Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bya Bwina Kidishitu na mudimo wetu
LUBINGO LWA 4-10/3
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | BEENA-LOOMA 12-14
“Kulesha kifulo kya bwina Kidishitu akupushisha kinyi?”
it-1-F 52-53
Kulesha kifulo
Abitungu kifulo kya bu bana na bana (gr., phi·la·del·phiʹa, alesha “kifulo bwa mukwetu”) kikale munkatshi mwa bena Kidishitu booso be mu kakongye. (Lom 12:10; Eb 13:1; tala dingi 1Mp 3:8.) Byabya, abitungu kipwano mwi bena kakongye kiikale kibukopo na kinyingye bu kya bena kifuko. Sunga byekala shi bena kakongye abaleshaa kifulo kya bu bana na bana, abebatekye bwabadya kunyinsha kwikilesha dingi ngofu.—1Tes 4:9, 10.
Kishima kya mu kiina Greke philostorgos akilesha ‘kwikala na kifulo’ abadi abekifubisha kwi muntu e mu kipwano ki bukopo na ungi. Umune wa ku nsulo ya kino kishima kyabadi basangye, nyi stérgô, abakambaa kwikifubisha bwa kulesha kifulo kya butandwa pankatshi pa bena kifuko. Mpoolo badi munyingishe bena Kidishitu bwabadya kwikala na kino kifulo. (Lom 12:10) Mpoolo badi dingi muleshe shi mu mafuku a ku nfudiilo amukeekala bantu “bashii na kifulo kya butandwa” (gr., astorgoi) n’ashi baba bantu mbapwandjikile lufu.—2Tim 3:3; Lom 1:31, 32.
w09-F 15/10 8 ¶3
‘Ikalayi mu butaale na bantu booso’
3 Badika Beena-Looma 12:17. Mpoolo badi mupatuule shi su babetukolomona, tatwalushanga bubi ku bubi. Bikishekishe nsaa i mukashi na mulume tabe mu lulangwilo lumune. Abitungu bena eyibakishi bena Kidishitu belame bwa kupela kwalusha bubi ku bubi na ngakwilo sunga mu ungi mushindo ushii buwa. Mwanda ‘kwalusha bubi ku bubi’ t’akutandaa mwana e buwa nya. Anka kulombene kulwisha byoso.
w07-F 1/7 24-25 ¶12-13
“Twalwishanga muntu bubi ku bubi”
12 Mpoolo atusha dingi elango pabitale bya kwikala na bena kulangwila netu sunga bangi bantu shi: “Twalwishanga muntu bubi pa bubi”. Dino elango ndipushene na byakulanga kumpala shi: “Shikwayi bubi”. Mu kipaso kinyi mulombene muntu kwakula shi mmushikwe bubi su aye nabene kwete kwalwisha bangi bubi ku byabadi bamukitshine? Kukita byabya kwi mu kwikutwena na kwikala na “kifulo kya binyibinyi”. Mpoolo akula dingi shi: “Kimbayi bya kukita byabya byabamonaa kwi bantu boso bu bibwa.” (Beena-Looma 12:9, 17) Bikunyi byatudi balombene kufubisha ano mayi?
13 Ku mbagilo mu mukanda waye kwi Beena Kodinda, Mpoolo badi muleshe bibabadi bakyengyeshe batumibwa. Bakwile shi: “Mbetutandikye bu ba kubandjilwa kwi baa-pano pa nsenga, kwi miikeyilu na bantu. . . . Abeetukaa, ank’atwe atwibaabikiisha mwabi, abeebingeena neetu, atwe twi balame lwishinko, abetudimbiila myanda, atwibaluula na kalolo.” (1 Beena-Kodinda 4:9-13) Mu kipaso kimune, bena Kidishitu lelo uno bakwete kwibatala kwi bantu ba pa nsenga. Nsaa i bantu betwifunyishe abamono bibuwa byatukitshi sunga byekala shi bakwete kwitukitshina myanda na kukutwa kwa kululama, mbalombene kwikala na mweneno e buwa bwa mukandu wetu wa bwina Kidishitu.—1 Mp 2:12.
