“Ati Haꞌrattawa Baala Haꞌreemma”

1, 2. (a) Ruutinna Naaoomi Beeteliheme haꞌri woyite ikkinorenna xissiisiꞌranno gede assinonsare xawisi. (b) Ruutinna Naaoomi haꞌranni noowi mittowa ikkirono, badooshshu maati?

RUUTI diilallisanna Moaabi xawira Naaoomi ledo hadhanni no. Xeertote heeꞌre laꞌꞌannohura kuri callootinsa haꞌranno meenti, tusete geeshshire ikke leellanno. Ruuti, arrishsho eꞌara rakkinota huwattino daafira, ‘Mama galleemmo ikka’ yite yaaddanni ballosewa higge laꞌu. Ruuti Naaoomi lubbora baxxanno daafira, wolqase assitu geeshsha ise towaaxxate murcidhino.

² Lamenti buuto xissiisiꞌre no. Naaoomi minaannase shiidhunku barru keeshshinoha ikkirono, gamete aana gami-tokke yinannihu gede, xa ise Mahilooninna Kelewooni yinannire lame labballi oosose shiidhe baasa manchittino. Ruutino minaannase Mahilooni shiidhinohura buuto xissiisidhe no. Lamenti Israeelete gobbara nooha Beetelihemi yinanni katama haꞌranni no. Insa haꞌranni noowi mittowa ikkirono, badooshshu no. Naaoomi gobbase higganni no. Ruuti kayinni fiixa firase, qaese, magannasenna budese facci assite agurte manni gobba hadhanni no.—Ruuti 1:3-6 nabbawi.

3. Ammanatenni Ruuti faale haꞌrate hiikkuri xaꞌmuwara dawaro afiꞌra hasiissannonke?

³ Tini beetto konne majjaha ikkinokki coye assate kaꞌinohu mayiraati? Ruuti haaro gobba rosatenna Naaoomi towaaxxate jawaante afidhannohu hiittoonniiti? Kuri xaꞌmuwara dawaro afiꞌranke, ammanatenni tenne Moaabi gaꞌre wido ikkitino beetto faale haꞌneemmo gede assitannonke. (“Shiimicco Isilancho Maxaafa” yitanno saaxineno lai.) Hanni balanxe kuri lamenti meenti Beeteliheme haꞌrara kainohu mayiraatiro laꞌno.

Qarru Babbadino Maate

4, 5. (a) Naaoomi maate Moaabi gobba hadhinohu mayiraati? (b) Naaoomira Moaabi heedheenna mayi qarri tuncu yiinose?

⁴ Ruuti lophitinohu Reyote Baarira soojjaatoonni noote Moaabi yinannite shiima gobbaraati. Rooriidite Moaabi gobbara saꞌe saꞌe jajjabba haqqe, tulluwanna qile boonna no. Israeelete gobba moolle gantanno yannara nafa, duucha woyite “Moaabi Gobba” shaqqadote. Qoleno, Ruuti Mahilooninna maatesi ledo xaaddinohu insa hude xooqanni marinowaati.—Rut. 1:1.

⁵ Israeelete gobbara ubbino hude, Naaoomi minaanni Elimeleeki galtesinna lame labballi oososi adhe Moaabi gobba haꞌranno gede assitinosi. Israeelete daga, Yihowa doorino bayicho hadhe ganyite iso magansiꞌra hasiissannonsa daafira, tini maate Moaabi gobba haꞌransa baalunku ammana fonqoltukki digattino. (Mar. 16:16, 17) Naaoomi kayinni ikkituta ikkite ammanase cuꞌmidhe heedhino. Ikkollana, ise minaannise reyonni manchittino.—Rut. 1:2, 3.

6, 7. (a) Naaoomi, oosose Moaabi seenne adhitu yannara dadillitinoha ikkara dandaanno yineemmohu mayiraati? (b) Naaoomi oosose seennira assitinori naandannireeti yineemmohu mayiraati?

⁶ Naaoomi lamenti labballi oosose Moaabi seenne adhituta roore dadillitinoha ikkara dandaanno. (Rut. 1:4) Naaoomi, Israeelete dagara anna ikkinohu Abirahaami, beettisi Yisihaaqira Yihowa magansidhanno gaꞌresi mereerinni seenne haaꞌrate lowore assinota affino. (Kal. 24:3, 4) Yannate gedensaanni qole, Muse Seerira Israeelete daga Magano magansiꞌrannokki manni ledo adhantannokki gede qorowisiinsoonni; tini, Maganu manni kaphu magannawiinni xeertiꞌranno gede kaaꞌlitannonsa.—Mar. 7:3, 4.

