අධිරුධිර පීඩනය වළක්වමු, පාලනය කරමු
බ්‍රසීලයේ පිබිදෙව්! ලේඛක විසිනි
මැරියන්ට ඇති වූයේ පුදුම බියකි! හදිස්සියේම ඇගේ නාසයෙන් ලේ ගලන්නට පටන්ගත්තේය. ඇය මෙසේ සිහිපත් කරයි. “මම හිතුවේ මම මැරෙයි කියලා.” වෛද්‍යවරයෙකු මැරියන්ට කියා සිටියේ ඇගේ නාසයෙන් ලේ ගැලුවේ අධිරුධිර පීඩනය (ධමනීය අධ්‍යාතතිය) නිසා බවය. “හැබැයි මට කිසිම අමාරුවක් දැනෙන්නේ නැහැ!” යන්න මැරියන්ගේ පිළිතුර විය. වෛද්‍යවරයා පිළිතුරු දුන්නේ මෙසේය. “බොහෝදෙනෙකු දන්නේ නැහැ ඒගොල්ලන්ට අධිරුධිර පීඩනය තිබෙනවා කියලා. ඒකට හේතුව විශේෂ රෝග ලක්ෂණ නැති නිසයි.”
ඔබේ රුධිර පීඩනය ගැන කුමක් කිව හැකිද? දැන් ඔබ ජීවිතය ගත කරන අන්දම අනාගතයේදී අධිරුධිර පීඩනය ඇතිවීමට හේතුවක් විය හැකිද? ඔබේ රුධිර පීඩනය පාලනය කරගැනීමට කුමක් කළ හැකිද?a
රුධිර පීඩනය යනු රුධිර වාහිනිවල බිත්ති මත රුධිර ධාරාව මගින් ඇති කරන පීඩනයයි. එය මැනීමට හුළං පිරවිය හැකි රබර් වෙළුමක් බාහුවේ ඔතනු ලැබේ. මෙය රුධිර පීඩනය මැනීමට යොදා ඇති උපකරණයකට සම්බන්ධ කර තිබේ. එම උපකරණය මගින් මිනුම් දෙකක් ලබාගැනේ. නිදසුනකට:120/80. මුල් අංකය ආකුඤ්ච පීඩනය ලෙස හැඳින්වේ. හෘදය ස්පන්දනය වන විට ඇති වන තෙරපීම (ආකුඤ්චය) අතරතුරේදී රුධිර පීඩනය ඉන් දැක්වේ. දෙවන අංකයෙන් දැක්වෙන්නේ විස්තාර රුධිර පීඩනයයි. එනම් හෘදය විරාමයකට භාජන වන (විස්තාරය) මොහොතේදී ඇති වන රුධිර පීඩනයයි. රුධිර පීඩනය රසදිය මිලිමීටර්වලින් මනිනු ලබන අතර, රෝගියෙකුට අධිරුධිර පීඩනයක් (අධ්‍යාතතිය) ඇති බව සලකන්නේ ඔහුගේ රුධිර පීඩනය 140/90ට වඩා වැඩි වන විටය.
රුධිර පීඩනය වැඩි කිරීමට හේතු වන්නේ කුමක්ද? ඔබේ වත්තට ඔබ වතුර දමනවායයි සිතන්න. කරාමය විවෘත කරන තරමට නැතහොත් පයිප්ප බටය ඇඟිල්ලෙන් තද කරන තරමට ජල ධාරාවේ පීඩනය වැඩි වේ. රුධිර පීඩනය සම්බන්ධයෙන්ද මෙවැන්නක් සිදු වේ. රුධිර ධාරාවේ වේගය වැඩි වීමෙන් හෝ රුධිර වාහිනියේ අභ්‍යන්තර කුහරයේ විෂ්කම්භය අඩුවීමෙන් රුධිර පීඩනය වැඩි කෙරේ. එසේ නම්, අධිරුධිර පීඩනයක් ඇති වන්නේ කෙසේද? හේතු සාධක කිහිපයක් මීට අදාළ වේ.
