ECIGABI C’OKUYIGA CA 30
LWIMBO 36 Rhulange Emirhima Yirhu
Amasomo Rhwakaciyigiriza Kugerera Abami b’Ishanja ly’Abaisraheli
“Mwabona olubero lwaba omu karhi k’abashinganyanya n’abantu babi, n’omu karhi k’abakolera Nnâmahanga n’abarhamukolera.”—MAL. 3:18, Mashi Bible.
EBI ECI CIGABI CISEGIZE
Carhurhabala rhuyige lugenda oku Yehova akag’ibona abami b’ishanja ly’Abaisraheli lyo rhuhugûkwa ebi alola oku bantu bage ene.
1-2. Bici Ebibliya eyerekine lugenda bami baguma na baguma b’ishanja ly’Abaisraheli?
EBIBLIYA eganirire bami 40 na kulusha barhegekaga ishanja ly’Abaisraheli.a Enarhuyeresire n’obwalagale bwenene bintu biguma na biguma baguma muli bo bajiraga. Kwa lwiganyo, ciru n’abami binja bajijire bintu bilebe bibi. Rhuganirire Daudi wali mwami mwinja. Yehova aderha ntya: ‘Mwambali wani Daudi, . . . ankulikira n’omurhima gwage gwoshi omu kukajira okushinganine omu masu gani.’ (1 Bam. 14:8) Ciru akaba ntyo, oyo mulume ajijire obuhushi haguma na muka bene anajira ekomplo y’okunigisa iba omw’ivita.—2 Sam. 11:4, 14, 15.
2 Oku bundi, hali bami banji barhali bishwekerezi bajijire bintu bilebe binja. Rhuganirire Roboamu. “Ajira amabi” omu masu ga Yehova. (2 Nga. 12:14, Mashi Bible) Ciru akaba ntyo, Roboamu arhumikire irhegeko lya Mungu lyamuhûnaga aleke amûko ikumi gacibêrule oku bwami bwage. Kandi adwirhire ishanja lyage obunguke omu kuzibuhya evile zalimwo.—1 Bam. 12:21-24; 2 Nga. 11:5-12.
3. Idoso lihi ly’obulagirire rhwakacidosa, na bici rhwaganirira mw’eci cigabi?
3 Oko kwanarhuma rhwacidosa er’idoso ly’obulagirire: Akaba abami b’ishanja ly’Abaisraheli bajijire ebintu bibi n’ebintu binja, bicigi Yehova akag’ilola ly’aderha oku mwami mulebe ali mwishwekerezi omu masu gage? Ishuzo ly’er’idoso lyarhurhabala rhuhugûkwe bici Yehova alola kuli rhwe. Rhwaganirira bintu bisharhu nkaba Yehova akag’isegeza ly’aderha oku abami b’e Israheli bali binja erhi babi: ehali y’omurhima gwabo, okuciyunjuza kwabo, n’okucishwekera oku nterekêro y’okuli.
BAL’IZIGIRE YEHOVA N’OMURHIMA GWABO GOSHI
4. Lubero luguma luhi lwali egarhi k’abami bishwekerezi n’abami barhali bishwekerezi?
4 Abami bashagalusize Yehova bamuharamize n’omurhimab gwabo goshi. Yozafati ali mwami mwinja “wakazagilonza Nyamubâho n’omurhima gwage goshi.” (2 Nga. 22:9) Lugenda Yosiya, Ebibliya edesire ntya: “Harhabonekanaga washimba akage akanwa ka Nnâmahanga n’omurhima gwage goshi.” (2 Bam. 23:25) Gurhigi lugenda Solomoni, wajiraga ebintu bibi omu myaka yage y’ebushosi? “Omurhima gwage gurhacicishwekeraga kuli Nyakasane Nyamuzinda wage.” (1 Bam. 11:4) Na lugenda Abiya, wundi mwami orhali mwishwekerezi, Ebibliya edesire ntya: “Arhâkengaga Nyamuzinda Nnâmahanga wage n’omurhima gwoshi.”—1 Bam. 15:3, Mashi Bible.
5. Okukolera Yehova n’omurhima goshi, bici kuhugwîre?
5 Okukolera Yehova n’omurhima goshi, bicigi kuhugwîre? Omuntu okolera Yehova n’omurhima gwage goshi arhamuharamya mpu bulya amanyire kone oku ashinganine ajire ntyo. Lubero n’oko, anamukolere bulya amuzigire bwenene anacishwekire kuli ye. Na kandi, anagendekere amuzigira n’okucishwekera kuli ye omu kalamo kage koshi.
