Watchtower MIKANDA I MU INTERNETE
Watchtower
MIKANDA I MU INTERNETE
Kisongye
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILO
  • w16 Mweshi wa 8 esak. 27-31
  • Binaadi mupete muloo mu kupaana

Tatui bapete video.

Etufuile namu lusa, kui kintu kibakutshishua kukafika kui video.

  • Binaadi mupete muloo mu kupaana
  • Kitenta kya Mulami akilungula Bufumu bwa Yehova—2016
  • Tu mitue twa mianda
  • KULONGA MYANDA KWI BAKWETU BAKULU
  • MBANGILO A KUPAANA
  • KULUNGULA MUKANDU WIBUWA MU MAUMBO A BEENE
  • ‘NWIWUKISHE MU BYEESE [BISANGI]’
  • “EFILE MUKULU MUFULE [YAWA] APANAA NA MULOO”
Kitenta kya Mulami akilungula Bufumu bwa Yehova—2016
w16 Mweshi wa 8 esak. 27-31

NSHALEELO A MUNTU

Binaadi mupete muloo mu kupaana

Mwisambo wa ronald j. parkin

Ronald Parkin pakii nsongwalume

NAADI na bipwa 12 nsaa inaadi mushinguule’shi ne na kintu kya muulo kyandi mulombeene kupa bangi. Pabaatudi mu kikongeeno, ungi mukwetu bangipwishe su ne na lukalo lwa kwenda mu bulungudi. Sunga binaadi tambandile kwenda mu bulungudi dingi, nakuminyine. Tubayile naye mu teritware, aye nkumpa ndambo ya mikanda ayisambila Bufumu bw’Efile Mukulu. Kunyima bandungwile’shi: “Wekala otembela bantu ba alu lupese lwa museese, ami namu nesamba na ba luno lupese.” Naadi mushingile, kadi nabangile kulungula ku nshibo na nshibo. Nakemene ngofu nsaa inamwene’shi napudisha kupa bantu mikanda yangikalanga nayo mu kapindji kapeela. Abimweneka kalolo’shi, bantu bebungi babaadi abakumina kyakya kinaadi nakyebe kwibapa.

Ne mutandjikwe mu kipwa kya 1923 mu kibundji kya Chatham, Kent, mu eumbo dya Angleterre. Mu bipwa bibalondele Ngoshi ya kumpala ya nsenga ishima, bantu babaadi abakulupila’shi myanda ayikalongama pa nsenga. Kadi bu bishii bilongame myanda, bantu bebungi babaadi bafiite munda mpa na baledi bande. Babaadi bafitshile mpa na bakata ba bipwilo munda babaadi abakimbi myasu ikata mu byabya bipwilo. Panalombeeshe bipwa kitema, mama baabangile kwenda ku nshibo ya kisaka kya balongi ba Bible ba nsenga ishima (l’Association internationale des Étudiants de la Bible) mubaadi amutwele Batemwe ba Yehowa bisangilo byabo. Pabatufikile mwanka, ungi mukwetu mukashi betupeele malongyesha a mu Bible atale bana bakinga ku bukwashi bwa Bible na mukanda wa La Harpe de Dieu. Naadi mufule myanda inaadi nalongo ngofu.

KULONGA MYANDA KWI BAKWETU BAKULU

Bu binaadi nsongwa, naadi nakumina kupa bantu lukulupilo alutuukila mu Eyi dy’Efile Mukulu. Misusa ibungi naadi nakitshi bulungudi bwa ku nshibo na nshibo bupenka, kadi nsaa inaadi nende mu bulungudi na bangi bantu, naadi nalongo myanda ibungi. Bu kileshesho, dingi efuku nsaa ibatudi atwende mu teritware na ungi mukwetu mupwe kukula, tubakidile pe ungi mukata a kipwilo ami nkumwamba’shi: “Tala yawa mbushi.” Mukwetu bayimikile nkinga yaye na kundungula bwatudya kubanda kushaala kapindji. Bangipwishe’shi: “Nnanyi mukupe matalwa a kutshibila bantu kiimu kya bu mbushi? Atwe tusangeele nka mudimo wetu wa kulungula bantu mukandu wibuwa na kutadiila bwa’shi Yehowa nabeene ebatshibile kiimu.” Mu aa mafuku, nalongyele myanda ibungi pabitale myabi ayituukila mu kupaana.​—Mateo 25:31-33; Bikitshino 20:35.

