Lomiga Faale-Tusi Paia I LE INITANETI
Lomiga Faale-Tusi Paia
I LE INITANETI
Faa-Samoa
ā
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • ʻ
  • TUSI PAIA
  • LOMIGA
  • SAUNIGA
  • w97 5/1 itu. 24-29
  • O le Atua o Lo‘u Malu ma Lo‘u Malosi

Leai se vitiō o maua i lenei vaega.

Faamalie atu na iai se faalētonu i le kopiina o le vitiō.

  • O le Atua o Lo‘u Malu ma Lo‘u Malosi
  • Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—1997
  • Tamaʻi Ulutala
  • Mataupu e Taitutusa
  • Faamalosia mo le Lumanai
  • Le Tali Mai a le Fili—Falepuipui
  • I Lichtenburg
  • I Ravensbrück
  • Tausaga Faigata Ina ua Mavae le Taua
  • Toe Faasaina ma Lokaina
  • Le Malosi ma le Fesoasoani Mai ia Ieova
  • Tumau Pea Ona Avea Ieova ma Oʻu Malu ma Loʻu Malosi
  • O le Fesoasoani a Ieova, na Matou Sao ai i Pulega Tautalatasi
    Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—2007
  • Sa Ou Faatalitali Pea ma le Onosai ia Ieova Mai Lava i Lo‘u Talavou
    Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—1997
  • Faalagolago i le Tausiga Alofa a Ieova
    Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—2004
  • Le Tausisia o La‘u Folafolaga e Auauna i le Atua
    Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—1999
Faitau Atili
Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—1997
w97 5/1 itu. 24-29

O le Atua o Loʻu Malu ma Loʻu Malosi

E PEI ONA FAAMATALAINA E CHARLOTTE MÜLLER

“E faamālō atu i lou iva tausaga i taimi o le pulega a Hitila,” o le tala lea a le faamasino Komunisi. “Sa e matuā tetee lava i le taua, ae o lea foi ua e teena a matou taumafaiga mo le filemu!”

NA IA faasino atu i le uluai taimi na faafalepuipuiina ai aʻu e Nasi ma faiga mo le lelei o tagata lautele a le Democratic Republic i Siamani. I le taimi muamua sa ou lē magagana ae na ou toe tali atu faapea: “E lē tauivi se Kerisiano mo le filemu moni i le auala lea e pei ona faia e isi tagata. Ou te taumafai lava e mulimuli i le faatonuga a le Tusi Paia ina ia alofa atu i le Atua ma loʻu tuaoi. Ua fesoasoani mai le Afioga a le Atua ia te au ina ia faatumauina le filemu i upu ma amio.”

I lena lava aso, Setema 4, 1951, na faasalaina ai aʻu e Komunisi i le falepuipui mo le valu tausaga—e tasi le tausaga e itiiti ai nai lo lea na faia e le pule faa-Nasi.

Ina ua sauāina i matou o Molimau a Ieova e le faiga malo a le National Socialist ma le faa-Komunisi, na ou maua se faamafanafanaga mai le Salamo 46:1: “O le Atua, o lo tatou malu ia ma lo tatou malosi; e fai o ia ma fesoasoani silisili i puapuaga.” Ua na o Ieova lava na te aumaia le malosi e tumau ai ma le onosai, ma o le tele na ou aveina ai i fale lana Afioga, o le tele foi lena o le malosi na ou mauaina.

Faamalosia mo le Lumanai

Na ou fanau i le 1912 i Gotha-Siebleben i Thuringia, i Siamani. E ui lava na avea oʻu mātua ma tagata lotu Porotesano, ae sa sailia pea e loʻu tamā le upu moni o le Tusi Paia ma se faiga malo amiotonu. Ina ua matamata oʻu matuā i le ata “Photo-Drama of Creation,” sa matuā fiafia lava i ai i laua.a Na maua e Tamā le mea lea sa ia sailia—le Malo o le Atua.

O Tamā ma Tinā, faatasi ai ma i matou le fanau e toaono, na matou faamavae mai le lotu ia Mati 2, 1923. Sa matou nonofo i Chemnitz i Saxony, ma o iina na matou auaufaatasi ai ma Tagata Aʻoga o le Tusi Paia. (O oʻu tuagane e toatolu ma oʻu uso sa avea uma ma Molimau a Ieova.)

