Lesona Mai i Upu Faavaloaga a Iakopo—Vaega 2

1. O le ā o le a tatou iloiloina i lenei suʻesuʻega?

UA FAAPOTOPOTO atu atalii o Iakopo iā te ia ma faalogologo atu, a o ia faamanuia mai iā i latou taʻitoʻatasi. E pei ona talanoaina i le mataupu ua mavae, atonu na faateʻia atalii o Iakopo i ana upu na fai atu iā Reupena, Simeona, Levi, ma Iuta. Na latou ono fia iloa foʻi po o le ā o le a taʻua e Iakopo e faatatau i isi ona atalii e toʻavalu. Seʻi o tatou iloiloina po o ā ni lesona e tatou te aʻoaʻoina mai i upu a Iakopo iā Sepulona, Isakara, Tanu, Kato, Asera, Nafatali, Iosefa, ma Peniamina.a

SEPULONA

2. Ia faamatala le valoaga a Iakopo e faatatau iā Sepulona ma le auala na faataunuuina ai. (Kenese 49:13) (Tagaʻi foʻi i le pusa.)

² Faitau le Kenese 49:13. Na faailoa mai e Iakopo o le a nonofo le fanauga a Sepulona e latalata i le sami, i le itu i mātū o le Nuu Folafolaina. I le silia i le 200 tausaga mulimuli ane, na maua ai e le fanauga a Sepulona lo latou tofi, ma na iai i le vā o le Sami o Kalilaia ma le Sami Metitirani. Po o le ā lava le tulaga, ae na maua pea e le fanauga a Sepulona le fiafia. Aiseā? Auā e ui lava e latou te leʻi nonofo tonu i tala ane o le sami, ae na faigofie ona latou faia fefaatauaʻiga ma isi atunuu, ona sa lata i nei sami e lua. Atonu o le māfuaaga lea na valoia ai e Mose e faapea: “Sepulona e, ia e olioli i lou alu atu.”—Teu. 33:18.

3. O le ā e fesoasoani iā i tatou ina ia maua le lotomalie?

³ O le ā se lesona mo i tatou? E tusa po o fea e tatou te nonofo ai ma po o ā o tatou tulaga, ae e iai lava māfuaaga e ao ai ona tatou fiafia. Ina ia maua pea le fiafia, e ao ona tatou lotomalilie i mea ua tatou maua. (Sala. 16:6; 24:5) O nisi taimi e vave ona tatou uaʻi atu i mea e tatou te lē o maua, nai lo o mea lelei ua tatou mauaina. O lea, ia taumafai pea e uaʻi atu i itu lelei o o tatou tulaga taʻitoʻatasi.—Kala. 6:4.

ISAKARA

4. Ia faamatala le valoaga a Iakopo e faatatau iā Isakara ma le auala na faataunuuina ai. (Kenese 49:​14, 15) (Tagaʻi foʻi i le pusa.)

⁴ Faitau le Kenese 49:​14, 15. Na faamālō atu Iakopo iā Isakara i lona galue mamafa, e tai pei o se asini malosi e tauaveina avega mamafa. Na taʻua foʻi e Iakopo o le a maua e Isakara se laueleele lelei. Na faataunuuina upu a Iakopo ina ua maua e le fanauga a Isakara se laueleele lelei ma fua tele mai, i tala ane o le vaitafe o Ioritana. (Iosua 19:22) E lē taumatea na latou galulue mamafa e galueaʻiina lo latou laueleele, ma fesoasoani atu foʻi i isi. (1 Tu. 4:​7, 17) O se faataʻitaʻiga, na nofosauni le ituaiga o Isakara e fai la latou vaega i le ʻautau a Isaraelu, e tai pei o le taimi o le faamasino o Parako ma le perofeta fafine o Tepora.—Faama. 5:15

5. Aiseā e manaʻomia ai ona tatou galulue mamafa?

⁵ O le ā se lesona mo i tatou? E tāua iā Ieova a tatou galuega mamafa i le auaunaga iā te ia, e pei foʻi ona tāua iā te ia galuega mamafa a le ituaiga o Isakara. (Fai. 2:24) O se faaaʻoaʻoga, ia mafaufau i galuega mamafa a toeaina o loo tausia le faapotopotoga. (1 Timo. 3:1) E ui e lē o tauina e nei uso ni taua, ae e latou te galulue mamafa e puipuia tagata o le Atua mai i mea e lamatia ai faaleagaga. (1 Kori. 5:​1, 5; Iuta 17-23) E latou te galulue mamafa foʻi e saunia ma faia ni lauga faalaeiau e faamalosia ai le faapotopotoga.—1 Timo. 5:17.

