SUʻESUʻEGA 7
Ia Maua le Tele o Aogā Mai i Lau Faitauga Tusi Paia
“O le ā sau faitau i ai?”—LUKA 10:26.
PESE 97 E Faalagolago le Ola i le Tusi Paia
AOTELEGAa
1. E faapefea ona iloa na tāua iā Iesu Tusitusiga Paia?
SEʻI faaata o loo e faalogologo atu a o fetalai mai Iesu. E tele taimi na ia faasino atu ai i Tusitusiga Paia. O le mea moni o nisi o uluaʻi fetalaiga a Iesu ina ua faatoʻā uma ona papatiso ma nisi o ana upu faaiʻu a o leʻi maliu, na ia siiina mai ai mau mai i Tusitusiga Paia.b (Teu. 8:3; Sala. 31:5; Luka 4:4; 23:46) A o faagasolo le tolu ma le afa tausaga mai i le taimi na papatiso ai Iesu seʻia oo i le taimi na maliu ai, sa masani ona sii mai e Iesu mau mai i Tusitusiga Paia ma faitau atu i le lautele ma faamatala atu uiga o na mau.—Mata. 5:17, 18, 21, 22, 27, 28; Luka 4:16-20.
I le olaga atoa o Iesu, na naunau o ia i Tusitusiga Paia ma faataga e taaʻina ai mea na ia faia (Tagaʻi i le palakalafa e 2)
2. A o tuputupu aʻe Iesu, o le ā na fesoasoani iā te ia e iloa lelei ai Tusitusiga Paia? (Tagaʻi i le ata i le faavaa.)
2 I tausaga a o leʻi amata le faiva a Iesu, na masani ona ia faitau ma faalogologo i le Afioga a le Atua. E lē taumatea na ia faalogologo a o sii mai e Iosefa ma Maria mau mai i Tusitusiga Paia i taimi o a latou talanoaga i aso taʻitasi.c (Teu. 6:6, 7) E mautinoa na iai faatasi Iesu ma lona aiga i le sunako i Sapati i vaiaso taʻitasi. (Luka 4:16) E mautinoa foʻi na faalogologo lelei o ia a o faitauina Tusitusiga Paia i inā. Mulimuli ane, na iloa ai e Iesu faitau Tusitusiga Paia. O le iʻuga, e lē gata na malamalama lelei ai Iesu i Tusitusiga Paia, ae na ia naunau foʻi i ai ma faataga e taaʻina ai mea na ia faia. O se faaaʻoaʻoga, o le mea na tupu i le malumalu ina ua 12 tausaga o Iesu. Na “matuā ofo” faiaʻoga na atamamai i le Tulafono a Mose ʻi le malamalama ma tali na fai atu’ e Iesu.—Luka 2:46, 47, 52.
3. O le ā o le a tatou talanoaina i lenei suʻesuʻega?
3 O le a tatou iloa foʻi ma naunau i le Afioga a le Atua pe a tatou faitau e lē aunoa i ai. Ae e faapefea ona tatou maua le tele o aogā mai i mea o loo tatou faitauina? E tatou te aʻoaʻoina ni mea mai i fetalaiga a Iesu iā i latou na masani i le Tulafono, e aofia ai le ʻautusiupu, le ʻau Faresaio, ma le ʻau Satukaio. Na masani ona faitau na taʻitaʻi lotu i Tusitusiga Paia, ae e latou te leʻi mauaina mai ai ni aogā. Na faamatilatila e Iesu ni vala se tolu na tatau ona faia e nei tane, ina ia latou maua ai le tele o aogā mai i Tusitusiga Paia. O ana fetalaiga iā i latou e fesoasoani iā i tatou (1) e malamalama ai i mea o loo tatou faitauina, (2) e saʻili ai ni ʻoa faaleagaga, ma le (3) ina ia faataga le Afioga a le Atua e suia i tatou.
FAITAU INA IA MALAMALAMA
4. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le Luka 10:25-29 i le auala e faitauina ai le Afioga a le Atua?