I sauniga a Tagata Aʻoga o le Tusi Paia, na taaʻina ai aʻu e mau o le Tusi Paia ma ona upu moni tautele, ma o nei mea na faatumulia ai si oʻu loto i le fiafia. Ae maise lava i aʻoaʻoga na tuuina mai ia i matou Kerisiano talavou, e silia ma le 50, sa tuuina mai i le Aso Sa, ma sa ma mauaina ma loʻu uso o Käthe ia aʻoaʻoga mo sina taimi. O la matou vaega, e aofia ai le talavou o Konrad Franke, o lē sa ia fuafuaina ni tafaoga ma faia a matou aʻogā pese. Mulimuli ane, na amata mai i le 1955 e oo i le 1969, na auauna ai le uso o Franke o se ovasia o le lālā o le Olo Matamata i Siamani.

I le faagasologa o vaitausaga o le 1920, o taimi na o fesouaina, e oo lava i totonu o tagata o le Atua. O nisi, sa latou lē toe taliaina Le Olomatamata e avea ma ‘meaʻai o le taimi tatau,’ o nisi sa faasagatau i le galuega talaʻi mai lea fale i lea fale. (Mataio 24:45) Na taʻitaʻiina atu lenei mea i le faaaposetasi. Ae o le “mea ʻai” lenei na ia tuuina mai ia i matou le malosi lea na matou matuā manaomia lava i lena taimi. O se faataitaiga, sa iai ni mataupu i Le Olomatamata e faapea “E Faamanuiaina Ē e Matataʻu” (1919) ma “O Ai o le a Āva Atu ia Ieova?” (1926) Sa ou manao loa e āva atu ia Ieova e ala i le faia o se gaoioiga lototele, o lea na ou tufaina atu ai le tele o tusi ma tamaitusi a Uso Rutherford.

Ia Mati 1933, na ou papatiso ai o se Molimau a Ieova. I lena lava tausaga sa faasaina ai la matou galuega faaevagelia i Siamani. I le papatisoga, na faitauina mai ai se fautuaga mo le lumanai mai le Faaaliga 2:10 lea na faapea mai: “Aua lava e te fefe i mea o le a e tiga ai. Faauta, o le a tuuina atu ni o outou e le tiapolo i le fale puipui, ina ia tofotofoina ai outou; e po agafulu foi e puapuagatia ai outou. Ia e faamaoni seia oo i le oti, ona ou avatu ai lea ia te oe o le pale o le ola.” Sa ou manatunatu loloto i lenei fuaiupu, ma le mautinoa loʻu faatalitalia o tofotofoga faigata. Sa faamaonia le moni o lenei tulaga.

Talu ai sa tumau pea lo matou solitu i faiga faapolotiki, sa masalomia ai nisi o i matou e o matou tuaoi. Ina ua maeʻa le palota a le vaega faapolotiki, ona ō mai ai lea o se vaega o fitafita a Nasi ma alalaga i luma o lo matou fale, “O loo nonofo iinei le au faalata!” O le mataupu e faapea “Aua le Matataʻu ia i Latou,” lea na lomia i le gagana Siamani i le lomiga o le Watchtower o Tesema 1933, sa avea ma faalaeiauga faapitoa ia te au. Sa ou manao ia ou tumau i le faamaoni o se Molimau a Ieova e tusa lava po o ā tulaga ogaoga e oo i ai.

Le Tali Mai a le Fili—Falepuipui

Sa mafai ona saunia faalilolilo Le Olomatamata i Chemnitz seia oo lava i le tau e afu ai mea i le 1935. Mulimuli ane, na manaomia ona avatu le masini e kopi ai lomiga i Beierfeld i Ore Mountains, lea sa faaaogā e faia ai lomiga seia oo ia Aokuso i le 1936. Na ma tufaina atu ma Käthe kopi i le auuso e iai tuatusi ia na tuuina mai e Tamā ia i maʻua. Sa lelei lava le gasologa o mea mo sina taimi. Ae na iai le taimi na mataituina ai aʻu e le Leoleonanā (Gestapo), ma ia Aokuso 1936 na latou aumaia ai aʻu mai loʻu aiga ma lokaina iina e faatali ai loʻu faamasinoga.

Ia Fepuari 1937, o uso e toʻa 25 ma tuafāfine e toʻa 2—e aofia ai ma aʻu—na tulai i luma o le faamasinoga faapitoa i Saxony. Sa tuuaʻia faapea o le faalapotopotoga a Molimau a Ieova e faasagatau i le malo. O uso ia sa lomia Le Olomatamata sa faasalaina e faafalepuipui i le lima tausaga. E lua tausaga sa faasalaina ai aʻu.

