaka milebe embere z’aho, Dina mwali wa Yakobo, ali amabakwa n’omulume Mukanani wakag’ihamagalwa Sikemu. Biyumvikine bulya gurhi bagala ba Yakobo boshi bagayaga bwenene enyanya z’ebyahikiraga Dina, mwali wabo, cikone Simoni na Levi baba baminya. Bajira obulyalya omu kulaganya oku bakajijire omurhûla haguma n’abalume b’e Sikemu erhi boshi bakayemire okukembulwa. Abo balume bayemera banakembulwa. Erhi baba baciri omu malumwa g’okukembulwa, Simoni na Levi “barhôla ngasi muguma engôrho yage. Buzira kuyoboha cici banacirhogera mulya lugo; bayirha ngasi bûko mulume wanalimwo yeshi.”—Murh. 34:25-29.
10. Gurhi enderho nzinda za Yakobo z’obulebi lugenda Simoni na Levi zahikiriremwo? (Olole n’ecisanduku cidesire, “Enderho Nzinda za Yakobo z’Obulebi.”)
10 Yakobo ahangayisibwa bwenene enyanya z’ebijiro by’obuminya by’abo bagala babirhi. Aleba oku iburha lyabo lyakashandabine omu Israheli. Ezo nderho z’obulebi zahikirire enyuma za myaka elushire magana abirhi erhi ishanja ly’Israheli lija omu Cihugo c’Amalaganyo. Obûko bwa Simoni bwahâbwa obwimo omu bigabi by’ecihugo byali kulî omu eneo y’obûko bwa Yuda. (Yoz. 19:1) Obwimo bwa Levi, zali vile 48 zal’ishandabine omu Israheli yoshi.—Yoz. 21:41.
11. Bintu bihi binja obûko bwa Simoni na Levi bwajijire?
11 Iburha lya Simoni n’elya Levi lirhagalukiraga igosa bashakuluza babo bajiraga. Obûko bwa Levi bwayerekine obwishwekerezi bunji oku nterekêro ecîre. Erhi Musa ahâbwa Irhegeko kurhenga emwa Yehova oku Ntondo Sinayi, Baisraheli banji bakag’iharamya akanina, cikone Bene-Levi baja oluhande lwa Musa banamurhabala okuyusa obo bubi. (Lub. 32:26-29) Yehova acishoga obûko bwa Levi anabuha olukengwa lwinja bwenene lw’obukuhani. (Lub. 40:12-15; Mib. 3:11, 12) Buzinda, amango g’okugwarha Ecihugo c’Amalaganyo, Bene-Simoni barhabala Bene-Yuda omu kulwa n’oburhwali, n’oko kwahikiriza obulonza bwa Yehova.—Bac. 1:3, 17.
12. Masomo gahi rhwakaciyigiriza kugerera olwiganyo lwa Simoni na Levi?
12 Bici rhwakaciyigiriza? Orhahiraga okaleka obukunizi burhegeke emihigo n’ebijiro byawe. Erhi akaba we erhi omuzigirwa wawe ajirirwe kubi, biyumvikine oku oko kwanakugayisa. (Enna. 4:4) Ciru akaba ntyo, rhushinganine rhukengere oku Yehova arhashagalukira enderho n’ebijiro biyerekine obukunizi. (Yk. 1:20) Rhunalwise obubule bw’obushinganyanya omu cigamba erhi embuga z’ecigamba kushimbana n’amakanuni g’Ebibliya, muli ntyo, rhunayake amalehe mabi galerhwa n’okurhacihasha. (Rm. 12:17, 19; 1 Pt. 3:9) Kandi, ciru ababusi bawe bakaba bali bajira ebintu birhashagalusa Yehova, okengere oku orhasezibwi okukulikira olwiganyo lwabo. Orharhanyagya oku birhakahashikana kuli we okushagalusa Yehova. Yehova akurhabala ly’ojira ebishinganine na kandi akuhemba enyanya z’okujira ntyo.
YUDA
13. Nkaba bulya gurhi Yuda aciyumvirhe ababire erhi ayumva enderho z’ishe?
13 Enyuma z’aho, Yakobo aganiza omugala Yuda. Enyuma za Yuda okuyumva ebi Yakobo abwiraga bakulu bage, nkaba naye aciyumvirhe ababire. Kobinali naye ajijire magosa malebe madarhi. Bibonekine oku naye ashangire omu kunyaga ebintu by’omu vile y’e Sikemu. (Murh. 34:27) Acilunzire haguma na bene wabo omu kuguza Yozefu ly’aj’iba mujà n’omu kurheba ishe lugenda oko. (Murh. 37:31-33) Buzinda ajira ecijiro c’eby’enshonyi haguma n’omwali-kazi Tamari omu kurhanya oku yali mbaraga.—Murh. 38:15-18.