w12-F 15/11 29 ¶13
Twifwileneyi lusa n’eshimba dimune
13 Nkulombene kwikala nsaa yopusha shi we kukwasha muntu mukukitshine bibubi bwa kufubila miiya ya bwina Kidishitu. Mpoolo mutumibwa bafundjile shi: “‘Su mwishikwanyi noobe apusha nsala mupe kya kudya, su e na nyoota mupe kya kutoma, mwanda pa kukita byabya, omutenteka makala a kaalo pa mutwe.’ T’okuminanga kukambilwa kwi bubi, kambila bubi pa kukita buwa.” (Lom. 12:20, 21) P’obe kwikala na mayi a kalolo kumpala kwa muntu akukitshina bibubi, we mulombene mpa na kushintuula mwikelo wa bantu bebubi mu kwaluluka bu bantu bebuwa. P’obe kwikala na mpushisho e buwa na kwituula pa mbalo ya bangi sunga kwikala na lusa bwa muntu mukufitshishe munda, we kwikala na ngobesha ya kumukwasha bwadya kulonga bya binyibinyi bya mu Bible. Sunga byekala naminyi, lwaluulo lwi buwa ndulombene kupa muntu mushindo wa kwambula mwikeelo oobe wibuwa.—1 Mp. 2:12; 3:16.
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
Bya kusangula mishindo ya kukisha kapapi
5 Kyoso kyatukitshi mu muwa wetu nkitale lulangwilo lwetu bwa Yehowa. Mpoolo badi mupatuule bino pabambile shi: “Nenutekye. . . bwanudya kwilambula anwe baanabeene bu mulambu wiselele, ulongamine Efile Mukulu.” (Beena-Looma 12:1) Yesu bambile shi: “Ofule Yehowa Efile Mukulu oobe n’eshimba dyoobe dyooso, na kikudi kyoobe kyooso na kinangu kyoobe kyooso, mpa na bukome boobe booso.” (Maako 12:30) Atukuminaa kupa Yehowa bintu byetu bya muulo. Kala, pabadi bena Isaleele abalambula nyema kwi Yehowa, bibadi abitungu shi balambule nyema shi na kilema. Su mulambu wi na kantu kampanda ke bubi, Efile Mukulu tabadi eutambula nya. (Beena-Leevi 22:18-20) Mu kipaso kimune, Yehowa e kupela kukumina lulangwilo lwetu. Naminyi?
6 Yehowa etulungula shi: “Ikalaayi beeselele, mwanda ami nee eeselele.” (1 Mpyeele 1:14-16; 2 Mpyeele 3:11) Yehowa akumina lulangwilo lwetu nka su lwi selele sunga lutoshibwe. (Miiya Ikituulwe 15:21) Lulangwilo lwetu ta ndulombene kwikala lutoshibwe su tukwete kukita myanda yabadi bashikwe kwi Yehowa, bu myanda i butete, bu ntomboshi, sunga ipushene na myanda ya ba demo. (Beena-Looma 6:12-14; 8:13) Kadi bi kwinyongosha dingi Yehowa su tukwete kukisha kapapi na bintu bi byabya. Mbilombene kufwisha lulangwilo lwetu bu lushii selele na lwabasha bakukumiina kwi Yehowa na kulwisha kipwano kyetu naye.
w08-F 15/6 31 ¶4
Myanda ikata ya mu mukanda wa Beena-Looma
13:1—Mu kipaso kinyi mwi ba nfumu be na matalwa ‘batudibwe n’Efile Mukulu’? Bakata ba mbulamatadi ‘mbatudibwe n’Efile Mukulu’ mwanda aye nyi mmwibalekyeele bwabadya kukunkusha, akupu badi mutemukye kukunkusha kwa bangi ba nfumu. Twi balombene kwibishinkamisha mu myanda ibadi yakule Bible pabitale bangi ba nfumu.
LUBINGO LWA 11-17/3
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | BEENA-LOOMA 15-16
“Kulupila kwi Yehowa bwa kupeta katshintshi na kusambiibwa”
“Dilaayi na abadidi”
11 Mwanda wa kinyongwa ki bukopo kibapushishe Yesu pabafwile Lazaare nyi ngumune wa ku bifundwe bilombene kwitusamba byatusangana mu Eyi dy’Efile Mukulu. Bino tabitukemesha nya, mwanda “kyooso kibabadi bafunde kala kibadi byabya bu elango dyetu, bwa’shi, ku katshintshi na kusambibwa abituukila mu Bifundwe, tupete lukulupilo.” (Beena-Looma 15:4) Su we na kinyongwa, n’obe namu we kusambibwa na ano ma verse aalondo:
▪ “Yehowa e pepi na basha mashimba asâsukye, akwashâ baba abatshoboloka bikata.”—Misambo 34:18, 19, EEM.
