Pe o ia te Oe ea “le Finagalo o Keriso”?

“Ia foai atu foi ia te outou e le Atua, o ia e tupu mai ai le onosai ma le faamafanafana . . . le finagalo o Keriso Iesu.”—ROMA 15:5.

1. O le ā le vaaiga o loo faaali mai ai foliga o Iesu i le tele o āta a Kerisinetoma, ma aiseā ua matuā lē fetaui ai lenei vaaiga o Iesu?

“E LEʻI vaai lava se tasi ia te ia o ʻata.” O le auala lena o loo faamatalaina ai Iesu i se matāʻupu o loo taʻua pepelo faapea na tusia e se tagata taualoa mai Roma anamua. Ua taʻua faapea, o lenei faamatalaina, ua lauiloa i lona tulaga o loo iai nei talu mai le tusa o le lona 11 senituri, ua taaʻina ai le toʻatele o le ʻautusiāta.a E tele āta, o loo faaali mai ai foliga o Iesu o se tagata o loo pupula faanoanoa, e seāseā lava vaaia ni ona foliga ʻataʻata. Peitaʻi e matuā lē fetaui lava lena faaātaga o Iesu, pe a fua i le faamatalaina mai ai o ia e Evagelia faapea o se tagata e māfana, e agaalofa, ma iai ona faalogona loloto.

2. E mafai faapēfea ona tatou ati aʻe se loto e ‘gatasitasi ma le finagalo sa ia Keriso Iesu,’ ma o le ā o le a sauniunia lelei ai i tatou e lenei mea e fai?

² E manino lava, ina ia iloa le Iesu moni, e ao ona tatou faatumuina o tatou mafaufau ma loto i se malamalamaga saʻo aʻiaʻi o le ituaiga o peresona sa iai moni Iesu a o iinei i le lalolagi. Seʻi o tatou iloiloina la nisi o tala faa-Evagelia o loo aumaia ai ia i tatou se malamalamaga o “le finagalo o Keriso”—o lona uiga, o ona lagona, o lona malamalamaaga, ona mafaufauga, ma ona manatu. (1 Korinito 2:16) A o tatou faia faapea, seʻi o tatou talanoa i le auala tatou te ono ati aʻe ai se loto e ‘gatasitasi ma le finagalo sa ia Keriso Iesu.’ (Roma 15:5) Ona mafai ai lea ona sauniunia lelei i tatou i o tatou olaga ma a tatou feutagaʻiga ma isi, ina ia mulimuli i le faaaʻoaʻoga ua ia faataatia mo i tatou.—Ioane 13:15.

Sa Faigofie Ona Faalatalata Atu i Ai

3, 4. (a) O le ā le taimi na tupu ai le mea lea o loo faamauina i le Mareko 10:13-16? (e) Na faapēfea ona tali atu Iesu ina ua taumafai ona ʻausoo e vavao tamaiti mai le ō mai ia te ia?

³ Sa tosina atu loto o tagata ia Iesu. E tele ni taimi sa saʻoloto ai tagata o so o se matua ma so o se talaaga e faalatalata atu ia te ia. Seʻi manatu i le mea na tupu o loo faamauina i le Mareko 10:13-16. Na tupu a o latalata ina faaiʻu lana faiva a o agaʻi atu o ia i Ierusalema mo le taimi mulimuli, ma fetaiaʻi ai ma se maliu tigā.—Mareko 10:32-34.

⁴ Seʻi faaāta i le mafaufau le mea na tupu. Ua amata ona aumai e tagata a latou fanau, e aofia ai ma pepe, ina ia faamanuia atu i ai Iesu.b Peitaʻi, o loo taumafai le ʻausoo e vavao tamaiti mai le ō mai ia Iesu. Atonu po o manatu le ʻausoo e mautinoa e lē o finagalo Iesu e faalavelave atu ni tamaiti ia te ia a o faagasolo nei vaiaso sili ona tāua. Peitaʻi e sesē lo latou manatu. Ina ua silafia e Iesu le mea o loo fai e le ʻausoo, e leʻi fiafia o ia. Ua valaʻau atu Iesu e aumai tamaiti ia te ia, i lona fetalai atu: “Ina tuu mai ia o tamaiti e o mai ia te au; aua le vavao ia te i latou.” (Mareko 10:14) Ona ia faia lea o se gaoioiga e faaalia ai se uiga moni o le māfana ma agaalofa. Ua faapea mai le tala: “Ona siitia lea e ia o [tamaiti] i ona lima, . . . ma faamanuia ia te i latou.” (Mareko 10:16) E manino mai le toʻamālie o lagona o tamaiti a o sii aʻe i latou e Iesu i ona aao alofa.