ඔබට පාලනය කළ නොහැකි හේතුසාධක
පුද්ගලයෙකුට අධිරුධිර පීඩනය ඇති නෑදෑයන් සිටී නම්, එම රෝගය ඔහුට වැළඳීමට තිබෙන ඉඩ කඩ වැඩි බව පර්යේෂකයන් සොයාගෙන ඇත. එමෙන්ම එක සමාන නිවුන්නු අතර අධිරුධිර පීඩනය වැඩි බවත්, එක සමාන නොවන නිවුන්නු අතර එසේ සිදුවීමට ඇති ඉඩ කඩ සාපේක්ෂ වශයෙන් අඩු බවත් සංඛ්‍යා ලේඛනවලින් පෙනී යයි. “ධමනීය අධ්‍යාතතියට වගකිව යුතු ජාන හඳුනාගැනීමේ කටයුත්ත” ගැන එක් අධ්‍යයනයක සඳහන් කර තිබිණ. අධිරුධිර පීඩනය ඇති කිරීමට ආවේණික හේතුකාරකයක් පවතින බවට සාක්ෂි ඇතැයි එයින් හෙළි විය. වයසට යෑමත් සමඟ අසාමාන්‍ය අධිරුධිර පීඩනයක් ඇතිවීමේ සම්භාවිතාව වැඩි වන බවත්, විශේෂයෙන්ම එය කළු ජාතික පුරුෂයන් අතර වැඩි බවත් සාමාන්‍යයෙන් දන්නා කරුණකි.
ඔබට පාලනය කළ හැකි හේතුසාධක
ඔබ ගන්නා ආහාර ගැන සැලකිලිමත් වන්න! ඇතැම් පුද්ගලයන්ගේ රුධිර පීඩනය වැඩි කිරීමට ලුණු (සෝඩියම්) හේතුකාරකයක් විය හැක. මෙයට විශේෂයෙන්ම දියවැඩියාවෙන් පෙළෙන අය, බරපතළ ලෙස අධ්‍යාතතියෙන් පෙළෙන අය, වයසින් මුහුකුරා ගොස් ඇති උදවිය සහ ඇතැම් කළු ජාතිකයන් ඇතුළත් වේ. රුධිර ධාරාවේ මේද අතිරික්තයක් ප්‍රවාහනය වීම හේතු කොටගෙන රුධිර වාහිනිවල අභ්‍යන්තර බිත්තිවල කොලෙස්ටරෝල් තැන්පත් විය හැක (ධමනි සිහින් වීම). ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් එම වාහිනිවල අභ්‍යන්තර කුහරයේ විෂ්කම්භය අඩු වී රුධිර පීඩනය වැඩි වේ. සිරුරේ නියම බරට වඩා සියයට 30ක වැඩි බර ප්‍රමාණයක් ඇති පුද්ගලයන්ට අධිරුධිර පීඩනයක් තිබීමේ හැකියාව වැඩිය. කර ඇති අධ්‍යයනවලින් පෙනී ගොස් ඇත්තේ, පොටැසියම් සහ කැල්සියම් බහුල ආහාර වැඩියෙන් අනුභව කිරීමෙන් රුධිර පීඩනය අඩු කරගත හැකි බවය.