▪ “Pabamonanga mpombo ilekene, [Yehowa] napetanga muloo bwa kunyingisha koobe.”—Misambo 94:19.
▪ “Nfumwetu Yesu Kidishitu nabeene, n’Efile Mukulu Nsheetu, aye mwitufule, na mwitupe ku kalolo kaaye kusambibwa kwa looso na lukulupilo lwa kishima, benusambe dingi benunyingishe.”—2 Beena-Tesalonika 2:16, 17.
Lekayi “kunyingamana kulombashe mufubo wâko”
5 Teka Yehowa bwa’shi akunyingishe. Yehowa nyi “Efile Mukulu a katshintshi na sha kusambana.” (Beena-Looma 15:5) Nka penda’ye nyi auku akitukalakasha, byatupusha na kuuka byatudi bakule. Byabya, auku kalolo kyatudi nakyo lukalo bwa kunyingiila. Bible akula’shi: “Akumbasha akikyebe abamutshiinyi, ateemesha misaase yaabo, eebapaasha.” (Misambo 145:19) Kadi, nkipaso kinyi kilombeene Efile Mukulu kwaluula nteko yeetu bwa kupeta bukome bwa kunyingiila?
‘Ofule Yehowa Efile Mukulu oobe’
11 Yehowa ‘etupa lukulupilo alwituusha na muloo na butaale.’ (Lom. 15:13) Efile Mukulu mwitupe lukulupilo alwitunyingisha bwa kukambila myanda ayitompo lukumiino lwetu. Bashingwe mwimu bakwete kulesha ‘kishima mpaa na ku lufu, abebapa lubango [kifulu] lwa muwa mwiyilu.’ (Bif. 2:10) Baaba abalama bululame be na lukulupilo lwa kwikala na muwa pa nsenga abakyebe nkapeta myabi mu mpaladiso. (Luk. 23:43) Nkinyi kyatupusha pabitale ino myanda? Mashimba etu ngaule na muloo, butaale, na kifulo bwa Yaaya “mwitupe kyabuntu kyooso kya muloo na bwedi booso bupwidikye”?—Ja. 1:17.
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
w89-F 1/12 24 ¶3
“Kipaso kya kulesha biinyibiinyi bya kifulo kyenu”
Kushi mpaka, bena Yuuda abadi bafikye bena Kidishitu abadi na kya kukwasha bakwabo babadi mu nkalakashi. Akupu, babadi mu “ebaasa” dya bena Kidishitu ba mu Yeelusame. Mwanda mukandu wibuwa ubabangile mu Yeelusaleme na wakapalakana kwi bena Yuuda. Mpoolo badi mupwandikishe’shi: “Su beena bingi bisamba mbatambule kipindji kya bupeta bwa muuwa kwi beena Yuuda, abo namu bee na kya kwibakwasha mu makyenga aabo a ku mbidi.”—Beena-Looma 15:27.
it-2-F 647 ¶2
Kuuka myanda i kumpala, kulesha myanda i kumpala
Ku bukwashi bwa Mesiya sunga Kidishitu aye badi na kya kwikala Lutando lubadi lulayibwe, nyi kubadya kupetela bantu boso balulame ba pa nsenga myabi. (Nga 3:8, 14) Abakwila bwa musango wa kumpala bwa lwalwa “lutando” kunyima kwa buntomboshi kubanga mu Edene na kumpala kwa kutandikwa kwa Abele. (Kib 3:15) Bino bibaadi kumpala kwa bipwa bifikye ku 4000 na kufumbuka kwa “Bifwame bya kishila” bibadi bimwenekye kalolo na lwalwa “lutando” lwa Mesiya. Anka, bino bifwame bya kishila tabibadi bifumbulwe “mund’a bipungo na bipungo.”—Lom 16:25-27; Ef 1:8-10; 3:4-11.
LUBINGO LWA 18-24/3
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | 1 BEENA-KODINDA 1-3
“We muntu a ku mbindi su we a mu kikudi?”
Kwikala muntu a mu kikudi akupushisha kinyi?