5. O le ā ua taʻu mai ia i tatou e le tala o loo i le Mareko 10:13-16 e uiga i le ituaiga o peresona sa iai Iesu?

⁵ E tele ni mea ua taʻu mai ia i tatou e lea tala puupuu e faatatau i le ituaiga o peresona sa iai Iesu. Seʻi mātau, sa faigofie ona faalatalata atu tagata ia te ia. E ui sa iai o ia i se tulaga sili ona maualuga i le lagi, ae sa leʻi avea o ia o se tasi e taufaafefe pe manatu faatauvaa i tagata lē lelei atoatoa. (Ioane 17:5) Po ua lē o mataʻina foʻi la le manatu faapea, e oo lava i tamaiti sa latou lagona le toʻamālie a o faatasi ma ia? E mautinoa latou te lē tosina atu i se tagata e paū, e foliga faasiasia ma lē taitai ona fia ʻata! Sa faalatalata atu ia Iesu tagata o so o se matua, auā sa latou lagonaina o ia o se tagata e māfana, e loto alofa, ma na latou mautinoa o le a ia lē talituālimaina i latou.

6. E mafai faapefea e toeaina ona avea i latou o ni ē faigofie ona faalatalata mai i ai nisi?

⁶ I le toe tomānatu i lenei tala, e mafai ona tatou fesili ifo ia i tatou lava, ‘Pe o ia te aʻu ea le finagalo o Keriso? Pe o faigofie ea ona faalatalata mai nisi ia te aʻu?’ I nei taimi faigatā, e manaʻomia lava e mamoe a le Atua ni leoleo mamoe e faigofie ona faalatalata atu i ai, ni tane o loo pei o “se lafitaga i le matagi.” (Isaia 32:1, 2; 2 Timoteo 3:1) Toeaina e, pe afai tou te ati aʻe se naunau moni mai le loto, mo o outou uso ma tou loto malilie e auauna mo so latou lelei, o le a latou lagonaina lava lo outou manatu mamafa atu. O le a latou vaaia i ou foliga vaaia, latou te lagonaina i lou leo, ma mātauina i ou uiga agalelei. O se māfana ma se manatu mamafa moni faapena e mafai ona faatupu aʻe ai se siʻomaga maufaatuatuaina, lea e faigofie ai mo isi, e aofia ai ma tamaiti, ona faalatalata atu ia te oe. Ua faamatala mai e se tamaʻitaʻi Kerisiano le pogai na mafai ai ona sasaa atu ona faalogona i se tasi toeaina: “Sa ia talanoa mai ia te aʻu i se uiga agalelei ma le alofa mutimutivale. Pe ana lē faapena, semanū ailoga e mafai ona ou tautala i se upu e tasi. Na ia faatupuina ia te aʻu ni lagona saogalemu.”

Sa Magafagafa mo Isi

7. (a) Na faataʻitaʻia faapefea e Iesu lona magafagafa mo isi? (e) Aiseā atonu na faasolosolo mālie ai ona faapupula e Iesu mata o se tamāloa sa tauaso?

⁷ Sa magafagafa Iesu. Sa ia amanaʻia faalogona o isi. E na o sina silasila atu lava i tagata mamaʻi na lava lena e matuā ootia ai lona finagalo ma uunaʻia ai o ia e avatu se mapusaga mo o latou mafatiaga. (Mataio 14:14) Sa magafagafa foʻi o ia i mea e gata mai ai se mafai o isi ma o latou manaʻoga. (Ioane 16:12) Na iai se taimi, na aumai ai e tagata ia te ia se tamāloa tauaso ma ʻaiʻoi mai ia Iesu ina ia faamālōlō ia te ia. Na toe faapupula e Iesu mata o le tamāloa, peitaʻi sa ia faia faasolosolo mālie. Muamua, sa mafai ona vaaia e le tamāloa tagata taʻitoʻatasi ae sa nenefu—“ua faapei o laau, o loo savavali.” Ona faapupula atoatoa loa lea e Iesu ona mata. Aiseā na faasolosolo mālie ai lona faamālōlōina o le tamāloa? Atonu na lelei le faia faapea ina ia mafai ai e le tagata ua leva o pogisa lana vaai, ona tau faamasani atu i le mea lea ua faafuaseʻi ona ia vaaia ai le malamalama o le la ma isi vaaiga lavelave o le lalolagi.—Mareko 8:22-26.