Ungi mukwetu mulume baadi mukulu ande bandongyeshe’shi bwa kupeta muloo autuukila mu kupaana, abitungu ingi nsaa tunyingiile nkalakashi na lwishinko looso. Mukashi aaye tabaadi akumina Batemwe ba Yehowa nya. Ungi musango bangitanyine kwaye bwatudya kudya kidiibwa. Mukashi aaye baadi mufiite munda ngofu, pabetumwene atufiki mu bulungudi babangile kwitwasa mabofu a tshayi. Pamutwe pa kumufiitshila munda, uno mukwetu babangile kwalusha mabofu a tshayi na muloo ooso pa mbalo yao. Kunyima kwa bipwa, lwishinko lwaye lubaadi lufutshibwe nsaa ibaadi ibatshishibwe mukashi aaye afika Temwe a Yehowa.

Mu mweshi wa 9/1939, panalombeeshe bipwa 16, eumbo dya Grande-Bretagne dibatuukile eumbo dya Allemagne ngoshi. Mu mweshi wa 3/1940, ami na Mama tubapetele lubatshisho mu Douvres. Mu mweshi wa 6/1940, nsaa inaadi mwimane kumpala kwa kibelo kya lupango namwene basalayi binunu na binunu abakidi mu myootoka ikata. Babaadi bapande ku ngoshi ya ku Dunkerque. Namwene mushindo ubaabadi batapikye na bashimishe lukulupilo. Naadi na lukalo lwa kwibalungula pabitale Bufumu bw’Efile Mukulu na kwibapa lukulupilo lwibuwa bwa mafuku aafiki. Kunyima kwa kyakya kipwa, beena eumbo dya Allemagne bababangile kwela ma bombe mu eumbo dya Grande-Bretagne. Bufuku booso, mandekye a ma bombe a beena Allemagne abaadi aefunyu mu kipindji kyatudi bashale. Tubaadi na moo wibungi nsaa yatupusha mikitshi ya ma bombe. Butookye tubaadi atumono ma mbalo ooso e mashibo asaasukye. Ino mmyanda yandi mumonemone nginkwashe bwandya kushinkamisha’shi kukita myanda ibungi mu mudimo wa Bufumu kubadi kumpe lukulupilo bwa mafuku aafiki.

MBANGILO A KUPAANA

Mu kipwa kya 1941, nabangile mudimo wa nsaa yooso, na uno mudimo ubekeele bu mbangilo a nshalelo mungikashe na muloo wibungi. Naadi natumika ku mudimo wa Nfumu wa kwibaka na kulumbuuula mashuwa a meema mu Chatham, na kulonga bya kupwa mashuwa. Bantu bebungi babaadi abakumina kukita uno mudimo, na uno mudimo ubaadi aufutu makuta ebungi. Kadi bafubi ba Yehowa abauku’shi beena Kidishitu ta mbalombeene kulwa ngoshi na kingi kisamba bwa kukalwila kisamba kyabo nya. Mu kipwa kya 1941, tubalongyele dingi’shi tatwi balombeene kukwatshisheena myanda yooso yabakitshi bwa kupwa ma mputu. (Yowano 18:36) Aku namu ku mudimo wetu tubaadi atukitshi mashuwa a ngoshi ya mu meema, ngi bwakinyi natshile kitshibilo kya kwiuleka na kubanga mudimo wa nsaa yooso. Mbalo ya kumpala ibabantumine mmu Cirencester, kibundji kibuwa ki mbwipi mwa Cotswolds.

Panalombeeshe bipwa 18, babadi bangyele mu lukano munda mwa myeshi kitema mwanda napelele kwenda busalayi. Napushile bubi ngofu nsaa ibaabadi banshitshile kibi mu kadimbo ka lukano bupenka. Kadi mu kapindji kapeela, balami na beena lukano bababangile kungipusha bwakinyi babangyele mu lukano, naadi na muloo wa kwibalungula bi lukumino lwande.

