Iima Heedhannori Ayeooti?

1. Budu ammaꞌno ilaalu gedeeta ikkitinohu ma garinniiti?

AFIRIKU manni harunsannoti budu ammaꞌno ilaala labbanno yaa dandiinanni. Tenne ammaꞌno garinni ayyaanaame wolqa baalantera aleenni guunxote noohu Maganoho. Midaadoonni noori kayinni shiimmaadda magannaati woyi ayyaannaati; insa Maganu soqqamaanooti yine hendanni. Kurinni aante noori qolte biꞌree annuwaati; insa uullate aana noo maatensa keere illaallissanno. Ilaalaho hundaanni nooti shiimiidite ayyaanaame wolqaati; hattino digintete, kiilohonna ayyaana layiꞌrate.

2. Budu ammaꞌno wole ammaꞌnora orte huntannota leellishannohu Afiriku maammaashshi hiikkonneeti?

² Tini budu ammaꞌno Afirikunnita wole batinye ammaꞌnono orte huntino. Mittu Afiriku maammaashshi tenne buuxisanni togo yaanno: “[Kiristaanunnita ikko Isilaamu] ammana seekke cuꞌmiranke, gobbanke maganna magansiꞌneemmota dihooltannonke.”

3. Iima heedhannori ayeootiro halaale kulannonkehu maati?

³ Afirikunniti budu ammaꞌno yitannori halaaleho? Qullaawu Maxaafi iima heedhannori ayeootiro halaale kulannonke.

Halaalaancho Magano Yihowa

4. Afirikunniti qara ammaꞌno sumuu yitanno coyi maati?

⁴ Afirikunniti sase qara ammaꞌno, Maganu nootanna baalunkura aliidihu iso ikkinota ammantanno. Qullaawu Maxaafi iso, “magannate Maganootinna mootoollete Mootichaati, hattono bayiraho, wolqaataamohonna waajjinanni Maganooti” yaanno. (Marro 10:17) Isilaamuno baalunkura aliidihu mittu Magani noota ammananno. Jefirii Parinderi yinannihu mittu ammaꞌnote xagge fullahaanchi Afirikunnite budu ammaꞌnore coyiꞌranni togo yiino: “Rooru Afiriku manni baalunkura aliidi Magani, magannatenna mannu anni, hattono kalqete alame kalaqaanchi noota ammane keeshshino.”

5. Mannu Magano woshshate horoonsiꞌranno suꞌmuwa giddo gamu hiikkuriiti?

⁵ Ikkollana base baalate noo manni Maganu noota ammanannoha ikkirono, rooru mannira Maganu ayimma xabbe dileeltinonsa. Mittu manchi ledo egennamate umo suꞌmasi afa hasiissannonke. Maganu suꞌmi ayeti yitanno xaꞌmora addi addi ammaꞌno giddo babbaxxitino assaawe no. Suꞌmu Kiristinni roore wote suꞌmisi Maganoho yaanno; kuni maaragete suꞌmi “Wolqaataamo” yitanno tiro afiˈrino. Isilaamu kayinni suꞌmisi Allahiiti yaanno. Budu ammaꞌno harunsitannori qolte, Duuchunkura Aliidi Maganira addi addi afiinni addi addi suꞌma uyitanno. Jooni Essi Mibeeti yinanni manchi, Afiriku manni Magano woshshannoha 500 aleenni ikkanno suꞌmanna maaragete suꞌma maxaafisira borreessino. Lawishshaho, Nayijeeriyaho Yoruuba yinanni afiinni Maganu suꞌmi, Oloodumaareeti; Keeniyaho Kikuyu yinanni afiinni, suꞌmisi Ingeyiiti; qoleno, Wodiidi Afirikira Zuulu yinanni afiinni Maganu suꞌmi Unkulunkuluuti.

6, 7. Maganu suꞌmi ayeti? Tenne mayinni anfeemmo?

⁶ Maganu umisi suꞌmiꞌya ayeti yiino? Maganu Muse Isiraeele Gibitsetenni fushshanno gede hajajisi wote Muse togo yee xaꞌmino: “Isiraeelete oosowa mare, ‘Annuwaꞌne Magani soyennae dawoommo’ yeenna, insa qolte, ‘Suꞌmisi ayeti?’ yituero mayyeemmo?”—Wolapho 3:13.