8, 9. (a) O le ā na tupu a o leʻi leva lava ona agaʻi atu Iesu ma ona soo i Tekapoli? (e) Faamatala mai le faamālōlōina e Iesu o se tamāloa sa logonoa.

⁸ Seʻi manatu foʻi i se mea na tupu ina ua mavae le Paseka o le 32 T.A. Sa agaʻi atu Iesu ma ona soo i Tekapoli, i le itu i sasaʻe o le Vai o Kalilaia. E leʻi umi lava ae maua atu i latou iinā e se motu o tagata, ma latou aumai ai ia Iesu le toʻatele o tagata mamaʻi ma ē na lē atoatoa vaega o o latou tino, ma sa ia faamālōlōina i latou uma. (Mataio 15:29, 30) O se mea e mataʻina ai, ona sa iai se tagata na matilatila lava le uaʻi atu i ai o Iesu. E na o Mareko le tusitala o se Evagelia o loo ia faamaumauina lenei mea, ma ia faamatala mai le mea na tupu.—Mareko 7:31-35.

⁹ Sa logonoa le tamāloa ma tau lē mafai ona tautala. Atonu pe sa mātauina e Iesu se tulaga patino o le lē mautonu po o le masiasi o lenei tamāloa. Ona faatino lea e Iesu se mea e fai lava sina ese mai. Na ia taʻitaʻi ese le tamāloa mai le motu o tagata, ma avatu i se nofoaga na o laʻua. Ona faaaogā lea e Iesu ni faailoga e faailoa atu ai i le tamāloa le mea o le a ia faia. Ua ia “tuu ona tamatamai lima i totonu o ona taliga, ua feanu foi, ma paʻi ane i lona laulaufaiva.” (Mareko 7:33) Ina ua maeʻa lena, ona silasila aʻe lea o Iesu i le lagi, ua oi a o faia lana tatalo. O nei gaoioiga faailoilo sa taʻu atu ai i le tamāloa faapea, ‘O le mea o le a ou faia ia te oe ua mafai ona o le mana mai le Atua.’ Mulimuli lava, na fetalai atu loa Iesu: “Ia avanoa.” (Mareko 7:34) I lena taimi, na mafai e le tamāloa ona ia toe faalogoina mea, ma mafai foʻi ona tautala mai.

10, 11. E mafai faapēfea ona tatou faaalia le magafagafa mo faalogona o isi i totonu o le faapotopotoga? i totonu o le aiga?

¹⁰ Maʻeu se magafagafa na faaalia e Iesu mo isi! Sa ia amanaʻia o latou faalogona, ma o nei uiga tigā alofa, na iʻu ina uunaʻia ai o ia e gaoioi i ni auala e lē ono faamanuʻalia ai o latou faalogona. I lo tatou avea o ni Kerisiano, e lelei pe a tatou ati aʻe ma faataʻitaʻia le finagalo o Keriso i lenei itu. Ua timaʻi mai le Tusi Paia ia i tatou e faapea: “Ia loto gatasi outou uma, ia fealofani, ia alolofa i le au uso, ia mutimuti vale i le alofa, ia agalelei.” (1 Peteru 3:8) O lenei mea e mautinoa le manaʻomia ai ona tatou tautatala ma gaoioi i ni auala e faaalia ai tatou te manatunatu i faalogona o isi.

¹¹ I totonu o le faapotopotoga, e mafai ona tatou faaalia le manatunatu i faalogona o isi, e ala i le faaaloalo ia i latou, ia feutagaʻi ma i latou i le auala tatou te mananaʻo e feutagaʻi mai ai foʻi isi ia i tatou. (Mataio 7:12) O le a aofia ai i lenei itu le faaeteete i upu tatou te tāutala ai faapea foʻi i le auala tatou te tāutala ai i na upu. (Kolose 4:6) Manatua, o ‘upu e soona lafo e mafai ona tutuʻi e pei o le pelu.’ (Faataoto 12:18) Ae faapēfea i totonu o le ʻāiga? O se tane ma se avā e alofa moni le tasi i le isi, e taufai amanaʻia uma e le tasi faalogona o le isi. (Efeso 5:33) E la te ʻalofia upu mamafa, faitioga faifai pea, ma faamatalaga tutui—o na uiga uma e mafai ona faapogaia ai ni faalogona tigā e lē faigofie ona toe faaleleia. E iai foʻi faalogona o le fanau, ma e ao i mātua alolofa ona la amanaʻia lenei itu. Pe afai e manaʻomia se faasaʻoga, o mātua e alolofa la te avatua lena faasaʻoga i ni auala e faaaloalogia ai le tulaga mamalu o le la fanau ma ʻalofia ai ni faamasiasiga lē tatau ia i latou.c (Kolose 3:21) Pe afai tatou te faaalia le magafagafa mo isi, e tatou te faaalia ai ua ia i tatou le finagalo o Keriso.