Nai lo le faasaolotoina ina ua uma loʻu faasalaga, sa aveina aʻu e le Leoleonanā. Sa manatu ou te sainia se faailoga e faapea o le a lē toe avea aʻu ma Molimau maelega a Ieova. Sa ou matuā teena lava, o lea sa ita tele ai le alii ofisa, sa tulai vave i luga, ma faia loa se tusi saisai ia loka ai aʻu. O le tusi saisai ua faaalia i le ata. E aunoa ma le faatagaina o aʻu e vaai i oʻu mātua, sa vave lava ona aveina atu aʻu i se tamai nofoaga o faasalaga mo fafine i Lichtenburg i luga aʻe o le vaitafe o Elbe. E lei umi lava ae ma fetaui ma Käthe. Sa iai o ia i le nofoaga o faasalaga i Moringen talu mai Tesema o le 1936, ae ina ua tapunia lena nofoaga o faasalaga, ona ō mai ai lea o ia faatasi ma isi tuafāfine i Lichtenburg. Na nofo vaavaaia foi loʻu tamā, ma ou te lei toe vaai lava ia te ia seia oo i le 1945.

I Lichtenburg

E lei faatagaina aʻu e auai faatasi ma isi Molimau tamaitai, ona sa faasala i latou mo nisi mafuaaga. I se tasi o fale tele na ou matauina ai ni vaega se lua o pagota—o fafine e masani ona nonofo i laulau, ma Molimau o ē na nonofo i le aso atoa i nofoa uumi e leai ni faalagolago ma e leai ni meaʻai na avatua i ai.b

Sa vave ona ou talia so o se tofiga e tuu mai, ma le faamoemoe e feiloai ai ma Käthe. Ma o le mea tonu lava lena na tupu. Sa ō atu e galulue faatasi ma isi pagota e toalua seia oo ina ma feiloai. O le olioli tele, na ou matuā fusi ai ia te ia. Ae sa lipotia i maʻua i le taimi lava lena e se leoleo tamaitai. Sa suesueina i maʻua ma na amata mai i lena taimi ona faia taumafaiga e matuā tuu eseese ai i maʻua. Sa matuā faigata lava lena tulaga.

E lua nisi mea na tutupu i Lichtenburg e tamau pea i loʻu mafaufau. O se tasi mea na tupu, e faapotopoto uma ai pagota i le lotoā ina ia faalogo i le leitio i se tasi o lauga faapolotiki a Hitila. O i matou o Molimau a Ieova sa matou tetee, talu ai sa aafia ai sauniga faalotonuu. O lea na ki faamasau mai ai e leoleo le faagaau fuimū ia i matou, ma faapasī mai ma le malosi le vai mai se paipa tele, ma tutuli mai ai ma le lē alofa i matou mai le fogafale fa agaʻi i lalo i le lotoā. O iina na matou tutū ai ua matuā susū pala lava.

O se tasi mea na tupu, o aʻu faatasi ai ma Gertrud Oehme ma Gertel Bürlen sa faatonuina, ina ia teuteu le ofisaulu o le taʻitaʻiʻau i molī, auā ua latalata i le aso fanau o Hitila. Sa matou teena, ona ua matou iloaina o mailei ia o loo taumafai Satani e tataʻi atu ai i matou i le solia o lo matou faamaoni e ala i le faagutugutulua i ia mea laiti. O le faasalaga, o i matou tuafāfine talavou sa faaaluina le isi taʻi 3 vaiaso e nofo taitoatasi ai i se tamai sela pogisa. Ae sa mafuta mai Ieova ia i matou, ma e ui lava i sea nofoaga matautia ae na faamaonia le avea o ia ma malu.

I Ravensbrück

Ia Me 1939, na aumaia ai pagota mai Lichtenburg i le nofoaga o faasalaga i Ravensbrück. O iina na tofia ai aʻu e galue i le faletamea faatasi ai ma nisi tuafāfine Molimau. Ina ua faatoʻā amata lava le taua, sa tatau ai ona matou aoina mai fuʻa o iai le faailoga faa-Nasi, ae sa matou teena foi le faia o lea tulaga. O le iuga, e toalua i maʻua, o aʻu ma Mielchen Ernst, sa tuuina atu i le potu o faasalaga. O se tasi lena o ituaiga o faasalaga e sili ona mamafa ma o lona uiga e ma te faia galuega mamafa i aso uma, e oo lava i le Aso Sa, e tusa lava po o le ā le tulaga e iai le tau. E masani lava ona taʻi tolu masina le umi o faasalaga iina, ae sa ma iai iina mo le tausaga atoa. Ana faapea sa lē fesoasoani mai Ieova, e lē tāitai lava ona ou sao mai.