⁷ Ikkirono, Mahilooninna Kelewooni Moaabi gobba seenne adhitu. Naaoomi tennera dadillitinoha ikkara dandaanno; ikkollana, oosose seennira yaano Ruutiranna Orfara addu baxillenna danchumma leellishshinonsati dihuluullissannote. Naaoomi, insano barrunni mitto barra isente gede Yihowa magansiꞌrannore ikkanno yite heddinoha ikkara dandaanno. Ikkihano ikkiro, Ruutinna Orfa Naaoomi lubbora baxanno. Jaaloominsa shiiꞌro amaddunsa yannara cince saꞌꞌanno gede kaaꞌlinonsa. Kuri lamenti seenni galtensa shiiꞌrinohu ooso ilikkinniiti.—Rut. 1:5.

8. Ruuti Yihowawa shiqqanno gede assinoseri maa ikkara dandaanno?

⁸ Ruutiti albi ammaꞌno dadillisenni shesho afidhanno gede kaaꞌlitinose ikka? Kaaꞌlitinose yaa didandiinanni. Moaabi daga batinye maganna magansidhanno; kuri giddo qaru Kamooshiiti. (Kir. 21:29) Moaabi dagano wole dagante gede magannansa magansidhanno woyite, qaaqquulle kakkaltukkinna wole shagaggiꞌnanni coye assitukki digattino. Ruuti, shaqqadunna maarannohu Israeelete Magani Yihowa daafira minaannise Mahilooniwiinni woy ballose Naaoomiwiinni rossukki digattino; tini Yihowanna wole maganna mereero noo badooshshi iiminna uulla geeshsha ikkinota huwattanno gede assitinose. Yihowa mannasi gashshannohu baxillunniiti ikkinnina waajjishiishe diꞌꞌikkino. (Marro 6:5 nabbawi.) Ruutira minaannise reyo abbitinose dadilli, Naaoomiwa roore shiqqanno gede assinoseha ikkara dandaanno; qoleno tini jawa mancho woꞌmanka dandaanno Magani Yihowanna dhagge ikkanno loosisi daafira, hattono isi mannasi baxillunninna shaqqillunni towaatino gara kultuse woyite seekkite macciishshitanno gede assinoseha ikkara dandaanno.

9-11. (a) Naaoomi, Ruutinna Orfa maa assate kaino? (b) Naaoomira, Ruutiranna Orfara iillinonsahu buutote qarrinni maa huwanteemmo?

⁹ Naaoomi gobbase duduwo macciishshate quqquxantino. Mitto barra ise Israeelete gobbara ubbino hude saꞌinota macciishshitu; konne duduwo kulinosehu Israeelete daddalaancho ikkara dandaanno. Hatte yannara Yihowa mannasi towaatino. Beeteliheme suꞌmisente gede “Daabbote Mine” (Beeteliheme yaa “Daabbote Mine” yaate) ikkitino. Naaoomi gobbase higgara kaꞌinohu iseraati.—Rut. 1:6.

¹⁰ Ruutinna Orfa maa assanno ikka? (Rut. 1:7) Iillinonsa qarri Naaoomiwa roore shiqanno gede assinonsa. Hakko iso Ruuti, Naaoomi shaqqillenna Yihowara nooseta jawaata ammana laꞌe isewa roore gamba yitukki digattino. Sasenti mimmito amade Yihudu gobba haꞌrara kai.

¹¹ Ruuti xagge, qarrunna shiiꞌro bushu mannira calla ikkikkinni danchunna ammanamino mannirano iillitannota huwatate kaaꞌlitannonke. (Ros. 9:2, 11) Qoleno tenne xaggenni, shiiꞌneemmo woyite wolu manniwa roorenkanni Naaoomi magansidhanno Magano Yihowa golonsa assiꞌrino manniwa aananke sheshonna jawaante afiꞌrate kaaꞌlitannonketa ronseemmo.—Law. 17:17.

Ruutiha Bagamannokki Baxille

12, 13. Naaoomi, Ruutinna Orfa ise ledo haꞌra agure qaensa higara hasidhinohu mayiraati? Kuri lamenti seenni umi qara mayino?

¹² Sasenti meenti Moaabinni xeertiꞌranni haꞌrita, Naaoomi mittu coyi yaachishise. Naaoomi ledose haꞌranni noori kuri aju seennirenna insa iseranna oososera leellishino baxille heddu. Ise shiiꞌre dadillinorira lede duha ikkeemmansa yite yaaddino. Insa gobbansa agure Naaoomi ledo haꞌriro, Beetelihemete ise insara maa assite affanno?

