Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bya Bwina Kidishitu na mudimo wetu
LUBINGO LWA 6-12/7
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | EFILU 6-7
“Binobino okamono kyankakitshi Faraone”
it-2-F 309 ¶5
Moyiise
Bana balume ba bena Isaleele babaadi bashintulukye. Kumpala babaadi bakumiine Moyiise bu mutumiibwa a Yehowa, kadi kunyima pabaadi Faraone mubangye kwibafubisha midimo i bukopo, babaadi babangye kutombokyela Moyiise mu mushindo ubaadi mpana mubofule, nyi aye nkuteka Yehowa. (Efi 4:29-31; 5:19-23) Mu yaya nsaa sha kwiyilu kula baadi mumunyingishe paye kumusokolwela’shi taadi peepi nakukumbasha kibaadi Abrahame, Isaake, na Yaakobo abatengyela, kwaba’shi kulesha patooka akipushisha eshina dyaye dya bu Yehowa pa kupososha mwilo wa Isaleele na kwiwikasha kisamba kikata mu nsenga ya mulayilo. (Efi 6:1-8) Sunga bana balume ba bena Isaleele tababaadi bapushishe Moyiise, kadi kunyima kwa kipupa kya kitema, babaadi bamulamate, nkwikwatena bwashi kunyima kwa kipupa ky’ekumi, ebalongye bwa kwibakunkusha mu mulongo “buu mu ngoshi.”—Efi 13:18.
it-2-F 309 ¶3-4
Moyiise
Kumpala kwa Faraone a mw’Ejiipitu. Moyiise na Aarone babaadi bena ngoshi bakata ‘bwa kulwa na b’efile.’ Faraone baadi mwitanyine makome a b’efile booso ba mu Ejiiputu bwa kulwa na bukome bwa Yehowa, bakata ba baasha malenganyi babaadi abebetanyina pangi bu Jannes na Jambres. (2Tim 3:8) Kilengyeleshi kya kumpala kibakitshiine Aarone kumpala kwa Faraone ku bukunkushi bwa Moyiise kibaadi akilesha bukata bwa Yehowa bwadi mukile b’efile ba mu Ejiipitu, sunga mbibaadi Faraone munyishe nka kupapisha eshimba. (Efi 7:8-13) Kunyima pabafikile kipupa kya kasatu mpa na basha malenganyi babaadi na kya kukumiina’shi “nyi mboko y’Efile Mukulu!” na babaadi bakwatshikye ngofu na kipupa kya mapote kyebakutshisha mpana mushindo wa kwenda kwi Faraone bwa nkamulungu bwashi atombokyele Moyiise mwanda wa kipupa.—Efi 8:16-19; 9:10-12.
Bipupa abibofusha na kukoposha myanda. Moyiise na Aarone babaadi bebafubishe bwa kwakula kipupa kyoso kya ku bipupa ekumi. Bipupa bibafikile nka bibadi bileshibwe, abilesha’shi Moyiise baadi alesha mpala ya Yehowa. Eshina dya Yehowa dibaadi ditumbishibwe na babaadi abedisamba ngofu mu Ejiipitu, bibaadi bitushe kipeta kya kubofusha na kukoposha musango umune bwa dino eshina—bena Isaleele na bangi bena Ejiipitu nkubofula kadi Faraone na bangi bantu baaye nkukoposha mashimba. (Efi 9:16; 11:10; 12:29-39) Tatwibalombene kukumiina’shi babaadi bafitshile b’efile baabo munda nya, bena Ejiipitu babaadi baukye’shi Yehowa nyi baadi asambisha b’efile baabo. Kunyima kwa kipupa kya kitema, Moyiise ‘bafikile na kinemo kikata mwiumbo dya Ejiipitu na ku meso a bafubi ba Faraone na ku meso kwa mwilo.’—Efi 11:3.