TANU

6. O le ā le tofiga na maua e le ituaiga o Tanu? (Kenese 49:​17, 18) (Tagaʻi foʻi i le pusa.)

⁶ Faitau le Kenese 49:​17, 18. Na faatusaina e Iakopo lona atalii o Tanu i se gata, e mafai ona osofaʻia manu e lapopoʻa atu iā te ia e pei o se solofanua o le taua. Na lototetele le ituaiga o Tanu e osofaʻia fili o Isaraelu. A o latou faimalaga atu i le Nuu Folafolaina, na puipuia e le ituaiga o Tanu le nuu o Isaraelu e ala i le avea ma “muliʻau i ituaiga uma,” pe e mulimuli mai i le pito i tua o le nuu. (Nu. 10:25) E tāua tele lo latou tofiga, e ui lava e leʻi iloa mai e le nuu atoa mea uma na faia e le ituaiga o Tanu.

7. O le ā e tatau ona tatou manatua e faatatau i so o se faaeaga e tatou te maua i le auaunaga iā Ieova?

⁷ O le ā se lesona mo i tatou? Pe na iai se taimi na e faia ai se faaeaga ae e foliga mai e lē o iloa mai e isi? Atonu na e fesoasoani e faamamā ma faaleleia le Maota mo Sauniga, galue tauofo i se fonotaga po o se tauaofiaga, pe faia foʻi se isi faaeaga. E momoli atu le faamālō pe afai na e faia faapea! Ia manatua o loo silafia mai e Ieova, ma e na te faatāua mea uma o loo e faia i le auaunaga iā te ia. E sili ona ia talisapaia pe afai e tatou te auauna atu iā te ia ona o se faailoaga o lo tatou alofa moni mo ia, ae e lē ina ia maua ai le viiga mai i isi.—Mata. 6:​1-4.

KATO

8. Aiseā na faigofie ai ona osofaʻia le ituaiga o Kato i le Nuu Folafolaina? (Kenese 49:19) (Tagaʻi foʻi i le pusa.)

⁸ Faitau le Kenese 49:19. Na valoia e Iakopo o le a osofaʻia Kato e le ʻaufaomea. I le silia ma le 200 tausaga mulimuli ane, na nofoia ai e le ituaiga o Kato le laueleele i le itu i sasaʻe o le vaitafe o Ioritana, lea e tuaoi ai ma o latou fili. O lea, na faigofie ona osofaʻia i latou e o latou fili. Peitaʻi, na mananaʻo le ituaiga o Kato e nonofo pea i inā ona na lelei le laufanua mo a latou lafumanu. (Nu. 32:​1, 5) E manino mai, o tagata Kato o ni tagata lototetele. E lē gata i lea, na latou maufaatuatuaina Ieova e fesoasoani mai ina ia puipuia lo latou tofi mai iā te ia, mai i so o se osofaʻiga a le ʻaufaomea. Na auina atu foʻi a latou ʻautau mo le tele o tausaga e fesoasoani i isi ituaiga, ina ia faatoʻilalo isi vaega o le Nuu Folafolaina o loo i le itu i sisifo o le Ioritana. (Nu. 32:​16-19) Na latou maufaatuatuaina o le a puipuia e Ieova a latou avā ma fanau a o ō tane i le taua. Na faamanuia e Ieova lo latou lototetele ma le agaga faataulaga.—Iosua 22:​1-4.

9. E faapefea i le maufaatuatuaina o Ieova ona taaʻina ai filifiliga e tatou te faia i le olaga?

⁹ O le ā se lesona mo i tatou? E tatau ona tatou maufaatuatuaina pea Ieova, ina ia mafai ai ona tatou tumau i le auaunaga iā te ia e ui i luʻi. (Sala. 37:3) E toʻatele i latou i aso nei ua faaalia le maufaatuatuaina o Ieova, e ala i le faia o faataulaga ina ia mafai ona latou fesoasoani i faugāfale, talaʻi i oganuu o loo tele ai le manaʻoga, pe faia foʻi isi tofiga. E latou te faia faapea ona e latou te mautinoa o le a tausia i latou e Ieova.—Sala. 23:1.

