K’Obulebi Buganirire Masiya Buyerekine Kobinali oku Yezu ye Wali Masiya?
Ishuzo ly’Ebibliya
Neci. Amango ali hanw’igulu, Yezu ahikirizize bulebi bunji lugenda “Masiya Cirongozi,” olya wakabire “Muciza w’igulu.” (Daniyeli 9:25; 1 Yowane 4:14) Ciru n’enyuma z’okufâ kwage, Yezu agendekera ahikiriza obulebi lugenda Masiya.—Ennanga 110:1; Ebijiro by’Entumwa 2:34-36.
Ka hali owundi muntu yeshi-yeshi wahikirizize obulebi lugenda Masiya?
Bulebi buguma na buguma bwal’iganirire Masiya bwahikirizibwe na Yezu
“Masiya” k’okuderha gurhi?
Oluderho lw’Ecihabraniya Ma·shiʹach (Masiya) n’oluderho lw’Ecigiriki luli nk’olo Khri·stos (Kristu) zihugwîre “Omushîge-Amavurha.” Co cirhumire, “Yezu kristu” k’okuderha “Yezu Mushîge-Amavurha,” erhi “Yezu Masiya.”
Omu mango Ebibliya yayandikagwa, omuntu akagiba mushîge-amavurha omu kumubulagirwa amavurha okw’irhwe lyo bibonekana oku ahâbirwe ecikono cago-cago c’oburhegesi. (Bene-Levi 8:12; 1 Samweli 16:13) Yezu ashîgagwa amavurha na Nnâmahanga ly’aba Masiya; kuli kuderha ly’ahabwa ecikono cinene bwenene c’oburhegesi. (Ebijiro by’Entumwa 2:36) Cikone, ahali Nnâmahanga yehe ashîge Yezu n’amavurha, amushîga n’iroho litagatifu.—Mateyo 3:16.
Ka hali owundi muntu yeshi-yeshi wahikirizize obulebi lugenda Masiya?
Nanga. Nka kula esinyatire y’oku munwe eshushanya muntu muguma yene, okuhikirizibwa kw’obo bulebi bw’Ebibliya kwakabire kuli Masiya yene erhi Kristu. Cikone, Ebibliya erhurhonzire oku “bayish’iyisha ba-Kristu bw’obwihambi n’abalêbi bw’obunywesi, bayish’ijira ebimanyiso n’ebirhangazo binji ebyankarheba ciru n’abishogwa aciba kwankahashikana.”—Mateyo 24:24.
Ka Masiya acibonekana omu kasanzi kayisha?
Nanga. Ebibliya yali erhi yadesire n’obwalagale oku Masiya akabire w’omu bûko bwa mwami Daudi w’e Israheli. (Ennanga 89:3, 4) Cikone, ebitabu byoshi bya mîra by’Abayahudi byal’iganirire obûko bwa Daudi birhacihaba, bibonekine oku ebyo bitabu byoshi byasherezibwe erhi Abaroma bashereza Yerusalemu omu mwaka gwa 70 K.K.Ka Kurhenga ago mango, birhacibaga bilembu kuli omuntu yeshi-yeshi okuyerekana n’obwalagale oku ali w’omu mulala gwa Mwami Daudi. Lubero n’oko, ciru akaba ebyo bitabu bya mîra biganirire obûko byacihali omu kasanzi ka Yezu, birharhumaga abashombanyi bage barhamuhagalika enyanya z’okuderha kwage oku ali w’omu bûko bwa Daudi.—Mateyo 22:41-46.
Bulebi bunganaci buli omu Bibliya lugenda Masiya?
Kurhali kulembu okumanyirira bwinjinja omubale gw’obulebi buganirire Masiya. Kwa lwiganyo, enjira y’okuganja obulebi yanashanja ciru n’oku Mandiko gaganirire bwinjinja Masiya. Olwandiko lwa Izaya 53:2-7, luyerekine bulebi bunji buyerekire Masiya yenene. Bantu baguma na baguma banaderha oku obo bulebi boshi buli buguma, cikone abandi banabona ngansi kantu mw’olo lwandiko oku buli bundi bulebI.
