Lesona Mai i Upu Faavaloaga a Iakopo—Vaega 1

1-2. O le ā na faia e Iakopo a o toeitiiti maliu, ma aiseā? (Tagaʻi foʻi i le ata.)

UA PE ā ma le 17 tausaga talu ona tuua Kanana e le auauna faamaoni a Ieova o Iakopo, ae malaga atu i Aikupito ma lona aiga. (Kene. 47:28) I lenā taimi, na matuā olioli o ia ina ua toe feiloaʻi ma lona atalii pele o Iosefa, ma vaai atu ua toe aufaatasi lona aiga atoa. Ae na iloa e Iakopo e lē o toe umi lona soifua. O lea na ia aami ai ona atalii, ina ia faailoa atu iā i latou se mataupu tāua.—Kene. 49:28.

² I na aso, o se mea masani mo le ulu o se aiga ua lata ina maliu, le aami o lona aiga ina ia fai atu i ai sana mavaega. (Isa. 38:1) Atonu o lenā feiloaʻiga e na te faailoa atu ai po o ai o le a avea ma ulu o le aiga, pe a mavae lona maliu.

3. E tusa ai ma le Kenese 49:1, 2, aiseā e tāua ai le mavaega a Iakopo?

³ Faitau le Kenese 49:​1, 2. Peitaʻi, o lenei feiloaʻiga e lē pei o feiloaʻiga masani a aiga. O Iakopo o se perofeta. I lenei feiloaʻiga, na faagaeeina ai e Ieova lana auauna e faailoa atu ni mea tāua o le a tutupu i le lumanaʻi, lea e telē se aafiaga i ē e tupuga mai iā te ia. O le māfuaaga lea e faapea atu ai i isi taimi, o le mavaega a Iakopo o se valoaga.

4. O le ā o le a tatou talanoaina i lenei suʻesuʻega? (Tagaʻi foʻi i le pusa “Aiga o Iakopo.”)

⁴ I lenei suʻesuʻega, o le a tatou talanoa ai i upu o le mavaega a Iakopo i ona atalii e toʻafā o Reupena, Simeona, Levi ma Iuta. O le isi suʻesuʻega e sosoo ai o le a talanoaina ai upu a Iakopo i isi ona atalii e toʻavalu. E pei ona o le a tatou talanoaina, e lē gata na faatatau atu upu a Iakopo i ona atalii, ae o ē foʻi na tupuga mai iā i latou, lea na mulimuli ane faia aʻe ai le nuu o Isaraelu anamua. O le iloiloina o le talafaasolopito o le nuu o Isaraelu, o le a tatou malamalama ai i le auala na faataunuuina ai upu faavaloaga a Iakopo. O le iloiloina foʻi o ana upu, o le a tatou aʻoaʻoina ai ni lesona tāua lea e fesoasoani iā i tatou e faafiafiaina ai lo tatou Tamā i le lagi o Ieova.

REUPENA

5. O le ā le tofi na faatalitalia e Reupena e maua mai i lona tamā?

⁵ Na muaʻi faapea atu Iakopo iā Reupena: “O oe o laʻu ulumatua.” (Kene. 49:3) I le avea ai o Reupena ma ulumatua, e foliga mai na ia faatalitalia o le a tele atu mea e na te mauaina mai i lona tamā. Atonu foʻi na ia faatalitalia o le a avea o ia ma ulu o le aiga pe a maliu lona tamā, ma mafai ona ia tuufaasolo atu lenā tofi i ē e tupuga mai iā te ia.

6. Aiseā na melea ai e Reupena lona tofi o le ulumatua? (Kenese 49:3, 4)

⁶ Peitaʻi, na melea e Reupena lona tofi o le ulumatua. (1 No. 5:1) Aiseā? I nai tausaga ua mavae, na ia faia ai feusuaʻiga ma Pila le palake a lona tamā. O Pila o le auauna teine a Rasela le avā pele a Iakopo lea ua maliu. (Kene. 35:19, 22) O Reupena o le tama a le isi avā a Iakopo o Lea. Atonu na soona tuʻinanau Reupena i le faia o feusuaʻiga. Pe atonu foʻi na ia faileagaina Pila, ina ia mou ese ai faalogona alofa o Iakopo mai iā te ia ae alofa tau lava o lona tinā o Lea. Po o le ā lava le māfuaaga, ae o lana mea na fai na matuā faatigā ai iā Ieova ma lona tamā.—Faitau le Kenese 49:​3, 4.