දුම්පානය නිසා, ධමනි සිහින් වීම, දියවැඩියාව, හෘදයාබාධ සහ ආඝාතය වැනි රෝග ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි වේ. එමනිසා, දුම්පානය සහ අධිරුධිර පීඩනය මාරාන්තික මිශ්‍රණයක් කියා පැවසිය හැක. ඒ සාධක දෙකම හෘදයේ කන්තුවාහිනි රෝගවලට මඟ පෑදිය හැක. ලැබී ඇති සාක්ෂිවල යම් පරස්පර විරෝධතාවක් දක්නට ලැබුණත්, කෝපි, තේ සහ කෝලා බීමවල අඩංගු කැෆේන්ද චිත්තවේගීය හා ශාරීරික පීඩනය (ආතතිය) මෙන්ම රුධිර පීඩනයද වැඩි කිරීමට හේතුකාරකයක් විය හැකිය. මීට අමතරව, මත්පැන් අධික ලෙස පානය කිරීම හෝ ඊට ඇබ්බැහි වීම නිසාත්, ශාරීරික ව්‍යායාමයේ ඌනතාවක් නිසාත් රුධිර පීඩනය වැඩි විය හැකි බව විද්‍යාඥයෝ දනිති.
සෞඛ්‍ය සම්පන්න ජීවන රටාවක්
අධිරුධිර පීඩනයක් ඇතිවීමට ඉඩ දී, ඉන්පසුව එය මර්දනය කිරීමට පියවර ගැනීමට තැත් කිරීම අඥානකමකි. බාල වියේ පටන් සෞඛ්‍ය සම්පන්න ජීවන රටාවක් අනුගමනය කිරීම අප කාගෙත් ඉලක්කය විය යුතුය. දැන්ම යම් යම් දේවල් ගැන පරෙස්සම් වීම අනාගතයේ වඩාත් ඉහළ ජීවන ගුණයකට හේතු වනු ඇත.
ධමනීය අධ්‍යාතතිය පිළිබඳ තෙවන බ්‍රසීල සමුළුව, යමෙකුගේ ජීවන රටාවෙහි ධමනීය රුධිර පීඩනය අඩු කිරීමට කළ හැකි වෙනස්කම් කිහිපයක් දැක්වීය. අධිරුධිර පීඩනයක් හෝ සාමාන්‍ය රුධිර පීඩනයක් ඇති අයට මෙම මඟ පෙන්වීම් උපකාරවත් වේ.
තරබාරු අයට පර්යේෂකයන් නිර්දේශ කළේ සමබර, කැලරිවලින් අඩු ආහාර ගැනීමටයි. ඒ අතරතුර ආහාර අඩු කිරීමේ ක්ෂණික හා කෙටි කාලීන ක්‍රම උපයෝගි කරගෙන බර අඩු කරගැනීමෙන් වැළකීමටත්, සාමාන්‍ය ශාරීරික ව්‍යායාමයෙහි නිරත වීමේ විධිමත් පිළිවෙතක් අනුගමනය කිරීමටත් දිරිගන්වන ලදි. ලුණු අනුභවය දිනකට ග්‍රෑම් හයකට හෝ එක් තේ හැන්දකට නොවැඩි ප්‍රමාණයකට සීමා කරන මෙන් යෝජනා කරනු ලැබීය.b ප්‍රායෝගිකව මින් අදහස් කරන්නේ ආහාර පිළියෙළ කරද්දී ලුණු භාවිතය අවම කිරීමත්, ටින් කළ ආහාර, සලාමි, හැම්, සොසේජස් වැනි ශීත කළ මස් වර්ග හා දුමේ තබා පිළියෙළ කර ඇති ආහාර අනුභව කිරීම අවම කිරීමත්ය. ආහාර අනුභව කරන අතරතුරේදී අමතරව ලුණු එකතු කිරීමෙන් ලුණු අනුභවය අඩු කරගත හැකි අතර, අසුරා ඇති ආහාර මිල දී ගැනීමට පෙර කොතරම් ලුණු ප්‍රමාණයක් ඒවාට එකතු කර ඇද්දැයි පරීක්ෂා කිරීමද ඒ සඳහා ප්‍රයෝජනවත් වේ.