¹³ Jeefote Naaoomi togo yitunsa: “Xaate ilantinoonni qae higgine ayiddiꞌne ledo heedhe. Aneranna reyiturira assitininte gede, Kaaliiqi kiꞌnera danchare assoꞌne. Lamenti galagaltine mine assidhine galte afidhinanni gede Kaaliiqi kaaꞌloꞌne.” Naaoomi “keerunni yitansara sunqitunsa. Insa kayinni qaalensa naggi asse [wiꞌli].” Ruutinna Orfa tenne shaqqado manchowiinni mayyee baxxanno? Insa, “Atewiinni badamme diganteemmo” yee buxuqqame huucciꞌri.—Rut. 1:8-10.

14, 15. (a) Orfa mayisewa higgino? (b) Naaoomi, Ruuti qaera agurte higganno gede ammansiisate woꞌnaaltinohu hiittoonniiti?

¹⁴ Naaoomi kayinni maahoyye diyitino. Ise towaatannose minaanninna insa adhitannoti wole labballi ooso noosekkitanna albillitteno insara assite affannori nookkita kaajjishshe kultunsa. Qoleno insa kaaꞌla hoogase roore dadillissannoseta coyidhino. Orfara Naaoomi yitinori alliiffatinose! Isera Moaabi gobbara anga fante haadhanno amanna umo wortanno mini noose. Ise Moaabi gobbara gatase garankolla yinara dandiinanni. Konnira dadillaabbinoti mite Naaoomi sunqite keerunni yite agurte higgu.—Rut. 1:11-14.

¹⁵ Ruutina? Naaoomi Ruutino agurte higi yitino. “Ruuti kayinni ballosewiinni baxxitannokki gede murcidhu.” Naaoomi hadhanni heedhe caaqqi yite laꞌanno woyite, xaano Ruuti hoodese noota huwattinoha ikkara dandaanno. Ise togo yite kaajjishshe coyidhu: “Mateekki fiixisewanna magannasewa higgino; atino ise ledo higittaro woyyanno.” (Rut. 1:15) Naaoomi coyidhinorinni huwanteemmori no. Orfa mannisewa calla ikkikkinni “magannasewa” higgino. Ise Kamooshinna wole kaphu maganna magansidhanni heeꞌra digibbino. Ruuti hiikkita ikka?

16-18. (a) Ruuti bagamannokki baxille leellishshinohu hiittoonniiti? (b) Ruuti lawishshinni bagamannokki baxilli daafira maa ronseemmo? (Lamente meenti misileno lai.)

¹⁶ Ruuti, Naaoomi callase baddowa hunte haꞌra horo dihasidhino. Qoleno, Naaoomiranna Naaoomi Magani Yihowara noose baxilli giddose rumuxxino. Konnira ise togo yitu: “Atewiinni baxxe higeemma gede qarrissootie; ledokki haꞌreemmana agurie. Ati haꞌrattawa baala haꞌreemma; ati heeꞌrattawa heeꞌreemma. Xaanni kayise mannikki mannaꞌyaati; Maganikkino Maganoꞌyaati. Ati reyattawa reyemma; ati madaaramattawa madaarameemma. Reyo agurranna atewiinni badannoeri dino. Atewiinni baxxummaro Kaaliiqi afoe.”—Rut. 1:16, 17.

¹⁷ Ruuti reyitunku 3,000 diro sainoha ikkirono, ise coyidhinori dhagge ikkino daafira xaa geeshsha lowo manni qaaganno. Ise coyidhinori bagamannokki baxilli hiittoohoro leellishanno. Ruuti Naaoomi cuꞌmidhe gibbinohu, isera noose baxilli kaajjadonna bagamannokkiha ikkino daafiraati. Reyo agurranna insa badansara dandaannori dino. Ruuti Moaabi gobbara noosere baalare, wole agurina Moaabi noo maganna nafa agurte haꞌrate kaꞌino daafira, Naaoomi manni mannase ikkanno. Ruuti Orfa gede ikkikkinni, Naaoomi Magani Yihowa iserano Maganose ikkanno gede hasidhannota afoo wonshite coyiꞌra dandiitanno.a

¹⁸ Xa Beeteliheme massitanno doogo amade lamenti calla haꞌranni no. Mitootu yitanno gara ikkiro, Beeteliheme iillinannihu mitte lamala geeshsha haꞌneeti. Lamenti mitteenni heeꞌransa, shiiꞌro abbitinonsa dadillinni shesho afiꞌranno gede kaaꞌlitinonsati dihuluullissannote.

