Mataupu 4
Le Atua—O Ai Ia?
1. (a) O ā atua ua tapuaia e tagata? (e) O le ā le eseesega ua faia e le Tusi Paia i le va o “atua” ma le “Atua”?
UA TOATELE atua ua tapuaia i le lalolagi aoao. E faitau miliona na atu i lotu Shinto, Buddha, Hindu ma isi ituaiga o tagata. O atua e pei o Seu ma Hereme sa tapuaia i aso o aposetolo o Iesu. (Galuega 14:11, 12) O lea la, ua ioe le Tusi Paia “ua i ai atua e toatele,” ae ua fai mai foi ua i ai le “Atua e toatasi o le Tamā ia, e fua mai ia te ia mea uma.” (1 Korinito 8:5, 6) Afai na fesiligia oe, ‘O ai lenei Atua?’ o le ā sau tali?
2. O ā ni manatu eseese ua i ai i tagata e uiga i le Atua?
2 Ua tali mai le toatele, ‘O ia o le Alii.’ Po o le fai mai foi: ‘O ia o se Agaga i le lagi.’ Ua taʻua e se lomifefiloi le Atua: “O Le Silisili Ese.” Pe a fesiligia: ‘O ai le suafa o le Atua?’ ua tali mai isi, ‘O Iesu.’ O isi ua manatu e lē o se peresona o Ia, ae o se mana malosi i soo se mea. O isi ua le mautonu pe e i ai se Atua. Pe e mafai ona mautinoa o loo soifua o ia?
E SOIFUA MONI LE ATUA
3. E faapefea ona tu se fale?
3 Pe a e tagai i se fale matagofie, pe sa e masalomia ea po o ai le tufuga? Pe a fai atu se tasi i a te oe e lei faia e se tasi, ae na teʻi lava ua i ai, e te talitonu ea i ai? E leai! E pei ona fai mai se tusitala o le Tusi Paia: “Auā e taitasi fale ma saunia e se tasi.” Ua iloa e tagata uma lena mea. O lea la, pe tatou te lē ioe i le faaiuga fetaui a le Tusi Paia: “A o le a na te saunia mea uma lava o le Atua lea.”?—Eperu 3:4.
4. Sa faapefea ona i ai se faitau piliona o fetu?
4 Manatunatu i le vateatea ma le faitau piliona o fetu. Ae o loo fegasoloai i le lagi e tusa ai ma tulafono o taofia i latou i se faiā lelei atoatoa o le tasi i le isi. “Po o ai ea ua na faia nei mea?” O se fesili lea na lagā anamua. Ua talafeagai le tali na tuuina mai: O Ia o lē “na te taʻitaʻiina mai a latou ‘au ua faitauina; na te valaau ia te i latou uma i o latou igoa.” (Isaia 40:26) E matuā valea ona mafaufau faapea na faia lava e le faitau piliona o fetu i latou lava, ma e aunoa ma se taʻitaʻiga na faia aʻe ai faiga uigaese o fetu o loo fegasoloai i se maopoopo ofoofogia!—Salamo 14:1.
5. (a) O ā ni avanoa o i ai i ina, i le teʻi lava ua pipii vaega ina ia faia ai se masini tipi povi? (e) O le ā ua faaalia e lenei mea e tusa ai ma lo tatou vateatea?
5 O lenei vateatea maopoopo lelei e lē mafai ona teʻi lava ua tupu. Sa manaomia Se e Faia e i ai le atamai ma se mana sili. (Salamo 19:1, 2) Sa faamatala e se fai pisinisi le pogai na talitonu ai i le Atua e faapea, i totonu o lana fale gaosimea e faalau ai ni aso e lua ina ia aʻoaʻo se teine pe faapefea ona faapipii faatasi se masini tipi povi e 17 ona vaega. Fai mai a ia. “O aʻu e na o sē e faia naifi. Ae ua ou iloa, e mafai ona e luluina nei vaega i se tapu taele mo le 17 piliona tausaga ma e lē taitai ona maua mai ai sau masini tipi povi.” O le vateatea, le lalolagi ma le tele o ituaiga o ola e i ia, ua sili ona faigata na i lo le masini tipi povi. Afai e manaomia e lea masini sē e atamai na te faia, e mautinoa la, o se Atua Malosi Silisili ese sa manaomia ian ia faia mea uma. Pe ua le tatau ea ona viia o ia ona o mea ua ia faia.?—Faaaliga 4:11; Galuega 14:15-17; 17:24-26.