4 E tatou te naunau ia malamalama i le uiga o mea e tatou te faitauina i le Afioga a le Atua. Pe a lē faia faapea, o le a tatou lē mauaina la ni aogā mai i mea ua tatou faitauina. O se faaaʻoaʻoga, seʻi mātau le talanoaga a Iesu ma “se tagata e atamai i le Tulafono.” (Faitau le Luka 10:25-29.) Ina ua fesili le tamāloa po o le ā e tatau ona ia faia ina ia maua ai le ola e faavavau, na faauaʻi atu o ia e Iesu i le Afioga a le Atua e ala i le fesili i ai: “O le ā le mea o loo tusia i le Tulafono? O le ā sau faitau i ai?” Na saʻo le tali a le tamāloa e ala i le sii atu o mau mai i tusitusiga paia e faatatau i le alofa i le Atua ma le alofa i tuaoi. (Levi. 19:18; Teu. 6:5) Ae mātau lana fesili na sosoo ai: “O ai la loʻu tuaoi?” E manino mai, e leʻi malamalama le tamāloa i le uiga moni o mea na ia faitauina. O le iʻuga, e na te leʻi iloa le auala saʻo e faatatau ai na mau i lona olaga.
O le faitau ia malamalama o se tomai e manaʻomia ona atiaʻe
5. E faapefea i le tatalo ma le lē faatopelau o le faitau ona fesoasoani e te malamalama lelei ai i mea o loo e faitauina?
5 E mafai ona faateleina lo tatou malamalama i le Afioga a le Atua, e ala i le atiaʻe o se masaniga o le faitau lelei. O nisi nei o fautuaga e fesoasoani iā te oe. Ia tatalo muamua a o leʻi amata ona e faitau. E tatou te manaʻomia le fesoasoani a Ieova ina ia malamalama ai i le Tusi Paia. O lea, ia tatalo atu mo lona agaga paia ina ia uaʻi atu ai i mea o loo tatou faitauina. Pe a uma, ona faitau loa lea ae aua neʻi faatopelauina. O le faia faapea, o le a e malamalama ai i mea o loo e faitauina. E ono aogā iā te oe le faitau leotele, po o le faalogo atu foʻi i le faitauga Tusi Paia ua uma ona puʻeina, pe afai o loo maua i la outou gagana. O le faia faapea, o le a fesoasoani e tatou te malamalama, manatua ma aʻoaʻoina ai le tele o mea mai i la tatou faitauga Tusi Paia. (Iosua 1:8) Pe a uma lau faitauga Tusi Paia, ia toe tatalo atu iā Ieova e faafetai i ai mo lana meaalofa o le Tusi Paia, ma ia talosaga atu mo lana fesoasoani ina ia faatatau ai mea na e faitauina.
Aiseā e fesoasoani ai le faia o ni faamaumauga pupuu ina ia e malamalama ma manatua ai mea na e faitauina? (Tagaʻi i le palakalafa e 6)
6. Aiseā e fesoasoani ai le fesili ifo iā te oe lava ma faia ni faamaumauga pupuu a o faitauina le Tusi Paia? (Tagaʻi foʻi i le ata.)
6 O isi fautuaga nei e lua e fesoasoani iā te oe e malamalama lelei ai i le Tusi Paia. A o e faitau i se tala patino i le Tusi Paia ia fesili ifo: ʻO ai tagata autū o le tala? O ai o loo tautala i inei? O ai o loo talanoa atu i ai, ma aiseā? O fea ma o anafea na tupu ai lenei mea?’ O fesili faapena, o le a fesoasoani iā te oe e mafaufau ai ma iloa ai manatu tāua o le tala o loo e faitauina. E lē gata i lea, ia fai ni faamaumauga pupuu. Pe a fai ni au faamaumauga, o le a fesoasoani lea e te malamalama atili ma manatua ai mea na e faitauina. E te ono tusia foʻi ni fesili ma faamaumau i lalo nisi o au saʻiliʻiliga na fai, autalu manatu autū, tusi i lalo le auala e mafai ona e faatatau ai mea na e faitauina po o ou faalogona foʻi e tusa ai ma na mea. O le faia o ni faamaumauga pupuu, o le a fesoasoani e te vaai ai i le Afioga a le Atua e pei o sana feʻau patino mo oe.