19. Maatete, jaallatenna Kiristaanu songo mereero Ruuti gede bagamannokki baxille leellisha dandiineemmohu hiittoonniiti?

¹⁹ Alamete aana dadillisannori batiꞌrino. Heeꞌnoommote tenne “qarrissanno yannara” shiiꞌronna wolu dadillineemmo gede assannohu batinyu qarri iillannonke. (2 Xim. 3:1) Konnira, albinni roore Ruutihu gedee akati hasiisannonke. Bagamannokki baxilli, banxeemmohu ledo quraanyamatenna iso seekke cuꞌmiꞌrate yaate; kuni akati tunsitino alamera dancha coye assate wolqa ikkannonke. Minaanninna minaama mereero, maatete giddo, hattono jaallatenna Kiristaanu songo mereero bagamannokki baxilli lowo geeshsha hasiisanno. (1 Yohaannisi 4:7, 8, 20 nabbawi.) Togoo baxilli heeꞌrinkero, Ruutiha dancha lawishsha harunsinanni heeꞌnoommo.

Ruutinna Naaoomi Beetelihemete Heeꞌra Hanafi

20-22. (a) Naaoomi Moaabi gobbara heedhino heeshsho gawajjitinosehu hiittoonniiti? (b) Naaoomi sodhe qarra abbinoehu ayeti yite heddino? (Qoleno Yaiqoobi 1:13 lai.)

²⁰ Bagamannokki baxille afuunni calla ikkikkinni loosunnino leellisha hasiissanno. Ruuti Naaoomira calla ikkikkinni, Maganose ikkara doodhitinohura Yihowarano bagamannokki baxille leellishshanno faro afidhino.

²¹ Lamenti meenti, haꞌre haꞌre mare Yerusaalamete wodiidoonni 10km fafe nooha Beeteleemete qacha iilli. Mannu Naaoomi higginota iibbishe hasaawansa, alba Naaoominna maatese hakkunni shiimu katamira maccare ikkitinota leellishshanno. Hakko heeꞌranno meenti maalaꞌlanni, “Halaalinta tini Naaoomiiti?” yiino. Ise Moaabi heedhino heeshsho sonase soorritukki digattino; qoleno Naaoomi jaabbinonna shottino gari, Moaabi gobbara lowo diro qarrantinotanna manchittinota leellishanno.—Rut. 1:19.

²² Naaoomi fiixiseranna olliichisera heeshsho qaraaro ikkitinoseta kultunsa. Ise “Hagiirreꞌya” yitanno tiro afiꞌrinoha Naaoomi yinanni suꞌmase soorrine, “Qaraaro” yitanno tiro afiꞌrinohu Maara yinanni suꞌminni woshshinasera hasidhino. Aanneꞌꞌena ise baasa qarrantino! Hakkuyira albaanni heeꞌrinohu Iyyoobi gede iseno qarra abbinoehu Maganoho yite heddino.—Rut. 1:20, 21; Iyo. 2:10; 13:24-26.

23. Ruuti mayi daafira heda hanaffino? Muse Seerira buxane kaaꞌlitannoti hiitti qixxaawo no? (Lekkaalliidi qaagiishshano lai.)

²³ Insa Beeteleemete teesita, Ruuti lamentera heeshshote hasiisannonsare abba dandiitanno gara heda hanaffu. Ruuti, Yihowa Israeelete heeꞌranno mannisira uyino seeri giddo, buxane hasiisannonsare afidhanno gede kaaꞌlitanno qixxaawo noota affu. Buxane midote yannara wolu manni gatira marte middannori hoode hadhanni giggilinohanna qaccuwate murinoha xinqiꞌra dandiitanno.b—Lew. 19:9, 10; Mar. 24:19-21.

24, 25. Ruuti Boeezi gatira martuti maa assitino? Fishsha xinqiꞌra hiittoo loosooti?

²⁴ Yanna hayixe mindannite; hakku agani yannanke kiiro garinni Dotteessa ikkikki digatino; Ruuti Seeru garinni fishsha xinqidhanno gede fajjannose manna hasidhanni gatta hadhu. Ise martinohu Boeezi yinannihu dureessu manchi gatiraati; Boeezi, Naaoomi minaanni Elimeleekira fiixaho. Seeru garinni ise fishsha xinqiꞌra dandiitannoha ikkirono, gide midisiisanni noo beetto fajjishiishidhu. Beettu fajjiseta ise hakkawoyintenni xinqiꞌra hanaffu.—Rut. 1:22–2:3, 7.