7. O le ā na tupu iā Reupena ma i latou na tupuga mai iā te ia? (Tagaʻi foʻi i le pusa “Valoaga a Iakopo a o Lata Ina Maliu.”)

⁷ Na faapea atu Iakopo iā Reupena: “E lē faasilia . . . oe.” Na taunuu moni upu a Iakopo, auā e leai sē na tupuga mai iā Reupena na avea o se tupu, o se ositaulaga po o se perofeta. Peitaʻi, e lē faapea ai na teena pe na tuliese ai e Iakopo lona atalii mai i lona aiga, auā na avea ē na tupuga mai iā Reupena o se tasi o ituaiga o Isaraelu. (Iosua 12:6) Na iai taimi na faaalia ai e Reupena isi uiga lelei, ma e lē o taʻua i le Tusi Paia na ia toe faia amioga lē mamā taufeusuaʻiga.—Kene. 37:20-22; 42:37.

8. O ā lesona e tatou te aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a Reupena?

⁸ O le ā se lesona mo i tatou? E tatau ona tatou galulue mamafa e atiaʻe le amio pulea ma teena amioga lē mamā taufeusuaʻiga. Pe a faaosoosoina i tatou e faia se agasala, e ao ona tatou mafaufau muamua i aafiaga o a tatou gaoioiga iā Ieova, o tatou aiga, faapea ma isi. E ao foʻi ona tatou manatua, “o le mea e lūlūina e le tagata, o le mea lava lea e na te seleseleina mai.” (Kala. 6:7) Ae i le isi itu, o le mea na tupu iā Reupena ua faamanatu mai ai le alofa mutimutivale o Ieova. E ui e lē puipuia e Ieova i tatou mai i āuga o a tatou mea sesē na fai, ae e na te faamanuia a tatou taumafaiga pe a tatou faia le mea saʻo.

SIMEONA MA LEVI

9. Aiseā na lē fiafia ai Iakopo iā Simeona ma Levi? (Kenese 49:5-7)

⁹ Faitau le Kenese 49:​5-7. Na sosoo ai ma le fai atu e Iakopo o ni faaupuga e iloa ai lona lē fiafia iā Simeona ma Levi. I nai tausaga na muamua atu, na faaleagaina ai Tina le afafine o Iakopo, e se tamāloa Kanana e igoa iā Sekema. O le mea moni, na matuā tigā atalii uma o Iakopo i le mea na tupu i lo latou tuafafine. Na latou faasesē tagata o Sekema e faapea e mafai ona maua sa latou leleiga, pe afai e peritomeina i latou. Na malilie i ai tagata Sekema, ma a o tigā pea i latou mai i le peritomeina, “ua fetagofi Simeona ma Levi . . . i a la pelu ma ō atu i le aai e aunoa ma se masalomia o i laʻua, ma ua fasiotia tane uma.”—Kene. 34:25-29.

10. Na faapefea ona faataunuuina upu faavaloaga a Iakopo e faatatau iā Simeona ma Levi? (Tagaʻi foʻi i le pusa “Valoaga a Iakopo a o Lata Ina Maliu.”)

¹⁰ Na matuā tigā Iakopo i gaoioiga sauā na faia e ona atalii e toʻalua. Na ia valoia o le a vaevaeina ma faataapeapeina lo la tofi i Isaraelu uma. Na taunuu na upu faavaloaga i le silia i le 200 tausaga mulimuli ane ai, ina ua ulu atu le nuu o Isaraelu i le Nuu Folafolaina. Na fai ma tofi o le ituaiga o Simeona vaega maotua o laueleele na tuu atu e fai ma tofi o Iuta. (Iosua 19:1) A o le tofi o Levi, na aofia ai aai e 48 na taapeape pe tutū solo i Isaraelu uma.—Iosua 21:41.