O LE ATUA O SE PERESONA MONI?
6. Ai se ā ua mafai ai ona tatou mautinoa o le Atua o se peresona moni?
6 O le toatele e talitonu i le Atua, ae ua lē manatu i latou o ia o se peresona moni. Pe e faapea ea o ia? Ua iloa, o le mea e i ai le atamai o loo i ai foi le mafaufau. E mafai ona faapea, ‘Ua lē fetuunai loʻu mafaufau.’ Ma, a i ai se mafaufau o lona uiga ua i ia foi se faiai i sona foliga mautinoa. O lea, o le mafaufau sili ua mafua ai le foafoaga uma ua patino lea i se Peresona, o le Atua e Ona le Malosi uma lava. E ui ina e leai sona tino faaletino, ae e tino faaleagaga. Pe e i ai se tino o se peresona agaga? Ioe, ua fai mai le Tusi Paia: “E i ai le tino faaletino, e i ai foi le tino faaleagaga.”—1 Korinito 15:44; Ioane 4:24.
7. (a) O le ā ua faaalia ai e i ai se afioaga o le Atua e afio ai? (e) O le ā ua faaalia ai e i ai sona tino?
7 Ona o le Atua o se peresona, tino agaga, ua ao ona i ai se nofoaga e afio ai. Ua taʻu mai e le Tusi Paia o le lagi “o le mea o loo e afio ai.” (1 Tupu 8:43) Ma ua toe faapea mai i a i tatou: “Auā ua . . . ulu atu Keriso i le . . . lagi lava, ina ia iloa ai nei o ia i luma o le Atua mo i tatou.” (Eperu 9:24) O le a tauia ni isi i le ola i le lagi faatasi ma le Atua, i lea taimi latou te mauaina ai tino faaleagaga. Ona mafai lea ona latou vaai i le Atua, ma o le faapei i latou o ia. (1 Ioane 3:2) O lea, o le Atua o se peresona, ma e i ai foi sona tino.
8, 9. (a) E faapefea i le faataʻitaʻiga i le fale mo malosi faaeletise ona mafai ona faaalia ai e i le Atua se malosi sili e sili atu le alu mamao? (e) O le ā le agaga paia o le Atua, ma o le ā e mafai ona ia faia?
8 Ae atonu e fai mai se tasi: ‘Afai o se peresona moni le Atua afio i se nofoaga faapitoa i le lagi, e faapefea ona ia silafia mea uma o tutupu? Ma e faapefea ona lagonaina lona mana i soo se vaega o le vateatea?’ (2 Nofoaiga a Tupu 16:9) E ui lava o le Atua o se peresona moni, ua lē faatapulaa mai ai lona mana ma lona silisili ese. Ua lē faaitiitia ai foi lo tatou ava mo Ia. (1 Nofoaiga a Tupu 29:11-13) Ina ia tatou malamalama, mafaufau i āuga maotua o se fale mo le malosi faaeletise.
9 O se fale mo le malosi faaeletise ua tu i se nofoaga faapitoa o se aai. Ae o lona eletise ua salalau atu i le nofoaga atoa, ua aumaia ia le malamalama ma le malosi faaeletise. Ua tutusa lelei ma le Atua. O loo afio o ia i le lagi. (Isaia 57:15; Salamo 123:1) E ui i lea, o lona agaga paia, o lona malosi galue lē vaaia, e mafai ona lagolagoina i soo se mea, i le vateatea aoao. Na faia e le Atua le lagi ma le lalolagi ma mea ola uma e ala i lona agaga paia. (Salamo 33:6; Kenese 1:2; Salamo 104:30) Sa lei manaomia ona ia faatasi mai i se tino ina ia faia nei mea. E mafai ona ia auina atu lona agaga ia faia soo se mea ua ia finagalo i ai, e ui ina o loo mamao tele o ia. Maeu se Atua ofoofogia!—Ieremia 10:12; Tanielu 4:35.
