Ia Aʻoaʻo Atu ma le Malamalama ma le Faatalitonu

“O le loto o lē ua atamai e faaalia mai ai le malamalama ai lona gutu, e faaopoopoina ai foi le faatalitonu i ona laugutu.”—FAATAOTO 16:23, NW.

1. Aisea ua aofia ai i le aʻoaʻo atu o le Afioga a le Atua nisi mea e tele na i lo le tau ina faaoo atu o faamatalaga?

O LO tatou sini o ni ē aʻoaʻo atu le Afioga a le Atua ina ia faamalamalamaina e lē gata o mafaufau o a tatou tagata suesue, ae o o latou loto foi. (Efeso 1:18) O lea, o le aʻoaʻo atu e aofia ai nisi mea e tele na i lo le tau ina faaoo atu o faamatalaga. Ua faapea mai le Faataoto 16:23 (NW): “O le loto o lē ua atamai e faaalia mai ai le malamalama ai lona gutu, e faaopoopoina ai foi le faatalitonu i ona laugutu.”

2. (a) O le ā le uiga o le faatalitonu? (e) E mafai faapefea e Kerisiano uma lava ona avea o ni ē e aʻoaʻo atu ma le faatalitonu?

² E mautinoa sa faatatau e le aposetolo o Paulo lenei mataupu silisili i lana galuega tau aʻoaʻo atu. A o iai o ia i Korinito, ‘sa lauga o ia i le sunako i lea sapati ma lea sapati, ma pulunaunau [“faatalitonu,” NW] atu ia Iutaia atoa ma Eleni.’ (Galuega 18:4) Fai mai se tasi tusitusiga, o le upu Eleni iinei o le “faatalitonu” e faauiga i le “faia o se suiga o le mafaufau e ala i taaʻiga mai mafaufauga po o manatunatuga i amioga tatau.” E ala i lona lauga atu i se auala e faatalitonu ai, sa mafai ai e Paulo ona uunaia tagata ina ia suia o latou mafaufauga. Sa matuā mataina lona tomai e faatalitonu atu ai, o le pogai lea na matuā fefefe ai ona fili ia te ia. (Galuega 19:24-27) E ui i lea, o le aʻoaʻo atu a Paulo sa lē o se faaaliga o se tomai faaletagata. Na ia taʻu atu i uso i Korinito: “E lei sauni atu foi laʻu upu, ma laʻu talaʻiga i upu mālie o le poto o tagata, a e peitai o le faasino mai e le Agaga ma le mana; ina ia le i ai lo outou faatuatua i le poto o tagata, a o le mana o le Atua.” (1 Korinito 2:4, 5) Talu ai ua iai i Kerisiano uma le fesoasoani a le agaga o Ieova le Atua, e ono oo la ina avea i latou uma o ni ē e aʻoaʻo atu ma le faatalitonu. Ae faapefea? Seʻi o tatou tilofaia nisi o auala uigā o le aʻoaʻo atu.

Ia Avea o Sē Faalogologo Lelei

3. Aisea e manaomia ai le malamalama pe a aʻoaʻo atu i isi, ma e mafai faapefea ona tatou pāʻia le loto o le tagata suesue o le Tusi Paia?

³ O le auala muamua tau aʻoaʻo atu e aofia ai, e lē o le tautala, ae o le faalogologo. E pei ona taʻua i le Faataoto 16:23, ina ia tatou faatalitonu atu, e ao ona tatou maua le malamalama. E mautinoa sa malamalama Iesu i tagata na ia aʻoaʻo atu i ai. Ua faapea mai le Ioane 2:25: “Ua na silafia mea o i loto o tagata.” Ae mafai faapefea ona tatou iloa po o ā mea o i loto o i latou o ē o loo tatou aʻoaʻoina? O se tasi o auala o le avea ma sē faalogologo lelei. Ua faapea mai le Iakopo 1:19: “Ia taitasi le tagata ma faataalise ona faalogologo, ia faagesegese ona tautala atu.” O le mea moni, e lē o tagata uma e vave ona faaali mai o latou manatu. A o amata ona talitonu a tatou tagata suesue o le Tusi Paia i le moni o lo tatou naunau atu ia i latou, atonu foi o le a atili ai ona latou naunau e faaali mai o latou faalogona moni. O fesili agalelei ae faautauta e masani ona fesoasoani ia i tatou e pāʻia ai le loto ma “utufia mai ai” na lagona.—Faataoto 20:5.