I le 1942, sa tau feololo ai tulaga o mea mo i matou pagota, ma sa tofia aʻu e galue o se teine teufale mo se aiga SS (fitafita leoleonanā faapitoa a Hitila) e lē mamao mai le nofoaga o faasalaga. Sa tuu mai e le aiga sina saolotoga mo aʻu. O se faataitaiga, i se tasi taimi ina ua ou alu e faasāvalivali tamaiti, na matou fetaui ai ma Josef Rehwald ma Gottfried Mehlhorn, o pagota ia e toalua e iai le faailoga o le tafatolu viole, o i laʻua ia sa mafai ona matou fetufai i nisi o upu faalaeiau.c

Tausaga Faigata Ina ua Mavae le Taua

Ina ua oo i le 1945 ua taulalata mai vaegaau e faasagatau ia Siamani, ona sosola lea o le aiga lea na ou faigaluega ai, ma sa tatau ona matou ō faatasi. Faatasi ai ma isi aiga Nasi (SS), na faia aʻe ai sa latou solo tele ma faimalaga faatasi ai agaʻi i sisifo.

O aso mulimuli o le taua sa faatumulia i faafitauli ma mea matautia. Mulimuli ane, ona matou fetaui lea ma nisi o fitafita Amerika o ē na faatagaina aʻu ina ia lesitala o se tagata saʻoloto i le isi taulaga e sosoo ane ai. O ai na matou fetaui ai iina? O Josef Rehwald ma Gottfried Mehlhom. Na la iloaina faapea o Molimau uma lava mai le nofoaga o faasalaga i Sachsenhausen ua taunuu atu nei i Schwerin ina ua maeʻa se savaliga o le oti. O lea la o le toatolu o i matou sa alu atu la matou solo i lena taulaga, e tusa ma le 50 maila (75 kilomita) le mamao. Maeu se olioli na iai i Schwerin ina ua feiloai ma le auuso uma faamaoni, o ē na faasaoina mai le nofoaga o faasalaga, e aofia ai ma Korad Franke.

Na faaleleia le tulaga o le atunuu ia Tesema 1945 lea na mafai ai ona ou malaga i se nofoaafi. O lea sa ou alu ai i lo matou aiga! Peitai, o se faigamalaga sa aofia ai le faaaluina o se taimi e taotooto ai i luga o le fale o le nofoaafi ma le tutū i fasitepu o le auala e oso ai i le nofoaafi. I Chemniz, na ou alu ese ai mai le nofoaga o nofoaafi ma alu atu ai i le nofoaga lea na nonofo ai lo matou aiga. Ae i le aualatele lea na tutū ai le vaegaau a Nasi ma alalaga atu faapea, “O loo nonofo iinei le au faalata!” e leai ma se fale e tasi o totoe ai. O le vaega atoa lea na ʻaināina ua matuā faatamaia lava e pomu. E ui i lea na ou maua se mapusaga, ina ua ou mauaina Tamā, Tinā, Käthe, o oʻu tuagane ma oʻu uso o loo feola lava.

O le tulaga tau tamaoaiga ina ua maeʻa le taua a Siamani na matuā leaga lava. Ae ui i lea, na amata ona tutupu aʻe faapotopotoga o tagata o le Atua i Siamani atoa. Na faia e le Sosaiete o le Olo Matamata taumafaiga uma ina ia faaauupegaina ai i matou mo le galuega talaʻi. O galuega i Peteli i Magdeburg, lea na tapunia ona o le pule faa-Nasi, sa toe amataina. I le tau e totogo ai mea i le 1946, sa valaaulia ai aʻu e galue iina ma sa tofia aʻu e faigaluega i le umukuka.

Toe Faasaina ma Lokaina

O Magdeburg e iai i le vaega o Siamani lea na pulea faa-Komunisi. Na latou faasaina la matou galuega ia Aokuso 31, 1950, ma tapunia ai le Peteli i Magdeburg. O lea na faamutaina ai laʻu auaunaga i Peteli, lea na avea ma vaitaimi o toleniga aogā. Sa ou toe foi atu i Chemnitz, ma le maumauai e taofimau i le upu moni e tusa lava pe faasāsā e Komunisi le faalauiloaina o le Malo o le Atua, ua na o lea le faamoemoe mo tagata mafatia.