6. Gurhi rhwakajira lyo rhugendekera rhwakolera Yehova n’omurhima goshi? (Emigani 4:23; Mateyo 5:29, 30)
6 Gurhi rhwakayigamwo olwiganyo lw’abo bami bishwekerezi n’okugendekera rhwazigira Yehova n’omurhima goshi? Omu kuyaka amashumi mabi. Kwa lwiganyo, ebintu by’okucishagalusa birhashinganini byanarhuma omurhima gwirhu gwagabikanamwo. Ko n’oko lugenda abîra babi n’entanya z’okulonza okuba na bintu binji by’omubiri. Erhi rhwakabona oku kantu kalebe kakola karhondera okuzambanya obuzigire bwirhu kuli Yehova, rhugwasirwe rhurhôle muhigo mulebe ho n’aho lyo rhuyaka ako kantu.—Osome Emigani 4:23; Mateyo 5:29, 30.
7. Bulya gurhi okuyaka amashumi mabi kuli kwa bulagirire?
7 Rhurhagwasirwi rhuleke omurhima gwirhu gugabikanemwo. Erhi akaba rhurhabiri masu, rhwanacirheba rhwene omu kurhanya oku bulya rhuli rhwajira binji omu mikolo y’ekiroho, ntako amashumi mabi gakarhujira. Kwa lwiganyo, orhanye oli e mbuga olusiku lw’emboho nyinji n’empusi ndarhi. Ohike omu nyumpa, oyâse n’omuliro. Erhi akaba orhayigiri olumvi, k’ogo muliro gwanakurhabala bwenene? Emboho yanalibirhira duba-duba omu nyumpa. Bici oko kurhuyigirizize? Rhushinganine rhujire binji bwenene ahanyuma n’okucilisa kone ebiryo by’ekiroho birhuma rhwaba n’obwîra bwinja haguma na Yehova. Kandi, rhugwasirwe rhuyigalire amashumi mabi olumvi ly’‘ecîrere’ c’emboho y’er’igulu erhi iroho ly’er’igulu, ko kuderha iroho ly’okurhayoboha Nnâmahanga, lirhajaga omu murhima gwirhu n’okurhuma gwagabikanamwo.—Ef. 2:2.
BACIYUNJUZIZE EBYAHA BYABO
8-9. Gurhi Mwami Daudi na Mwami Ezekiya bajijire erhi bakalihirwa? (Olole eri oku cijalada.)
8 Nk’oku rhwaderhaga embere, Mwami Daudi ajijire ecaha cizibu. Cikone erhi omulebi Natani amubwira entanya za Yehova lugenda eco caha cage, Daudi aciyunjuza omu njira y’obwirhohye. (2 Sam. 12:13) Enderho zage ziri omu Lulanga lwa 51, zirhuyeresire oku aciyunjuzize n’omurhima goshi. Daudi arhacijiraga kone nk’agayisibwe n’ecaha cage ly’arheba Natani erhi ly’ayaka obuhane.—Enna. 51:3, 4, 17, enshokolezi.
9 Mwami Ezekiya naye agomire Yehova. Ebibliya edesire ntya: “Omurhima gwage gwaba kucibona gucibona, na ntyo oburhe bwa Nyamubâho bwayaka kuli ye na kuli Yuda n’e Yeruzalemu.” (2 Nga. 32:25) Bici byarhumire Ezekiya aba wa bucibone? Nkaba aciyumvirhe oku alushire abandi enyanya z’obugale bwage, obuhimi bwage oku Baasiriya, erhi enyanya z’oku afumagamwo endwala yage omu njira y’ecisomerine. Nkaba bwanaba bucibone bwamushumyagya ayerese Abababiloni obuhirhi bwage, n’oko kwarhuma akalihirwa n’omulebi Izaya. (2 Bam. 20:12-18) Cikone aka Daudi, Ezekiya aciyunjuza omu njira y’obwirhohye. (2 Nga. 32:26) Gurhi Yehova ayishir’imubona buzinda? Amubona nka mwami mwishwekerezi “wajiraga ebimusîmîsize.”—2 Bam. 18:3, Mashi Bible.