O LE ITUAIGA O PERESONA E I AI LE ATUA
10. O le ā se tasi o ala e mafai ona tatou oo ina iloa ai le Atua?
10 Po o le Atua ea o le ituaiga o peresona lea tatou te ati aʻe i ai le alofa, pe a oo ina iloa lelei o ia? Atonu e te fai mai, ‘Masalo ua tatau, ae ona e lē mavaaia le Atua, e faapefea ona tatou iloa o ia?’ (Ioane 1:18) Ua i le Tusi Paia se tasi o ala: “Auā o ana mea e le vaaia talu ona faia o le lalolagi, e vaaia lava ia i le mafaufau i mea na faia, o lona mana lava lea e faavavau ma lona Atua.” (Roma 1:20) O lea, ua mafai e mea na faia e le Atua, ona fesoasoani i a i tatou ia malamalama i le Atua, pe a suesue ma mafaufau moni i ai.
11. O le ā ua mafai ona tatou aʻoaʻoina e uiga i le Atua mai i mea ua ia faia?
11 E pei ona tatou iloa, o se tepa i le lagi e tumu i fetu, e mautinoa lona taʻuina mai o le mamalu ma le mana silisili ese o le Atua! (Salamo 8:3, 4; Isaia 40:26) Ma sei manatu i le lalolagi. Ua tuu e le Atua i le lagi ina ia maua mai ai lona vevela ma le malamalama ua fetaui lelei mai i le la. Ma manatu i le gasologa o le suavai. E to mai le timu e faasusu ai le eleele, ona tafe lea i vaitafe, ma agai atu i le sami. Ona mimiti lea e le la le suavai mai le sami o se ausa, ma e toe paʻū mai o se timu ia toe faasusu le eleele. (Failauga 1:7) Ua ofoofogia faagasologa ua faagaoioia e le Atua ia saunia ai mea e ʻai, lafitaga ma mea uma e manaomia e le Atua o se peresona atamai silisili ma le agalelei ma e manatu mai o ia i ana foafoaga.—Faataoto 3:19, 20; Salamo 104:13-15, 24, 25.
12. O le ā ua aʻoaʻoina mai e lou lava tino e uiga i le Atua?
12 Manatua i lou tino. E mautinoa na faia mo faia mo isi mea e tele na i lo le tau ina ola. Ua maofa lona fuafuaina ina ia fiafia moni i le olaga. (Salamo 139:14) E vaaia e o tatou mata le uliuli ma le paepae e faapena foi ma lanu, ma ua faatumulia ai le lalolagi mo le fiafiaga. E mafai foi ona tatou sogisogi ma tofo. O lea, o le tausami ua lē na o se mea e manaomia; e mafai ona avea o se oliolisaga. O na lagona o ni mea alofa mai i se Atua alofa, agalelei ma le manatunatu.—Kenese 2:9; 1 Ioane 4:8.
13. O le ā ua e aʻoaʻoina e uiga i le Atua mai i lana ala ua ia feutagai ai ma tagata?
13 Ua faaalia foi le ituaiga o Atua e i ai o ia i ana feutagaiina ma le nuu o Isaraelu, o lē na ia faasao mai i le nofo pologa i Aikupito: “A o ia, ua alofa mutimuti vale, . . . auā na ia manatua, ua na o tagata lava i latou.” E ui i lea, sa masani ona lē usiusitai tagata Isaraelu, ma sa faanoanoa ai le Atua. E pei ona fai mai le Tusi Paia na: “Latou faaonoono ia te ia . . . ma latou faaonoono i le Paia o Isaraelu.” (Salamo 78:38-41; 103:8, 13, 14) Ae pe a usiusitai ana auauna i lana tulafono, e olioli le Atua. (Faataoto 27:11) Ua faamatala foi e le Atua lona finagalo pe a faapuapuagatia ana auauna e ala mai i fili: “Auā o lē pai atu ia te outou, ua pāia e ia le tamatamai mata o [loʻu mata].” (Sakaria 2:8) Pe ua lē uunaia ai oe e alofa i se Atua ua tele lona alofa mo tagata faatauvaa?—Isaia 40:22; Ioane 3:16.
PO O LE ATUA EA O IESU PO O SE TASITOLU?