11. O ā mea lelei na faia e ituaiga o Simeona ma Levi?

¹¹ E leʻi mulimuli ē na tupuga mai iā Simeona ma Levi i le faaaʻoaʻoga lē lelei a o latou augātamā. Na faaalia e le ituaiga o Levi le matuā faamaoni i le tapuaʻiga mamā. Ina ua maua e Mose le Tulafono mai iā Ieova i le mauga o Sinai, e toʻatele tagata Isaraelu na tapuaʻi i le faatusa o se tamaʻi povi. Peitaʻi, na lagolagoina e le ituaiga o Levi le itu a Mose ma fesoasoani iā te ia e faaumatia tagata amioleaga. (Eso. 32:26-29) Na filifili Ieova e tuuesea le ituaiga o Levi, ma tuu atu iā i latou le faaeaga tautele o le faiva faaositaulaga. (Eso. 40:12-15; Nu. 3:11, 12) A o le ituaiga o Simeona, na latou fesoasoani i le ituaiga o Iuta ina ia siitaua atu i tagata Kanana, ma maua ai lo latou tofi i le Nuu Folafolaina.—Faama. 1:3, 17.

12. O ā lesona e tatou te aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a Simeona ma Levi?

¹² O le ā se lesona mo i tatou? Aua neʻi pulea e o tatou faalogona ita a tatou filifiliga ma gaoioiga. O se faalogona masani le lē fiafia pe a faileagaina oe po o sē e pele iā te oe. (Sala. 4:4) Ae e ao ona tatou manatua, e lē fiafia Ieova pe a tatou fai atu ni upu po o gaoioiga e faaalia ai lo tatou matuā feita. (Iako. 1:20) Pe a faileagaina i tatou e se tasi, e tusa pe e auauna iā Ieova pe e leai, e ao ona tatou tali atu e ōgatusa ma mataupu silisili o le Tusi Paia, ma ʻalofia ai le fai atu o se tala po o se gaoioiga e māfua mai i le lē pulea o le ita. (Roma 12:17, 19; 1 Pete. 3:9) E tusa foʻi pe e faia e o tatou mātua ni mea e lē fiafia i ai Ieova, ae e lē faapea ai e tatau ona tatou mulimuli i a latou faaaʻoaʻoga. Aua e te manatu e lē mafai ona e faafiafiaina Ieova ma maua ana faamanuiaga. E mautinoa o le a fesoasoani Ieova iā te oe e faia le mea saʻo, ma o le a ia tauia oe.

IUTA

13. Aiseā na ono popole ai Iuta ina o le a talanoa atu Iakopo iā te ia?

¹³ Na sosoo ai ma le talanoa atu o Iakopo iā Iuta. Atonu na lagona e Iuta le popole ina ua faalogo atu i upu a Iakopo i ona uso matutua, talu ai na ia faia foʻi ni agasala matuiā. Na faia sana vaega i le faoa o meatotino o le aai o Sekema. (Kene. 34:27) Na ia aufaatasi atu i ona uso i le faatauina atu o Iosefa o se pologa ma ʻolegia lo latou tamā. (Kene. 37:31-33) Mulimuli ane, na ia faia feusuaʻiga ma Tamara le avā a lona atalii ua maliu, ona na ia faapea o ia o se fafine talitane.—Kene. 38:15-18.

14. O ā mea lelei na faia e Iuta? (Kenese 49:8, 9)

¹⁴ Peitaʻi, na faagaeeina Iakopo e viiviia Iuta ma folafola atu ni mea lelei o le a tutupu iā te ia ma lona aiga. (Faitau le Kenese 49:​8, 9.) Na faaalia e Iuta lona matuā manatu mamafa i faalogona o lona tamā matua. Na ia faaalia foʻi le tigā alofa i lona uso laʻitiiti o Peniamina.—Kene. 44:18, 30-34.