Kunyima kwa’mi kutuuka mu lukano, nalondele Leonard Smith,a atwe nkwenda mu kulungula mukandu wibuwa mu misoko ilekeene mu eumbo dya Kent, eumbo dya kwetu. Bwa kwela ma bombe mu kibundji kya Londres, beena Nazi babatshile kitshibilo kya kukila na ndekye mu Kent. Kubanga mu 1944, ma bombe akile pa kinunu abetanyina bu fourmillion abaadi edibwe mu kibundi kya Kent. Ano ma bombe abadi aedibwa na ndekye shibaadi na muntu amutambusha na baadi muule mabombe ebungi. P’abatupushishe mukungulo wa ndekye, tubawukile’shi kunyima kwa sekonde ipela aponesha ma bombe atanyikye. Muntu ooso baadi na moo. Yaya nsaa, tubaadi atulongo na bantu batano ba mu kifuko kimune. Ingi nsaa tubaadi atushala muushi mwa meesa a kyamo bwa kwikalwila su nshibo yetuponena. Bano beena kifuko booso babadi babatshishibwe.

KULUNGULA MUKANDU WIBUWA MU MAUMBO A BEENE

Ronald Parkin pakii nsongwalume

Tukwete kwitanyina bantu ku kikongeeno panaadi mbala-mashinda mu Irlande (kuushi)

Kunyima kwa ngoshi, nafubile bu mbala-mashinda munda mwa bipwa bibidi mu kibindji ki ku sud a Irlande. Tubaadi abende ku nshibo na nshibo twelubulanga’shi twi ba misionere na atukimbi mbalo ya kushala, atwe nkupa bantu jurnale yetu mu musese. Anka Irlande baadi mwilekeene na Angleterre. Bantu bebungi babaadi abetumono’shi twi bakutwe binangu pa’twe kukulupila’shi bantu abakumina mukandu wetu mu dino eumbo muule beena Katolike! Nsaa ibadi itutombokyele mungi muntu, nadi mwitanyine ba mpulushi, anka yawa muntu bakwile’shi, “bibuwa, anukyebe kinyi?” Tatubaadi atuuku bi matalwa a ba mumpeele nya. Bantu babaadi abashimisha midimo yabo su babakumina mikanda yetu. Abo nkwitutuusha pabukopo mu nshibo ibatudi bashale.

Tubaadi dingi bamone nsaa yatufiki mu kibundji kipya, bibuwa tulambukishe nka penda mu ma mbalo abashi’abetuuku kwi ba mumpeele. Bibaadi abitungu’shi twikale atwende kula na mbalo yatudi bashaale na kubanda kutembela bantu be mu aa ma mbalo. Kunyima kwa byabya, tubaadi atulungula bantu be peepi na patudi bashaale. Mu kibundji kya Kilkenny, tubaadi atulongo na ungi nsongwalume misango isatu ku lubingo sunga mbibaakudi kisaka kya bantu akitutombokyela. Pa mwanda wa muloo wa kulongyesha bantu Bible, naadi nakumina kutwela mu kalasa ka ba misionere. Ngi bwakinyi natshile kitshibilo kya kutwela mu Kalasa ka Gileade ka Watchtower.

Bwato bwi n’epema bwa betanyinaa bu Sibia

Bwato bwi na epema bwa Sibia ngi bubaadi bu nshibo ya ba misionere kubanga mu kipwa kya 1948 na ku kipwa kya 1953

Kunyima kwa kulonga munda mwa myeshi itano ku New York, babaadi betutume na balongi neetu bunanka mu tu bisangi tupeela twa mu kalunga ka Caraïbes. Mu mweshi wa 11/1948, tubakatukile mu kibundji kya New York twatwela mu bwato bwi n’epema bwi na bula bwa metre 18 bwabetanyinaa bu Sibia. Ntshinaadi mubande kutambusha dingi mashuwa a meema nya, byabya naadi na muloo wibungi. Gust Maki, umune a ku balongi neetu, baadi kapitene awuku kutambusha mashuwa kalolo mu meema akata. Betulongyeshe myanda i na muulo mu mudimo wa kutambusha, bu bya kukaamisha na kwisha epema, bya kutambusha na busole, na bya kufuba na epema di ku mashiwa bwa kwikalwila ku lupunga. Gust batambwishe mashuwa na bukalamwino booso mu mpeshi e na kipapi munda mwa mafuku 30 mpa na bibatufikile ku Bahamas.