E Naunau e Faatuatuaina Isi

12. O le ā se vaaiga paleni, ma le moni sa ia Iesu e faatatau i ona soo?

¹² Sa ia Iesu se vaaiga paleni, ma le moni e faatatau i ona soo. Sa ia silafia lelei e lē o i latou o ni tagata lelei atoatoa. Ae maise ai, sa mafai ona ia silafia manatu o i loto o tagata. (Ioane 2:24, 25) E oo lava i na tulaga, sa ia silasila e lē i na o o latou uiga lē lelei atoatoa, ae i o latou uiga lelei foʻi. Sa ia silafia foʻi ni tomai e ono maua i nei tane o ē na tosina mai e Ieova. (Ioane 6:44) O le silafaga mautinoa a Iesu e faatatau i ona soo na faamaonia mai i le auala sa ia feutagaʻi ma tausia ai i latou. O se faataʻitaʻiga, sa ia naunau e faatuatuaina i latou.

13. Na faapēfea ona faataʻitaʻia e Iesu faapea sa ia faatuatuaina ona soo?

¹³ Na faapēfea ona faataʻitaʻia e Iesu lena faatuatuaga? Ina ua ia tuua le lalolagi, sa ia faasafua atu se tiute tauave sili ona tāua i ona soo faauuina. Sa ia faamatuu atu ia i latou le tiute tauave o le tausia o manaʻoga o lona Malo i le lalolagi aoao. (Mataio 25:14, 15; Luka 12:42-44) A o faagasolo lana faiva, sa ia faaalia lona faatuatuaina o i latou, e oo lava i ni nai mea laiti, ma le lē aloaʻia. Ina ua ia faateleina faavavega meaʻai e fafaga ai le motu o tagata, sa ia faasafua atu i ona soo le tiute tauave o le tufatufa atu o mea taumafa.—Mataio 14:15-21; 15:32-37.

14. E faapēfea ona e autaluina puupuu mai le tala o loo faamauina i le Mareko 4:35-41?

¹⁴ Seʻi manatu foʻi, i le tala o loo faamauina i le Mareko 4:35-41. I lea taimi, o loo folau atu Iesu ma ona soo i se vaa e sopoʻia le Vai o Kalilaia ma agaʻi atu i sasaʻe. E leʻi leva lava ona tulei ese atu lo latou vaa, ae taoto ifo loa Iesu sa i le taumuli o le vaa ma ua matuā gase lana moe. Peitaʻi, e leʻi umi lava, ae ‘āgi mai loa le afā, o se matagi tele lava.’ O afā faapena sa masani ai lava i le Vai o Kalilaia. Ona o lona tulaga maulalo (pe tusa ma le 700 futu [200 mita] i lalo o le fogatai), e māfua ai ona sili atu le māfanafana o le ea iinā na i lo le ea o loo i nofoaga tau lalata ane, ma o lenei itu e faapogaia ai ni tulaga faalētonu o le ea. E lē gata i lena, e āgi faatūtū ifo i le Vanu o Ioritana matagi malolosi mai le Mauga o Heremoni lea o loo i le itu i mātū. O nisi taimi atonu e toʻamālie mea uma ae faafuaseʻi lava ona pesi mai se afā malosi. Seʻi mafaufau i le mea lenei: E mautinoa lava sa silafia e Iesu matagi malolosi sa masani ona āgi, auā na soifua aʻe o ia i Kalilaia. Peitaʻi, sa tōfā lelei lava o ia, i lona faatuatuaina o tomai o ona soo, auā o nisi o i latou o ni faifaiva.—Mataio 4:18, 19.

