Mangaci Nnâmahanga Arhonderaga Alema Amalunga n’Igulu?

Ishuzo ly’Ebibliya

Ebibliya erhadesiri mangaci Nnâmahanga arhangiraga alema amalunga n’igulu erhanayerekini kasanzi kanganaci ajijire ali abilema. Edesire ntya kone: “Aha murhondêro, Nyamuzinda alema amalunga n’igulu.” (Omurhondêro 1:1) Ebibliya erhayerekini mangaci ogo mukolo “gwarhonderaga.” Lubero n’oko, ebi eyerekine lugenda obulemi biri omu citabu ca Omurhondêro byajijirwe embere z’ezo “nsiku” ndarhu z’obulemi.

• K’ensiku ndarhu z’obulemi ziba nsiku za nsa 24?

• Kasanzi kanganaci ezo nsiku z’obulemi zajire zajira?

• K’ebi ecitabu ca Omurhondêro cidesire biba bipatine n’esiyanse?

• Mangaci izuba, omwezi n’enyenyezi byalemagwa?

• Myaka inga Ebibliya eyerekine igulu likola ligwerhe kurhenga lilemirwe?

K’ensiku ndarhu z’obulemi ziba nsiku za nsa 24?

Nanga. Omu Bibliya oluderho “lusiku” lwanakosibwa omu kasanzi kali lubero, kushimbana n’akanga lukolesibwemwo. Kwa lwiganyo, ngasi kasanzi kw’obulemi kanahamagalwe lusiku luguma lw’obulemi.​—Omurhondêro 2:4.

Kasanzi kanganaci ezo nsiku z’obulemi zajire zajira?

Ebibliya edesire oku bulya igulu “lirhâli gwerhe oku liyosire lyanali bwamwa” Nnâmahanga alihindula lyaba nafasi yakulama. (Omurhondêro 1:2) Buzinda alema obuzine buba okw’igulu. Ebibliya eganirire bintu ndarhu mberuluka byalemagwa omu nsiku z’obulemi:

• 

  Olusiku 1: Nnâmahanga alema obulangashane n’oko kwarhuma haba olubero ekarhi kw’omushi n’obudufu.​—Omurhondêro 1:3-5.

• 

  Olusiku 2: Nyamuzinda alema ecirêre caberûla amishi g’idako oku g’enyanya.​—Omurhondêro 1:6-8.

• 

  Olusiku 3: Nyamuzinda alema obudaka bûmu. Na kandi alema emirhi y’emburho n’emirhi y’amalehe ga ngasi lubero.​—Omurhondêro 1:9-13.

• 

  Olusiku 4: Nyamuzinda alema izuba, omwezi, enyenyezi lyo bikamolekera igulu.​—Omurhondêro 1:14-19.

• 

  Olusiku 5: Nyamuzinda alema ebiremwa by’omu nyanja n’ebibalala omu cirêre emalunga.​— Omurhondêro 1:24-31.

• 

  Olusiku 6: Nyamuzinda alema ebintu binyagârha okw’igulu n’omuntu.​—Omurhondêro 2:1, 2.

Erhi Nyamuzinda ayusa okulema ahûmûka.​—Omurhondêro 2:1, 2.

K’ebi ecitabu ca Omurhondêro cidesire biba bipatine n’esiyanse?

Emyanzi Ebibliya eganirire lugenda oku amalunga n’igulu byalemagwa burhali busagasi bwa siyanse. Lubero n’oko, eganirire obulemi omu njira yakarhabire abakagiyisoma omu mango ga mîra bahashihugûkwa ebidesirwemo. Emyanzi eganirire obulemi erhapingana n’ebi esiyanse y’okuli ederha. Robert Jastrow wasomaga eby’enyenyezi, ayandika ntya: “Amahugûlo ganaba lubero, cikone omwanzi g’obulagirire guli omu Bibliya guganirire enyenyezi n’oguli omu siyanse goshi gushushine; ebyakagijirwa byoshi kuhika aha omuntu ahikiraga aha alemwa kwarhangire ho n’aho omu kasanzi kalebe.”

Mangaci izuba, omwezi n’enyenyezi byalemagwa?

Izuba, omwezi n’enyenyezi byalikola biri oku “malunga” galemagwa aha “murhondêro.” (Omurhondêro 1:1) Cikone nkaba, obulangashane bwabyo burhakagilangashana okw’igulu erhi lwikungu lurhuma. (Omurhondêro 1:2) Ciru akaba halikola hali ehy’obulangashane omu lusiku lurhanzi l’obulemi, kurhakabire kulembu okumanya ngahi hiri hyarhenga. Byanahashikana obulangashane bwabonekine oku malunga omu lusiku lwa kani lw’obulemi. Ebibliya edesire oku izuba, omwezi n’enyenyezi byarhondera “byamolekera igulu,” oko kuyerekine gurhi obulangashane bwarhonderaga bwamoleka hanw’igulu.​—Omurhondêro 1:17.

Myaka inga Ebibliya eyerekine igulu likola ligwerhe kurhenga lilemirwe?

Ebibilya erhadesiri kantu koshi-koshi lugenda emyaka igulu ligwerhe kurhenga lilemirwe. Olwandiko lwa Omurhondêro 1:1 ludesire kone oku habire omurhondêro gw’amalunga n’igulu. N’oko kurhapingine n’ebi esiyanse y’okuli edesire lugenda emyaka igulu lukola ligwerhe.