Bua kinyi bena Nazi babaipayile bena Yuda bakile bungi? Bua kinyi Efile Mukulu badi mutadile kushi kukita kintu?
Bantu bebungi abele ino nkonko mbakienge muanda wa kufuisha na t’abakimbi penda ngaluulo bakuete kukimba kunyingishibua. Bangi abamono kuipaa kua bena Yuda bakile bungi kui bena Nazi bu kintu ki bubi ngofu kiabadi bakite kui bantu, na abibelela bukopo buabadia kukumina mui Efile Mukulu.
Mueneno ebubi a bantu pabitale Efile Mukulu na kuipaa kua bena Yuda bakile bungi kui ba Nazi
Madimi: Tabibuwa kuipusha buakinyi Efile Mukulu badi mutadiile buashi bayipee bena Yuda bakile bungi kui bena Nazi.
Binyibinyi: Bantu babaadi na lukumino lui bukopo babaadi bayipushe buakinyi Efile Mukulu mmulekiele mianda ibubi. Kileshesho, mutemuki Abakuke bayipuishe Efile Mukulu shi: “Buakinyi we mutadiile etombo, bukitekite, kutapishena, na lukiso mbipalakane mbalo yoso?” (Abakuke 1:3, Contemporary English Version) Pamutue pa kutopeka Abakuke, Efile Mukulu bakitshine bia’shi bafunde nkonko ibaadi mumuele mu Bible buashi bantu boso beyibadikie.
Madimi: Efile Mukulu t’apasukilaa makienga a bantu.
Binyibinyi: Efile Mukulu mmushikue bubi na makienga abufuisha. (Nkindji 6:16-19) Mu mafuku a Nowa, Efile Mukulu “bapushishe bubi muishimba” muanda etombo dibaadi dipalakane pa nsenga. (Kibangilo 6:5, 6) Kushi mpaka, Efile Mukulu badi mupushe bubi pabaabadi bayipee bena unda bakile bungi.—Malaki 3:6.
Madimi: Kuipaa kua bena Yuda bakile bungi nyi ndinyoka di’Efile Mukulu.
Binyibinyi: Mu siekele a kumpala Efile Mukulu tabadi mulekiele bena Looma buabadia kubutula Yelusaleme nya. (Mateo 23:37–24:2) Biabia, kubanga mu aa mafuku, Efile Mukulu tapeyaa kisamba kampanda buedi na kukiengiesha kingi kisamba nya. Ku meso ku’Efile Mukulu, “takui kuilekena pankatshi pa bena Yuda na bashi bena Yuda nya.”—Bena-Loma 10:12, Good News Translation.
Madimi: Su Efile Mukulu sha bukome boso e kuanka, badia kukita bia’shi tabayipanga bena Yuda bakile bungi.
Binyibinyi: Sunga biekala’shi Efile Mukulu tafuishaa makienga, ingi nsaa eatadilaa bua kapindi.—Shake 1:13; 5:11.
Bua kinyi bena Nazi babaipayile bena Yuda bakile bungi?
Efile Mukulu badi mutadile buashi bena Nazi bayipe bena Yuda bakile bungi nka mu mushindo umune wadi mulekiele makienga a bantu: bua kualula ku lukonko lukata. Bible alesha patooka’shi bua binobino Diabulu nyi kuete kukunkusha nsenga ta Efile Mukulu nya. (Luka 4:1, 2, 6; Yowano 12:31) Mianda ya binyibinyi ibidi ayisanganyibua mu Bible ayipatuula buakinyi Efile Mukulu badi mutadile bena Nazi abayipaa bena Yuda bakile bungi.
Efile Mukulu bapangile bantu na bulungantu bua kuisanguila. Efile Mukulu balunguile bantu ba kumpala, Adame na Eva, kibadi na lukalo lua’shi bakite, anka tabadi muibatakule pa bukopo buabadia kukookiela nya. Babaatshile kitshibilo kia kuisanguila kibuwa na kibubi na bitshibilo biabo bibubi—mpa na bitshibilo bi mumune bikuete kuata bantu kubanga kala—mbifuishile bantu makienga akile. (Kibangilo 2:17; 3:6; Bena-Loma 5:12) Bi nka bu biabadi baleshe mu mukanda wa Statement of Principles of Conservative Judaism shi: “Makienga ebungi abakuete kupeta kui bantu akuete kutukila mu kufuba kuabo kua bibubi na bulungantu buabo bua kuisanguila buabadi bebape.” Pamutue pa kuitunyenga bulungantu bua kuisanguila, Efile Mukulu mmupe bantu kipindi kiabadia kukita mianda yabo kushi ku matalua aaye.
Efile Mukulu akapudisha bubi boso buabadi bafuishe kui kuipayibua kua bena Yuda bakile bungi kui ba Nazi. Efile Mukulu mmulee’shi akasangula bantu bidiyo bapue kufua, mpa na bano bena Yuda bababadi bayipee kui ba Nazi. Akakatusha dingi kengongoshi ke mu mashimba a bantu abapandile pabaabadi bayipee bena Yuda kui ba Nazi muanda wa mianda ibubi yabaki’abatentekiesha. (Yeeshaya 65:17; Bikitshino 24:15) Kifulo ki’Efile Mukulu bua bantu akishinkamisha’shi akalombasha milayilo yaaye.—Yowano 3:16.
Bena Yuda bebungi bababadi bayipee kui ba Nazi na bano babaadi bapande babalamine lukumino luabo na kuikala na nshalelo ebuwa pa kuuka buakinyi Efile Mukulu mmulekiele bubi na mpángo yadi muate bua kuibupudisha.