Mwami Daudi na Mwami Ezekiya baciyunjuza n’obwirhohye enyuma z’okukalihirwa lugenda ebyaha byabo (Olole ecifungo ca 8-9)
10. Gurhi Mwami Amaziya ajijire erhi ahanûlwa?
10 Lubero n’oko, Mwami Amaziya w’e Yuda ajijire ebishinganine “cikwone arhali n’omurhima gwoshi.” (2 Nga. 25:2, Mashi Bible) Ngahi ahabukire? Enyuma za Yehova okumurhabala ly’ahima bene Edomu, Amaziya arhondera okuharamya bamungu bage.c Enyuma z’aho, erhi omulebi wa Yehova amuganiza lugenda oko, oyo mwami arhalonzagya okumuyumvirhiza anamufukuza.—2 Nga. 25:14-16.
11. Kushimbana na 2 Abakorinti 7:9, 11, bici rhugwasirwe rhujire lyo rhubabalirwa? (Olole n’enfoto.)
11 Bici ezo nyiganyo zirhuyigirizize? Rhushinganine rhuciyunjuze ebyaha birhu n’okujira okwirhu koshi lyo rhuyaka okubigalukira. Gurhigi erhi abagula b’ecigamba bakarhuha amahano, ciru lugenda igosa libonekine nka liri lisungunu bwenene? Rhurhashinganini rhuciyumve nka Yehova arharhuzigira erhi oku abagula barharhubonako. Ciru n’abami binja b’e Israheli bakag’ihâbwa amahano n’okukalihirwa. (Hb. 12:6) Erhi rhwakahanûlwa, rhushinganine (1) rhuyemere n’obwirhohye, (2) rhujire empindulo zihûnyirwe, na (3) rhugendekere rhwakolera Yehova n’omurhima gwirhu goshi. Erhi rhwakaciyunjuza ebyaha birhu, Yehova anarhubabalire.—Osome 2 Abakorinti 7:9, 11.
Erhi rhwakahanûlwa, rhushinganine (1) rhuyemere n’obwirhohye, (2) rhujire empindulo zihûnyirwe, na (3) rhugendekere rhwakolera Yehova n’omurhima gwirhu goshi (Olole ecifungo ca 11)f
BACISHWEKIRE OKU NTEREKÊRO Y’OKULI
12. Bici byayerekine bwenene olubero egarhi k’abami bishwekerezi n’abarhali bishwekerezi?
12 Abami Yehova abonaga oku bali bishwekerezi bacishwekire oku nterekêro y’okuli. Kandi bahîre bacikala babo omurhima nabo bajire ntyo. Cikone nk’oku rhwabonaga, kobinali bal’igwerhe obwabo buzamba. Cikone bal’icishwekire kuli Yehova bwenene na ciru bajira obushiru bunji lyo bakûla enkomedu y’okuharamya ensalamu omu cihugo cabo.d
13. Bici byarhumire Yehova abona Mwami Ahabu oku arhali mwishwekerezi?
13 Gurhigi lugenda abami Yehova abonaga oku barhali bishwekerezi? Kobinali arhali ngasi kantu bajiraga kali kabi. Ciru na Mwami Ahabu wali mubi ayerekine obwirhohye omu njira ndebe anaciyunjuza ebi naye ajiraga omu kunigisa Naboti. (1 Bam. 21:27-29) Ciru ayubasire amavile analerhera ishanja ly’Abaisraheli buhimi bunji. (1 Bam. 20:21, 29; 22:39) Cikone hali akantu kabi bwenene Ahabu ajijire. Omu kushumikwa na mukage, agendekeza enterekêro ya bamungu b’obunywesi. Na nta mango aciyunjuzize lugenda oko.—1 Bam. 21:25, 26.
14. (a) Bulya gurhi Yehova abonaga Mwami Roboamu oku arhali mwishwekerezi? (b) Mabi gahi banji b’omu bami barhali bishwekerezi bajijire?