‘NWIWUKISHE MU BYEESE [BISANGI]’

Kunyima kwa kulungula mukandu wibuwa munda mwa myeshi ipeela mu ka kisangi ka ku Bahamas, tubatwelele mu mashuwa na kwendanga ku bisangi bi akwende lupapi na bi akufiki lupapi. Pankatshi pa tuno tu bisangi pe bula bwa bilometre 800 pankatshi pa îles Vierges na Trinidad. Tubaadi balungule mukandu wibuwa ngofu mu tu bisangi twi kula mushibaadi Temwe a Yehowa su ngumune munda mwa bipwa bitano. Ingi misango tatubaadi na mushindo wa kutuma sunga kutambula ma mesaje munda mwa mbingo. Kadi tubaadi na muloo wibungi pa’twe kulungula bantu pabitale Yehowa “mu byeese [bisangi]”!​—Yeelemiya 31:10.

Kisaka kya ba misionere be mu bwato bwa Sibia (kubanga ku mboko ilume na ku mboko ikashi): Ron Parkin, Dick Ryde, Gust Maki, na Stanley Carte

Bwato bwi na epema bwa Sibia ngi bubaadi bu nshibo ya ba misionere kubanga mu kipwa kya 1948 na ku kipwa kya 1953 (mboko ilume)

Nsaa ibatudi atwimika mashuwa pa mbalo kampanda, beena musoko babaadi abapusha muloo na kufika mu kwitwiloba mu madidishi bwa kuuka’shi twi bantu kinyi. Bangi tababaadi babande kumona bungi bwato bu bwetu na tababaadi babande kumona musungu nya. Bantu bashaale mu bisangi babaadi abakuukila bantu na kuuka bifundwe kalolo. Kebungi, babaadi abetupa mishipa ibishi, ma avoka, na nyimu. Sunga tatubaadi na mbalo ikata mu ka bwato keetu, tubaadi na mushindo wa kuteeka, kulaala, na kutumpa bilamba.

Tubaadi atwende ku kyese na kutembela bantu mu kaanya. Tubaadi atwibetanyina ku mwisambo wa bantu booso wa mu Bible. Mu ka mwilwa-shobe tubaadi atwele sonee ya ku mashuwa. Bibaadi abitukemesha ngofu pa kumona bibaadi abifiki bantu. Bimunyi byabo bibaadi nka bu nyenyene ayimwemweta ku nsongo kwa myengye. Ingi misango kubaadi akufiki bantu nkama na nkama, na babaadi abele nkonko mpa na bufuku bupwe kutambuka. Babaadi abakumina kwimba ngofu, ngi bwakinyi tubaadi bebape masaki a ngono ya Bufumu. Booso bwetu bunanka tubaadi atukitshi bukopo bwa kwimba ngono. Kunyima bantu bababangile kwimba netu, na mayi aabo abaadi aapushika buwa bukile. Ibaadi nsaa ya muloo wibungi!

Kunyima kwa kulonga Bible, bangi balongi ba Bible babadi abakumina kwenda neetu kwi bena kifuko kyabo bwa kwibakunka mu kwilondena bwa kumona bya belongyela. Kunyima kwa mbingo ipela mu angi ma mbalo, tubadi atukatuka. Anka kebungi tubaadi atwakula na bantu abakumina kuyididiila na kulonga na bangi namu nsaa yatwaluka. Bibaadi abitusangasha pa kumona mushindo ubaadi bangi bantu abafiki mu kulombasha mudimo wabo.

Lelo uno, mu bibungi bya ku bino bisangi mwi bantu abendaa mu kubandila (tourristes), kadi kumpala kubaadi nka penda ma mbalo aumiine mwi nka penda mabwe abetanyinaa bu lagon turquoise, misengyeela ibungi mu bwipi mwa meema, na mabo. Tubaadi atwende mu mashuwa kukatuka ku kisangi bwa kwenda ku kingi bufuku. Balene ibaadi ayitulondo, na tubaadi atupusha nka penda tuleo twa bwato bwetu nsaa yatukwete kusabuka. Etaata dya mweshi dibaadi adimweneka mu meema nka bu eshinda dya kyamo ky’ebakanyi ditadiile dya kutunduka nguba.