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
it-2-F 1091 ¶4-5
Sha bukome booso
Yehowa baadi mufubishe mwasu wa bu “Efile sha bukome booso” (ʼÉl Shadday) nsaa ibaadi mulee Abrahame’ kutandjikwa kwa Isaake, uno mulayilo ubaadi autungu’shi Abrahame ekale na lukumiino lwi bukopo mu bukome bw’Efile Mukulu bwa kulombasha milayilo yaaye. Kunyima, Yehowa baadi mufubishe uno mwasu bwa kwelela Isaake na Yaakobo myabi bu bampyanyi ba kilombeno kya Abrahame.—Kib 17:1; 28:3; 35:11; 48:3.
Mukwipushena na bino, nyi kibaadi Yehowa mulungule Moyiise kunyima’shi: “Nee mwileeshe kwi Abrahame, kwi Isaake naa kwi Yaakobo buu Efile Sha-bukome; [beʼÉl Shadday] anka mwishina dyande dya’shi nee Yehowa ntshii mwiwukishe kwabadi.” (Efi 6:3) Bino tabilesha’shi bano bantu ba kala tababaadi akauku eshina dya Yehowa nya, mwanda abo banabeene mpana bangi babaadi kumpala kwabo babaadi abedifubisha. (Kib 4:1, 26; 14:22; 27:27; 28:16) Na dingi, mu mukanda wa Kibangilo, mwabakwiila nshalelo a bantu ba kipungo kya kala, kishima “Sha-bukome booso” kipenda misango 6, kadi eshina dinabeene dya bu Yehowa dibaadi difundibwe misango 172 mu bifundwe bya kala bya kina Ebelu. Byabya, su bano bantu bakala babaadi bafikye mu kuuka abo banabeene’shi Efile Mukulu e na mwasu wa bu “Sha-bukome booso” na baadi na ngikashi ipushene na uno mwasu, tababaadya kupeta nyi mushindo wa kuuka kalolo akipatuula eshina dya bu Yehowa nya. Bwa uno mwanda ungi mukanda aupatuula myanda ya mu Bible [The Illustrated Bible Dictionary (Vol. 1, p. 572)] aulesha’shi: “Butemuki bwa kumpala bu babalungwile bantu ba mu kipungo kya kala, bubaadi butale milayilo ya myanda ayikakitshika mafuku e kumpala, bubaadi abwibashinkamiisha’shi aye, Yahweh, nyi Efile Mukulu (ʼél) e na ngobesha (mu mushido wa bu sadday) ya kukumbasha milayilo yaaye. Kimonwa kya mwibuula dya muntshi kibaadi kikile bukata na akikumu kwishimba, mwanda bukome bw’Efile Mukulu na kwikala kwaye kwa kwanka na kutungunuka naabo bibaadi byooso mu eshina bibabadi abauku kalolo dya bu Yahweh.”—Ngufundwe na J. D. Douglas, 1980.
it-2-F 308 ¶6
Moyiise
Tababaadi basumbushene Moyiise mwanda washi tabaadi akula ngofu nya. Moyiise tabaadi apwisha kwakula ngofu nya, abilesha’shi baadi na ewuwuta. Badi mushintulukye na baadi mwilekeene kula na pano pabatshile mpango muuye nabene ya kukalwila bena Isaleele kunyima kwa bipwa 40. Baadi musangudibwe na Yehowa na aye nkuteka Yehowa bwashi alekye kumupa bwabwa bushito. Efile Mukulu nkufita munda, anka tabaadi mumusumbushene nya, anka baadi mumukimbile mukwabo Aarone bwashi ekale mwakwidi aaye. Byabya bu bibaadi Moyiise alesha mpala y’Efile Mukulu baadi bu “Efile Mukulu” kwi Aarone baadi mwakwidi aaye kumpala kwa mwilo. Mu kisangilo kibatwelele bano bantu babidi na bakulu ba bena Isaleele na pababadi bemonene na Faraone, abimweka’shi, Yehowa baadi apa Moyiise miya na mayi a kulonda, Moyiise namu kwiambulwila Aarone, byabya Aarone nyi baadi esamba na Faraone (uno bapyanyine yawa Faraone ababasukile kwi Moyiise bipwa 40 kunyima). (Efi 2:23; 4:10-17) Kunyima, Yehowa batudile Aarone bu “mutemuki” a Moyiise, mu mushindo washi Moyiise nyi baadi na kya ku mukunkusha, nka bibaadi Moyiise bu mutemuki a Efile Mukulu babaadi abamukunkusha kwi Efile Mukulu. Akupu babalungwile Moyiise’shi akekala bu “Efile kumpala kwa Faraone,” kwamba’shi Yehowa baadi mumupe bukome na matalwa kwi ba nfumu ba mu Ejiipitu bwashi tekalanga ebatshinyi efuku sunga ndimune.—Efi 7:1, 2.