Bulebi buguma na buguma bwal’iganirire Masiya bwahikirizibwe na Yezu
Obulebi |
Bubonekine omu |
Okubwahikiriremwo |
---|---|---|
Iburha lya Abrahamu |
Omurhondêro 22:17, 18 |
Mateyo 1:1 |
W’omu bûko bwa Izaki mwene Abrahamu |
Omurhondêro 17:19 |
Mateyo 1:2 |
Akarhenzire omu bûko bwa Yuda |
Omurhondêro 49:10 |
Mateyo 1:1, 3 |
W’omu mulala gw’Obwami gwa mwami Daudi |
Izaya 9:7 |
Mateyo 1:1 |
Akabusirwe n’omubikira |
Izaya 7:14 |
Mateyo 1:18, 22, 23 |
Akaburhirwe e Betelehemu |
Mikeyo 5:2 |
Mateyo 2:1, 5, 6 |
Akahamagirwe Emanuwelib |
Izaya 7:14 |
Mateyo 1:21-23 |
Akabire mwirhohye kurhenga emurhondero |
Izaya 53:2 |
Luka 2:7 |
Orhubonjo rhwakanizirwe enyuma z’okuburhwa kwage |
Yeremiya 31:15 |
Mateyo 2:16-18 |
Akahamagirwe kurhenga e Misri |
Hozeya 11:1 |
Mateyo 2:13-15 |
Akahamagirwe Munazaretic |
Izaya 11:1 |
Mateyo 2:23 |
Hakabire entumwa yakayishire embere aburhwe |
Malakiya 3:1 |
Mateyo 11:7-10 |
Akashîzirwe amavurha nka Masiya omu mwaka gwa 29 K.K.K.d |
Daniyeli 9:25 |
Mateyo 3:13-17 |
Nnâmahanga akayerekine oku ali Mugala |
Ennanga 2:7 |
Ebijiro by’Entumwa 13:33, 34 |
Akabire n’obushiru lugenda enyumpa ya Nnâmahanga |
Ennanga 69:9 |
Yowane 2:13-17 |
Akayalizize omwanzi mwinja |
Izaya 61:1 |
Luka 4:16-21 |
Amahubiri gage gakalesire bulangashane bunji omu Galilaya |
Izaya 9:1, 2 |
Mateyo 4:13-16 |
Akajijire ebisomerine aka Musa |
Olushika 18:15 |
Ebijiro by’Entumwa 2:22 |
Akakadesire entanya za Nnâmahanga aka Musa |
Olushika 18:18, 19 |
Yowane 12:49 |
Akafumize balwala banji |
Izaya 53:4 |
Mateyo 8:16, 17 |
Arhakacilongize irenge |
Izaya 42:2 |
Mateyo 12:17, 19 |
Akayumvize abalibusire obwonjo |
Izaya 42:3 |
Mateyo 12:9-20; Marko 6:34 |
Akayerekine obushinganyanya bwa Nnâmahanga |
Izaya 42:1, 4 |
Mateyo 12:17-20 |
Akabire muhanûzi w’okurhangaza |
Izaya 9:6, 7 |
Yowane 6:68 |
Akayalizize izino lya Yehova |
Ennanga 22:22 |
Yowane 17:6 |
Akaganire omukukolesa enyiganyo |
Ennanga 78:2 |
Mateyo 13:34, 35 |
Akabire Cirongozi |
Daniyeli 9:25 |
Mateyo 23:10 |
Bantu banji barhakamuyemire |
Izaya 53:1 |
Yowane 12:37, 38 |
Akabire ibuye lyakusarhaza |
Izaya 8:14, 15 |
Mateyo 21:42-44 |
Akalahirwe na bene bantu |
Ennanga 118:22, 23 |
Ebijiro by’Entumwa 4:10, 11 |
Bakamugayaguzize buzira ecirumire |
Ennanga 69:4 |
Yowane 15:24, 25 |
Akajire omu Yeruzalemu nka mwami anadamire oku ndogomi |
Zakariya 9:9 |
Mateyo 21:4-9 |
Abana bakamukuzize |
Ennanga 8:2 |
Mateyo 21:15, 16 |
Akayishire omw’izino lya Nnâmahanga |
Ennanga 118:26 |
Yowane 12:12, 13 |
Akalenganyizibwe n’omwîra wage |
Ennanga 41:9 |
Yowane 13:18 |
Akaguzibwe nsaranga 30e |
Zakariya 11:12, 13 |
Mateyo 26:14-16; 27:3-10 |
Abîra bage bakamuyasire |
Zakariya 13:7 |
Mateyo 26:31, 56 |
Bakahamirizize obunywesi okubimuyerekire |