Ia Aperila 1951, na ma faimalaga atu ai ma se uso i Perelini e aoina mai kopi o Le Olomatamata. Ina ua ma toe foi mai, sa matuā faateia i maʻua i le tau mai i le nofoaga o nofoaafi i Chemnitz o siomia e leoleo sivili. O le mea moni sa latou faatalitalia i maʻua, ma na vave lava ona pue faapagotaina i maʻua.

Ina ua ma taunuu i le nofoaga e loka ai i maʻua e faatali ai lo ma faamasinoga, sa ia te au i lea taimi ni faamatalaga tusitusia e faamaonia ai sa faafalepuipuiina aʻu mo ni nai tausaga e faiga faa-Nasi. O le iuga, sa āva mai ai leoleo ia te au. Na faapea mai se tasi leoleo tamaitai: “O outou Molimau a Ieova e lē o ni tagata solitulafono, e lē tatau ona outou iai i le falepuipui.”

O se tasi taimi na sau ai o ia i loʻu sela, lea sa matou iai ma isi tuafāfine e toalua, ma sa ia tuu faananā mai se mea i lalo o se tasi o moega. O le ā lena mea? O lana lava Tusi Paia, lea ua foai mai ia i matou. O se tasi taimi na ia alu ai i le fale i oʻu mātua, auā e lē mamao mai le falepuipui. Sa ia aumaia ai ni kopi o Le Olomatamata ma ni meaʻai, sa ia nanāina atu, ma avatu faananā mea uma i loʻu sela.

E iai foi se isi mea ou te manao e manatua. I nisi taimi i le taeao o Aso Sa, e matou te pepese leo tetele ai i a matou pese faatiokarate ma faapea ai ona patipati mai isi pagota i le fiafia i pese taitasi.

Le Malosi ma le Fesoasoani Mai ia Ieova

A o faia le faamasinoga ia Setema 4, 1951, na faia ai e le faamasino le faamatalaga o loo taʻua i le amataga o lenei mataupu. Na ou tulia loʻu faasalaga i le falepuipui i Waldheim ona toe tulia lea o le isi faasalaga i Halle, ma mulimuli ane ai i Hoheneck. E tasi pe lua ni mea na tutupu e faaalia ai le avea o le Atua ma malu ma malosi ia i matou o Molimau a Ieova ma le auala ua aumaia ai e lana Afioga le malosi ia i matou.

I le falepuipui i Waldheim, e faapotopoto ai e lē aunoa tuafāfine Molimau uma i se fale tele, ina ia mafai ai ona faia sauniga faa-Kerisiano. Sa lē faatagaina se penitala po o se pepa, ae sa mafai e nisi o tuafāfine ona fai se tamai faailoilo e fai ai le mau autū mo le 1953, lea sa faapea mai: “Ina tapuai ia Ieova i teuga paia.”—Salamo 29:2, American Standard Version.

Na maua i matou e se tasi o leoleo fafine ma sa vave lava ona ia lipotia. Ona sau lea o le taʻitaʻi o le falepuipui ma faapea mai ia i maʻua ma le isi tuafafine ina ia uu i luga le faailoilo. “O ai na faia lenei mea?” o lana fesili faatauanau mai lea. “O le ā le uiga o lea manatu?”

Sa manao se tasi o tuafāfine e na te tauaveina le tuuaʻiga mo i matou, ae na vave lava ona matou femusuai, ma malilie ai e tauave uma e i matou. O lea na matou tali atu ai e faapea: “Na matou faia ina ia faamalosia ai lo matou faatuatua.” Sa faaleagaina le faailoilo, ma na lē fafagaina i matou e fai ma o matou faasalaga. Ae a o faagasolo le talanoaga atoa, sa uu i luga e tuafāfine le faailoilo ina ia mafai ai ona tamau i o matou mafaufau lea mau e faalaeiauina ai.

Ina ua tapunia le falepuipui o fafine i Waldheim, ona aveina ai lea o i matou tuafāfine i Halle. O iina na faataga ai ona maua mai a matou afifi, ma o ā mea ia sa suʻiina i se pea seevae na auina mai e loʻu tamā ia te au? O mataupu o Le Olomatamata! O loo mafai pea ona ou manatuaina na mataupu sa faaulutalaina faapea “O le Alofa Moni e Aogā” ma le “O le Pepelo e Taʻitaʻiina Atu ai i le Leiloa o le Ola.” O nei mataupu ma isi mataupu sa tāua moni lava, ma a o pasi faalilolilo atu i isi sa faia ai e le tagata lava ia ana faamaumauga.