⁷ Maganu togo yee qolinosi: “Isiraeelete oosora togo yiinsa: ‘Annuwaꞌne Magani Yihowa . . . kiꞌnewa soyinoe.’ Hegere geeshsha suꞌmiꞌya konneeti, hattono ilamatenni ilamate geeshsha qaanganniehu konni suꞌminniiti.” (Wolapho 3:15) Qullaawa Maxaafa tirinohu mitu manni konne suꞌma “Magano” woyi “Mooticha” yinannirinni maaragete suꞌmuwanni riqiwinoha ikkirono, Yihowa suꞌmi Qullaawu Maxaafi giddo 7,000 aleenni ikkitanno basera no.

8. Yihowa hiittoo Maganooti? Iso hagiirsiisa hasiꞌnummoro, ma assa hasiissannonke?

⁸ Yihowa isi hiittoo Maganooti? Isi ayyaanaho, duuchanka dandaannohonna lowonta ayirradoho. Duuchunkura aliidiho, hattono taalamannosihu nookkiho. (Marro 6:4; Isayyaasi 44:6) Yihowa Musera togo yiino: “Ani Maganiꞌne Yihowa, hettisamannoeha sammi yee agureemmokki Maganooti.” Wole yaattonni, Yihowa hagiirsiisa hasiꞌnummoro iso calla magansiꞌra hasiissannonke. Isi wole magano woyi wolere magansiꞌnammora dihasiꞌranno.—Wolapho 20:3-5.

Maganu Mangiste Nugusi Yesuusi Kiristoosi

9. Yesuusi Yihowa ledo ditaaloho yineemmohu mayiraati?

⁹ Yesuusi ayimma lainohunni ise iseneewa xaaddannokkiti babbaxxitino assaawe woꞌmitino. Suꞌmu Kiristinna harunsannohu batinyu manni Yesuusi “Qullaawu” Sillaase bisooti yee ammananno. Ikkollana, Qullaawu Maxaafi sasu bisi gamba yee mitto Maganooti diyaanno. Qoleno Yesuusi Yihowa ledo taaloho diyaanno. Yesuusi umisi, “Anniꞌya anenni roore[ho]” yiino.—Yohaannisi 14:28.

10. Yesuusi uullara daara albaanni hiikko heeꞌrino?

¹⁰ Qullaawu Maxaafi, Yesuusi manna ikke uullate aana heeꞌrara albaanni, wolqaataamo ayyaanu kalaqo ikke iima heeꞌrinota kulanno. Yihowa uullate aana Addaaminna Heewani kalaqinonte gede, iima batinye ayyaanu kalaqono kalaqino. Yihowa kalaqinote ayyaanu kalaqo giddo umihu Yesuusaati.—Yohaannisi 17:5; Qolasiyaasi 1:15.

11. Yesuusi manna ikke ilaminohu ma garinniiti?

¹¹ Mitu 2,000 diri albaanni, Yihowa konni ayyaanu kalaqo heeshsho Maariyaami yinannite seemo beetto otoottowa sayisi. Sokkaanchu Gabirieeli ise togo yiino: ‘Godobbe labbaa qaaqqo ilatta, suꞌmasi Yesuusi yite fushshatta. Isi woma ikkanno. Gashshootisira goofimarchu dino.’—Luqaasi 1:31, 33.a

12. Yesuusi uullara dayinohu mittu korkaati maati?

¹² Konni daafira Yesuusi manna ikke ilame lophino, hattono mannaho Yihowa fajjorenna alaamire rosiisino. Isi mittu Roomu gashshaanchira, “Ilamoommohunna tenne alame dawoommohu, halaalunnire farciꞌrateeti” yiino. (Yohaannisi 18:37, NW) Yesuusi rosiisinore xiinxallinummoro, Maganu fajjorenna alaamire halaale afa dandiineemmo. Qoleno Magano hagiirsiinseemmo gara ronseemmo.

13. Yesuusi uullara dayinohu layinki korkaati maati?

¹³ Yesuusi tenne alame dayinohu layinki korkaati, heeshshosi mannu oosora wodo asse aateeti. (Maatewoosi 20:28) Isi tenne assinohu, biꞌree anninkewiinni Addaamiwiinni ragiꞌnoommo cubbinni ganteemmo gedeeti. Cubbunni gantummoro, hegerera heeꞌra dandiineemmo. Hawaariya Yohaannisi togo yee borreessino: ‘Iso ammanannohu duuchu hegere heeshsho afiˈranno gede ikkinnina, baꞌꞌannokki gede, Maganu mitto Beettosi reyote sayise aa geeshsha daga baxino.’—Yohaannisi 3:16.

14. (a) Yesuusi reyotenni kai gedensaanni hiikki? (b) Yesuusira xa iima mayi silxaane noosi?