Ennanga 35:11 |
Mateyo 26:59-61 |
Akahulisire embere z’abakag’imusambisa |
Izaya 53:7 |
Mateyo 27:12-14 |
Bakamutwizire ebusu |
Izaya 50:6 |
Mateyo 26:67; 27:27, 30 |
Bakamushusire okw’irhwe |
Mikeyo 5:1 |
Marko 15:19 |
Akashusirwe emikoba |
Izaya 50:6 |
Yowane 19:1 |
Arhakahagalisire abakag’imushurha |
Izaya 50:6 |
Yowane 18:22, 23 |
Abarhegesi b’ecihugo bakamujirire ekomplo |
Ennanga 2:2 |
Luka 23:10-12 |
Bakakomirhe emisumari omu maboko n’omu magulu gage |
Ennanga 22:16 |
Mateyo 27:35; Yowane 20:25 |
Bakayeshire emishangi yage cikole |
Ennanga 22:18 |
Yowane 19:23, 24 |
Akaganjirwe haguma n’ebishumusi |
Izaya 53:12 |
Mateyo 27:38 |
Akashekirwe anajacirwe |
Ennanga 22:7, 8 |
Mateyo 27:39-43 |
Akalibuzibwe enyanya z’abanya-byaha |
Izaya 53:5, 6 |
1 Petro 2:23-25 |
Akabonekine nka Nnâmahanga amulesire |
Ennanga 22:1 |
Marko 15:34 |
Akahabirwe idivayi lirimo enkalishi |
Ennanga 69:21 |
Mateyo 27:34 |
Akayumvirhe enyorha embere afê |
Ennanga 22:15 |
Yowane 19:28, 29 |
Akahîre Nnâmahanga obuzine bwage |
Ennanga 31:5 |
Luka 23:46 |
Akarhenziremo omûka |
Izaya 53:12 |
Marko 15:37 |
Akacihânyire ngombôlo ly’akula ecaha |
Izaya 53:12 |
Mateyo 20:28 |
Ebivuha byage birhankavunyirwe |
Ennanga 34:20 |
Yowane 19:31-33, 36 |
Akatumisirwe n’itumu |
Zakariya 12:10 |
Yowane 19:33-35, 37 |
Akabishirwe haguma n’abagale |
Izaya 53:9 |
Mateyo 27:57-60 |
Akafûsire kurhenga omu bafû |
Ennanga 16:10 |
Ebijiro by’Entumwa 2:29-31 |
Owundi muntu akarhozire enafasi y’elya ndyalya |
Ennanga 109:8 |
Ebijiro by’Entumwa 1:15-20 |
Akadamire ekulyo kwa Nnâmahanga |
Ennanga 110:1 |
Ebijiro by’Entumwa 2:34-36 |
a Ecitabu Cyclopedia ca McClintock na Strong cidesire ntya: “Nta karhinda kanji kahali k’okuyemera oku ebitabu by’Emilala y’Abayahudi byasherezibwe amango g’ obushereze bwa Yeruzalemu, ci arhali embere z’aho.”
b Omu Cihabraniya, izino Emanuweli k’okuderha “Nnâmahanga ali haguma nirhu,” liyerekine bwinja ecikono ca Yezu nka Masiya. Okubonekana kwage n’emikolo yage okw’igulu byayerekine kobinali oku Nnâmahanga aba haguma n’abakozi bage.—Luka 2:27-32; 7:12-16.
c Bibonekine oku oluderho “Munazareti” lurhenzire omu luderho lw’Ecihabraniya neʹtser, luhugwîre “ishami limerêra.”
d Ly’omanya binji omu Bibliya lugenda bulya gurhi omwaka gwa 29 K.K.K. g’omwaka Masiya akayishire, Olole omwanzi gudesire “Namna Nabii Danieli Alivyotabiri Kutokea Kwa Masiya.”
e Obu bulebi buli omu citabu ca Zakariya, cikone Mateyo adesire oku “kwalêbagwa n’omulêbi Yeremiya.” (Mateyo 27:9) Bibonekine oku ecitabu ca Yeremiya cali omu Mandiko gahamagalwa “Abalêbi.” (Luka 24:44) Byanahashikana Mateyo akolesize “Yeremiya” omu kuganirira ebyo bitabu byoshi by’obulebi kuhiramo Ecitabu ca Zakariya.