I le gasologa o se osofaiga, na maua ai e se tasi o leoleo aʻu faamaumauga totino sa nanā i loʻu faamalū mutia. Mulimuli ane, sa ia valaaulia aʻu mo suesuega ma sa ia faapea mai ua ia fia iloa lava le uiga o le mataupu lea e faapea “Faamoemoega mo Ē Matataʻu ia Ieova i le 1955.” O ia, o se tagata Komunisi, ma sa ia matuā manatu mamafa lava i le maliu o lona taʻitaʻi, o Stalin, i le 1953, ma o le lumanai e foliga mai e lē mautinoa. A o i matou, o le a aumaia e le lumanai nisi o faaleleiga i o matou tulaga i totonu o le falepuipui, ae sa ou lē iloaina lena mea. Sa ou faamatalaina ma le lototele faapea o faamoemoega o Molimau a Ieova e sili atu ona lelei. Aisea? Sa ou siiina mai le mau autū i le mataupu, le Salamo 112:7: “E le mataʻu o ia i tala leaga; ua mau lona loto, o loo faalagolago ia Ieova.”

Tumau Pea Ona Avea Ieova ma Oʻu Malu ma Loʻu Malosi

Ina ua ou faataotolia i se maʻi tigaina, sa tatalaina ai aʻu mai le falepuipui pe ā ma le lua tausaga a o lei uma le faasalaga, ia Mati 1957. Na toe aumaia foi e tagata maualuluga o Siamani ni omiga ia te au ona o laʻu galuega i le auaunaga ia Ieova. O lea ina ua oo ia Me 6, 1957, ona ou faaaogā ai lea o le avanoa e sola ai i Perelini i Sisifo, ma o iina na ou siitia atu ai i Siamani i Sisifo.

E tusa ma ni nai tausaga ae faatoʻā sologa lelei ai loʻu ola maloloina faaletino. Ae e oo mai i le asō o loo iai pea loʻu faanaunauga malosi mo le itu faaleagaga ma o loo vaavaai atu ma le naunautai i kopi fou taitasi o Le Olomatamata. Mai lea taimi i lea taimi ou te suesue ifo ai lava ia te au. Po o tumau ea ona ou mafaufau faaleagaga? Po o oʻu atiina ae ea uiga lelei? Po o le tofotofoina ea o loʻu faatuatua e tupu ai loʻu onosai, o se pogai lea mo le āva ma le vivii atu ia Ieova? Ua avea ma oʻu sini le faafiafiaina o le Atua i mea uma, ina ia mafai ai ona avea pea ia ma oʻu malu ma loʻu malosi e faavavau.

[Faaopoopoga i lalo]

a O le “Photo-Drama” e iai ata e lē gaoioi ma ata gaoioi, ma sa amata i le 1914 ona faaalia i le lautele e sui o le Watch Tower Bible and Tract Society.

b O le mekasini o le Trost (Consolation), na lomia e le Sosaiete o le Olo Matamata i Bern, i Suisilani, ia Me 1, 1940, itulau 10, na lipotia mai ai e faapea o se tasi o mea na tupu sa leai ni ʻaiga o le aoauli na avatua i tamaitai Molimau a Ieova i Lichtenburg mo le 14 aso ona sa latou teena le faia o se gaoioiga e faamamalu ai pese lotu faa-Nasi na taina. E 300 Molimau a Ieova na iai iina.

c O se lipoti e uiga ia Josef Rehwald o loo i le Awake! o Fepuari 8, 1993, itulau 20-23.

[Ata i le itulau 26]

Le ofisa o le SS i Ravensbrück

[Ē Ana le Ata]

I luga: Stiftung Brandenburgische Gednekstatten

[Ata i le itulau 26]

O laʻu pepa e faataga ai aʻu e faigaluega i fafo atu o le nofoaga o faasalaga

    Lomiga Faa-Samoa (1971-2026)
    Log Out
    Log In
    • Faa-Samoa
    • Lafo Faamatalaga
    • Faapolokalame
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Aiāiga Faapitoa
    • Aiā Faaletulafono
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Lafo Faamatalaga