14. O le ā le aʻoaʻoga e uiga i le Tasitolu?
14 O ai lea Atua ofoofogia? Ua fai mai isi o lona suafa o Iesu. O isi, o se Tasitolu, e ui ina e le o maua lea upu “Tasitolu,” i le Tusi Paia. Ua fai mai le aʻoaʻoga o le Tasitolu, e tolu peresona i se Atua e tasi, pe “tasi le Atua, le Tamā le Alo ma le Agaga Paia.” O le tele o faalapotopotoga lotu ua aʻoaʻoina lenei mea, e oo foi ina faapea mai i lumāmea “O se misiterio,” po o “se mea lilo.” Pe e saʻo na manatu e uiga i le Atua?
15. Ua faapefea ona faaalia e le Tusi Paia o le Atua ma Iesu o ni peresona eseese se lua o ē e lē tutusa?
15 Pe na fetalai ea Isu o ia o le Atua? E leai. Ae ua fai mai le Tusi Paia o ia o le “Alo o le Atua.” Ma ua fetalai o ia: “E sili loʻu Tamā ia te au” (Ioane 10:34-36; 14:28) Sa taʻua foi e Iesu e i ai mea e lē iloa e ia po o agelu ae ua na o le Atua. (Mareko 13:32) Sa tatalo Iesu i le Atua: “Aua le faia loʻu loto, a o lou finagalo.” (Luka 22:42) Ana o Iesu o le Atua e ona le malosi uma lava, o le a lē tatalo ifo la o ia i a te ia lava, a ea? Ua fai mai le Tusi Paia ina ua mavae le maliu o Iesu: “O Iesu lava lena ua toe faatuina e le Atua.” (Galuega 2:32) O lea la, o le Atua e Ona le Malosi uma lava ma Iesu ua manino o ni peresona eseese se lua. Sa lē tutusa lava Iesu ma lona Tamā ina ua mavae lona maliu, toe faatuina ma afio aʻe i le lagi.—1 Korinito 11:3; 15:28.
16. E ui lava sa faasino i a Iesu o le “Atua,” o le ā ua faaalia ai e le o ia o le Atua e Ona le Malosi uma lava?
16 Ae atonu e fai mai se tasi, ‘Pe e lē o taʻua ea Iesu i le Tusi Paia o se atua?’ E moni. Ae ua taʻua foi Satani o se atua. (2 Korinito 4:4) Ua fai mai isi faaliliuga o le Tusi Paia i le Ioane 1:1, i le mea o taʻua ai Iesu “o le Upu”: “Sa i le amataga le Upu.” Ae fai mai le Ioane 1 fuaiupu e 2 o le Upu “sa ma le Atua i le amataga.” Ma sa vaai tagata i a Iesu, ae fai mai le Ioane 1 fuaiupu e 18 “E lei vaaia lava le Atua e se tasi.” O isi faaliliuga o le fuaiupu e 1 ua aumaia ai le manatu saʻo o le uluai gagana pe a faitauina: “Sa i le Atua le Upu, ma sa uiga atua le Upu,” po “o se atua. (An American Translation) E manino la, sa lei avea Iesu o le Atua e Ona le Malosi uma lava. Sa fetalai faapea Iesu o lona Tamā o “loʻu Atua” ma ua na o le “Atua moni e toatasi.—Ioane 17:20; 17:3.
17. E faapefea ona faamaonia i le liligiina ifo o le agaga paia i luga o soo o Iesu, ua lē avea ai le agaga paia o se peresona?
17 Ae o le “Agaga Paia,” ua taʻua o le Peresona lona tolu o le Tasitolu, ua tatou iloa ua lē o se peresona ae o le malosi galue o le Atua. Sa fai mai Ioane le Papatiso o le a papatiso atu Iesu i le agaga paia, e pei foi ona sa papatiso atu Ioane i le vai. O lea, e pei lava ina lē o se peresona le vai, ua faapea foi ona lē o se peresona le agaga paia. (Mataio 3:11) Sa faataunuu lea valoaga a Ioane ina ua mavae le maliu ma le toe tu mai o Iesu. Sa liligi ifo le agaga paia i ona soo sa faapotopoto i Ierusalema. Ua fai mai le Tusi Paia: “Ua faatutumuina” i latou i se peresona? E leai, sa faatutumuina i le mana galue o le Atua. O lea ua lē o se aʻoaʻoga a le Tusi Paia le Tasitolu. A o lei taitai ona femaliuai Iesu i le lalolagi, sa tapuaia atua i ni vaega se tolu, po o ni tasitolu, i Aikupito ma Papelonia anamua.