15. E mafai faapēfea ona tatou faataʻitaʻi atu i le naunau o Iesu e faatuatuaina ona soo?

¹⁵ Faamata e mafai ona tatou faataʻitaʻi atu i le naunau o Iesu e faatuatuaina ona soo? O nisi e faafaigatā ia i latou ona faasafua atu tiute tauave i isi. O lona uiga o taimi uma lava e tatau ai ona latou faatonutonuina mea. Atonu latou te manatu, ‘Afai ou te manaʻo e fai lelei se mea, e tatau lava la ona ou faia e aʻu!’ Peitaʻi, afai o i tatou lava e faatinoina mea uma, ua lamatia la i tatou i le tulaga o le oo ina matuā vaivai, ma atonu foʻi tatou te faaaluina ai ma le lē talafeagai ni taimi e nonofo ese ai mai o tatou aiga. E lē gata i lea, afai tatou te lē faasafua atu ni galuega talafeagai ma tiute tauave i isi, atonu tatou te taofia ai i latou mai lo latou mauaina o ni tomai ma ni toleniga manaʻomia. O se itu atamai le faamasani e faatuatuaina isi, e ala i le faasoa atu o galuega ia i latou. E lelei pe a tatou fesiligia ma le faamaoni i tatou lava, ‘Po o ia te aʻu ea le finagalo o Keriso i lenei matāʻupu? Po o oʻu naunau ea e faasafua atu nisi o galuega i isi, i le faatuatuaina o le a latou faia le mea e sili ona lelei latou te mafai?’

Sa Ia Faaalia Lona Talitonuina o Ona Soo

16, 17. I le po mulimuli o lona soifuaga i le lalolagi, o le ā le faamautinoaga na tuuina atu e Iesu i ona aposetolo, e ui lava na ia silafia o le a latou tuulafoaʻia o ia?

¹⁶ Sa faataʻitaʻia mai e Iesu se vaaiga mautinoa i ona soo i se isi auala tāua. Sa ia faailoa atu ia i latou lona talitonuina o i latou. Sa matuā manino mai lenei mea i ana fetalaiga faalāʻeiʻau i ona aposetolo i le po mulimuli o lona soifuaga i le lalolagi. Seʻi mātau foʻi le mea na tupu.

¹⁷ O se afiafi sa tele ni mea na faia ai e Iesu. Na ia tuuina atu i ona aposetolo se lesona e aogā i le loto maulalo e ala i lona mulumuluina o o latou vae. Ina ua mavae lea, ona ia faavaeina lea o le tausamiga afiafi lea o le a avea ma faamanatuga o lona maliu. Ona toe aafia foʻi lea o le ʻauaposetolo i se finauga aasa i le fefinauaʻi po o ai so latou e sili. I lona onosaʻi pea, sa leʻi otegiaina e Iesu i latou, ae na talatalanoa atu i ai. Na ia taʻu atu ia i latou mea o i le lumanaʻi: “E tausuai outou uma ona o aʻu i lenei lava po; auā ua tusia, Ou te taia le leoleo mamoe, ona taapeape ai lea o le lafu mamoe.” (Mataio 26:31; Sakaria 13:7) Sa ia silafia o le a tuulafoaʻia o ia e ana uō mamae i le taimi e sili ona ia manaʻomia ai i latou. Peitaʻi, sa ia leʻi taʻusalaina lava i latou. Ae i le matuā ese mai lava, na ia fetalai atu ia i latou: “A e a mavae loʻu toe tu, ona ou muamua atu ai lea ia te outou i Kalilaia.” (Mataio 26:32) Ioe, sa ia faamautinoa atu ia i latou faapea, e ui lava o le a latou tuulafoaʻia o ia, ae o le a ia lē tuulafoaʻia lava i latou. Pe a mavae atu lenei taimi sili ona mataʻutia, o le a latou toe feiloaʻi.

18. I Kalilaia, o le ā le tofiga e sili ona tāua na tuu atu e Iesu i ona ʻausoo, ma na faapēfea ona faatinoina e le ʻauaposetolo lena tofiga?