4. Aisea e tatau ai ona avea toeaina Kerisiano o ni ē faalogologo lelei?

⁴ E tāua faapitoa le avea o toeaina Kerisiano o ni ē faalogologo lelei. O iina e faatoʻā mafai ai ona “iloa e [i latou] ona fai faatatau se tali i tagata e taitoatasi uma.” (Kolose 4:6) Ua lapatai mai le Faataoto 18:13 e faapea: “O le na te tali atu i le upu, a o lei faalogo i ai, e fai lea mona valea, ma mea e faamāina ai o ia.” Ona o ni faanaunauga lelei o loto o ni uso se toalua, na la avatu ai i se tasi taimi se fautuaga i se tuafafine e faatatau i le pupū atu i mea faalelalolagi, talu ai ua ia misia ni sauniga. Sa matuā tiga lagona o le tuafafine ona sa lei fesiligia e uso o ia i le mafuaaga sa ia lē auai atu ai. Sa faatoʻā tau malosi mai o ia i sona taotoga e lei leva ona uma. Maeu la le tāua o lo tatou faalogologo muamua a o lei avatua se fautuaga!

5. E mafai faapefea ona taulimaina e toeaina maseiga e mapuna aʻe i le va o uso?

⁵ Mo toeaina, o le aʻoaʻo atu e masani ona aofia ai le avatuina o fautuaga i isi. O iinei foi e tāua ai le avea ma sē e faalogologo lelei. E talafeagai faapitoa lava le faalogologo pe a mapuna aʻe maseiga i le va o uso Kerisiano. Seʻi vaganā lava ua faalogologo lelei toeaina, ona faatoʻā mafai lea ona latou faataitai atu i “le Tamā o le na te le faailogaina tagata.” (1 Peteru 1:17) E masani ona matuā tiga lagona ootia i na tulaga, ma e lelei ai mo se toeaina ona manatua le fautuaga a le Faataoto 18:17: “E tonu le ua muamua i lana finauga, a e sau le tasi tagata, ona suesue ai lea o ia ia te ia.” O sē e uigā lana aʻoaʻo atu o le a faalogologo lelei i itu uma e lua. O le faia o se tatalo, e fesoasoani atu ai o ia ina ia faamautu se siomaga toafilemu. (Iakopo 3:18) Pe a oo ina aasa aʻe lagona, atonu e fautua atu le toeaina ina ia faaali saʻo mai ia te ia e uso o la popolega, na i lo le fefinauai ai. E ala i le faaaogā o ni fesili talafeagai, e ono mafai ai e le toeaina ona faamanino mataupu o loo iloiloina. I le tele lava o mea ua tutupu, e aliali mai ai e ala ona māfua ni maseiga, e lē ona o se manaoga e faaleaga i le isi, ae ona o le lē lelei o fesootaiga. Ae afai ua solia ni mataupu silisili faale-Tusi Paia, e mafai loa e se aʻoaʻo alofa ona faatonu atu i se uiga malamalama, ina ua maeʻa lea ona ia faalogologo atu i itu uma e lua.

Le Tāua o le Faafaigofie

6. Na faapefea ona faataatia e Paulo ma Iesu se faaaoaoga i le faafaigofie o le aʻoaʻo atu?

⁶ O le faafaigofie o mea o se tasi lea tomai tāua o le aʻoaʻo atu. E moni, tatou te mananao i a tatou tagata suesue o le Tusi Paia ina ia “iloa lelei e [i latou] atoa ma le au paia uma, o le uiga o le lautele, ma le umi, ma le loloto, ma le maualuga” o le upu moni. (Efeso 3:18) O loo iai vala o aʻoaʻoga faale-Tusi Paia e matagofie ma e masani ona avea ma luʻi. (Roma 11:33) E ui i lea, ina ua talaʻi atu Paulo i tagata Eleni, sa ia taulai atu i le feau faigofie o le ‘faasatauroina o Keriso.’ (1 Korinito 2:1, 2) Na faapena foi le manino ma le logoleleia o le auala na talaʻi atu ai Iesu. Sa ia faaaogā se gagana faigofie i lana Lauga i luga o le Mauga. Peitai, o loo iai i lena lauga nisi o upu moni e sili ona loloto e lei taʻua muamua lava e se isi.—Mataio, mataupu 5-7.