ASERA

10. O le ā e leʻi faia e le ituaiga o Asera? (Kenese 49:20) (Tagaʻi foʻi i le pusa.)

¹⁰ Faitau le Kenese 49:20. Na valoia e Iakopo o le a tamaoaiga le ituaiga o Asera, ma o le mea tonu lenā na tupu. Na aofia ai i le tofi o le ituaiga o Asera nisi o laueleele e sili ona lelei i laueleele uma o Isaraelu. (Teu. 33:24) Na sosoo lo latou laueleele ma le Sami Metitirani, ma na aofia ai foʻi le uafu o Saitonu lea na lauiloa i fefaatauaʻiga a tagata Foinie. Peitaʻi, e leʻi tutuliesea e le fanauga a Asera tagata Kanana na nonofo i le nuu. (Faama. 1:​31, 32) Atonu o taaʻiga leaga a tagata Kanana faapea le tamaoaiga o Asera, na mou atu ai lo latou maelega mo le tapuaʻiga mamā. O se faataʻitaʻiga, e leʻi fesoasoani atu le fanauga a Asera ina ua saʻilia e le faamasino o Parako nisi e siitaua atu i tagata Kanana. O le iʻuga, e latou te leʻi molimauina le manumalo faavavega o tagata o Ieova “e latalata i vai o Mekito.” (Faama. 5:​19-21) Atonu na māsiasi le ituaiga o Asera, ina ua faalogo i se vaega o upu o le pese faagaeeina o le manumalo a Parako ma Tepora e faapea: “Na nofonofo Asera i le matafaga.”—Faama. 5:17.

11. Aiseā e tāua ai ona iai se vaaiga paleni i meafaitino?

¹¹ O le ā se lesona mo i tatou? E tatou te mananaʻo e avatu iā Ieova le mea sili e tatou te mafaia. Ina ia faia faapea, e manaʻomia ona tatou teena le manatu o le lalolagi i meafaitino ma le tamaoaiga. (Faata. 18:11) E ui e tāua tupe, ae e lē tatau ona avea ma mea e sili ona tāua i o tatou olaga. (Fai. 7:12; Epe. 13:5) E lē tatau ona faalavelavea la tatou auaunaga iā Ieova, ona o le saʻilia o meafaitino e tatou te lē o manaʻomia moni. Nai lo o lea, e tatou te taumafai e faaaogā tatau o tatou taimi ma le malosi e faia ai le mea sili mo Ieova, ma maua ai se olaga sologa lelei i le lumanaʻi.—Sala. 4:8.

NAFATALI

12. Na faapefea ona faataunuuina upu a Iakopo iā Nafatali? (Kenese 49:21) (Tagaʻi foʻi i le pusa.)

¹² Faitau le Kenese 49:21. O “upu e logomālie” lea na taʻua e Iakopo, atonu na uiga atu i le auala na talanoa ai Iesu a o faagasolo lana faiva. O Iesu o se faiaʻoga tomai, ma na “nofo i Kapanaumi,” o se vaipanoa o Nafatali. (Mata. 4:13; 9:1; Ioa. 7:46) Na valoia e Isaia, o le a avea Iesu ma “malamalama tele” mo tagata o Sepulona ma Nafatali. (Isa. 9:​1, 2) O aʻoaʻoga a Iesu na avea ai o ia ma “malamalama moni, e na te faamalamalamaina ituaiga eseese o tagata.”—Ioa. 1:9.

13. E faapefea ona tatou faamautinoa o loo faafiafiaina Ieova i a tatou faamatalaga?

¹³ O le ā se lesona mo i tatou? E tāua iā Ieova a tatou faamatalaga e fai atu i isi ma le auala e fai atu ai. E faapefea ona tatou tautatala atu i “upu e logomālie” lea e faafiafiaina ai Ieova? E ala i lo tatou tautatala ma le faamaoni. (Sala. 15:​1, 2) E mafai foʻi ona tatou atiaʻe isi i a tatou upu, e ala i le vave ona faamālō atu ae e lē o le faitio pe muimui. (Efe. 4:29) E lē gata i lea, e mafai ona fai ma o tatou sini le faaleleia o o tatou tomai i le amataina o talanoaga, lea e iʻu ai i le avatu o se molimau.

IOSEFA

14. Ia faamatala pe na faapefea ona faataunuuina le valoaga e faatatau iā Iosefa. (Kenese 49:​22, 26) (Tagaʻi foʻi i le pusa.)

¹⁴ Faitau le Kenese 49:​22, 26. E mautinoa na fiafia Iakopo iā Iosefa “o lē ua filifilia mai i ona uso.” Na taʻua o ia e Iakopo “o le lālā o se laau e fua mai ai ni fua.” O Iakopo o le laau, a o Iosefa o le lālā na tupu mai iā te ia. O Iosefa o le ulumatua a Iakopo ma lana avā pele o Rasela. Na valoia e Iakopo o le a faaluaina le tofi o Iosefa, e ala i lona mauaina o le tofi o le ulumatua lea na tatau ona maua e Reupena le ulumatua a Lea. (Kene. 48:​5, 6; 1 No. 5:​1, 2) Na faataunuuina lenā valoaga ina ua avea atalii e toʻalua o Iosefa o Efaraima ma Manase o ni ituaiga o Isaraelu, ma na tofu i laʻua ma se tofi i le laueleele.—Kene. 49:25; Iosua 14:4.