15. Na faapefea ona faataunuuina upu faavaloaga a Iakopo iā Iuta?

¹⁵ Na valoia e Iakopo o le a avea Iuta ma taʻitaʻi i ona uso. Peitaʻi, na umi se taimi faatoʻā faataunuuina lenā valoaga. I le pe ā ma le 200 tausaga mulimuli ane ina ua faasaʻoloto tagata Isaraelu mai i Aikupito, na faatoʻā taʻua ai le taʻitaʻia e Iuta o le nuu o Isaraelu i le toafa ma agaʻi atu i le Nuu Folafolaina. (Nu. 10:14) I nai tausaga na sosoo ai, na taʻitaʻia ai e le ituaiga o Iuta la latou osofaʻiga ina ia faatoʻilalo tagata Kanana na nofoia le Nuu Folafolaina. (Faama. 1:1, 2) E lē gata i lea, o Tavita o se tasi o tupu mai i le toʻatele o tupu na tupuga mai i le ituaiga o Iuta. Peitaʻi, e lē na o le pau lenā o le faataunuuga o lenei valoaga.

16. Na faapefea ona faataunuuina le valoaga o loo i le Kenese 49:10? (Tagaʻi foʻi i le pusa “Valoaga a Iakopo a o Lata Ina Maliu.”)

¹⁶ Na faailoa mai e Iakopo o le a tupuga mai iā Iuta le Tupu e tumau e faavavau. (Faitau le Kenese 49:10 ma le faamatalaga pito i lalo.) O lenā tupu o Iesu Keriso, lea na taʻua e Iakopo o Sailo. Na faapea mai se agelu e faatatau iā Iesu: “E foaʻiina atu foʻi e Ieova le Atua iā te ia le nofoālii o Tavita lona tamā.” (Luka 1:32, 33) E taʻua foʻi Iesu o “le Leona mai i le ituaiga o Iuta.”—Faaa. 5:5.

17. E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo iā Ieova i le auala e tatou te manatu ai i isi?

¹⁷ O le ā se lesona mo i tatou? Na faamanuia Ieova iā Iuta, e ui lava na ia faia ni agasala matuiā. Ae pe faamata na taumānatu uso o Iuta pe aiseā na tauia ai o ia e Ieova? Po o le ā lava le tulaga, ae na silasila Ieova i se mea lelei iā Iuta ma faamanuia iā te ia. E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo iā Ieova? Pe a maua e se uso po o se tuafafine se faaeaga faapitoa i le auaunaga, atonu e muamua lava tau o tatou mafaufau i ni ona uiga lē lelei. Peitaʻi, e ao ona tatou manatua o loo fiafia le finagalo o Ieova i uiga lelei o lenā tagata. E silasila Ieova i uiga lelei o ona tagata tapuaʻi, ma e ao foʻi ona tatou faia faapea.

18. Aiseā e manaʻomia ai ona tatou onosaʻi?

¹⁸ O se isi lesona e tatou te aʻoaʻoina mai i le mea na tupu iā Iuta, o le onosaʻi. E mautinoa e faataunuu e Ieova ana folafolaga uma, ae i nisi taimi e lē i le auala po o le taimi na tatou faatalitalia. E leʻi vave ona taʻitaʻia e le ituaiga o Iuta le nuu o le Atua. Ae na latou lagolagoina ma le faamaoni ē na tofia e Ieova e faia faapea, e pei o Mose mai i le ituaiga o Levi, o Iosua mai i le ituaiga o Efaraima, ma le tupu o Saulo mai i le ituaiga o Peniamina. Tau ina ia tatou lagolagosua foʻi iā i latou ua tofia e Ieova e taʻimua i ona tagata i aso nei.—Epe. 6:12.

19. O ā ni lesona ua tatou aʻoaʻoina e faatatau iā Ieova, mai i upu faavaloaga a Iakopo a o lata ina maliu?

¹⁹ O ā ni lesona ua tatou aʻoaʻoina mai i upu faavaloaga a Iakopo i ona atalii e toʻafā, ina ua lata ina maliu? E manino mai “e lē vaai le Atua e pei o le vaai a tagata.” (1 Samu. 16:7) E matuā onosaʻi Ieova ma e lotofaamagalo. E ui e lē manatu māmā o ia i amioga sesē, ae e na te lē faatalitalia foʻi ona tagata tapuaʻi ina ia lelei atoatoa. E faamanuia foʻi e Ieova i latou na faia ni mea sesē i le taimi ua teʻa, pe afai ua salamō moni ma maumauaʻi e faia le mea saʻo. I le suʻesuʻega e sosoo ai, o le a tatou talanoaina ai toe upu a Iakopo i isi ona atalii e toʻavalu.