7. O le ā le uiga e tatou te manaʻomia pe a faitau le Tusi Paia, ma aiseā? (Mataio 24:15)
7 Na faailoa mai e Iesu se uiga tāua e tatou te manaʻomia, ina ia malamalama ai i mea e tatou te faitauina i le Afioga a le Atua. O lenā uiga o le faautaga loloto. (Faitau le Mataio 24:15.) O le faautaga loloto, o le tomai lea e iloa ai le fesootaʻiga o manatu, o itu e eseese ai, ma manatu e faigatā ona malamalama i ai. Na faailoa mai foʻi e Iesu e manaʻomia le faautaga loloto, ina ia iloa ai mea o loo tutupu lea ua faataunuu ai valoaga o le Tusi Paia. E manaʻomia lenei uiga, ina ia tatou maua atoatoa ai aogā mai i mea uma e tatou te faitauina i le Tusi Paia.
8. E faapefea ona tatou faitau ma le faautaga loloto?
8 E foaʻi mai e Ieova le faautaga loloto i ana auauna. O lea, ia tatalo atu iā te ia mo lana fesoasoani ina ia e atiaʻe ai lenā uiga. (Faata. 2:6) E faapefea ona e gaoioi e ōgatusa ma au tatalo? Ia iloilo lelei mea o loo e faitauina, ma mātau pe faapefea ona fesootaʻi atu i isi mea ua e iloa. Ina ia faia faapea, ia faaaogā a tatou lomiga e pei o le Tusi Taʻiala mo Saʻiliʻiliga a Molimau a Ieova. E fesoasoani na lomiga e te iloa ai le uiga o se mau o le Tusi Paia ma auala e faatatau ai i lou olaga. (Epe. 5:14) Pe a e faitau ma le faautaga loloto, o le a faatuputeleina ai lou malamalama i le Tusi Paia.
FAITAU INA IA MAUA NI ʻOA FAALEAGAGA
9. O le ā le upu moni tāua mai i Tusitusiga Paia e leʻi taliaina e le ʻau Satukaio?
9 Na masani lelei le ʻau Satukaio i tusi muamua e lima o Tusitusiga Paia Eperu, ae e latou te leʻi talia upu moni tāua o loo i na tusi faagaeeina. O se faaaʻoaʻoga, mātau le auala na tali atu ai Iesu i le ʻau Satukaio na fesiligia o ia e faatatau i le toetū. Na ia fesili atu iā i latou: “Pe tou te leʻi faitau ea i le tusi a Mose i le tala e uiga i le laau tuitui, ma le fetalaiga a le Atua iā te ia e faapea, ʻO aʻu o le Atua o Aperaamo, le Atua o Isaako, ma le Atua o Iakopo’?” (Mare. 12:18, 26) E mautinoa e tele taimi na faitau ai le ʻau Satukaio i lenā manatu, ae o le fesili a Iesu na iloa ai lo latou lē taliaina o se upu moni tāua mai i Tusitusiga Paia, o le aʻoaʻoga lea o le toetū.—Mare. 12:27; Luka 20:38.d
10. O ā mea e tatau ona tatou mātauina a o faitau?
10 O le ā le lesona mo i tatou? Pe a tatou faitau i se mau po o se tala i le Tusi Paia, ia mātau lelei ni lesona e tatou te aʻoaʻoina mai ai. E tatou te mananaʻo ia iloa aʻoaʻoga faavae, faapea upu moni loloto ma mataupu silisili iloagatā o loo natia i mau o loo faitauina.
11. E tusa ai ma le 2 Timoteo 3:16, 17, e faapefea ona e maua ni ʻoa faaleagaga mai i le Tusi Paia?
11 E faapefea ona e maua ni ʻoa faaleagaga a o e faitauina le Tusi Paia? Ia iloilo le manatu o loo taʻua i le 2 Timoteo 3:16, 17. (Faitau.) O loo faapea mai, “O Tusitusiga Paia uma . . . e aogā” e (1) aʻoaʻo ai, (2) aʻoaʻi ai, (3) faasaʻo ai mea, ma le (4) faatonu ai. E mafai foʻi ona e maua na aogā e fā i tusi o le Tusi Paia e seāseā ona e faitau i ai. Ia iloilo le mau ina ia iloa ai po o le ā e tatou te aʻoaʻo e faatatau iā Ieova, o lona finagalo, po o mataupu silisili o le Tusi Paia. Ia mātau pe faapefea ona aogā mo aʻoaʻiga. Ia faia faapea e ala i le mātau pe faapefea i mau ona fesoasoani iā te oe e iloa ma teena faanaunauga ma gaoioiga sesē, ma tumau ai ona faamaoni iā Ieova. Ia iloilo foʻi se mau e mafai ona faasaʻo ai se mea pe faasaʻo ai se manatu sesē atonu na lāgā i le talaʻiga. A o faitauina se mau, mātau pe e iai se faatonuga e toleni ai oe e vaai i mea e pei o le silasila a Ieova. Pe a tāmau i lou mafaufau na aogā e fā, o le a mafai ona faaʻoaina ai oe faaleagaga mai i lau faitauga Tusi Paia.