15. Na faapefea ona tali atu Iosefa i faiga lē tonu?

¹⁵ Na taʻua foʻi e Iakopo i latou e fanafana aū, o ē e “fana atu iā [Iosefa] ma teuloto lo latou ita iā te ia.” (Kene. 49:23) Na faasino atu i latou na i uso o Iosefa, o ē sa matauʻa iā te ia ma māfua ai ona ia feagai ma le tele o faiga lē tonu. Peitaʻi, e leʻi teuloto e Iosefa lona ita i ona uso pe e tuuaʻia Ieova i mea na tutupu. E pei o upu a Iakopo: “Ua tumau pea lana [Iosefa] ʻaufana, ma e vave ma malolosi pea ona lima.” (Kene. 49:24) Na faalagolago Iosefa iā Ieova i taimi faigatā, ma e lē gata na ia faamagaloina ona uso, ae na ia faaalia foʻi le agalelei iā i latou. (Kene. 47:​11, 12) Na vaai Iosefa i faigatā na ia fesagaʻia o se avanoa e faaleleia ai ona uiga. (Sala. 105:​17-19) O le iʻuga, na mafai ona faaaogā o ia e Ieova i se auala mataʻina.

16. E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo iā Iosefa pe a oo i taimi faigatā?

¹⁶ O le ā se lesona mo i tatou? Ia aua neʻi faatagaina tulaga faigatā e faaesea ai i tatou lava mai iā Ieova, ma o tatou uso ma tuafāfine. Ia manatua, e ono faataga e Ieova tulaga e tofotofoina ai lo tatou faatuatua, ina ia toleniina ai i tatou. (Epe. 12:​7, fpl.) O lo tatou tumau i taimi faigatā, e fesoasoani e atiaʻe ma faaleleia ai o tatou uiga faa-Kerisiano, e pei o le alofa mutimutivale ma le lotofaamagalo. (Epe. 12:11) O le a tauia e Ieova lo tatou tumau, e pei foʻi ona ia faia iā Iosefa.

PENIAMINA

17. Na faapefea ona faataunuuina le valoaga e faatatau iā Peniamina? (Kenese 49:27) (Tagaʻi foʻi i le pusa.)

¹⁷ Faitau le Kenese 49:27. Na valoia e Iakopo o le a pei le ituaiga o Peniamina o se luko, ma o le a avea o ni tagata tau e matuā tomai. (Faama. 20:​15, 16; 1 No. 12:2) “I le taeao” po o le amataga o le malo o Isaraelu, na avea ai Saulo mai i le ituaiga o Peniamina o le uluaʻi tupu o Isaraelu. Na avea o ia o se toa malosi e tau faasaga i tagata Filisitia. (1 Samu. 9:​15-17, 21) Ae i “le afiafi,” pe ina ua mavae le faaiʻuga o le nofoaiga a tupu o Isaraelu, na gaoioi ai Eseta ma Moretekai o ē e mai i le ituaiga o Peniamina, ina ia faasaoina tagata Isaraelu mai i le faaumatia.—Eseta 2:​5-7; 8:3; 10:3.

18. E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo i le faamaoni o le ituaiga o Peniamina?

¹⁸ O le ā se lesona mo i tatou? E mautinoa na mitamita le ituaiga o Peniamina ina ua avea se tasi o i latou ma tupu. Peitaʻi, ina ua tofia e Ieova Tavita mai i le ituaiga o Iuta e avea ma tupu, na mulimuli ane lagolagoina e le ituaiga o Peniamina lenā suiga. (2 Samu. 3:​17-19) Ina ua mavae ni nai tausaga na sosoo ai, na fouvale ai isi ituaiga, ae na lagolagoina pea ma le faamaoni e le ituaiga o Peniamina le tupu tofia a Ieova mai i le ituaiga o Iuta. (1 Tu. 11:​31, 32; 12:​19, 21) Seʻi o tatou lagolagoina foʻi ma le faamaoni i latou ua tofia e Ieova e taʻimua i ona tagata i aso nei.—1 Tesa. 5:12.

19. O ā aogā e tatou te maua mai i upu faavaloaga a Iakopo a o lata ina maliu?

¹⁹ E tatou te maua foʻi aogā mai i upu faavaloaga a Iakopo a o lata ina maliu. O le iloiloina o auala na faataunuu ai na valoaga, e faamalosia ai lo tatou maufaatuatuaina o Afioga faavaloaga a Ieova. E lē gata i lea, e tatou te malamalama lelei ai foʻi i le auala e tatou te faafiafiaina ai Ieova.