7. E mafai faapefea ona tatou faafaigofieina mea pe a faia ni suesuega faale-Tusi Paia?

⁷ E mafai foi faapena ona tatou faafaigofieina mea pe a aʻoaʻo atu i suesuega faale-Tusi Paia. E faapefea? E ala i le taulai atu i “mea e sili ona tāua.” (Filipi 1:10, NW) Pe a faamalamalama ni mataupu loloto, e tatau ona tatou taumafai e tautala atu i se gagana e malamalamagofie. E ao ona tatou taulai atu i mau autū na i lo le taumafai e faitau ma faamatala mau uma o le Tusi Paia o loo taʻua mai i se lomiga. E manaomia ai i lenei itu ni a tatou sauniuniga lelei. E manaomia ona tatou alofia le lofituina o le tagata suesue i faamatalaga auiliili uma i le taimi e tasi, ma ia lē faatagaina i tatou ia see ese atu i mataupu e lē tāua tele. Afai e iai se fesili a le tagata suesue e lē o fesootai tonu atu i le lesona, e mafai ona tatou fai atu i ai ma le faautauta, e sili ona tuu seʻi talanoa pe a maeʻa le lesona.

Le Faaaogaina ma le Uigā o Fesili

8. Na faapefea ona faaaogā ma le uigā e Iesu fesili?

⁸ O se tasi o tomai aogā o le aʻoaʻo atu e aofia ai le fesiligia o ni fesili uigā. Sa tele ina faaaogā e Iesu Keriso fesili i lana aʻoaʻo atu. Mo se faaaoaoga, na fesili atu Iesu ia Peteru: “‘Simona e, pe ni a fa oe? E ao tiute po o lafoga mai ia te ai e tupu o le lalolagi? O a latou fanau ea, po o tagata ese?’ Ona fai mai ai lea o Peteru ia te ia, ‘O tagata ese.’ Ona fetalai atu ai lea o Iesu ia te ia, ‘O lea foi ua saoloto ai le fanau.’” (Mataio 17:24-26) Ona o ia o le Alo pele e toatasi o Lē o loo tapuaia i le malumalu, o le mea moni la, sa lē tatau ona totogia e Iesu se lafoga o le malumalu. Peitai na faaoo atu e Iesu lenei upu moni e ala i lona faaaogā o fesili. O iina na fesoasoani ai Iesu ia Peteru ia ona maua le faaiuga tatau e faavae mai i faamatalaga ua uma ona iloa e Peteru.

9. Tatou te ono faaaogā faapefea fesili a o faia suesuega faale-Tusi Paia?

⁹ E mafai ona tatou faaaogā lelei fesili a o faia suesuega faale-Tusi Paia. Pe afai e sese le tali a le tagata suesue, atonu e faaosoosoina ai oe e te faia atu le tali saʻo, ae pe o le a ia manatua ai ea la le faamatalaga? E masani o se faiga e sili atu ona lelei pe a taumafai e tataʻi le tagata suesue i le manatu saʻo e ala i le fai atu o ni fesili. Mo se faataitaiga, afai e faafaigata ia te ia ona malamalama i le mafuaaga e tatau ai ona ia faaaogā le suafa tauatua, e mafai ona tatou fesili atu, ‘Pe tāua ia te oe lou igoa? . . . Aisea? . . . O le ā sou lagona pe afai e musu se tasi e faaaogā lou igoa? . . . Po ua lē talafeagai ea la le finagalo o le Atua ia tatou faaaogā lona suafa totino?’