4 Muntu a ku mbidi anangushenaa naminyi? Muntu a ku mbidi ataa binangu bya pa nsenga, bimeene pa malaka aaye’ye nabene. Mpoolo ayitanyina bino binangu bu “kikudi akitumika binobino munkatshi mwa ba ntomboshi.” (Beena-Efeso 2:2) Kino kinangu akitakula bantu bebungi bwabadya kwambula bantu bebefunyishe. Abakitshi nka penda myanda yabamono bu ilulame ku meso kwabo, kushi kutumikila miya y’Efile Mukulu. Muntu a ku mbidi elaa nka penda binangu ku myanda ya ku mbidi na misusa ibungi amonaa’shi mwasu waye, makuta, sunga matalwa aaye ngi bintu bi na muulo kukila bingi bintu byoso.
5 Misusa ibungi muntu a ku mbidi akitaa myanda yabetanyina mu Bible bu “mifubo ya mbidi.” (Beena-Ngalatea 5:19-21) Mu mukanda wa Mpoolo wa kumpala ubadi mufundile bena Kidishitu ba mu Kodinda, badi muteemune ingi myanda yabakitaa kwi bantu ba ku mbidi. Abakilaa ku lupese lwa bantu abatshibi bipwano, na kukimba bya kwabuula bantu, abakankamikaa bangi bwabadya kutomboka, abefundishenaa ku tumilaadi, tabanemekaa bantu be na matalwa, na abekasha bya kudya na kutoma bu bintu bi na muulo ngofu mu muwa wabo. Muntu a ku mbidi tanyingilaa nsaa yabamutompo bwadya kukita kintu ki bubi nya. (Nkindji 7:21, 22) Yunda bambile’shi bantu ba ku mbidi mbalombene mpa na kukutwa kupeta kikudi kya Yehowa.—Yunda 18, 19.
Kwikala muntu a mu kikudi akupushisha kinyi?
6 Mu kwilekena na muntu a ku mbidi, muntu a mu kikudi ekalakashaa ngofu bwa kipwano kyaye n’Efile Mukulu. Elekyelaa bwa’shi kikudi ki selele ky’Efile Mukulu kimukunkushe na ekitshishaa bwa kwambula Yehowa. (Beena-Efeso 5:1) Ekitshishaa ngofu bwa kulonga abinangushenaa Yehowa na kukimba bya kumona myanda abiyimonaa Yehowa. Efile Mukulu mmuntu a binyibinyi kwadi. Mu kwilekena na muntu a ku mbidi, muntu a mu kikudi anemekaa miya ya Yehowa mu myanda yoso ya mu muwa waye. (Misambo 119:33; 143:10) Takitaa “mifubo ya mbidi” anka ekitshishaa bwa kwikala na ‘kikuba kya kikudi.’ (Beena-Ngalatea 5:22, 23) Bwa kupusha kalolo akipushisha kwikala muntu e na binangu bya mu kikudi, banda kunangushena ku kino kileshesho: Muntu afubaa kalolo mu myanda ya busunga abamwitanyinaa bu muntu e na binangu bya busunga, muntu ekitshisha ngofu bwa mushindo waye wa kulangwila Efile Mukulu namu abamwitanyinaa bu muntu e na binangu bya mu kikudi.
Kwikala muntu a mu kikudi akupushisha kinyi?
15 Twi kwambula Kidishitu naminyi? Mukanda wa 1 Beena-Kodinda 2:16 aupatuula’shi: abitungu twikale na “kinangu kya kidishitu.” Mukanda wa Beena-Looma 15:5 (Kilombeeno Kipya 2014) Awitulungula bwatudya ‘kwikala na kinangu kimune munkatshi mwetu muyiile Kidishitu Yesu.’ Bwa kukita myanda bu bibadi abikitshi Kidishitu, abitungu kulonga mushindo ubadi anangusheena, bibadi apusha, na bikitshino byaye. Yesu badi mulame kipwano kyaye n’Efile Mukulu mu myanda yoso. Kukita myanda ibabadi abakitshi kwi Yesu akwitwikasha na binangu bu bya Yehowa. Ngi bwakinyi kulonga bwa kwikala atunangushena mu mushindo ubadi aunangushena Yesu kwi na muulo ukata.
