Matemuki pabitale Mesiya aashinkamisha’shi Yesu badi Mesiya su?
Lualulo lua mu Bible
Olo. Pabaadi pa nsenga, Yesu baadi mulombashe matemuki ebungi pabitale “Mesiya Mfumu,” yawa ‘akapasha nsenga.’ (Ndanyele 9:25; 1 Yowano 4:14) Mpa na kunyima kua lufu luaye, Yesu baadi mutungunukie na kulombasha matemuki atale Mesiya.—Misambo 110:1; Bikitshino 2:34-36.
“Mesiya” apatuula kinyi?
Mu ki na Ebelu muaku Ma·shiʹach (Mesiya) na muaku wi mumune wa mu kina Greke Khri·stos (Kidishitu) yoso ayipatuula’shi “Muedibue muimu.” Biabia, “Yesu Kidishitu” apatuula “Yesu Muedibue muimu,” sunga “Yesu Mesiya.”
Mu Bible, abadi abele muntu muimu pa kumupongoola mwanka ku mutue nsaa yabadi bamusangule bua kukita mudimo kampanda wa pabuao wa bufumu. (Bena-Levi 8:12; 1 Samwele 16:13) Yesu abadi bamusangule kui Efile Mukulu buadia kuikala Mesiya—mbalo ya bufumu bukata. (Bikitshino 2:36) Anka, pamutue pa kuela Yesu muimu, Efile Mukulu bamuelele muimu na kikudi kiselele.—Mateo 3:16.
Bantu bebungi be kulombasha matemuki atale Mesiya su?
Nya. Anka abikalaa kitunduilo kia munue akilesha penda muntu umune, kulombana kua matemuki a mu Bible nkuimene penda pe muntu umune Mesiya sunga Kidishitu. Anka, Bible etudimusha’shi “Ba Meesiya ba-madimi na batemuki ba madimi abakatuuku, bakite bilengyeleshi na bipaso bilombeene kupambula sunga beenyi bsangulwe.”—Mateo 24:24.
Mesiya akamueka mu mafuku e kumpala su?
Nya. Bible badi mulee’shi Mesiya akekala muikulu a Mfumu Davide a mu Isaleele. (Misambo 89:3, 4) Anka mulongo wa ba nkambua ba bena Yunda kubanga kui Davide ngupue kushimina, pangi abadi bebabutule pabaadi bena Loma babutule Yelusalema mu kipua kia 70 bino bipungo bietu (B.B.)a Kubanga mu aa mafuku bibadi bukopo bua muntu kuitemuna’shi atukila mu kifuko kia Davide. Mu kuilekena na biabia, sunga mulongo wa ba nkambua ubadi kuanka mu mafuku a Yesu, sunga beshikuanyi naye tababadi abelesha mpaka’shi mmuikulu a Davide nya.—Mateo 22:41-46.
Mu Bible mui matemuki bungi kinyi pabitale Mesiya?
Ta mbibofule bua kushinkamisha bungi bua matemuki atale Mesiya nya. Kileshesho, mushindo wa kulesha bungi ngulombene kuilekena ngofu sunga mu mbalo yabalesha kalolo pabitale Mesiya. Mianda i mu Yeeshaya 53:2-7 ayilesha mianda i mu butemuki butale Mesiya. Bangi be kubadika ino mianda yoso bu butemuki bumune, bangi namu be kubadika muanda oso bupenka buao bu butemuki bui pa buabo.
Angi matemuki atale Mesiya abadi balombashe kui Yesu
Butemuki |
Bui mu |
Kulombana |
---|---|---|
Kekulu ka Abalahama |
||
Muana a Abalahama muana a Isake |
||
Mutandikue mu kisamba kia Yunda |
||
Mu mulongo wa bufumu bua Mfumu Davide |
Yeeshaya 9:7 |
|
Abakamutanda kui mukashi kamame |
Yeeshaya 7:14 |
|
Akatandika mu Beteleme |
Mika 5:2 |
|
Abakamuitamina muishina dia bu Emanueleb |
Yeeshaya 7:14 |
|
Humble beginning |
Yeeshaya 53:2 |
|
Muanda mukinga akayipayibua kunyima kua kutandikua |
Yeelemiya 31:15 |
|
Aketaminyibua ku Ejipitu |
Osea 11:1 |
|
Aketaminyibua bu muina Nazaretec |
Yeeshaya 11:1 |
|
Abamubadidiila kui mukiendi |
Malaki 3:1 |
|
Akedibua muimu bu Mesiya mu kipua kia 29 B.B.d |
Ndanyele 9:25 |
|
Abamukumina kui Efile Mukulu bu Muana Aaye |
Misambo 2:7 |
|
E na kisumi bua nshibo y’Efile Mukulu |
Misambo 69:9 |
|
Mulungudi a mukandu wibuwa |
Yeeshaya 61:1 |
|
Mudimo wa pa mbalo i bantu bebungi mu Ngadileya nyi etata dikata |
Yeeshaya 9:1, 2 |