LUBINGO LWA 13-19/7
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | EFILU 8-9
“Faraone muntu sha kwitatula tabaadi awuku shi byakitshi abilombasha kepatshila k’Efile Mukulu”
it-2-F 431
Kupapisha kw’eshimba
Mu kipwano kyaye na bantu, Yehowa Efile Mukulu ekala na lwishinko mwanda baadi mutadile bantu na bisamba bwashi bitungunkye na kwikala na muwa aku naamu babaadi balombene lufu. (Kib 15:16; 2Mp 3:9) Bangi abakita myanda mu kipaso ki buwa pa kwitatshisha mwabo mooso bwa’shi Yehowa ebafwile lusa. (Yos 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15) Anka bangi namu bakwete kutungunuka nka na kupapisha mashimba pa kutombokyela Yehowa na mwilo waye. (Miy 2:30-33; Yos 11:19, 20) Ku mwanda Yehowa takutshisha muntu atungunuka na kupapisha eshimba mu bikitshino byaye, ambamba bwaye shi ‘ebaleka bayingile’ sunga’shi ‘ebapapisha mashimba abo.’ Ku nfudilo a byoso pa kabutula bantu basha mashimba apape, bino abilesha bukome bwaye bukata na kutumbisha eshina dyaye.—Pwandikisha na Efi 4:21; Yo 12:40; Lom 9:14-18.
it-2-F 240-241
Buntomboshi
Yehowa Efile Mukulu afubishaa ingi myanda bwa shi bantu babi abo banabene bakite kikyebe kw’eshimba dyaye kushibo kuuka. Binyibinyi shi bano bantu abatombokyela Efile Mukulu, aye ena ngobesha ya kwi balama na muwa bwashi bafubi baye bashale na lulamato na dingi ekukita byashi bikitshino bya bantu bebubi bilombashe bululame byawe. (Lom 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Mis 76:10) Bino binangu mbe bileshe mu Nkindji 16:4: “Yehowa mmupangye bintu byoso [bwa mpango yaaye,] mpaa na mubi, bw’efuku dya malwa.”
Twi na kileshesho kya Faraone, ku bukwashi bwa Moyiise na Aarone Yehowa baadi mutume eyi bwashi afungule Mwilo wa Isaleele mu bupika. Yehowa tabaadi mukitshine uno mukunkushi a mu Ejiipitu bubi musango umune nya, anka baadi mumulekye na muwa na aye nkukita bwa shi Faraone atundule aye nabene bubi bwaye na kumona’shi baadi mulombene lufu. Kepatshila ka Yehowa mu uno mwanda mbekaleshe mu Efilu 9:16 amba’shi: “Anka kyandi mukulamine mbwa kukuleesha bukome bwande, bwa’shi bawukishe eshina dyande mu nsenga yooso.”