10. E ono faaaogā faapefea e toeaina fesili pe a fesoasoani atu i tagata o ē ua faamanuʻalia o latou lagona ootia?

¹⁰ E mafai foi e toeaina ona faaaogā lelei fesili pe a leoleoina le lafu mamoe. E toatele tagata o le faapotopotoga ua manuʻanuʻa ma masofasofa o latou lagona ootia ona o le lalolagi a Satani ma atonu ua latou lagona ai le lē mamā ma le lē alofagia o i latou. E ono talanoa atu se toeaina i lena tagata i lona fesili atu: ‘E ui ua e faapea mai ua e lagona lou lē mamā, ae o le ā se faalogona o Ieova ia te oe? Afai na faataga e lo tatou Tamā alofa faalelagi lona Alo e maliu ma saunia ai se togiola mo oe, pe lē o le uiga ea la o lena mea e alofa le Atua ia te oe?’—Ioane 3:16.

11. Mo le ā le fuafuaga e faaaogā ai fesili faatupu manatu, ma e mafai faapefea ona faaaogā i le tautala atu i le lautele?

¹¹ O fesili faatupu manatu o se isi foi lea auala aogā i le aʻoaʻo atu. E lē faatalitalia ai i latou o faalogologo ia tali leotele mai i nei fesili, ae o iina o le a fesoasoani ia i latou e fefulifulisai ai i mataupu. Sa masani ona fesiligia e perofeta anamua na fesili ina ia uunaia ai a latou tagata faalogologo e mafaufau loloto. (Ieremia 18:14, 15) Sa faaaogā ma le uigā e Iesu fesili faatupu manatu. (Mataio 11:7-11) O na fesili ua faapitoa le uigā i le tautala atu i le lautele. Na i lo le tau ina taʻu atu i le aofia faapea e tatau ona latou loto atoa ina ia fiafia ai le finagalo o Ieova, e ono sili atu ona uigā le fesili atu, ‘Pe afai tatou te lē matuā loto atoa i la tatou auaunaga, pe o le a fiafia mai ea le finagalo o Ieova?’

12. O le ā le tāua o le fai atu o fesili e faaali mai ai manatu?

¹² O fesili e faaali mai ai manatu e aogā ina ia faamautinoa ai pe o talitonu moni le tagata suesue o le Tusi Paia i mea o loo ia aʻoaʻoina. (Mataio 16:13-16) Atonu e tali saʻo mai le tagata suesue faapea e sese le faitaaga. Ae aisea e lē toe tatao atu ai loa i ai fesili e pei o le, O le ā sou lava lagona e faatatau i tapulaa a le Atua i amioga tatau? Pe e te manatu faapea ua faasāsā naʻuā? Faamata e te faapea mai, e matuā tāua lava pe afai e te usitaia tapulaa a le Atua pe leai?

O Talafaatusa e Pāʻia ai le Loto

13, 14. (a) O le ā le uiga o le faia o se talafaatusa o se mea? (e) Aisea e aogā ai talafaatusa e uigā?

¹³ O se tasi auala e pāʻia ai loto o le au faalogologo ma tagata suesue o le Tusi Paia e ala i ni talafaatusa e uigā. O le faaupuga faa-Eleni ua taʻua o le “talafaatusa” o lona uiga moni o “le faatulaga i tala ane pe faatulaga faatasi.” Pe a e faia se talafaatusa, o lona uiga ua e faamatalaina se mea e ala i le ‘faatulaga atu o lena mea i tala ane’ o se mea e talitutusa i ai. Mo se faaaoaoga, na fesili Iesu: “Se a se mea tatou te faatusa i ai le malo o le Atua? Se a foi se faataoto tatou te faatusaina ai?” I le tali, na taʻua e Iesu le fua o le sinapi lea e masani ai tagata.—Mareko 4:30-32.

¹⁴ Sa faaaogā e perofeta a le Atua le tele o talafaatusa malolosi. Ina ua amata e le au Asuria, o ē na faaaogā o se meafaigaluega a le Atua i le faasalaina o le fanauga a Isaraelu, ona latou liliu atu e faia pulega sauā lē alofa, sa faaalialia e Isaia lo latou faualuga i le talafaatusa lenei: “E mitamita ea le matau i le na te taia aʻi? pe faamaualuga atu ea le ʻili i le na te ilia aʻi?” (Isaia 10:15) A o aʻoaʻo atu i isi, sa faapena foi ona faaaogā soo e Iesu talafaatusa. Ua taʻua mai faapea, ‘ua na o talafaatusa na ia fetalai atu ai ia te i latou.’ (Mareko 4:34) E uigā tele talafaatusa lelei auā e taaofaia uma ai le mafaufau ma le loto. E mafai ai e le au faalogologo ona malamalama vave i faamatalaga fou e ala i le faatusatusa o na faamatalaga ma se mea ua latou masani ai.

