MUISAMBO WA KULONGA 27
LOONO 73 Etupe namu mashimba anyingye
Ikala n’eshimba dinyingie bu Sadoke
“Sadoke [baadi] nsongwalume e bukome e n’eshimba dinyingye.”—1 MYA. 12:28.
KI’ATUISAMBILA
Mbilombene kuitukuasha kileshesho kia Sadoke buatudia kuikala n’eshimba dinyingie.
1-2. Sadoke baadi nnanyi? (1 Myanda 12:22, 26-28)
BANDA kupuandikisha uno muanda. Kisaka kia bana balume bakile pa 340 000, kibaadi kibungie bua kutuula Davide bu nfumu a Isalele. Munda mua mafuku asatu, baaba bana balume babaadi bemane ku muengie wa mabue peepi na Ebrone. Babaadi abasepe, abesamba, abayimbi na muloo bua kutumbisha Yehowa. (1 Mya. 12:39) Mu kiakia kisaka, mubaadi nsongualume abaabadi abetanyina bu Sadoke. Bantu be bungi ta babaadi balombene kuwuka’shi baadi mu kiakia kisaka nya. Anka, Yehowa bakitshine bia’shi tuwukie’shi Sadoke baadi muanka. (Badika 1 Myanda 12:22, 26-28.) Sadoke baadi nnanyi?
2 Sadoke baadi tshite muakuidi baadi afubu peepi na Tshite Muakuidi mukata Abiatare. Efile Mukulu bapeele dingi Sadoke binangu bi bungi na ngobesha ya kupusha kikiebe ki’eshimba diaye. (2 Sam. 15:27) Bantu babaadi abende kui Sadoke bua kumuteka malango e buwa. Baadi dingi muana mulume e n’eshimba dinyingie. Mu uno muisambo, atukiebe kulonga mushindo ubaadi Sadoke muleshe eshimba dinyingie.
3. (a) Buakinyi abitungu balanguidi ba Yehowa bekale n’eshimba dinyingie? (b) Nkinyi ki’atuisambila mu uno muisambo?
3 Mu ano mafuku a ku nfudiilo, Satana kuete kunyiisha buluishi buaye kui muilo w’Efile Mukulu. (1 Mp. 5:8) Tui na lukalo n’eshimba dinyingie bu bi’atukiatutengiela Yehowa buadia kufudiisha Satana na ndumbuluilo aaye e bubi. (Mis. 31:24) Tubande kuisambila mishindo isatu yatudi balombene kuambula eshimba dinyingie dia Sadoke.
KUATSHISHENA BUFUMU BU’EFILE MUKULU
4. Buakinyi muilo wa Yehowa wi na lukalo n’eshimba dinyingie bua kukuatshishena Bufumu bu’Efile Mukulu? (Tala dingi kifuatulo.)
4 Bu biatudi muilo wa Yehowa, atukuatshishenaa Bufumu bu’Efile Mukulu n’eshimba dietu dioso, anka atuikalaa na lukalo n’eshimba dinyingie bua kuibikita. (Mat. 6:33) Bu kileshesho, mu uno ndumbuluilo e bubi, tui na lukalo n’eshimba dinyingie bua kuikala na nshalelo muipushene na miiya ya Yehowa, na bua kulungula mukandu wi buwa wa Bufumu. (1 Te. 2:2) Na dingi, bantu bakuete kunyiisha kuitshibuula pa nsenga pa muanda wa mianda ya politike. Ngi buakinyi tui na lukalo n’eshimba dinyingie bua kupela kukuatshishena lupese kampanda sunga bua kupela kuisamba mianda ya politike. (Yo. 18:36) Be bungi munkatshi mua muilo wa Yehowa, bakuete kupeta nkalakashi ya makuta, sunga’shi mbebakupile sunga kuibeela mu nkano pa muanda wa’shi mbapele kutuelakana mu mianda ya politike sunga kutuela busalayi.