Bipupa ekumi bibakitshikile mu Ejiipitu oso bibaadi bikafikye na ku kabutu ka Faraone na ka bilwilo byaye mu kalunga kamonga bibaadi bileshe mu kipaso kya kukanya’shi Yehowa sha bukome booso. (Efi 7:14–12:30; Mis 78:43-51; 136:15) Kunyima kwa bipwa, mpata ibaadi peepi na Ejiipitu ibaadi ayakula pabitale wawa mwanda, na eshina dya Efile Mukulu dibadi aditumbishibwa mu nsenga ishima. (Yos 2:10, 11; 1Sam 4:8) Su Yehowa baadi mwipe Faraone mususa umune, uno mwanda ushakitshikile dingi wa bukome bwaye bwadi mwitumbishe nabo na kupososha mwilo waye taubadya kukitshika nya.
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
it-2-F 1039
Bibûwà
Tatuuku na bishinkamiisho twishi twabadi bakule mu bifundwe mu kishima kya kina Ebelu bwa kulesha kipupa kya kananka kibakwatshile bena Ejiipitu, kipupa kya kumpala kishibaadi kikume bena Isaleele mu nsenga ya Goshene. (Efi 8:21, 22, 24, 29, 31; Mis 78:45; 105:31) ʽArov akipatuula “bibûwà” (Ce; Jé; MN; Os), “nshishidi ikata” (Pl), “nshishidi ayisumanaa” (Sg), “nkupa” (TOB), “tumwe” (Ch), “twishi twi bubi” (ZK), sunga bu “nshishidi ayilamataa mbwa” (LXX).
Mu kisongye kishima “bibûwà” akilesha bishishidi bikata abisumanaa, abikalaa mu mishindo ilekenelekene. Kibûwà kikashi akikalaa na ngobesha ya kutubula kikoba kya nyema sunga kya muntu na munungi wakyo bwa kufifya mase. Ingi mishindo ya bibûwà ayitushaa mema alombene kukumbisha muntu maladi e bukopo. Kipupa kya bibûwà kibaadi kikyengyeshe bena Ejiipitu na nyema yabo byabya kibaadi kifwishe mpana nfuu.
w04-F 15/3 25 ¶9
Myanda ikata ya mu mukanda w’Efilu
8:22, 23—Bwa kinyi Moyiise bakwile shi milambu ya bena Isaleele ‘ beyishikwe kwi bena Ejiipitu’? Mu Ejiipitu babaadi abanemeka nyema i bungi. Kutemuna milambu kubaadi bukopo kwi Moyiise pabaadi ashishimika bwashi baposole bena Isaleele bende mu kulambula Yehowa paasha pa lupata.
LUBINGO LWA 20-26/7
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | EFILU 10-11
“Moyiise na Aarone babaadi baleshe eshimba dinyingye”
w09-F 15/7 20 ¶6
Ambula Yesu—Pa kulungula mukandu wi buwa n’eshimba dinyingye
6 Banda kwela dingi binangu ku eshimba dinyingye dibaadi aditungu Moyiise bwa kwakula kumpala kwa Faraone, muntu mukata abashibaadi penda abata bu muntu alesha mpala ya b’efile kadi ababadi abata bu efile nabene, mwana a efile-nguba, Ra. Kileshesho kya bangi ba Faraone akilesha’shi pangi baadi alangwila kinfwanyi kyaye aye nabene. Eyi dyaye dibaadi nka bu mwiya wedibwe. Baadi na bukome, na kwitatula, na kapesha, tabaadi na kipikwa kyashi bamulungule bi mwikeelo waye. Kumpala kwa uno muntu e bino nyi kubaadi Moyiise, mulami a nyema sha kwiyisha ende misango ibungi kwabashi bamwitanyine kwanka. Nkinyi kibaadi Moyiise alungula Faraone? Baadi a mulungula bwa bipupa bya kabutu. Moyiise baadi atekye kinyi? Baadi atekye bwashi baposole midiyala ya bantu babaadi mu bupika mu Ejiipitu! Moyiise baadi na lukalo n’eshimba dinyingye? Oloo kushi mpaka!—Mb. 12:3; Eb. 11:27.