Kukibula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
it-2-F 854 ¶5
Kinangu
Muyile kinangu kya ba pa nsenga abasumbushena kyabuntu kitushe Efile Mukulu ku bukwashi bwa Kidishitu bu kulotakana; ba nfumu ba pa nsenga abemonaa bu be na ngobesha ya kukunkusha kalolo, nyi bwakinyi abadi mpa na ‘bakookole Nfumu a ntumbo ku mutshi.’ (1Kod 1:18; 2:7, 8) Anka, Efile Mukulu badi muleshe’shi kinangu kya ba pa nsenga nkilotakane p’aye kwibakwatshisha buufu pa kufubisha kyakya kibabadi abamono bu “kulotakana kw’Efile Mukulu,” na paye kufubisha bantu bababadi abamono bu ‘balotakane, babofule na bashadile,’ bwa kulombasha mpàngo Yaye ishii bya kushintuula. (1Kod 1:19-28) Mpoolo badi mutentekyeshe beena Kidishitu ba mu Kodinda shi “binangu bya pano [na] bya bakata ba pano” abikabutulwa, na’shi byabya binangu tabibadi na mbalo mu mukandu wa mu kikudi wa batumibwa nya. (1Kod 2:6, 13) Adimusha beena Kidishitu ba mu Kolose pabitale muteo wa “binangu bya bantu [philosophias, kwamba’shi, kufula kwikala na binangu ] na madimi aatuukila ku byubishi bya bantu.”—Kol 2:8; pwandikisha na verse 20-23.
w08-F 15/7 27 ¶6
Myanda ikata ya mu mukanda wa Beena-Kodinda
2:3-5. Nsaa ibadi atusha bukamonyi mu Kodinda, mu mbalo ikata yabalongyelaa binangu bya bena Greke, abimweneka shi Mpoolo badi eyipusha pangi su e kukuminyisha bantu abamuteemesha. Anka tabadi mutadiile kubofula sunga moo bwaudya kumukutshishwa bwa kunkumbasha mudimo waye ubadi umupe Efile Mukulu nya. Mu kipaso kimune, tatulekyelanga myanda ya tushi baubile bwayidya kwitukutshisha kulungula mukandu wibuwa wa Bufumu bw’Efile Mukulu nya. Anka bu Mpoolo, twi balombene kwikala na lukulupilo shi Yehowa etukwasha.
LUBINGO LWA 25-31/3
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | 1 BEENA-KODINDA 4-6
“Ndambo peela a kitatusho afuutushaa musabu ooso”
it-2-F 130
itatusho
Mpoolo mutumibwa badi mufubishe ngakwilo a mu kifwanyi nsaa y’alungula bena Kidishitu ba mu Kakongye ka Kodinda bwa kutusha muntu e na mwikeelo wi butete pa kwakula shi: “T’anuwuku shi ndambo peela a kitatusho afuutushaa musabu ooso su? Katushayi kitatusho kikulu bwa kwikala bu musabu upya, mwanda nwi bu musabu ushii kitatusho. Mwanda Kidishitu mmulambu wetu wa pasaka bapwile kulambulwa.” Akupu badi mupatuule kalolo kibadi akyebe kwakula bwa “kitatusho” shi: “Tukiteeyi miloo ikata na kitatusho, kishii kitatusho kikulu sunga kitatusho kya bukyelo na kya bubi, anka na mikate ishii kitatusho: nyi nkwamba shi mu bwiselele na mu binyibinyi.” (1Kod 5:6-8) Pano, Mpoolo badi mufubishe kileshesho kya musangelo wa bena Yuuda wa mikate ishii kitatusho ubadi aulondo kunyima kwa kukita Pasaka. Nka bilombene tundambo tupeela twa musabu wi na kitatusho kufuutusha bukidi musabu ooso wa mikate, nyi bilombene kakongye kashima kufika butete ku meeso a Yehowa su t’akakatusha muntu e na mwikeelo wi butete mwanka. Abitungu kakatushe “kitatusho” munkantshi mwako, nka bibadi abitungu shi bena Isalele tabekalanga na kitatusho sunga nkimune nsaa yabakitshi musangelo.
it-2-F 903-904
Satana
‘Kutula nkitshishi a bubi mu maasa a Satana bwa kulwisha mbidi’ akulesha kinyi?
