Ne kukita kinyi su babolomona mwana ande?

Nsaa ayikulungula mwan’oobe’shi baba moolomona ku kalasa. We mulombene kukita kinyi? Mwipushe’shi tambape yawa mwina kalasa ntomboshi kibawe? Olongyesha mwan’oobe byadya kulwa ngoshi su? Kumpala kwa kwata kitshibilo, banda kutaluula ingi myanda pabitale koolomona.a

• Ne kwiuka kinyi pabitale koolomona?

• Ne kumukwasha naminyi?

Ne kwiuka kinyi pabitale koolomona?

Koolomona nkinyi? Koolomona nkukitshisha muntu myanda ya kumbidi sunga ya mu binangu. Anka, kukaa sunga kukitshina muntu bibubi ta nkoolomona nya.

Bwakinyi bangi abafubishaa kishima “koolomona” bwa kuleesha sungu ya mushindo ooso, sunga yekala ipeela. Anka nsaa yobanga kumulamwina mu tumyanda tushii na muulo, we mulombene kumulongyesha bwadya kwimona bu’shi mulombene kukambila nkalakashi​—ngobesha yadi nayo lukalo kubanga binobino, na yakekala nayo lukalo pakulu.

“Tokwatanga nsungu bukidi”​—Mulungudi 7:9, EEM.

Mwanda wi na muulo: Sunga ingi myanda yamweneka’shi ayitungu wesambe, ingi namu ngilombene kupa mwan’oobe mushindo wa kwipusheena na bantu na wa kunyingiila nkalakashi.​—Beena-Kolose 3:13

Bikwikala naminyi su mwan’oobe akulungula’shi bakwete kumoolomona ngofu ku kalasa?

Ne kumukwasha naminyi?

• Teemesha mwan’oobe na lwishinko. Banda kutompa kwiuka (1) Nkinyi kikitshikye na kya (2)  bwakinyi abamolomona nka aye. Twatanga kitshibilo poshi mubande kupeta bishinkamisho byooso nya. Eyipushe shi, kwi kwikala kingi kintu kyashanguku ku lungi lupese mu uno mwanda su? Bwa kupeta bishinkamisho byooso, we kwikala na lukalo lwa kwisamba na mulongyeshi a mwana oobe sunga kwi baledi ba bangi baana.

  Eyi dya kulonda dya mu Bible: “Aaluula kumpala kwa kuteemesha mmupatakane, naa abamukwatshisha buufu.”​—Nkindji 18:13.

• Su mwana oobe abamolomona ku kalasa, mukwashe bwadya kuuka’shi mushindo waluula ngulombene kulumbuula mwanda sunga kwiulwisha. Bu kileshesho, Bible amba’shi: “Lwaluulo lwa kalolo alubatshika nsungu, anka kishima kibi a kikaamishaa nsungu.” (Nkindji 15:1) Eyendo, Su aalusha bubi ku bubi mwanda wi kumwalulukiila, kudila kwa kwiobwela kwi kunyisha kukaamisha kolomonwa.

  Eyi dya kulonda dya mu Bible: “Tanwalushanga bubi pa bubi, sunga mulomo pa mulomo.”​—1 Mpyeele 3:9.

• Patulwila mwan’oobe’shi Kupela kwalusha bubi ku bubi t’akumwikasha bu shi bukome nya. Kwilekena na byabya, abimupa bukome kumwanda bapele kukunkushibwa na ungi muntu. Mu ungi mpushiisho, ba kambila kolomonwa kushiye namu kolomosheena.

  Bino bi na muulo ngofu bwa’shi mwan’oobe alamiine mu binangu byaye nsaa yabamoolomona ku internete. Pa babanga kwikayishena ku internete abatuusha “ngoshi”​—ababanga kwialulusheena na nsungu—​bino abipa baaba bantu mushindo wa kutungunuka na kukoolomona, na dingi abikatumu mwan’oobe mu kubanga koolomona bangi! Byabya, kintu kibuwa akitungu kukita, nkupela kwaluula​—ano mayele aapa mwan’oobe mushindo wa kutshobolosha bantu abamoolomona na kwikasha mwan’oobe na ngobesha ya kwibakambila.

  “Pakushii nteete dimo, kaalo akashimi”​—Nkindji 26:20.

• Mu ingi myanda, mwan’oobe mulombeene Kwisuuka bantu na mbalo ya bamoolomona. Bu kileshesho, su euku mbalo i bangi bantu sunga kisaka kampanda be byabya, mulombeene kusuuka bilumbu paye kwata dingi eshinda.

  Eyi dya kulonda dya mu Bible: “Muntu mudimukye e pengyelaa bubi; anka bapatakane taabamonaa buu mwanda, ngi kyaabamwena mpombo.”​—Nkindji 22:3.

TOMPA KUKITA BINO: Kwasha mwan’oobe bwa kunangusheena ku bipeta bibuwa sunga bibubi byadi mukumbeene kupeta ku bitshibilo bi nkupala kwaye. Bu kileshesho:

• Bi kukitshika naminyi su aleenguula muntu ooso yawa amoolomona?

• Bikwikala naminyi su ateka yawa amoolomona ku lupese bwa’shi alekye?

• Bikwikala naminyi su alungula mukata aabo a kalasa pabitale yawa amoolomona?

• We “kukutshishwa” yawa akoolomona mu miseku sunga kukisha byanka mu bu kuuku naminyi?

Sunga betoloomona naminyi ku internete, myanda yooso ngilekeene. Byabya pofubu pamune na mwan’oobe bwanudya kupeta kitshibilo kibuwa, mushinkamishe’shi omukwasha bwa kukambila nkalakashi yaye yooso.

Eyi dya kulonda dya mu bible:“Kuku a bînyibînyi alêshaa kifulo mafuku oso. Mukwabo na muntu namu e kwanka mwanda wa kumukwasha mu bishyotshi”​—Nkindji 17:17, EEM.