Nsaa i bangi abatuelakana mu mianda ya politike, abitungu okite kinyi? (Tala kikoso 4)
5. Buakinyi Sadoke baadi na lukalo n’eshimba dinyingie bua kukuatshishena Davide?
5 Sadoke ta bayile ku Ebrone penda bua’shi akasangeele kutudiibua kua Davide ku bufumu nya. Batshile biina ngoshi biaye enda muilumbuule bua ngoshi. (1 Mya. 12:38) Baadi na lukalo lua kulonda Davide ku ngoshi na kukaluila Isalele kui beshikuanyi baye. Sadoke ta baadi awuku kalolo bia kulua ngoshi nya, anka baadi muntu e n’eshimba dinyingie.
6. Mmushindo kinyi ubaadi Davide bu kileshesho ki’eshimba dinyingie kui Sadoke? (Misambo 138:3)
6 Tshite muakuidi Sadoke baadi mulongiele bia kuikala n’eshimba dinyingie kunyi? Baadi awuku bana balume babaadi na bukome n’eshimba dinyingie. Kushi mpaka, baadi mulongiele ku kileshesho kiabo. Bu kileshesho, pa muanda Davide baadi mukunkushi e n’eshimba dinyingie na muikale kilobo kia ngoshi, Isalele ooso mushima baadi mukumiine “kumutuula bu nfumu”. (1 Mya. 11:1, 2) Nsaa yooso Davide baadi akulupila mui Yehowa bua’shi amukuashe bua kulua na beshikuanyi baye. (Mis. 28:7; badika Misambo 138:3.) Sadoke baadi dingi mulongiele bia kuikala n’eshimba dinyingie kui bana balume babaadi mu kipungo kiaye, bu Ikoyada, na muana aaye Benaya kilobo kia ngoshi, mpaa na banfumu ba bisamba 22 babaadi bakuatshishene Davide. (1 Mya. 11:22-25; 12:26-28) Bano bana balume booso babaadi baate kitshibilo kia kutuula Davide bu nfumu aabo.
7. (a) Mbileshesho kinyi bia ano mafuku bi’eshimba dinyingie biatudi balombene kulonga? (b) Nkinyi kibolongiela ku kileshesho kia mukuetu Nsilu bu biabadi bebileshe mu video?
7 Nsaa y’atunangushena pabitale mushindo ubaadi bantu baleshe eshimba dinyingie buabadia kushaala na lulamato kui Yehowa na ku Bufumu buaye, abitutakula namu buatudia kuikala n’eshimba dinyingie. Nfumu eetu Yesu Nkidishitu pa baadi pa nsenga, baadi mupele kutuelakana mu mianda ya politike ya ndumbuluilo a Satana n’eshimba diaye dioso. (Mat. 4:8-11; Yo. 6:14, 15) Nsaa yooso baadi akulupila mui Yehowa buadia kumupa bukome. Mu ano mafuku eetu, tui na bileshesho bi bungi bia bansongua balume bapele kutuela busalayi sunga kupela kutuelakana mu mianda ya politike. Atukunyingisha bodia kubadika mianda yabo mu jw.org.a
KUASHA BAKUENU
8. Nsaa kinyi ayikalaa bakulu na lukalo n’eshimba dinyingie buabadia kukuasha bakuabo?
8 Muilo wa Yehowa ngufule kuikuashena. (2 Ko. 8:4) Anka ingi nsaa, abitekie’shi bekale n’eshimba dinyingie buabadia kuibikita. Bu kileshesho, Nsaa ayituuku ngoshi, bakulu ba mu tukongie abashinguula’shi bakuabo balume na bakashi be na lukalo na kunyingishibua, kukuashibua, na pangi’shi be na lukalo na bintu bia ku mbidi mpaa na bia mu kikudi. Bakulu mbafule bakuabo balume na bakashi, ngi buakinyi abakitaa muabo mooso bua kuibapa bintu biabadi nabio lukalo, sunga biekala’shi kukita biabia nkulombene kuibatuula mu masaku. (Yo. 15:12, 13) P’abakitshi biabia, abambula kileshesho ki’eshimba dinyingie kia Sadoke.
9. Muyile biabidi mu mukanda wa 2 Samwele 15:27-29, Davide balunguile Sadoke buadia kukita kinyi? (Tala dingi kifuatulo.)