²⁵ Ruuti gide middannorira hoode hadhanni xinqidhanni no. Ise, insa reeqqichotenni seekkinoonni haantonni middanna giggilinoha woy agurte saꞌino hayixe xinqidhanni nadala nadala assite usurte gaꞌnitannowa massite wodhitanno. Tini coro daafursitannote; arrishsho iibbitanni hadhanno woyite isinni roore daafursanno. Ikkirono Ruuti xinqiꞌra diagurtino; ise hunkee fiiꞌratenna loosaasinete qansoonni daasira mitore afooho wodhate gaffi assitannota agurranna difooliishshidhanno.

26, 27. Boeezi hiittoo manchooti? Isi Ruutira maa assino?

²⁶ Ruuti caaqqi yee laꞌꞌannoehu dino yite heddinoha ikkara dandaanno; kayinni lainosehu no. Boeezi Ruuti laiti, gide midisiisanno beetto ‘Tiiꞌꞌi ayeti?’ yee xaꞌmi. Jawaata ammana noosihu Boeezi, gide middannore “Maganu maassiꞌroꞌne” yee keere haaꞌri; loosaasinete giddo mitu kiranya woy wole gobbanni dagginore ikkitara dandiitanno. Insano “Maganu ateno maassiꞌrohe” yitusi. Kuni Yihowa baxannohu jawu manchi, Ruuti annu gede ikke hasaawisinose.—Rut. 2:4-7.

²⁷ Boeezi Ruuti, ‘Dagge xinqiꞌrilla; gide middanno labballi kissannohekki gede soqqamannoe seenniwiinnino faffooti’ yee amaalise. Qoleno barra sagalete yannara ittannore uyinose. (Ruuti 2:8, 9, 14 nabbawi.) Isi roorenkanni assitinorira galatinose, hattono jawaachishinose. Hiittoonni?

28, 29. (a) Mannu Ruuti suꞌma kayisannohu mayinniiti? (b) Ruuti gede atino Yihowa golo assiꞌra dandaattohu hiittoonniiti?

²⁸ Ruuti Boeezi, “Ani dimanni mannaati? Kageeshshi elle assate mayira mitiiꞌmitto?” yitu; Boeezino, ‘Ballokki Naaoomira assoottare baala macciishshoommo’ yiise. Naaoomi, Beetelihemete meentira Ruuti danchumma hasaabbukki digattino; tenne Boeezino macciishshino. Boeezi, “Assootta coyi baalunkura Kaaliiqi [“Yihowa,” NW] maassiꞌrohe; qoolisi giddo amadahera dayottahu Israeelete Magani Kaaliiqi [“Yihowa,” NW] baꞌraaꞌra oohe” yaasi, Ruuti Yihowa magansiꞌra hanaffinota huwatinota leellishshanno.—Rut. 2:12.

²⁹ Boeezi coyiꞌrinori Ruuti lowo geeshsha jawaachishinoseti egennantinote! Ceichote caacurricho risu itannosekki gede amase qooli giddo riꞌannonte gede, Ruutino Magano Yihowa golo assiꞌrate murcidhino. Ruuti, Boeezi shaqqillunni hasaawisinose daafira galattusi. Hakkiinni hawarra geeshsha xinqidhanni hossu.—Rut. 2:13, 17.

30, 31. Looso, bagamannokki baxillenna galata lainohunni Ruuti lawishshinni maa ronseemmo?

³⁰ Ruuti ammanatenni assitinori, yannankera angate anje amaddinonkerira baalaho dancha lawishshaati. Ruuti ‘Gunnitte ikkoommahura mannu kaaꞌloena’ yite diheddino; hatteentenni assinoonniserira baalaho galattino. Ruuti ballose towaaxxate yite, mannu mishanno looso fokkifattukkinni daffe daafurte loossino. Ise mitturino gawajjisekki danchu manni ledo loosa dandiitanno gara lainohunni amaalloonnise amaale maahoyye yite adhitino. Baalunkunni roore, golo ikkannosehunna agarannosehu Annase, Magano Yihowa ikkinota horo dideꞌino.

³¹ Ninkeno Ruuti lawishsha harunsine, bagamannokki baxille leellinshummoro, hattono umonke heeshshi assineemmore, chaachaarootanna galanteemmore ikkinummoro, ammanatenni wolootaho dancha lawishsha ikkineemmo. Ikkina Yihowa Ruutiranna Naaoomira hasiisannonsare uyinonsahu hiittoonniiti? Aante noo fooliishshora tenne xaꞌmora dawaro afiꞌneemmo.