it-2-F 309 ¶6
Moyiise
Bibaadi abitungu kwikala na lukumiino n’eshimba dinyigye bwa kwenda kwi Faraone. Nkapenda ku bukwashi bwa bukome bwa Yehowa na ku bukwashi bwa kikudi kyaye nyi kubaadi Moyiise na Aarone bakumbashe kibaadi Yehowa mwibatekye. Atwele binangu ku lupopo lwa Faraone, nfumu sha bukome bukile nsenga ishima mu aa mafuku. Mu mushindo ushi bya kupwandikisha, Faraone sha kwitatula, baadi emono bu efile aaye nabene, baadi na bantu bakumupanga malango, na bakata ba basalayi, balami baaye na bena mudimo baaye. Akupu, baadi na bakata ba bipwilo, basha malenganyi, beshikwanyi bakata ba Moyiise. Kukasha Faraone, bano bantu babaadi na bukome bukile mu bwabwa bufumu. Ino miilo yooso ya bantu ibaadi iifunyishe Faraone bwa kukwatshishena b’efile ba mu Ejiipitu. Akunamu, Moyiise na Aarone tababaadi bende kwi Faraone musango umune nya, kadi misango i bungi, eshimba dya Faraone dibaadi adinyisha kupapa musango ooso ubaadi Moyiise na Aarone abende kwadi, mwanda baadi mwate kitshibilo kya kulama bena Ebelu ku bukunkushi bwaye bu ba mpika ba muulo ukata. Byabya kunyima kwa kwakula bwa kipupa kya mwanda, babaadi babingye Moyiise na Aarone kwa Faraone, na kunyima kwa kipupa kya kitema babaadi bebalungule bwashi tabendanga dingi kumpala kwa Faraone bwashi tala ebayipa.—Efi 10:11, 28.
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
w95-F 1/9 11 ¶11
Tumonyi kumpala kwa b’efile ba madimi
11 Pabaadi bena Isaleele baki mu Ejiipitu Yehowa baadi mutume Moyiise na Aarone kwi Faraone Yehowa ebalungula’sh: “Twela kwa Faraone, mwanda nnaami baakyebe kupapa kwaye kw’eshimba, naa kuno kwa bafubi baaye, bwa kutuula munkatshi mwabo bitundwilo bya kuleesha bukome bwande, naa bwa’shi olondele mwan’obe mulume na mwana a mwan’obe, byandi muselushe [munyokye] beena-Ejiipitu na byandi mwibaleeshe bitundwilo byande. Paapa anuuku’shi nnaami Yehowa.” (Efilu 10:1, 2) Bena Isaleele basha kukookyela babaadi balondele bana baabo mifubo ya bukome ya Yehowa. Bana baabo yaabo misango namu babaadi balondele baabo bana, nyi abyo nkuukika bipungo na bipungo. Mu uno mushindo nyi mwatutentekysha midimo ya bukome ya Yehowa. Mu ano eetu mafuku namu baledi bena bushito bwa kwikala bu tumonyi kwi bana baabo.—Miiya Ikituulwe 6:4-7; Nkindji 22:6.