SUAFA O LE ATUA
18. (a) Po le “Atua” ea o le suafa totino lea o le Atua e Ona le Malosi uma lava? (e) O ai lona suafa totino?
18 E tofu uma tagata ma igoa. Ua i ai foi la se suafa totino o le Atua e faaesea ai o ia. Atonu e fesili mai isi, ‘Pe lē o le “Atua” ea lona suafa?’ E leai, auā o le “Atua” ua na o se tofi e pei o le “Peresitene,” “Tupu, ma le “Faamasino.” Ua tatou iloa le suafa o le Atua mai i le Tusi Paia, ma ua i ai e tusa ma le 7,000 o taimi. Ua fai mai le Salamo 83:18: “Ina ia iloa e i latou, o oe, e ou le suafa o IEOVA, na o oe lava i le Silisili ese i le lalolagi uma.” Ua mauaina foi le suafa o le Atua i le tele o Tusi Paia i le Faaaliga 19:1-6 o se vaega o le alagaupu “Aleluia” po o le “Haleluia.” O lona uiga “ia vivii atu i a Ioa,” o le faapuupuuga o Ieova.
19. (a) Ai se ā ua faateʻia ai isi tagata i le vaai i le suafa o le Atua i totonu o a latou Tusi Paia? (e) O fea i le King James Version o loo maua ai le suafa?
19 Ua faateʻia isi ina ua vaaia le suafa o le Atua ia a latou Tusi Paia. Ua masani lea auā e seasea ona faaaoga i a latou Tusi Paia le suafa o le Atua. Mo se faataʻitaʻiga, ua faaaoga e le King James Version le suafa o “Ieova” i na o le Esoto 6:3, Salamo 83:18 ma le Isaia 12:2 ma le 26:4. Ae pe a faaliliu e le Tusi Paia le suafa o le Atua i le tofi o le “Alii” po o le “Atua,” e tusia pea nei upu i mataitusi tetele, e pei o le “ALII” ma le “ATUA,” e faaesea ai mai i upu taatele “Alii” po o le “Atua.” Matau lea mea i le Salamo 110:1, AV.
20. (a) Ai se ā ua seasea lava ona faaaogaina le suafa o le Atua? (e) Pe ua tatau ea?
20 Atonu e te fesili mai, ‘Ai se ā ua lē faaaoga ai le suafa o le Atua i vaimea uma e tatau ona i ai e tusa ai ma uluai tusitusiga o le Tusi Paia? Ai se ā ua masani ona faaaoga ai le upu ALII ma le ATUA e sui ai lona tulaga?’ Ua faamatala puupuu mai e le American Standard Version le mafuaaga ua ia faaaoga ai le suafa o le Atua o Ieova, ma pe ai se ā ua loa e lē o toe faaaoga lea suafa: “Ina ua uma se talanoaga ma le faaeteete a ē na faafouina lenei faaliliuga, sa ioe i latou ma le autasi, ua lē toe pulea e uputuu faa-Iutaia le faaliliuga faa-Peretania po o se isi faaliliuga, faapea ua sa naua le Suafa Paia mo le taʻuina . . . O lenei suafa totino, ma le tamaoaiga o fesootaiga paia, ua toe faafoisia nei i le nofoaga o tusitusiga paia i le mea ua le o masalomia ai.” Ioe, o ē na faaliliuina lea Tusi Paia i le gagana Peretania sa manatu o mafuaaga na lē faaaogaina ai le suafa o le Atua sa lē lelei. O lea na latou toe faafoisia ai lea i totonu o le Tusi Paia i lona tulaga tatau.