|
Akitshi bilengieleshi bikata nka bu Moyise |
||
Bakuile binangu bi’Efile Mukulu, nka bu Moyise |
||
Bapashile mikumbo ya bebungi |
Yeeshaya 53:4 |
|
Ta mmukakie binangu bia bantu kuadi |
Yeeshaya 42:2 |
|
Basambile basha makienga |
Yeeshaya 42:3 |
|
Baleshele kululama ku’Efile Mukulu |
Yeeshaya 42:1, 4 |
|
Muntu mukile buwa atushaa malango |
Yeeshaya 9:6, 7 |
|
Balunguile eshina dia Yehowa |
Misambo 22:22 |
|
Bakuile mu nkindi |
Misambo 78:2 |
|
Mukunkushi |
Ndanyele 9:25 |
|
Bebungi ta mbamukumine |
Yeeshaya 53:1 |
|
Ebue adikokolua |
Yeeshaya 8:14, 15 |
|
Bantu babadi bamupele |
Misambo 118:22, 23 |
|
Babaadi bamushikue pa bisumanga |
Misambo 69:4 |
|
Atuele mu Yeluesame na ntumbo mushaale pa mpunda |
Sekadya 9:9 |
|
Abamutumbishe kui bana |
Misambo 8:2 |
|
Bafikile muishina dia Yehowa |
Misambo 118:26 |
|
Abamutombokiela kui muntu adi mukulupile |
Misambo 41:9 |
|
Abamupaana ku nfuala 30 ya kiamoe |
Sekadya 11:12, 13 |
|
Ba kuuku baye babamusukile |
Sekadya 13:7 |
|
Tumonyi tua madimi atutemuka pa muanda waye |
Misambo 35:11 |
|
Mumiine kumpala kua abamufundu |
Yeeshaya 53:7 |
|
Abamuasa mata |
Yeeshaya 50:6 |
|
Abamukupila ku mutue |
Mika 5:1 |
|
Abamukupila nfimbo |
Yeeshaya 50:6 |
|
Ta muikakene na babadi abamukupila |
Yeeshaya 50:6 |
|
Bakata ba mbulamatadi abamudiila lukuku |
Misambo 2:2 |
|
Abamukokola miololo mu masa na ku mikolo ku mutshi |
Misambo 22:16 |
|
Bantu abata bubale (abasha) bua kuiabishena bilamba biaye |
Misambo 22:18 |
|
Abamutshibila kimu pamune na bena miluisho |
Yeeshaya 53:12 |
|
Abamusumbushena, abamukaa |
Misambo 22:7, 8 |
|
Bakiengele bua basha miluisho |
Yeeshaya 53:5, 6 |
|
Bamuekiele bu abadi basumbushene kui Efile Mukulu |
Misambo 22:1 |
|
Abamupeele nfinyo na bintu bisase buadya kutoma |
Misambo 69:21 |
|
E na nyota kumpala kua kufua |
Misambo 22:15 |
|
Bapetele kikudi ki’Efile Mukulu |
Misambo 31:5 |
|
Batushile muwa waye |
Yeeshaya 53:12 |
|
Batushile nkuulo bua kukatusha muluisho |
Yeeshaya 53:12 |
|
Mifufua ta ngitshokolue |
Misambo 34:20 |
|
Abamutubuile |
Sekadya 12:10 |
|
Abamushiikile na ba mpeta |
Yeeshaya 53:9 |
|
Badi musangudibue |
Misambo 16:10 |
|
Nsesa abamupianyine |
Misambo 109:8 |
|
Bashalele ku mboko ibalume y’Efile Mukulu |
Misambo 110:1 |
a Mukanda wa Cyclopedia wa McClintock na Strong awamba’shi: “Takui bia kuelesa mpaka’shi mulongo wa bisamba bia bena Yunda ubaadi ushimine pa kabutu ka Yelusaleme kushi kumpala kua kumubutula.”
b Eshina Emanuele dia mu kina Ebelu adipatula’shi “Efile Mukulu enetu,” adilesha mudimo wa Yesu wa bu Mesiya. Kuikala kuaye kua pa nsenga na midimo yaye ibadi ileshe’shi Efile Mukulu e na balanguidi baye.—Luka 2:27-32; 7:12-16.
c Muakue “Nazarete” abimueneka’shi autukila ku kishima kia mu ki na Ebelu neʹtser, akipatuula “mutombo.”
d Bua kuuka ingi mianda pabitale kuilondena kua mianda ya mu Bible ayilesha kipua kia 29 B.B. bu kipua kia kufika kua Mesiya, tala muisambo awamba’shi “Mushindo wi butemuki bua Ndanele abulesha kufika kua Mesiya.”
e Buno butemuki bui mu mukanda wa Sekadya, kadi Mateo mufundi a Bible amba’shi “kibaadi kyambe Yeelemiya mutemuki.” (Mateo 27:9) Abimueneka’shi mukanda wa Yeelemiya abadi betule kumpala mu mulongo wa Bifundue biabetamina bu “batemuki.” (Luka 24:44) Mateo abimuenaka’shi badi mutemune “Yeelemiya” bua kuisambila yaaya mikanda yaoso mpana wa Sekadya.