15, 16. O le ā se mea o le a sili ai ona uigā talafaatusa? Aumai ni faaaoaoga.

¹⁵ E mafai faapefea ona tatou faaaogā talafaatusa na e pāʻia moni ai le loto? Muamua lava, e tatau i se talafaatusa ona fetaui atu i le mea o loo faamalamalamaina. Pe afai e lē fesootai lelei le faatusatusaga, o le a avea ai le talafaatusa ma faalavelave na i lo le faamalamalamaina ai o ē faalogologo. Sa iai se failauga sa taumafai i ni ona faanaunauga lelei e faamatala mai le gauai atu o le vaega totoe faauuina ia Iesu Keriso, e ala i lona faatusatusa o i latou i se fagafao taifau faamaoni. Ae pe talafeagai moni ea se na faatusatusaga e taʻufaatauvaaina ai? O le manatu foi lena o loo faamatala mai e le Tusi Paia, ae i se auala e sili atu ona logoleleia ma mamalu. O loo faatusaina ai soo faauuina e 144,000 o Iesu i “se faatoanofotane ua teuteuina mo lana tane.”—Faaaliga 21:2.

¹⁶ E sili atu ona uigā talafaatusa pe a fesootai ma olaga o tagata. O le talafaatusa a Natano e uiga i le tamai mamoe na fasia sa pāʻia ai le loto o le tupu o Tavita auā sa alofa o ia i mamoe, ma sa auauna o se leoleo mamoe mai lava i lona talavou. (1 Samuelu 16:11-13; 2 Samuelu 12:1-7) Pe ana faapea o le talafaatusa sa faaaogā ai se povi poʻa, atonu la e lē matuā faapena sona uigā. I se tulaga tutusa, o talafaatusa e faavae aʻe i se mea faasaienisi na tupu po o ni mea tutupu faatalafaasolopito e lē manino i ai tagata, atonu e itiiti so latou tāua i la tatou au faalogologo. Sa fatu e Iesu ana talafaatusa mai mea o le olaga i aso taitasi. Sa ia talanoa i mea masani e pei o se lamepa, o manufelelei o le lagi, ma lautalotalo o le vao. (Mataio 5:15, 16; 6:26, 28) Sa faigofie i le au faalogologo a Iesu ona faafesootai atu i na mea.

17. (a) O ā mea atonu e faavae aʻe ai a tatou talafaatusa? (e) E mafai faapefea ona tatou faafetaui atu talafaatusa o loo faaaogā i a tatou lomiga i tulaga o a tatou tagata suesue?

¹⁷ I la tatou faiva, e tele avanoa tatou te maua e faaaogā ai talafaatusa e faigofie ae uigā. Ia mataalia. (Galuega 17:22, 23) Atonu e mafai ona faavae aʻe se talafaatusa i le fanau a lē o faalogologo, o lona fale, lana galuega, po o se mea e fiafia e fai. Pe tatou te faaaogā foi lo tatou lava malamalamaga e uiga i le tagata suesue o le Tusi Paia e toe faaopoopo atu ai talafaatusa ia ua saunia mai mo i tatou i le mataupu o talanoaina. Seʻi fai ma faaaoaoga, le uigā o le talafaatusa ua faaaogā i le palakalafa e 14 o le mataupu e 8 i le tusi o Le Poto e Taʻitaʻia ai i le Ola e Faavavau. O loo taʻua ai se matua alofa o lē na faia i ai e sona tuaoi ni tala taufaaleaga. E mafai ona tatou manatunatu lelei i le auala tatou te ono faatatau atu ai lena talafaatusa i tulaga o le tagata suesue o le Tusi Paia pe afai o ia o se matua.