21. O le ā ua fai mai ai le Catholic Douay Version e uiga i le suafa o Ieova?
21 E ui i lea, o loo finau mai pea isi e le tatau ona faaaoga le upu “Ieova’ ona e lē o le suafa moni lea o le Atua. Mo se faaaʻoaʻoga, fai mai le Catholic Douay Version i se faamatalaga faaopoopo i lea e lē o faaaogaina ai le suafa o le Atua i lona mau autu, i le Esoto 6:3: “Ua fafau e isi ona onapo nei le suafa o Ieova . . . o le faaleoga moni o lea suafa i tusitusiga Eperu, ua loa e lē o toe faaaogaina, ua matuā lē iloa.”
22. (a) Po o faapefea ona faatulaga mai le suafa o le Atua i le gagana Eperu? (e) Ai se ā ua i ai se faafitauli i le iloaina pe sa faapefea ona uluai faaleoina le suafa o le Atua?
22 Ioe, e pei ona faapea mai le Tusi Paia Katoliko, ua maua le suafa o le Atua i tusitusiga Eperu, o le gagana lea na tusia ai le uluai tusi e 39 o le Tusi Paia. Ua tusia i ina le suafa i mataitusi Eperu e fa, YHWH. I onapo ua mavae sa tusia le gagana Eperu e aunoa ma vaueli, o mataitusi e pei o le a, e, i, o, ma le u, o ia mea e fesoasoani i a i tatou mo le faaleoga saʻo o upu. O lea la, o le faafitauli i aso nei, ua leai se auala e mafai ona tatou iloa ai po o ā vaueli na faaaogaina e tagata Eperu faatasi ai ma konesane YHWH.
23. E faapefea ona fesoasoani mai le sipelaina “bldg” mo le “building” (“fale”) i a tatou ina ia malamalama i le faafitauli o le faaleoina o le suafa o le Atua?
23 Ina ia tatou malamalama i lea faafitauli, sei mafaufau i le upu “building” (“fale”). Sei faapea na amata ona tusia faapea “bldg” i le amataga, ma i se vaitaimi ua lē o toe faaleoina ai lava lea upu. E faapefea la e se tagata o loo soifua i le 1,000 o tausaga mai i lenei taimi ona faaleo le “bldg” pe a ia vaai i tusitusiga? Talu ai e lei faalogo o ia ua faaleo ma ua le iloa po o ā vaueli na i le upu, o le a lē iloaina la e ia ma le mautinoa. Ua faapena foi la le suafa o le Atua. Ua lē o mautinoa lona faaleoga, e ui ina manatu isi tagata suesue o le Tusi Paia ua saʻo le “Yahweh” (“Iāue”). E ui i lea, ua taatele ona faaaoga le upu “Jehovah” (“Ieova”) i le tele o senituri ma ua silisili foi lona faasalalauina.
24. (a) Ina ia taotai9s i se manatu, ai se ā ua tonu ai le faaaogaina o le suafa o le Atua? (e) I le tagai i le Galuega 15:14, ai se ā e tāua ai le faaaogaina o le suafa o le Atua?
24 Ae pe e tatau ona tatou faaaoga le suafa o le Atua, e tusa pe ua lē fetaui ma le uluai faaleoga? Ia, o loo tatou faaaoga igoa o isi i le Tusi Paia, e ui ina e lē o tusa ai ma le tulaga na faaleoina ai i le gagana Eperu anamua. Mo se faaaʻoaʻoga, ua faaleoina le suafa o Iesu “Yesh’ua” (“Iesua”) “Jehovah,” (“Ieova”) po o se tasi ala ua taatele i lau lava gagana. O le mea ua sese o le lē taulau ona faaaoga lea suafa. Ai se ā? Auā o e faia faapea e le mafai ona avea i latou ma tagata o le “nuu mo lona suafa.” (Galuega 15:14) E le gata ina ia tatou iloa lea suafa ae e ao ona faamamaluina ma viia i luma o isi, e pei ona sa faia e Iesu a o i le lalolagi.—Mataio 6:9; Ioane 17:6, 26.
O SE ATUA O FUAFUAGA
25. (a) O ā ni mea e uiga i le Atua atonu e faigata mo i tatou ia malamalama i ai? (e) O le ā ua mafai ai ona tatou mautinoa o le a faataunuuina le fuafuaga a le Atua mo le lalolagi?