¹⁴ Yesuusi reyi gedensaanni, reyotenni kae iimira haꞌrino; hakko mare wolqaataamo ayyaanu kalaqo ikke haaro ikke heeꞌra jammarino. (Soqqamaanote Looso 2:32, 33) Gedensaanni qole Yihowa isira “addi addi afoo coyiꞌranno manni, hattono daga baalanti soqqantannosi gede, gashshootenna ayirrinye, hattono mangiste” uyinosi. (Daanieeli 7:13, 14) Hakkuyinku jammare Yesuusi wolqaataamo Nugusa ikkino; isi Yihowahu iimi gashshootira Nugusaho. Muli yanna giddo silxaanesi uulla woꞌmate leellishanno.

Sokkaano Maganu Soqqamaanooti

15. Sokkaano kalaqantinohu mamarooti? Hiikko?

¹⁵ Iima heedhannori Yihowanna Yesuusa calla diꞌꞌikkitino. Yihowa wole ayyaanu kalaqo, yaano sokkaanono kalaqino. Hakkuri giddo mittu Maariyaami coyishiishiho Gabirieeliiti. Sokkaano uulla manna ikkite heedhe kaꞌe gedensaanni higge iimira hadhinore diꞌꞌikkitino. Insa mannu uullate aana kalaqamara lowo diri albaanni iima kalaqantino. (Iyyoobi 38:4-7) Kiironsano tunsote tunso ikkitanno.—Daanieeli 7:10.

16. Mannu ooso sokkaano magansiꞌra hasiissannonsakkihu mayiraati?

¹⁶ Ammanantino sokkaano magansiꞌnammonsara dihasidhanno. Hawaariya Yohaannisi lame hige sokkaano magansiꞌrate kai wote insa, “Aguri, konne assitooti! . . . Maganoho sagadi” yite kaajjishshe coyidhinosi.—Ajuuja 19:10; 22:8, 9.

17. Sokkaano Maganu manna agara dandiitannota leellishannohu maati? Tini sheshifachishshannota ikkitinohu mayiraati?

¹⁷ Sokkaano biꞌre Yesuusi hawaariyaate usuru mininni fushshitu wote mannaho leeltu gede, xaa yannara Maganu mannira illete dileeltanno. (Soqqamaanote Looso 5:18, 19) Ikkeennano, Yihowa Qaalisi Qullaawu Maxaafi yaanno garinni magansiꞌneemmoha ikkiro, Maganunniti illete leeltannokkiti wolqaataamma sokkaano agartannonke yine addaxxa dandiineemmo. Qullaawu Maxaafi togo yaanno: “Yihowa sokkaanchi iso waajjanno manni qooxora dukkaꞌnanno; qoleno gatisannonsa.” (Faarso 34:7; 91:11) Tenne afanke sheshifachishshannonke yineemmohu mayiraati? Korkaatuno ninke gawajjate hasidhannorinna diinnanke ikkitinori busha wolqaataamma ayyaanna noo daafiraati!

Maganu Baarigaari Sheexaanu

18. (a) Mittu sokkaanchi Maganoho finqilinohu mayiraati? (b) Konni finqilu sokkaanchira fultino suꞌmuwa hiikkuriiti?

¹⁸ Maganoho ammanantinore ikkitinori woꞌmanta sokkaano diꞌꞌikkitino. Mitootu finqiltino. Insa umonsa Maganunna mannu baarigaarra assitino. Kuni ikkinohu hiittoonniiti? Yihowa kalaqinoti baalanti sokkaano keeraanotenna bunshe diafidhinoreeti. Ikkollana, kuri guuta ayyaanu kalaqo giddo mittu mannu magansiꞌrasira hasiꞌri; hakkiinnino tenne busha hasattosi wonshiꞌrate kai. Konni ayyaanu kalaqira Sheexaane yinanni suꞌmi fulinosi; hatto yaa, “Hettisamaancho” yaate. Qoleno bunshetenni kapho coyiꞌre Yihowa bushiishino daafira, iso Daawuloosi yinoonni; hatto yaa qolte, “Suꞌma Hunannoho” yaate.