14 Rhuganirire olwiganyo lwa Roboamu, wundi mwami orhali mwishwekerezi. Nk’oku rhwabonaga embere, ahikirizize bintu binji binja omu burhegesi bwage. Cikone erhi obwami bwage bugandaza bwenene, aleka Irhegeko lya Yehova n’okushimba enterekêro y’obunywesi. (2 Nga. 12:1) Enyuma z’aho, mango maguma akaharamya Yehova n’agandi mango akaharamya bamungu b’obunywesi. (1 Bam. 14:21-24) Arhali Roboamu na Ahabu bone bami balesire enterekêro y’okuli. Kobinali, banji b’omu bami barhali bishwekerezi bajijire ecaha c’okulunga okuboko enterekêro y’obunywesi omu njira ndebe. Bibonekine n’obwalagale oku omu masu ga Yehova, okucishwekera oku nterekêro y’okuli ko kali kantu k’obulagirire kayerekine erhi mwami mulebe ali mwinja erhi mubi.
15. Bulya gurhi okucishwekera oku nterekêro y’okuli kuba kwa bulagirire kuli Yehova?
15 Bulya gurhi enterekêro yali ya bulagirire bwenene kuli Yehova? Burhangiriza, abami bo bal’igwerhe omukolo gw’okulongoza abantu ba Mungu omu nterekêro y’okuli. Kandi, birhakahashikine omuntu oli omu nterekêro y’obunywesi abule kujira ebindi byaha bizibu n’okujirira abandi omu njira erhali ya bushinganyanya. (Hoz. 4:1, 2) Na kandi, abami na bacikala babo bal’ihânyirwe emwa Yehova. Co cirhumire Ebibliya eshushanyize okucilunga kwabo omu nterekêro y’obunywesi n’obuhushi. (Yer. 3:8, 9) Omuntu ojira obuhushi omu njira y’okunali anagomere iba erhi mukage omu njira mbi bwenene. Ko n’oko, omukozi wa Yehova wacihânyire emwage olunga okuboko enterekêro y’obunywesi, anamugomere omu njira y’obwalagale na mbi bwenene.e—Lush. 4:23, 24.
16. Omu masu ga Yehova, bici biyerekana bwenene olubero egarhi k’abantu bashinganyanya n’abantu babi?
16 Masomo gahi oko kurhuyigirizize? Kobinali, rhugwasirwe rhuhige okuyaka enterekêro y’obunywesi. Cikone kandi rhugwasirwe rhucishwekere oku nterekêro y’okuli n’okugendekera rhwajira binji muli yo. Omulebi Malakiya ayerekine n’obwalagale bici biyerekana olubero egarhi k’omuntu mwinja n’omuntu mubi omu masu ga Yehova. Ayandisire ntya: “Mwabona olubero lwaba omu karhi k’abantu bashinganyanya n’abantu babi, n’omu karhi k’abakolera Nnâmahanga n’abarhamukolera.” (Mal. 3:18, Mashi Bible) Co cirhumire, rhurhagwasirwi rhuleke akantu koshi-koshi, ciru n’obuzamba bwirhu n’amagosa girhu, birhuvune omurhima kuhika rhuleke okukolera YehovaMungu. Ciru n’okuleka okukolera Yehova naco ciri caha cizibu.
17. Bulya gurhi rhugwasirwe rhube masu lugenda okucishoga oyu rhwaja naye omu buhya?
17 Erhi akaba ociri mulamba onali warhanya lugenda okuja omu buhya, k’obwine gurhi enderho za Malakiya lugenda okukolera Yehova zakakurhabala ocishoge oyu waja naye omu buhya? Omuntu anaba agwerhe morhere malebe minja, cikone erhi akaba arhali akolera Mungu w’okunali, k’anabonwa nka mushinganyanya omu masu ga Yehova? (2 Kr. 6:14) Erhi oyo muntu akaba ali balo erhi mukawe, k’anakushumya bwinja omu bintu by’ekiroho? Orhanye k’oku: Abakazi bapagani ba Mwami Solomoni nkaba bal’igwerhe morhere malebe minja. Cikone barhakag’iharamya Yehova, na bunyi-bunyi bahemula omurhima gwa Solomoni akulikira enterekêro y’obunywesi.—1 Bam. 11:1, 4.