25 E leai se amataga o Ieova ma sona gataaga, e uia lava ina e faigata ona tatou malamalama i ai. O ia o le “Tupu o le vavau.” (Salamo 90:2; 1 Timoteo 1:17) A o lei amata lana foafoaga, sa na o Ieova i le vateatea aoao. E lē faapea ua faanoanoa o ai le tuua toatasi, auā ua atoatoa o ia ma e lē mativa foi o ia i se mea. O le alofa na mafua ai lana foafoaga, ia avatu le ola i isi e olioli ai. O le foafoaga muamua a le Atua sa o ni peresona agaga e pei o ia. Sa i ai sana faalapotopotoga sili o atalii faalelagi a o lei saunia le lalolagi mo le tagata. Sa finagalo Ieova ia latou mauaina le fiafiaga sili i le ola ma le auaunaga sa ia tuuina atu i a i latou e fai.—Iopu 38:4, 7.
26. Ai se ā ua mafai ai ona tatou mautinoa o le a faataunuuina le fuafuaga a le Atua mo le lalolagi?
26 Ina ua saunia le lalolagi, sa tuu e Ieova le ulugalii o Atamu ma Eva, i se vaega o le lalolagi ua maea ona faia ma parataiso. O lana fuafuaga ia fai se la fanau o ē o le a usiusitai ma tapuai atu i a te ia, ma latou faalautele lea parataiso i le lalolagi atoa. (Kenese 1:27) E pei lava ona tatou iloa, sa gapegapea lea uluai fuafuaga. Sa filifili Atamu ma Eva ia lē usiusitai i le Atua, ma e lei taunuu lava lana fuafuaga. Ae o le a taunuu, auā o le a avea o se toilalo mo Ieova pe a lē taulau. Ma na te lē faatagaina lea mea! Ua ia folafola mai! “E tu laʻu pule, ou te faia foi mea uma ou te loto i ai.”—Isaia 46:10, 11.
27. (a) Ai se ā ua tatou nofo aitalafu ai i le Atua? (e) O lea la, o le ā le fesili e ao ona tatou mafaufau loloto i ai?
27 Pe e te iloa lou tofi i fuafuaga a le Atua? Ua lē o le faia o mea e te manao oe ia i ai e aunoa ma le mafaufauina po o le ā le finagalo o le Atua. O le mea lea sa faia e Satani, Atamu ma Eva. Sa latou iloa le finagalo o le Atua ae latou te lei faia. Ma na nofo aitalafu ai i latou i le Atua. Pe e faapena foi i tatou? Ioe, auā o le Atua o le Puna o lo tatou ola. E faalagolago lo tatou ola ia te ia. (Salamo 36:9; Mataio 5:45) O le ā la le tele o ola ai o tatou olaga ia talafeagai ma fuafuaga a le Atua mo tatou? E tatau ona tatou manatu mamafa i lenei mea, auā ua faalagolago i ai lo tatou avanoa mo le ola e faavavau.
FAAPEFEA ONA TAPUAI I A IEOVA
28. O ā ni fesoasoani ua faaaogaina e nisi tagata e tapuai atu ai i le Atua?
28 E tāua le faapefea ona tatou tapuai i a Ieova. E tatau ona tatou tapuai i le ala ua ia tulei i ai, e ui lava atonu e ese mai i le ala na aʻoaʻoina ai i tatou. Mo se faataʻitaʻiga, ua fai ma tu a nisi tagata le faaaoga o faatusa i tapuaiga. Atonu e faapea mai e lē tapuai i latou i le faatusa, ae o le vaai ma paʻi atu i ai ua fesoasoani ia tapuai atu ai i le Atua. Ae pe e finagalo le Atua ia tatou tapuai atu i a te ia e faaaogaina ai faatusa e fai ma fesoasoani?
29. Ua faapefea ona faaalia e le Tusi Paia ua sese le faaaogaina o faatusa mo le tapuaiga?
29 E leai, e lē finagalo i ai o ia. Ma o le mafuaaga lea e tasi na fai atu ai Mose i tagata Isaraelu sa lei faaali tino atu lava le Atua i a i latou. (Teuteronome 4:15-19) O le mea moni ua faapea mai se tasi o Tulafono e Sefulu: “Aua e te fai mo oe se tupua ua ta, po o se faatusa o soo se mea . . . aua e te ifo i ai, aua foi e te auauna i ai.” (Esoto 20:4, 5, Catholic Jerusalem Bible)_ Ua na o Ieova lava e ao ona tapuai i ai. Ua faaali soo mai i le Tusi Paia le lē tatau ona faia pe ifo atu i se faatusa, po o le tapuai atu i soo se tasi po o se isi mea ua tau lava na o Ieova.—Isaia 44:14-20; 46:6, 7; Salamo 115:4-8.