9 Muwa wa Davide ubaadi mu masaku. Muana aaye Absalome baadi na kitshibilo kia kumuipaa bua kumunyenga bufumu. (2 Sam. 15:12, 13) Davide baadi na kia kukatuka mu Yelusalema kushi kunyengakana! Baadi muitanyine bafubi baye ebalungula’shi: “Twelaayi mwishinda, tusukyeeyi mwanda Absalome t’etulekye abatala!” (2 Sam. 15:14) Pa baadi bafubi abakatuka, Davide bamuene’shi abitungu kushaale muntu mu Yelusalema mulombene kumulungulanga bi mpango ya Absalome. Biabia, batumine Sadoke na bangi batshite muakuidi buabadia kuikala bu bampuupa. (Badika 2 Samwele 15:27-29.) Bibaadi abitungu’shi bekale badimukie. Kibaadi Davide mulungule bano batshite muakuidi kibaadi masaku, bibadia kuibafuishila mpaa na lufu. Absalome baadi muntu sh’etombo akimbi nka buwa buaye, na baadi muluishiishe nshaye mumutande, banda kunangushena bibadia kukita su baadi mutundule’shi Sadoke na bangi batshite muakuidi bakuete kumukimba bua kuwuka mpango yaye bua kukaluila Davide!
Davide atumu Sadoke mu mudimo wi masaku (Tala kikoso 9)
10. Sadoke na bantu babaadi nabo babaadi bakaluile Davide mushindo kinyi?
10 Davide baadi mutekie Sadoke na ungi kuuku aaye a p’eshimba Ushayi, buabadia kumukuasha mu mayele abaadi muate. (2 Sam. 15:32-37) Ushayi baadi na kia kuileesha bu e ku lupese lua Absalome na kumupa malango pabitale mushindo wadia kulua na Davide, bino bibadia kupa Davide nsaa yadia kuilumbuula bua ngoshi. Nsaa ibaadi Absalome muteemeshe elango dia Ushayi, Ushayi balunguile Sadoke na Abiatare kibakitshikile [yaya mpango]. (2 Sam. 17:8-16) Akupu, babakitshine muabo mooso bua kuiwukisha Davide pabitale mpango ya Absalome. (2 Sam. 17:17) Ku bukuashi bua Yehowa, Sadoke na bangi batshite muakuidi, babaadi bakuashe ngofu bua kukaluila muwa wa Davide.—2 Sam. 17:21, 22.
11. Nsaa y’atukuasha bakuetu tui kuambula eshimba dinyingie dia Sadoke naminyi?
11 Mmushindo kinyi watudia kuikala n’eshimba dinyingie bu dia Sadoke nsaa i bakuetu be mu masaku na abitungu’shi tuibakuashe? (1) Londa bukunkushi. Mu nsaa i bino, bi na muulo bua’shi tushaale mu buumune. Kookiela bukunkushi abutuukila ku biro bia filiale eenu. (Eb. 13:17) Abitungu’shi bakulu bekale abataluula bukunkushi abutuukila kui ndumbuluilo pabitale mushindo wa kuilumbuula bua masaku na kia kukita nsaa ayituuku masaku. (1 Ko. 14:33, 40) (2) Ikala n’eshimba dinyingie, anka wekale mudimukie. (Nki. 22:3) Nangushena kumpala kua kukita kintu kampanda. Tu’etuulanga mu masaku bisumanga. (3) Kulupila mui Yehowa. Tentekiesha’shi Yehowa akumiina’shi obe na bakuenu, nuikale biya. Mukumbene nkukuasha biodia kukuatshishena bakuenu kushi kuituula mu masaku.
12-13. Muanda ubaabadi bamone kui Viktor na Vitalii ubakulongiesha kinyi? (Tala dingi kifuatulo.)