IA FAATAGA MEA E TE FAITAUINA E SUIA AI OE
12. Aiseā na fesili atu ai Iesu i le ʻau Faresaio, “Pe e tou te leʻi faitau ea?”
12 Na fai atu foʻi e Iesu le fesili, “Pe e tou te leʻi faitau ea?” e faailoa ai le sesē o manatu o le ʻau Faresaio i Tusitusiga Paia. (Mata. 12:1-7)e O le mea na tupu, na tuuaʻia e le ʻau Faresaio soo o Iesu i lo latou solia o le Sapati. I le tali a Iesu, na ia siiina mai ni faaaʻoaʻoga faale-Tusi Paia se lua ma se mau mai i le tusi o Hosea. Na faaalia ai e leʻi malamalama le ʻau Faresaio i le māfuaaga na faia ai le tulafono o le Sapati, ma e latou te leʻi faaalia foʻi le alofa mutimutivale. Aiseā e leʻi mafai ai ona suia nei tane a o latou faitau i le Afioga a le Atua? Talu ai na latou faitau ma se uiga faitio, ma le faamaualuga. O o latou uiga na lē mafai ai ona malamalama i mea na latou faitau i ai.—Mata. 23:23; Ioa. 5:39, 40.
13. O ā uiga e tatau ona iā i tatou a o faitauina le Tusi Paia, ma aiseā?
13 Ua tatou aʻoaʻoina mai i fetalaiga a Iesu, e manaʻomia ona tatou faitauina le Tusi Paia ma se vaaiga saʻo. E lē tatau ona tatou pei o le ʻau Faresaio, ae e tatau ona tatou lotomaulalo ma lotomalilie e aʻoaʻo mea. E tatau ona tatou “talia ma le agamalu le upu ua aʻoaʻoina.” (Iako. 1:21) Pe a faaalia le agamalu, o le a tatou faataga le Afioga a le Atua ia mauaa i o tatou loto. E faatoʻā aogā iā i tatou lesona mai i le Tusi Paia e uiga i le alofa mutimutivale, tigā alofa ma le alofa, pe afai e tatou te teena uiga faitio ma le faamaualuga.
E faapefea ona iloa o loo tatou faatagaina le Afioga a le Atua e suia i tatou? (Tagaʻi i le palakalafa e 14)f
14. E faapefea ona iloa o loo tatou faatagaina le Tusi Paia e suia i tatou? (Tagaʻi foʻi i ata.)
14 O le auala e tatou te feutagaʻi ai ma isi, e iloa ai o loo tatou faatagaina le Afioga a le Atua e suia i tatou. E leʻi faatagaina e le ʻau Faresaio le Afioga a le Atua e suia o latou uiga, ma o le māfuaaga lenā na latou ʻtaʻusalaina ai tagata e lē sala.’ (Mata. 12:7) O lea la, o le auala e tatou te vaai ma feutagaʻi ai ma isi e iloa ai po o tatou faatagaina le Afioga a le Atua e suia o tatou uiga. O se faaaʻoaʻoga, pe e fai ma a tatou masani le mātauina o gaoioiga ma uiga lelei o isi, pe e vave ona tatou mātauina o latou sesē? Pe e tatou te faaalia le alofa mutimutivale ma nofosauni e faamagalo, pe e iā i tatou le uiga faitio ma teuloto le ita? O a tatou tali i nei fesili e iloa ai po o tatou faatagaina mea o loo tatou faitauina e suia o tatou mafaufauga, faalogona, ma gaoioiga.—1 Timo. 4:12, 15; Epe. 4:12.