14. Bici Yakobo abwizire Yuda na bintu bihi binja Yuda ajijire? (Omurhondêro 49:8, 9)
14 Ciru akaba ntyo, omu kulongozibwa n’iroho litagatifu, kugisha kone Yakobo agishire Yuda n’okumuvuga omunkwa. (Osome Omurhondêro 49:8, 9.) Yuda ayerekine oku al’ishibirire bwenene oku ishe wal’ikola mushosi akag’iciyumva. Kandi, ayumvize mulumuna wage Benyamini obwonjo.—Murh. 44:18, 30-34.
15. Njira zihi omugisho Yuda ahâbagwa gwahikiriremwo?
15 Yakobo alebire oku Yuda akabire cirongozi ca bene wabo. Cikone obo bulebi bwakahikirizibwe kasanzi kanji enyuma z’aho. Myaka 200 enyuma z’aho bo burhangiriza Yuda aganirirwe ali alongoza, enyuma z’Olubungo erhi obûko bwage bulongoza ishanja ly’Israheli omw’irungu kurhenga e Misri kuja omu Cihugo c’Amalaganyo. (Mib. 10:14) Makumi malebe g’emyaka enyuma z’aho, Yuda alongoza omu kugwarha Ecihugo c’Amalaganyo. (Bac. 1:1, 2) Na Daudi, muguma w’omw’iburha lya Yuda, ali mwami murhanzi w’omw’iburha lirîri ly’abami lyarhengaga mw’obo bûko. Cikone hali ezindi njira obo bulebi lugenda Yuda bwahikiriremwo.
16. Gurhi obulebi buli omu Omurhondêro 49:10 bwahikiriremwo? (Olole n’ecisanduku cidesire, “Endero Nzinda za Yakobo z’Obulebi.”)
16 Yakobo afulwîre oku Omurhegesi w’ensiku zoshi wa bene bantu, akarhenzire omw’iburha lya Yuda. (Osome Omurhondêro 49:10.) Oyo Murhegesi ali Yezu Kristu. Lugenda Yezu, malahika muguma adesire ntya: “Ayishihâbwa na Nyakasane Nyamuzinda entebe y’obwami bw’ishe Daudi.” (Lk. 1:32, 33) Kandi, Yezu ahamagirwe ‘ntale y’omu mulala gwa Yuda.’—Maf. 5:5.
17. Gurhi rhwakayigamwo olwiganyo lwa Yehova lugenda oku rhubona abandi?
17 Bici rhwakaciyigiriza? Yehova agishire Yuda ciru akaba ajijire magosa malebe madarhi. Cikone ka byanahashikana oku bene wabo Yuda bacidosize bici Yehova abwine muli ye? Babe bacidosize ntyo erhi nanga, Yehova abwine aminja muli Yuda anamugisha enyanya zago. Gurhi rhwakayigamwo olwiganyo lwa Yehova? Erhi owirhu Mukristu akahâbwa mukolo mulebe gwago-gwago, nkaba oku murhondero rhwanarhangulwa omu kusegeza obwenge bwirhu oku buzamba bwage. Cikone, rhushinganine rhukengere oku Yehova ashagalukire amorhere gage minja. Yehova analole aminja omu bakozi bage. Lekagi nirhu rhukacihangana okujira ntyo.
18. Bulya gurhi rhushinganine rhube ba kulembera?
18 Elindi isomo rhwakaciyigiriza kugerera olwiganyo lwa Yuda, buli bulagirire bw’okuba ba kulembera. Ensiku zoshi Yehova anahikirize ebiragane byage, cikone arhali ngasi mango ajira ntyo omu njira erhi oku kasanzi rhwal’irhanyize. Iburha lya Yuda lirharhonderaga ho n’aho okulongoza egarhi k’abantu ba Mungu. Cikone balunzire okuboko n’obwishwekerezi abantu Yehova ahiragaho lyo bajira ntyo, abe Musa Mwene-Levi, Yozwe wali Mwene-Efraimu, erhi Mwami Sauli wali wa muli Bene-Benyamini. Nirhu rhushinganine rhulunge okuboko ngasi muntu Yehova acishozire okulongoza egarhi kirhu ene.—Hb. 6:12.
19. Bici rhwaciyigirizize omu kuganirira enderho nzinda za Yakobo z’obulebi?
19 Bici rhwabwine kuhika aha omu kuganirira enderho nzinda za Yakobo z’obulebi? Bibonekine n’obwalagale oku “arhali oku omuntu abona kwo Nyamuzinda abona.” (1 Sam. 16:7) Yehova aba wa kulembera bwenene na wa kubabalira. Ciru akaba arhalekerera olugenzi lubi, kandi arhalongezako abakozi bage obwimana. Ciru anagisha abantu bajiraga amagosa mazibu omu mango gageraga erhi bakaciyunjuza okunali n’okurhondera bajira ebishinganine. Omu cigabi cikulikire, rhwaganirira ebi Yakobo abwiraga abandi bagala munani.
LWIMBO 124 Rhube Bishwekerezi Ensiku Zoshi