it-1-F 849 ¶6
Efilu
Byabya ku bukwashi bwa kino kilengyeleshi akilesha bukome bwa Yehowa, baadi mutumbishe eshina dyaye na kupososha bena Isaleele mu bupika. Pabafikile bena Isaleele bungi busambu bwa kalunga kamonga kushibo kukitshika kintu, babayimbile musambo ku bukunkushi bwa Moyiise, ku lupese lwa Moyiie, tata aaye Miriame, mutemuki mukashi, baadi mwate etumba na aye nkwitanyina bana bakashi nkwata matumba nkubanga kusha na nkubanga kwimba na bana balume musambo. (Efi 15:1, 20, 21) Bena Isaleele babaadi bekale kula ngofu na beshikwanyi naabo. Pababakatukile mu Ejiiputu, tababadi bakumiine bwashi muntu sunga nyema ebakitshiine bi bubi nya, sunga mbwa ta kubuluka sunga kwibanganyina. (Efi 11:7) Mukanda wa Efilu taushinkamisha’shi Faraone aye na basalayi baaye boso babaadi bashimine mu kalunga kamonga nya, kadi Misambo 136:15 alesha’shi: Yehowa “Baayinyine Faraone na kilwilo kyaaye mu mbuu a malengye.”
LUBINGO LWA 27/7–2/8
BUPETA BWA MWIYI DY’EFILE MUKULU | EFILU 12
“Kidibwa kya lukilo—akipushisha kinyi bwa bena Kidishitu?”
w07-F 1/1 20 ¶4
“Wekala nkapenda na muloo”
4 Yesu bafwile mu efuku dya 14 mweshi wa Nisana mu kipwa kya 33 bino bipungo byetu B.B. Mu Isaleele, kipwa kyoso mwifuku dya 14 dya mweshi wa Nisane dibaadi efuku dya muloo dya musangelo wa kidibwa kya mwanana. Mu dyadya efuku, bifuko bibaadi abidi byakudya na mwita wa mwana a mukooko shina kalema. Bino bibaadi abibatentekyesha mudimo ubaadi ukite mase bwa kukalwila bana-mbedi ba bena Isaleele pabafile mwikeyilu a lufu mu kwipa bana-mbedi ba bena Ejiipitu mu efuku dya 14 Nisane, 1513 Kumpala kwa bipungo byetu K.B.B. (Efilu 12:1-14) Mwana a mukooko a kidibwa kya mwanana baadi alesha Yesu, Mpoolo mutumibwa bafundile’shi: “Kidishitu aye mulambu wetu wa pasaka baapwile kulambulwa.” (1 Beena-Kodinda 5:7) Nka bu mase a mwana a mukooko wa kidibwa kya mwanana, mase a Yesu abaadi asumbudibwe musenga bwa kupaasha bantu be bungi.—Yowano 3:16, 36.
it-2-F 485 ¶7
Kidibwa kya lukilo
Yesu baadi mukite ingi myanda ya mu kidibwa kya lukilo. Mwanda mase ku ntempa ya biibi mu Ejiipitu abaadi apaashe bana-mbedi kwi mwikeyilu alufu. Mpoolo baadi mulungule bena Kidishitu bedibwe mwimu bu bena kakongye ka bana-mbedi (Eb 12:23), Na Kidishitu bu ebakalwila ku bukwashi bwa mase aaye. (1Tes 1:10; Ef 1:7) Mufufwa sunga ngumune wa mwana a mukoko a kidibwa kya lukilo tabibaadi abituungu kwiutanya. Babaadi batemukye’shi mufufwa sunga ngumune wa Yesu taukatshokolwa, na byabya nyi bibaadi bikitshikye pa lufu lwaye. (Mis 34:20; Yo 19:36) Byabya kidibwa kya lukilo kibaadi bene Yuda abakitshi munda mwa bipwa bibungi, kibaadi kintu bibaadi mwiya autuusha mwesheshi wa myanda ayikafiki ayikafisha mpana kwi Yesu Kidishitu, “mwana a mukooko w’Efile Mukulu.”—Eb 10:1; Yo 1:29.
‘Dino efuku adinwikeela bu kitentekyesho’
13 Bipungo byooso bya baana abaadi abakulu, abaadi balombeene kupeta malango e na muulo, abaabadi aatungu shi nsha mwana eape mwana aaye mulume. Dimune dya ku aa malango dibaadi dya’shi Yehowa mmulombeene kukalwila balangwidi. Baana abalongyele shi Yehowa nyi Efile a binyibinyi etatshishaa bwa bantu baaye mulombeene kwibakalwila. Baadi muleeshe byanka nsaa ibaadi mupaashe baana-mbedi ba beena Isaleele “pàbaatùùtshile Ejiipitu.” Aye nkulama baana-mbedi na muwa.