E MAUA LE FIAFIA I LE FAITAUINA O LE AFIOGA A LE ATUA
15. O ā faalogona o Iesu e faatatau i Tusitusiga Paia?
15 Na naunau Iesu i Tusitusiga Paia ma o loo taʻua ona faalogona i le valoaga i le Salamo 40:8: “Loʻu Atua e, ou te fiafia e fai lou finagalo, ma ua i totonu lava iā te aʻu lau tulafono.” O le māfuaaga lenā na fiafia ai Iesu ma taulau i lana auaunaga iā Ieova. E tatou te maua foʻi le fiafia ma taulau, pe a tatou naunau ma faitau i le Afioga a le Atua.—Sala. 1:1-3.
16. O ā auala e maua ai le tele o aogā mai i lau faitauga Tusi Paia? (Tagaʻi i le pusa, “E Fesoasoani Fetalaiga a Iesu e Malamalama ai i Mea E te Faitauina.”)
16 Tau ina ia faaleleia o tatou tomai i le faitauina o le Tusi Paia, ina ia ōgatusa ai ma fetalaiga ma faaaʻoaʻoga a Iesu. E mafai ona faaleleia o tatou tomai e malamalama ai i mau o le Tusi Paia, pe a tatalo, faitau i se auala e lē faatopelau, fai ni fesili ma ni faamaumauga pupuu. Ia faaaogā le faautaga loloto e ala i le faitau lelei o se mau ma suʻesuʻe atili o latou uiga i a tatou lomiga faale-Tusi Paia. E mafai ona faaleleia atili lo tatou faaaogāina o le Tusi Paia e oo lava i mau e tatou te lē masani ai, e ala i le matuā saʻiliʻili o ʻoa faaleagaga. O lea, ia faataga le Afioga a le Atua e suia o tatou olaga e ala i le faatumauina o se vaaiga saʻo i mea o loo tatou faitau i ai. Pe a tatou taumafai malosi e faatatauina na mea, o le a tele aogā e tatou te maua mai i a tatou faitauga Tusi Paia, ma tatou atili vavalalata atu ai iā Ieova.—Sala. 119:17, 18; Iako. 4:8.
PESE 95 Ua Tupu Pea le Malamalama
a O i tatou uma lava o tagata tapuaʻi o Ieova, e taumafai e faitau lana Afioga i aso taʻitasi. E toʻatele foʻi isi e faitau i le Tusi Paia, ae e latou te lē malamalama i mea o loo latou faitau i ai. Na faapena foʻi nisi o tagata i aso o Iesu. O lo tatou iloiloina o fetalaiga a Iesu iā i latou na faitauina le Afioga a le Atua, o le a fesoasoani iā i tatou e maua ai le tele o aogā mai i a tatou faitauga Tusi Paia.
b I le taimi na papatiso ma faauuina ai Iesu i le agaga paia, na ia toe manatua ai lona soifuaga a o leʻi afio mai i le lalolagi.—Mata. 3:16.
c Na iloa lelei e Maria Tusitusiga Paia ma na ia siiina mai ai mau. (Luka 1:46-55) E foliga mai e leʻi gafatia e Iosefa ma Maria ona faatau ni a laʻua lava kopi o Tusitusiga Paia. E mautinoa na la faalogologo lelei a o faitauina le Afioga a le Atua i sunako, ina ia mafai ai ona la manatua i se taimi mulimuli ane.
d Tagaʻi i le mataupu “Mafuta Atu i le Atua—ʻO Ia o le Atua, o Ē e Ola’” i Le Olomatamata o Fepuari 1, 2013.
e Tagaʻi foʻi i le Mataio 19:4-6, ina ua fai atu e Iesu le fesili lava lenei i le ʻau Faresaio, “E tou te leʻi faitau ea?” E ui na latou faitau i le tala i le foafoaga, ae na latou lē amanaʻia mea o loo aʻoaʻoina ai e faatatau i le silafaga a le Atua i faaipoipoga.
f FAAMATALAGA O ATA: E leʻi lelei le auala na faatinoina ai e se uso ona tiute i le faaaogāina o masini faaleotele leo ma vitiō. Ae ina ua uma le sauniga, na faamālō i ai uso mo ana taumafaiga ae e leʻi uaʻi atu i mea sesē na ia faia.