¹⁸ Sa tausisi Iesu i lana folafolaga. I se taimi mulimuli ane, i Kalilaia, na toe faailoa atu ai Iesu o lē na toetū aʻe, i aposetolo faamaoni e toʻa 11, o ē e mautinoa sa faapotopoto faatasi ma isi tagata e toʻatele. (Mataio 28:16, 17; 1 Korinito 15:6) O iinā na tuu atu ai e Iesu ia i latou se tofiga e sili ona tāua: “O lenei, ia outou o atu e fai nuu uma lava ma soo, ma papatiso atu ia te i latou i le suafa o le Tamā, ma le Atalii, ma le Agaga Paia; ia outou aʻoaʻo atu ia te i latou ia tausi i mea uma ua ou fai atu ai ia te outou.” (Mataio 28:19, 20) O loo aumaia e le tusi o Galuega ia i tatou se faamaoniga manino e faapea, na faatinoina e le ʻauaposetolo lena tofiga. Sa latou faamaoni e taulamua i le galuega o le talaʻia o le tala lelei i le uluaʻi senituri.—Galuega 2:41, 42; 4:33; 5:27-32.

19. O le ā ua aʻoaʻoina ai i tatou e gaoioiga a Iesu ina ua toetū aʻe, e uiga i le finagalo o Keriso?

¹⁹ O le ā ua aʻoaʻoina ai i tatou e lenei tala malamalama e uiga i le finagalo o Keriso? Sa silafia lelei e Iesu tulaga e sili ona leaga o ona aposetolo, peitaʻi, na ia “alofa lava ia i latou e oo i le gataaga.” (Ioane 13:1) E ui lava i o latou vaivaiga, ae na ia taumafai ia latou iloa, sa ia talitonuina i latou. Seʻi mātau sa leʻi tuusesēina le mautinoa o Iesu. O le mautinoa ma le faatuatuaina na ia faaalia ia i latou e lē taumatea na faamalosia ai i latou ina ia filifili i o latou loto e faatino le galuega na ia poloaʻiina i latou e fai.

20, 21. E mafai faapefea ona tatou faataʻitaʻia se vaaiga mautinoa i o tatou uso talitonu?

²⁰ E mafai faapēfea ona tatou faataʻitaʻia le finagalo o Keriso i lenei itu? Aua le mafaufau leaga i o tatou uso talitonu. Afai e te mafaufau i mea e sili ona leaga, e mautinoa lava o le a faaali mai foʻi i au upu ma au gaoioiga. (Luka 6:45) Peitaʻi, ua taʻu mai e le Tusi Paia ia i tatou faapea o le alofa “e talitonu i mea uma.” (1 Korinito 13:7, LT) O le alofa e iai uiga mautinoa, ae lē o uiga lē mautinoa. E ati aʻe ai na i lo le faaleagaina ai. E sili atu ona vave talia e tagata le alofa ma faalāʻeiʻauga na i lo faamataʻuga. E mafai ona tatou faalāʻeiʻau ma faamalosiʻau i isi e ala i lo tatou faaalia o le faatuatuaina o i latou. (1 Tesalonia 5:11) Pe afai e pei i tatou o Keriso, e iai le vaaiga mautinoa i o tatou uso, o le a tatou feutagaʻi foʻi la ma i latou i ni auala e ati aʻe ai i latou ma maua ai uiga e sili ona lelei mai ia i latou.

²¹ O le atiina aʻe ma le faataʻitaʻia o le finagalo o Keriso e loloto atu na i lo le tau ina faataʻitaʻi i nisi o mea na faia e Iesu. E pei ona taʻua i le matāʻupu na muamua atu, pe afai tatou te gaoioi moni lava e pei o Iesu, e tatau la ona tatou muaʻi iloa le auala e vaai ai i mea e pei ona sa ia silasila i ai. Ua avea Evagelia ma itu ua mafai ai ona tatou iloa se isi vala o lona uiga totino, ona mafaufauga ma faalogona e faatatau i lana galuega na tofia i ai, e pei ona talanoaina i le mataupu o le a sosoo mai.

[Faamatalaga pito i lalo]

Pe Mafai Ona E Faamatala?

• Na faapēfea ona tali atu Iesu ina ua taumafai lona ʻausoo e vavao tamaiti mai le ō mai ia te ia?

• O ā auala na faaalia ai e Iesu lona magafagafa mo isi?

• E mafai faapēfea ona tatou faataʻitaʻi atu i le naunau o Iesu e faatuatuaina ona soo?

• E mafai faapēfea ona tatou faataʻitaʻi atu i le talitonuina na faaalia e Iesu i ona aposetolo?

[Ata i le itulau 16]

Sa toʻamālie lagona o tamaiti a o iai faatasi ma Iesu

[Ata i le itulau 17]

Sa feutagaʻi Iesu ma isi i se uiga agaalofa

[Ata i le itulau 18]

O se faamanuiaga le iai o ni toeaina e faigofie ona faalatalata atu i ai