Ia Faitau ma le Tomai Mau

18. Aisea e ao ai ona tatou taumafai ia avea o ni tagata e matuā sologa lelei le faitau?

¹⁸ Na timai atu Paulo ia Timoteo: “Ia e faasaga i le faitau, ma le apoapoai atu, ma le aʻoaʻo atu.” (1 Timoteo 4:13, LT) Talu ai o le Tusi Paia o le faavae lea o la tatou aʻoaʻo atu, e aogā ai le mafai ona faitauina i se tulaga sologa lelei. Sa maua e le au sa Levī le faaeaga latou te faitauina atu le Tulafono Faa-Mose i le nuu o le Atua. Pe na tautoʻai ea la latou faitau pe tasi lava le siuleo e faitau ai? E leai, ua faapea mai le Tusi Paia i le Neemia 8:8: “Ua latou faitau maeʻa i le tusi i le tulafono a le Atua, ma ua latou folafola atu le uiga, ma faamatalaina atu ia te i latou le mea ua faitauina.”

19. E mafai faapefea ona tatou faaleleia lo tatou faitauina o le Tusi Paia?

¹⁹ O nisi tane Kerisiano ua avea o ni failauga lelei e faalēlelei la latou faitau. E mafai faapefea ona latou faia ni faaleleiga? E ala i le faataitai soo. Ioe, e ala i le faitau leotele pea lava pea seia oo ina mafai ona sologa lelei la latou faitau. Pe afai o maua i la outou gagana kaseti o le faitauina o le Tusi Paia, o se faiga atamai le faalogologo atu i vaega o loo faamamafa e le tagata faitau, faapea foi ma le fesuiaiga o le leo, ma ia mātau le auala o loo faaleo ai igoa ma upu e lē masani ai. O i latou o ē faaaogaina le New World Translation (faa-Peretania), e mafai foi ona latou faaaogā lelei fesoasoani o iai mo le faaleoina o upu.a Pe a faataitai soo, e oo ai lava i igoa e pei o Maeli-sala-asa-pasa (Maʹher-shalʹal-hash-baz, faa-Peretania) e mafai ona faitauina e aunoa ma se toe tautoʻai.—Isaia 8:1.

20. E mafai faapefea ona tatou ‘uaʻi atu i la tatou aʻoaʻo atu’?

²⁰ I le avea ma tagata o Ieova, maeu se faaeaga ua tatou maua o le faaaogā e avea ma ē aʻoaʻo atu! Seʻi tatou taitoatasi ma manatunatu mamafa i lena tiute tauave. Tau ina ia tatou ‘uaʻi atu pea ia i tatou lava atoa ma la tatou aʻoaʻo atu.’ (1 Timoteo 4:16) E mafai ona avea i tatou ma ni ē aʻoaʻo lelei e ala i le avea o ni ē faalogologo lelei, e ala i le faafaigofie o mea, e ala i le faia o ni fesili e faaalia ai le malamalama, e ala i le faaaogā o talafaatusa e uigā, ma e ala i le faitauina ma le tomai o mau. Tau ina ia maua e i tatou uma aogā mai le toleniga ua saunia e Ieova e ala mai lana faalapotopotoga, auā e mafai ona fesoasoani lenei mea ia i tatou e maua ai “le laulaufaiva o e ua aʻoaʻoina.” (Isaia 50:4) E ala i le faaaogā atoatoa o meafaigaluega uma ua saunia mai mo la tatou faiva, e aofia ai polosiua, kaseti, ma kaseti vitiō, e mafai ai ona tatou iloa ona aʻoaʻo atu ma le malamalama ma le faatalitonu.

[Faaopoopoga i lalo]

E te Manatua?

◻ E mafai faapefea i le avea o sē faalogologo lelei ona fesoasoani ia i tatou i la tatou aʻoaʻo atu?

◻ E mafai faapefea ona tatou faataitai ia Paulo ma Iesu i le faafaigofie o le aʻoaʻo atu?

◻ O ā ituaiga o fesili e mafai ona tatou faaaogā a o aʻoaʻo atu i isi?

◻ O ā ituaiga o talafaatusa e sili ona uigā?

◻ E mafai faapefea ona tatou faaleleia lo tatou tomai o ni ē faitau atu i le lautele?

[Ata i le itulau 16]

O sē aʻoaʻo lelei e faalogologo o ia ina ia malamalama ai i se mea

[Ata i le itulau 18]

Sa fatu e Iesu ana talafaatusa mai mea o le olaga i aso taitasi