14 Baledi beena Kidishitu ku kipwa kyooso tabalondelaa baana baabo balume na bakashi akilesha Lukilo nya. Byabya, olongyeshaa baana boobe dino elango dimune dya’shi Efile Mukulu alamaa mwilo waaye su? Webashinkamishaa lukumiino loobe lwashi Yehowa enka Mulami a mwilo waaye binyibinyi su? (Mis. 27:11; Yesh. 12:2) Webalongyeshaa dino elango nsaa yokwete kwisamba nabo miisambo ibuwa kushii penda bu’be ebakitshina mwisambo su? Kita moobe mooso bwa kwibalongyesha dyadya elango bwashi kifuko kyoobe kikule mu kikudi.
Kukimbuula bwa kupeta mabwe a muulo a mu kikudi
it-2-F 484 ¶2
Kidibwa kya lukilo
Bipupa ekumi bibaadi bikwate bena Ejiipitu bibaadi abilesha kiimu kya Yehowa kwi b’efile ba mu Ejiipitu, bikishekishe ky’ekumi kya kwipa kwa bana-mbedi boso ba bena Ejiipitu. (Efi 12:12) Bubibabadi abalambula efile Ra mikooko ilume, kushinga mase a mwana a mukooko a kidibwa kya lukilo ku mashibo kubaadi bu kasambu ku meso kwa bena Ejiipitu. Bubibaadi’shi ngobe ibaadi nyema ya kishila mu Ejiipitu, kwipa kwa bana-mbedi ba ngombe kubaadi bu kutapa efile Osiris kwishimba. Faraone nabene babaadi abamulangwila nka bu mwana a efile Ra. Kufwa kwa mwana-mbedi a Faraone kubaadi akulesha’shi efile Ra na Faraone tabena bukome, tabe kapu.
it-1-F 207 ¶1
Kikongeno
Mwanda wilekeene ubaadi mu bino byoso “bikongeno bi selele” ubadi washi bantu tababaadi abakitshi mudimo wi bukopo sunga ngumune aa mafuku. Bu kileshesho efuku dya kumpala na dya musambombidi dya musangelo wa mikate ishina kitatusho abadi mafuku a “kikongeno ki selele,” abaadi Yehowa amba’shi: “Aa mafuku tabakitshi mufubo su ngumene, anka be mwabadya kuteeka peenda kya kudya kwi ooso a kwanudi.” (Efi 12:15, 16) Misango i bungi, mu nsaa ya bino “bikongeno bi selele” ba tshite mwakwidi babaadi abalambula Yehowa milambu (Lv 23:37, 38), tababaadi abatosha muntu kukita midimo ipelepele ya kwifuku n’efuku nya. Bino bikongeno tabibaadi bu kipungo kya kukisha kapapi bwa mwilo nya, kadi abaadi mafuku a kwipaana mu myanda ya mu kikudi. Mafuku a sabato abaadi mafuku baadi mwilo awibungu bwa kulangwila pamune na bantu bebungi na kulongyeshibwa. Babaadi abanyingishibwa pa kubadika na kupatuula kwa bifundwe bya mw’Eyi dy’Efile Mukulu munkatshi mwa bantu bebungi, bibabadi abatungunuka na kukita mu sinagoge. (Bik 15:21) Byabya, su mwina Isaleele ntamukite midimo i bukopo mwifuku dya sabato na mu bingi “bikongeno bi selele” baadi epaana mu nteko na mu kunangushena kwi mupangi na ku kikyebe ky’eshimba dya mupangi.—Tala ASSEMBLÉE.