Mpoolo bafundile mu mayi a kulonda abapele bena kakongye ka Kodinda pabitale muntu a mu kakongye badi mutambukye lusandji na mukashi a nshaye shi: “Muntu ee byabya bamupaane kwi kafilefile bwa kushimisha mbidi yaaye”. (1Kod 5:5) Bibadi abitungu kutusha muntu ee byaya mu kakongye na kutshiba kipwano kyooso kya bwin’Efile naye. (1Kod 5:13) Kutula muntu mu maasa a Satana nyi nkubinga muntu mu kakongye na kumwele mu ndumbulwilo e Satana bu efile na bu nfumu a uno ndumbulwilo. Nka bu ‘ndabo ipela ya kitatusho’ mu “musabu ooso” yawa muntu e ku ‘mbidi’, kwamba shi e na nshalelo a myanda ya kumbidi mu kakongye; kukaasha kwa uno muntu e na mwikelo wi bubi, kakongye ke na myanda ya mu kikudi akakatusha myanda ya ku “mbidi”. (1Kod 5:6, 7) Bimumune, Mpoolo badi mwele Hyménée na Alexandre mu maasa mwa Satana mwanda babadi basumbule lukumino, babadi na kondo k’eshimba kalwile na babadi bafwe mu lukumino.—1Tim 1:20.
lvs 241, mayi a kufundilo
Kutusha muntu mu kakongye
Su muntu mukite mulwisho ukata apela kwilanga na kulonda miiya ya Yehowa, te bya kushala mu kakongye. Abitungu kumutuusha. Su muntu batuushibwa mu kakongye, tatwikala naye dingi mu kipwano sunga kwisamba naye nya. (1 Beena-Kodinda 5:11; 2 Yowano 9-11) Mpàngo ya kutuusha muntu mu kakongye, ayikalwila eshina dya Yehowa na kakongye. (1 Beena-Kodinda 5:6) Kutuusha muntu mu kakongye nyi dinyoka dilombene kukwasha muntu bwa kwalukila kwi Yehowa.—Luka 15:17.
▸ Chapitre 3, kikoso 19
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
w09-F 15/5 24 ¶16
Ba mikeyilu—“mbikudi bi kwanka bwa kufubila bantu booso”
16 Bena Kidishitu be mu nkalakashi ‘ababandjilwa na ba mikeyilu.’ (1 Kod. 4:9) Na muulo oso, ba mikeyilu abamonaa bikitshino byetu bya lulamato na abekala na muulo wibungi apelanga nkitshishi a bubi ku milwisho yaye. (Luka 15:10) Ba mikeyilu abamona mwikelo wi buwa wa bakwetu bakashi bena Kidishitu. Bible alesha shi: “Mukashi ee na kya kufwala ku mutwe, kitundwilo kya kukookyela kwaye, ku mwanda wa ba miikeeyilu.” (1 Kod. 11:3, 10) Ba mikeyilu be na muloo p’abamono bakwetu bakashi bena Kidishitu na bafubi boso be pa senga nsaa yabanemeka bukunkushi bwa teokrasi. Kuno kukokyela mbukwashi bukata kwi bana b’Efile Mukulu be mwiyilu.
it-2-F 150
Mwiya
Mwiya kwi ba mikeyilu. Sunga byabadi kunundu kwa bantu, ba mikeyilu abakokyela miya na mikamiko y’Efile Mukulu. (Eb 1:7, 14; Mis 104:4) Yehowa badi mwelele mpa na Satana mwishikwanyi naye miya. (Yob 1:12; 2:6) Mukata a ba mikeyilu badi munemekye nsushi mukata Yehowa nsaa ibadi esamba na dyabulu amulungula’shi: “Mwanaana akunyookye.” (Yunda 9; pwandikisha na Sek 3:2.) Yehowa badi mutumbishe Yesu Kidishitu pa ku mutula kunundu kwa ba mikeyilu boso. (Eb 1:6; 1Mp 3:22; Mat 13:41; 25:31; Fid 2:9-11) Bibadi ku matalwa a Yesu Kidishitu kubabadi batume mwikeyilu na mukandu kwi Yowano. (Kibaf 1:1) Mu mukanda wa 1 Beena-Kodinda 6:3, Mpoolo mutumibwa akula’shi bakwabo na Kidishitu ba mu kikudi abakekala bu ba nsushi ba mikeyilu, mwanda abakakwatshishena mu kingi kipaso nsaa ya kutshibila bikudi bibi kiimu.