Kunyima kwa’twe kukita bipwa bitano na kulungula mukandu wibuwa mu bisangi, tubasabukile twenda ku Porto Rico, mu kuula bwato bupya bwi na motere. Pabatufikile kwanka, nafumankeene na Maxine Boyd ami nkumufula ngofu, mwanda baadi mukwetu mukashi misionere e buwa bukile. Baadi alungula mukandu wibuwa na katshintshi kubanga pabaadi ka nsongwakashi. Kunyima kwa mafuku, bafubile bu misionere mu eumbo dya République dominicaine mpa na mu kipwa kya 1950, mu kino kipwa bakata ba kipwilo kya Katolike babamubingile. Bu binaadi umune a ku bantu abatambusha mashuwa, babamupeele matalwa a kushaala mu Porto Rico bwa penda mweshi umune. Kunyima kwa mweshi naadi na kya kwata mashuwa bwa kwenda mu bisangi na kumuleka munda mwa bipwa bipeela. Nakwile munda mwande’shi: ‘Ronald, su we na lukalo na uno nsongwakashi, abitungu okite bukidi.’ Kunyima kwa mbingo isatu nakatekyele buko, atwe nkwiyibakisheena kunyima kwa myeshi isamombo, ami na Maxine babetutumine bu ba misionere mu Porto Rico, kubanga nka paapa ntshimutambukile mu bwato bupya bubatudi baule nya.

Mu kipwa kya 1956, tubabangile mudimo wa bu mukunkushi a kifunda, na tubaadi na kifulo kya kukunka bakwetu. Bebungi ba kwabadi babaadi balanda. Bu kileshesho, mu musoko wa Potala Pastillo, mubaadi bifuko bibidi bya Batemwe bi na bana bebungi, naadi na kyubishi kya kwibayimbila tupudi. Nalungwile umune a ku tu nsongwakashi, abetanyina bu Hilda’shi su akumina mulombeene kwenda netu mu bulungudi. Bambile’shi: “Nakumina, anka ntshi mulombeene kwenda. Mwanda tshi na kilato su nkimune.” Tubamupeele mukoolo wa bilato, aye nkubanga kwenda netu mu bulungudi. Kunyima kwa bipwa, pabatuyile ami na Maxine mu kutemba ku Brooklyn mu kipwa kya 1972, ungi mukwetu mukashi baadi kyakatuka mu Kalasa ka Gileade bafikile mu kwitusema. Tabaadi peepi na kwenda mu mbalo yabadi bamutume ku Équateur, aye nkwitwipusha’shi: “Tanupwile kungilwankana? Ne kaaka ka nsongwakashi ka mu Pastillo kabaadi kakutwe bilato, dyande mbu Hilda!” Tubapushishe muloo wibungi!

Mu kipwa kya 1960, tubabangile kufuba ku biro bya filiale bya mu Porto Rico, bibaadi mu kashibo kapeela mu kibundji kya Santurce, San Juan. Kumbangilo, Lennart Johnson n’ami tubaadi atufubu midimo ibungi. Aye na mukashi aaye ngi babaadi Batemwe ba kumpala mu République dominicaine, mu kipwa kya 1957, babakatukile benda mu Porto Rico. Kunyima, Maxine baadi atumina bantu babaadi befundishe ma jurnale. Baadi atumu ma jurnale akile pa kinunu ku lubingo looso. Baadi akumina kukita uno mudimo mwanda baadi eele binangu pabitale bano bantu abakumina kulonga bwa kuuka Yehowa.

Naadi na muloo wa kufuba ku Betele mwanda kubaadi akunkwasha bwa kufubila Yehowa na bukome bwande booso. Anka kufuba ku Betele ta nkubofule nya. Bu kileshesho, mu kikongeeno kya nsenga ishima kya kumpala kya mu Porto Rico kibakitshikile mu kipwa kya 1967, naadi mukalakashwe ngofu bwa myanda yooso ibaadi ayitungu kulumbuula. Mukwetu Nathan Knorr, baadi akunkusha ndumbulwilo a Batemwe ba Yehowa mu aa mafuku bafikile mu Porto Rico. Baadi apwandikisha’shi ntshinaadi mubande kulumbuula myootoka bwa kusemuna ba misionere babafikile mu dino eumbo, aku namu ntanaadi mupwe kwibikita. Kunyima, bampeele elango dibukopo pabitale kulumbuula myanda kukii kumpala na kundungula’shi benyongola pa mwanda wande. Napelele kwikakeena naye, aku namu naadi nauku’shi andungula mwanda wanshii mukite, ami nkufiita munda bwa kapindji kapeela. Kunyima kwa byabya, ami na Maxine pabatumwene mukwetu Knorr dingi, betwitanyine mu nshibo yaaye na kwituteekyela kya kudya.