18. Bici ababusi bashinganine bayigirize abana babo?
18 Mwe babusi, mwanakolesa ogo mwanzi gw’Ebibliya lugenda abo bami lyo murhabala abana binyu babe n’obushiru omu nterekêro ya Yehova. Mubarhabale bahugûkwe oku, okugendekeza enterekêro y’okuli ko kantu k’obulagirire bwenene kakag’irhuma Yehova abona mwami mulebe oku ali mwinja erhi mubi. Oyigirize abana bawe kugerera enderho zawe n’olwiganyo lwawe oku ebintu by’ekiroho, nk’okuyiga Ebibliya, okuja oku ntimanano, n’okuja omu mukolo gw’amahubiri, byo bishinganine bije oku nafasi ntanzi kulusha eyindi mikolo yoshi. (Mt. 6:33) Nk’orhajijiri ntyo, abana bawe banaba Bahamirizi ba Yehova bulya kone ababusi babo bali Bahamirizi. N’oko kwanarhuma bahira enterekêro y’okuli oku nafasi ya kabirhi omu kalamo kabo, erhi ciru bayileke loshi-loshi.
19. Bici abantu balesire okukolera Yehova bakacijira? (Olole n’ecisanduku cidesire “Wanagalukira Yehova!”)
19 Erhi akaba muntu mulebe alesire okukolera Yehova, k’oko kuli kuderha oku arhakacimugalukira? Nanga arhali ntyo, bulya anaciyunjuza n’okugalukira enterekêro y’okuli. Ly’ajira ntyo, byanahûna abe mwirhohye n’okuyemera oburhabale bw’abagula b’ecigamba. (Yk. 5:14) Nta bushiru akajira bwakafâ busha erhi bwakamurhabala acib’iyemerwa na Yehova!
20. Erhi rhwakayiga olwiganyo lw’abami bishwekerezi, gurhi Yehova akarhubona?
20 Masomo gahigi rhwaciyigirizize kugerera abami b’ishanja ly’Abaisraheli? Rhwanaba ak’abami bishwekerezi erhi rhwakagendekera rhwazigira Yehova n’omurhima gwirhu goshi. Lekagi rhuciyigirize kugerera amagosa girhu, rhuciyunjuze, n’okujira empindulo zihûnyirwe. Na kandi, rhukengere obulagirire bw’okucishwekera oku nterekêro ya Mungu muguma yene w’okuli. Erhi wakabêra mwishwekerezi kuli Yehova, anakubona nka muntu ojira ebishinganine omu masu gage.
LWIMBO 45 Entanya z’Omurhima Gwani
a Mw’eci cigabi, oluderho “bami b’ishanja ly’Abaisraheli” luganirire abami boshi barhegesire abantu ba Yehova, babe barhegesire obwami bw’amûko abirhi g’e Yuda, obwami bw’amûko ikumi g’e Israheli, erhi amûko goshi 12.
b AMAHUGÛLO GA LUDERHO LUGUMA: Kanji-kanji Ebibliya ekolesize oluderho “murhima” omu kuganirira obumuntu boshi bw’ekandalala, buhiziremwo enyifinjo z’omuntu, entanya zage, ebimushumya okujira kantu kalebe, obuhashe bwage, n’emihigo yage.
c Mw’ago mango, bibonekine oku abami barhali Baisraheli, kanji-kanji bakag’iharamya bamungu b’amashanja bahimaga.
d Mwami Asa ajijire ebyaha bizibu. (2 Nga. 16:7, 10) Ciru akaba ntyo, Ebibliya edesire oku Asa ajijire ebishinganine omu masu ga Yehova. Ciru akaba oku murhondero arhayemeraga okuhanûlwa, byanahashikana oku buzinda aciyunjuzize. Yehova abwine bintu binja binji muli ye kulusha ebibi. Akantu k’obulagirire bwenene, Asa aharamize Yehova yene analonza okukûla enterekêro y’ensalamu omu bwami bwage.—1 Bam. 15:11-13; 2 Nga. 14:2-5.
e Rhubwine oku enterekêro eba ya bulagirire bwenene kuli Yehova, bulya amarhegeko abirhi marhanzi g’Irhegeko lya Musa gal’ihanzize okuharamya omuntu yeshi-yeshi erhi akantu koshi-koshi ahanyuma na Yehova.—Lub. 20:1-6.
f AMAHUGÛLO G’ENFOTO: Mugula muguma ociri musole ali ahanûla mwene wirhu muguma lugenda enkomedu yage y’okunywa amamvu. Oyo mwene wirhu amayemera er’ihano n’obwirhohye, amajira empindulo zihûnyirwe, anagendekire akolera Yehova n’obwishwekerezi.