ශරීරගත කරන පොටැසියම් ප්‍රමාණය වැඩි කිරීම මෙම බ්‍රසීල සමුළුව මගින් යෝජනා කර ඇත්තේ “අධ්‍යාතතියට විරුද්ධව බලපෑමක්” තිබිය හැකි නිසාය. ඒ හේතුවෙන් සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වට්ටෝරුවක “සෝඩියම් අඩු පොටැසියම් බහුල ආහාර අඩංගු විය යුතුය.” බෝංචි, පලා වර්ග, කොළ පැහැති වෙනත් එළවළු, කෙසෙල්, කොමඩු, කැරට්, බීට්, තක්කාලි සහ දොඩම් ආදිය මීට ඇතුළත් වේ. පානය කරන මත්පැන් ප්‍රමාණවත් මට්ටමක පවත්වාගැනීමද වැදගත්ය. අධ්‍යාතතියෙන් පෙළෙන පුරුෂයන් මත්පැන් පානය කරනවා නම් දිනකට මද්‍යසාර මිලිලීටර් 30කට (අවුන්ස 1යි) වැඩියෙන් පානය නොකළ යුතු බවත්, බරින් අඩු ස්ත්‍රීන් මිලිලීටර් 15කට වැඩියෙන් පානය නොකළ යුතු බවත් පර්යේෂකයෝ පෙන්නුම් කරති.c
නිතිපතා ශාරීරික ව්‍යායාමයෙහි නිරත වීමෙන් රුධිර පීඩනය අඩු වූ බවත්, ධමනීය අධ්‍යාතතිය වැළඳීමේ අවදානම අඩු වූ බවත් බ්‍රසීල සමුළුව නිගමනය කළේය. විනාඩි 30ක සිට 45ක් දක්වා සතියකට තුන් වතාවක් සිට පස් වතාවක් ඇවිදීම, සයිකල් පැදීම සහ පිහිනීම වැනි ශ්වසනය වඩවන ව්‍යායාමවල නිරත වීම ප්‍රයෝජනදායකය.d දුම්පානය අත්හැරීම, රුධිරයේ මේද (කොලෙස්ටරෝල් සහ ට්‍රයිග්ලිසරයිඩ්) තැන්පත් වීම හා දියවැඩියාව පාලනය කිරීම, කැල්සියම් සහ මැග්නීසියම් ප්‍රමාණවත් ලෙස ශරීරගත කිරීම සහ ශාරීරික මෙන්ම චිත්තවේගීය පීඩනය පාලනය කිරීම සෞඛ්‍ය සම්පන්න ජීවන රටාවකට දායක වන වෙනත් හේතුසාධක ලෙස සඳහන් කළ හැකිය. නාසයේ හිරවීම අඩු කිරීමට භාවිත කරන ‘ඉන්හේලර්,’ සෝඩියම් බහුල ප්‍රත්‍යාම්ලක, ආහාර රුචිය පාලනය කරන ඖෂධ සහ ඉරුවා රදය සඳහා භාවිත කරන කැෆේන් අඩංගු වේදනා නාශක රුධිර පීඩනය වැඩි කළ හැකිය.
ඔබට ධමනීය අධ්‍යාතතිය වැළඳී ඇත්නම්, ඔබේ පෞද්ගලික අවශ්‍යතාවලට එකඟව ඔබ ගන්නා ආහාර, ඔබේ පුරුදු සම්බන්ධයෙන් උපදෙස් දීමට මනා සුදුසුකම් ඇති තැනැත්තා ඔබේ වෛද්‍යවරයාය. කෙසේවෙතත්, ඔබේ සෞඛ්‍ය තත්වය කෙබඳු වුවත්, කුඩා කල සිට සෞඛ්‍ය සම්පන්න ජීවන රටාවක් අනුගමනය කිරීම කවදත් ප්‍රයෝජනවත්ය. මෙයින් ප්‍රයෝජන නෙළාගන්නේ අධ්‍යාතතියෙන් පෙළෙන අය පමණක් නොව නමුත් පවුලේ සියලුම සාමාජිකයන්ය. තම ජීවන රටාවෙහි යම් වෙනස්කම් කිරීමට මෙම ලිපියෙහි මුලදී සඳහන් කළ මැරියන්ට සිදු විය. ඇය අධිරුධිර පීඩනයෙන් පෙළුණත් ඖෂධ ගනිමින් ඇය ගත කරන්නේ සාමාන්‍ය ජීවිතයකි. ඔබ ගැන කුමක් කිව හැකිද? සියලුම ජනයා සෞඛ්‍ය සම්පන්න ජීවිතයක් ගත කරන, “තමා ලෙඩින්යයි කිසි වැසියෙක්” නොකියන කාලය ඔබ අපේක්ෂාවෙන් සිටිනවාට සැකයක් නොමැත. (යෙසායා 33:24) කෙසේවෙතත්, ඒ වන තෙක් ඔබේ රුධිර පීඩනය පාලනය කරගන්න!