Tubaadi atwende mu kutembela kifuko kyande ki mu Angleterre misango ibungi. Papa tamukumine bya binyibinyi nsaa inebikuminyine na Mama nya. Kadi pabaadi bakwetu ba ku Betele abende mu kutemba mu mbalo yabadi bashale, Mama baadi ebetanyina kebungi ku nshibo yetu. Papa bamwene’shi bano bantu abakunkusha midimo ku Betele be na kwiyisha. Babaadi belekeene ngofu na bakata ba bipwilo babaadi mushikwe munda mwa bipwa bibungi. Ku nfudiilo, mu kipwa kya 1962, baadi mubatshishibwe afika Temwe a Yehowa.

Ronald na Maxine mu Parkin  kunyima abaadi beyibakishene tabadi bipwa 50 nakwiyibakishena

Ami na Maxine mafuku apeela kunyima kwa kwiyibakisheena, twi mu Porto Rico na patukitshi musangeelo wa pipwa 50 bya eyibakishi dyeetu mu kipwa kya 2003

Maxine mukash’ande a kifulo, mmufwe mu kipwa kya 2011. Nakulupila n’eshimba dimune kwimoneena naye pa nsaa ya lusangukilo. Uno mwanda aumpa muloo wibungi! Munda mwa bipwa 58 bibatukisha pamune, twi bamone bungi bwa Batemwe ba Yehowa kwabukaamina mu Porto Rico kukatuka ku bantu 650 na ku bantu 26000! Kunyima, mu kipwa kya 2013, filiale a Porto Rico babaadi bamusangye ku filiale a mu États-Unis, abo nkuntuma bwa nkafuba ku Wallkill, mu New York. Kunyima kwa kufuba munda mwa bipwa 60 mu bisangi, n’epusha bu’mi mwina Porto Rico bu’mi coquí, ka kilwa kapeela ka mu Porto Rico akashalaa ku mitshi kabauku kwi bantu bebungi akadilaa pa kutooka’shi ko-kee, ko-kee. Naadi na muloo wibungi panaadi mu Porto Rico, kadi nsaa ya kwimukatuka ngi ilombane.

“EFILE MUKULU MUFULE [YAWA] APANAA NA MULOO”

Ne nka na muloo wa kufubila Efile Mukulu ku Betele. Binobino ntandi na bipwa bikile pa 90, na mudimo wande ngwa kukankamika beena kifuko kya Betele. Kasha nafika ku Wallkill, ne mutembele bakwetu balume na bakashi bakile pa 600. Bamo ba kwabadi abafiki mu kuntala bwatudya kwisamba myanda ibatale sunga itale bifuko byabo. Bangi be na lukalo na malango pabitale byabadya kwikala na muloo mu mudimo wabo wa ku Betele. Bangi namu be na lukalo na malango mwanda mbatwele mu eyibakishi binobino sunga’shi mbebatume mu mudimo wa bu mbala-mashinda. Nateemeshaa muntu ooso esamba nami, na su abitungu nebalungulaa’shi: “‘Efile Mukulu mufule [yawa] apanaa na muloo.’ Byabya ikala na muloo ku mudimo oobe. Nyi mudimo wa Yehowa.”​—2 Beena-Kodinda 9:7.

Su okumina kwikala na muloo ku Betele sunga ingi mbalo, abitungu otuule mu binangu byobe’shi mudimo okitshi wi na muulo. Kintu kyooso kyatukitaa ku Betele nyi mudimo wa kishila. Aukwasha “mpika a kishima na mupatulukye” bwadya kupa bakwetu be mu nsenga ishima bidibwa bya mu kikudi. (Mateo 24:45) Mbalo yooso yatufubila Yehowa, twi na mwabi wa kumutumbisha. Twikaleyi na muloo wa kukita kyooso kyetutekye, mwanda “Efile Mukulu mufule [yawa] apanaa na muloo.”

a Nshalelo a Leonard Smith mmufundjibwe mu Kitenta kya Mulami kya mu 15/04/2012.

    Mikanda ya mu Kisongye (2011-2025)
    Tuuka
    Tuela
    • Kisongye
    • Tumina muntu
    • Byokumina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pabitale bya kufubisha
    • Bya kufubisha
    • Bya kufuamisha yobe
    • JW.ORG
    • Tuela
    Tumina muntu