19. Sheexaanu Iyyoobira qarra naqinohu mayiraati? Tenne assinohuna hiittoonniiti?

¹⁹ Sheexaanu mannu oosono isira haꞌlite Maganoho finqiltara xixxiiwanno. Hanni isi Maganunniha ammanamino soqqamaancho Iyyoobi ma assinoro laꞌno. Iyyoobi lowo geeshsha dureessa manchooti. Isira 7,000 geꞌreewi, 3,000 gaali, 1,000 lalinna 500 meya harre noosi. Qoleno tonne oosonna batinye soqqamaano noosi. Sheexaanu umo Iyyoobi saadanna soqqamaanosi shii. Hakkiinnino, “lowo hambabalatte” mine shaffanno gede asse Iyyoobita baalanta ooso gudi. Hakkuyi gedensaanni, Sheexaanu Iyyoobira “lekkate hoowinni kayise umu qoonchi geeshsha busha mada” naqi.—Iyyoobi 1:3-19; 2:7.

20. (a) Iyyoobi ammanaminoha ikkasinni mayi atoote afiˈrino? (b) Iyyoobi Maganoho ammanaminoha ikkirono, Sheexaanu wole batinye manna ma assino?

²⁰ Iyyoobi kuni buutote qarri iillisirono, Maganoho ammanaminoha ikkino. Konni daafira, Yihowa isira madasi hurse “bashsho noosihunni baalunkurinni roorse ero asse uyinosi.” (Iyyoobi 42:10) Sheexaanu Iyyoobi Maganoho ammanaminoha ikkannota hoola didandiino; ikkollana, wole batinye manna Maganuwiinni xeertisino. Qullaawu Maxaafi, “Alame [duucha] Sheexaanu gashshooti woroonni ikkitino” yaanno.—1 Yohaannisi 5:19.

21. (a) Sheexaanu mannu magansiꞌrasira hasiꞌrannota leellishinohu hiittoonniiti? (b) Yesuusi Sheexaane magansiꞌra giwinohu mayiraati?

²¹ Sheexaanu ninke magansiꞌnammosira hasiꞌranno. Isi 2,000 meddi yaanno diri albaanni Yesuusa fatanino fatani tenne buuxisanno. Qullaawu Maxaafi togo yee kulanno: ‘Sheexaanu Yesuusa seedu ilaali iimira giddisiise alame duuchate gashshoote ayirrinyise ledo leellishisi. “Guluphite anera sagadittoero konne duuchanka eemmohe” yiisi.’ Yesuusi togo yee giwi: ‘Ati Sheexaane, anewiinni fafi! “Mootichu Maganikkira sagadi, iso calla guwisiꞌri!” yine borreessinoonnina.’ (Maatewoosi 4:8-10) Yesuusi Yihowa higge seekke afino; konni daafira, Sheexaanu hasiꞌrinore diassino.

Agaaninte Busha Ayyaannaati

22. Biꞌree waro agaaninte manna ma assitino?

²² Wole sokkaanono Sheexaaneho haꞌlite Maganoho finqiltino. Agaaninte ikkitinoti tini sokkaano uullate noo mannira baarigaarrate. Insa kaajjaddahonna mararro nookkireeti. Biꞌree waro insa mito manna danqissinonna ballissino. (Maatewoosi 9:32, 33; 12:22) Mitoota xiwamanno gede assitino, woloota qolte macharaarsitino. (Maatewoosi 17:15, 18; Maarqoosi 5:2-5) Insa qaaqquulle nafa dimarartanno.—Luqaasi 9:42.

23. (a) Busha ayyaanna mannu ma assansara hasidhanno? (b) Sheexaanunna agaaninte manna ma assanno gede doggino?

²³ Sheexaanu gede kuri busha ayyaannano magansiꞌnansara hasidhanno. Yihowa calla magansiꞌra hasiissannota huwatte mannu magansiꞌrannonsata giwa hasiissannansa, magansiꞌnansara lowonta yortanno, hattono togoo ayirrinye adhitanno doogo hasidhanno. Sheexaanunna agaaninte manna dogge, kaphitenna waajjishiishshe magansiꞌrannonsa gede assidhino. Batinyu manni kayinni Sheexaanenna agaanintesi magansiꞌranni noota diafino. Rooru manni, harunsanno ammaꞌno Sheexaaneho ayirrinye uyitannota ikkitinota afanno wote lowonta masanno. Qullaawu Maxaafi togo yee qorowisiisanno: “Daga kakkalo assite shiqishshannore kakkaltannohu Maganoho ikkikkinni agaaninteteeti.”—1 Qorontoosi 10:20, NW.

24. Sheexaanu manna soꞌrisiisannoti mitte doogo hiitteeti?

²⁴ Sheexaanunna agaaninte manna magansiꞌrannonsa gede soꞌrisiissannoti mitte doogo, reyino manni noo gara lainohunni kapho tareessate. Qullaawu Maxaafi tennera mayyaannoro hanni laꞌno.