[පාදසටහන්වල]
a පිබිදෙව්! යම් විශේෂිත වෛද්‍ය ප්‍රතිකාරයක් අනුමත නොකරයි. එය පෞද්ගලිකව ගත යුතු තීරණයක් බව විශ්වාස කරමු.
b ඔබ ධමනීය අධ්‍යාතතියෙන් හෝ හෘද, අක්මා හෝ වකුගඩු රෝගයකින් පෙළෙනවා නම්, දෛනිකව අනුභව කළ යුතු සෝඩියම් සහ පොටැසියම් ප්‍රමාණය ඔබේ වෛද්‍යවරයාගෙන් විමසන්න.
c මද්‍යසාර මිලිලීටර් 30ක් පෙරහන් කළ මත්පැන් (විස්කි, වොඩ්කා ආදිය) මිලිලීටර් 60කට, වයින් මිලිලීටර් 240කට හෝ බියර මිලිලීටර් 720කට සමාන වේ.
d පෞද්ගලික ව්‍යායාම පිළිවෙතක අවශ්‍යතාව ඔබේ වෛද්‍යවරයා සමඟ සාකච්ඡා කරන්න.
[30වන පිටුවේ කොටුව]
අධිරුධිර පීඩනයට එරෙහි වෙමු
1. අධිරුධිර පීඩනය පාලනය කිරීමට උපකාරවත් විය හැකි පියවර
• සිරුරේ බර ප්‍රමාණය අඩු කරගන්න
• අනුභව කරන ලුණු ප්‍රමාණය අඩු කරන්න
• පොටැසියම් බහුල ආහාර වැඩියෙන් අනුභව කරන්න
• මත්පැන් පානය අඩු කරන්න
• නිතිපතා ව්‍යායාමයෙහි යෙදෙන්න
2. රුධිර පීඩනය පාලනය කිරීමට උපකාරවත් විය හැකි වෙනත් පියවර
• කැල්සියම් සහ මැග්නීසියම් අතිරේකව ලබාගන්න
• කෙඳි බහුල ශාක ආහාර ගන්න
• මානසික පීඩනය අඩු කිරීමට ප්‍රතිකාර ලබාගන්න
3. වෙනත් පියවර
• දුම්පානය නතර කර දමන්න
• කොලෙස්ටරෝල් මට්ටම පාලනය කරගන්න
• දියවැඩියාව පාලනය කරන්න
• රුධිර පීඩනය වැඩි කළ හැකි ඖෂධවලින් වැළකී සිටින්න
[හිමිකම් විස්තර]
ධමනීය අධ්‍යාතතිය පිළිබඳ තෙවන බ්‍රසීල සමුළුවෙන් රැගත් තොරතුරු—Revista Brasileira de Clínica & Terapêutica.
[31වන පිටුවේ පින්තූර]
අධිරුධිර පීඩනය වැළැක්වීම හා පාලනයට නිතිපතා ව්‍යායාමයෙහි යෙදීමද, සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර ගැනීමද ප්‍රයෝජනදායකය