30. (a) O le ā sa tulei i ai Iesu ma ona aposetolo e faaalia ai e sese le faaaogaina o faatusa? (e) E tusa ai ma le Teuteronome 7:25, o le ā e tatau ona faia i faatusa?
30 Sa lei faaaoga e Iesu faatusa i tapuaiga. Fai mai a ia, “O le Atua o le agaga lava ia; o e tapuai ia te ia, e tatau ona tapuai atu ai i le Agaga ma le faamaoni.” (Ioane 4:24) Ia tusa ma lea fautuaga, sa lei faaaoga e uluai soo o Iesu ni faatusa. Sa tusia faapea e Paulo: “Auā o le faatuatua ua matou savavali ai, a e le o le tino mai o mea.” (2 Korinito 5:7) Ma sa latou lapatai mai lana aposetolo o Ioane: “Ia leoleo outou ia te outou ia taumamao i tupua.” (1 Ioane 5:21) Ai se ā e te lē tagai ai i lou fale ma fesili ifo po o e mulimuli i lenei fautuaga?—Teuteronome 7:25.
31. (a) E tusa lava pe tatou te lē malamalama i le mafuaaga mo nisi o tulafono a le Atua, o le ā e uunaia i tatou e gauai i ai? (e) O le ā e tatau ona tatou taumafai e fai, ma o le ā le valaau e tatau ona tatou taliaina?
31 O le tapuai i a Ieova, o Le na Faia mea, i le ala ua ia faasino mai, ua mautinoa e aumaia ai le fiafiaga moni. (Ieremia 14:22) Ua faaalia e le Tusi Paia o ana tulafono e mo lo tatou lelei, ma le manuia e faavavau. Atonu e i ai taimi tatou te lē talisapaia ai pe ai se ā ua tāua ai nisi o tulafono a le Atua, ona ua le lava le iloa ma le poto masani, ma e aoga faapefea mo i tatou. Peitai, ona o lo tatou talitonuga mausali ua tele mea ua silafia e le Atua na i lo tatou, ua tatau la ona uunaia i tatou e gauai i a te ia. (Salamo 19:7-11) Seia tatou taumafai nei e aʻoaʻoina mea uma e uiga i a Ieova, ma talia le valaau: “O mai ia, ia tatou ifo, ma ia tatou punonou; ia tootuli i luma o Ieova o le na faia i tatou. Auā o lo tatou Atua lava ia; o i tatou foi o le nuu ua fagaina e ia, ma le lafu mamoe o i lona aao.”—Salamo 95:6, 7.
[Pusa i le itulau 42]
O vaega e fa o maua ai le suafa o le Atua i le King James Version ua vaaia i inei.
3 And i appeared unto Abraham, unto Isaac, and unto Jacob, by the name of God Almighty, but by my name JEHOVAH was I not Known to them.
18 That men may know that thou, whose name alone is JEHOVAH, art the most high over all the earth.
2 Behold, God is my salvation; I will trust and not be afraid: for the LORD JEHOVAH is my strength and my song; he also is become my salvation.
4 Trust ye in the Lord for ever: for in the Lord JEHOVAH is everlasting strength:
[Ata i le itulau 34, 35]
Afai e i ai se tufuga na faia se fale, . . . mautinoa lava la o le vateatea e sili ona lavelave e tatau foi ona i ai sona Tufuga
[Ata i le itulau 39]
Ona sa tatalo Iesu i le Atua, ia faia le finagalo o le Atua, a e lē o lona, o le toalua e le mafai ona avea ma peresona e tasi.
[Ata i le itulau 40, 41]
Pe e mafai faapefea ona avea le agaga paia o se peresona, pe afai sa faatumulia ai le au soo e 120 i le taimi lava e tasi?
[Ata i le itulau 45]
Pe ua alaga tatau ea ona faaaoga faatusa i tapuaiga?