12 Banda kutala kileshesho kia Viktor na Vitalii, bakuetu babidi ba mu kikudi abekalanga bafube mu kutuusha kua bidibua na meema kui bakuabo bena Nkidishitu ba mu Ukraines. Viktor amba’shi: “Tuikeele bakimbe bidibua mbalo yooso.” Amba dingi’shi: “Misuusa i bungi tubaadi atupusha bantu abakupila mamputu peepi netu. Ungi mukuetu mulume betupeele bidibua bia mu nshibo muaye. Bino bia kudia, bibaadi bipe balungudi be bungi kiakia kibaabadi nakio lukalo bua kuikala biya munda mua mafuku. Pa tubaadi atuele bintu mu mootoka, rokete baadi mupone peepi netu mu metre 20. Mu diadi’efuku dishima, naadi muisendeele Yehowa buadia kumpa eshimba dinyingie bua’shi ntungunukie na kukuasha balungudi.”
13 Vitalii amba’shi: “Bibaadi abitekie kuikala n’eshimba dinyingie ngofu.” Amba dingi’shi: “Luendo luande lua kumpala lubakitshine nsaa 12. Naadi mutekie Yehowa muishinda dioso.” Vitalii baadi n’eshimba dinyingie, anka baadi dingi mudimukie. Amba dimo’shi: “Naadi natekie Yehowa buadia kumpa binangu na kuipeelesha. Naadi natambusha mootoka nka penda mu bilayi biabadi bakumiine kui bakata ba mbulamatadi. Lukumiino luande lubaadi lunyingie nsaa i naadi mumone bakuetu balume na bakashi abafubu pamune. Babaadi abakatusha butshiafu bubaadi muishinda, abakongola bukuashi na kuibuela mu mootoka, na kuitupa bia kudia na mbalo ya kulaala.”
Mu kipungo kia masaku, ikala munyingie eshimba anka wekale mudimukie nsaa y’okuete kukuasha bakuenu balume na bakashi (Tala kikoso 12-13)
SHAALA NA LULAMATO KUI YEHOWA
14. Su muntu atudi bafule akutua lulamato kui Yehowa bi kuikala na bukitshishi kinyi kuatudi?
14 Muanda umune ukata ulombene kuitubofusha kuishimba, nyi nsaa i muina kifuko netu sunga kuuku eetu a p’eshimba alekie Yehowa. (Mis. 78:40; Nki. 24:10) Nsaa yodi mufule yawa muntu ngofu, mbilombene nkuikeela bukopo bodia kunyingiila wawa muanda. Su we mupete lukalakashi lui biabia, kileshesho kia lulamato lua Sadoke kinkunyingisha.
15. Buakinyi Sadoke baadi na lukalo lua kuikala n’eshimba dinyingie bua kushaala na lulamato kui Yehowa? (1 Banfumu 1:5-8)
15 Sadoke baadi mushaale na lulamato kui Yehowa nsaa ibaadi kuuku aaye a p’eshimba Abiatare mupele kuikala na lulamato kui Yehowa. Bino bibaadi bikitshikie ku nfudiilo kua kumunana kua Davide. Bu bibaadi Davide baapu kununupa na taadi peepi na kufua, muana aaye mulume Adoniya batompele kuituula ku bufumu sunga mbiabidi’shi Yehowa baadi akumiina’shi Salomone ekale bu nfumu. (1 Mya. 22:9, 10) Abiatare batshile kitshibilo kia kukuatshishena Adoniya. (Badika 1 Banfumu 1:5-8.) P’aye kukita biabia, Abiatare baadi mukutue lulamato kushi nka penda kui Davide kadi mpaa na kui Yehowa! Banda kunangushena mushindo wa bibaadi bitape Sadoke kuishimba. Munda mua bipua bikile pa 40, Sadoke na Abiatare babaadi bafube pamune bu batshite muakuidi. (2 Sam. 8:17) Booso buabo babaadi batuale “Musheete w’Efile Mukulu a biinyibiinyi.” (2 Sam. 15:29) Ku mbangilo, bano bana balume babidi babaadi bakuatsheshene Davide bu nfumu aabo, na abo nkukita mianda i bungi mu mudimo wa Yehowa.—2 Sam. 19:11-14.
16. Nkinyi kibaadi pangi kikuashe Sadoke buadia kushaala na lulamato?
16 Sunga mbibaadi Abiatare muate kitshibilo kia kupela kuikala na lulamato kui Yehowa bua kuluishiisha Davide, Sadoke basheele nka na lulamato kui Yehowa. Davide ta baadi na mpaka su ngipeela bua lulamato lua Sadoke nya. Nsaa ibaabawukile bi mpango ya Adoniya, Davide basanguile Sadoke, Natane, na Benaya buabadia kuela Salomone muimu bu nfumu. (1 Bf. 1:32-34) Kushaala pamune na balanguidi ba Yehowa ba sha lulamato bu Natane na bangi babaadi bakuatshishene Nfumu Davide, bibaadi bilombene kunyingisha Sadoke. (1 Bf. 1:38, 39) Nsaa ibafikile Salomone bu nfumu, “batuudile Sadoke bu tshite muakuidi pa mbalo ya Abiatare.”—1 Bf. 2:35.
17. We kuambula Sadoke naminyi su muntu oodi mufule apela kuikala na lulamato kui Yehowa?
17 We kuambula Sadoke naminyi? Su muntu oodi mufule baata kitshibilo kia kupela kufubila Yehowa, leesha Yehowa patooka’shi we na kitshibilo kia kushaala na lulamato kuadi. (Yos. 24:15) Yehowa akupa bukome n’eshimba dinyingie biodi nabio lukalo. Kulupila muadi pa kumuteka na kushaala mulamate balanguidi baye be na lulamato kuadi. Yehowa aataa lulamato lobe na muulo, na akakufutu.—2 Sam. 22:26.
18. Nkinyi kibolongiela ku muanda wabadi bamone kui Marco na mukashi aaye Sidse?
18 Tubandeyi kutala kileshesho kia Marco na mukashi aaye Sidse, babaadi na bana baabo bansonguakashi babidi babaadi balekie bia binyibinyi. Marco amba’shi: “Anufulaa bana benu kubanga nk’efuku di’anuibatanda. Nui kukita kioso akitungu bua’shi nuibakaluile ku masaku. Biabia, nsaa y’abaata kitshibilo kia kuleka Yehowa, abitapaa kuishimba ngofu.” Atungunuka’shi: “Anka Yehowa mmuitukuashe buatudia kunyingiila. Yehowa mmukite bia’shi su ami ne mubofule, mukashi ande mmunyingie, na su mukashi ande mmubofule ami namu ne munyingie.” Sidse akumbasha’shi: “Ntshi nadia koobesha kunyingiila su Yehowa ta baadi muitupe bukome buatubaadi nabo lukalo. Naadi muinyongole ngofu na kuamba’shi nkilubilo kiande kitakule bansonguakashi bande buabadia kuleka kufubila Yehowa, biabia, ami nkulungula Yehowa binaadi napusha. Kunyima kua mafuku apeela, ungi mukuetu mukashi atatubaadi bapue kukita bipua bi bungi kushi’tue kuimoneena naye, bafikile kuandi antenteka mboko kuipampa, antala mu meeso na andungula’shi: ‘Sidse tentekiesha, kilema ta nkiobe nya!’ Yehowa mmukuashe buandia kulama muloo wande ku mufubo waye.”
19. We na kitshibilo kia kukita kinyi?
19 Yehowa akumiina’shi balanguidi baye booso bekale n’eshimba dinyingie bu Sadoke. (2 Ti. 1:7) Anka, t’akumiina’shi tuikulupile atue banabene nya. Akumiina’shi tumukulupile. Biabia, nsaa yodi kumpala kua muanda awutekie’shi wekale n’eshimba dinyingie, kimba bukuashi bua Yehowa. Abitungu oshinkamishe’shi akakuikasha n’eshimba dinyingie nka bibaadi Sadoke!—1 Mp. 5:10.
LOONO 126 Pasukaayi, kankamanayi, nyingaayi
a Tala video e mu jw.org, amba’shi: Bwakinyi beena Kidishitu ba binyibinyi be na lukalo lwa kunying’eshimba—Bwa kupela kutwelakana mu myanda ya politike.