Watchtower MIKANDA I MU INTERNETE
Watchtower
MIKANDA I MU INTERNETE
Kisongye
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILO
  • mwbr23 Mweshi wa 5 esak. 1-12
  • Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bia Buina Nkidishitu na mudimo wetu

Tatui bapete video.

Etufuile namu lusa, kui kintu kibakutshishua kukafika kui video.

  • Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bia Buina Nkidishitu na mudimo wetu
  • Mikanda yatudi bafubishe mu Bwina Kidishitu na mudimo wetu Programe a bisangilo—2023
  • Tu mitue twa mianda
  • LUBINGO LUA 1-7/5
  • LUBINGO LUA 8-14/5
  • LUBINGO LUA 15-21/5
  • LUBINGO LUA 22-28/5
  • LUBINGO LUA 29/5–4/6
  • LUBINGO LUA 5-11/6
  • LUBINGO LUA 12-18/6
  • LUBINGO LUA 19-25/6
  • LUBINGO LUA 26/6–2/7
Mikanda yatudi bafubishe mu Bwina Kidishitu na mudimo wetu Programe a bisangilo—2023
mwbr23 Mweshi wa 5 esak. 1-12

Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bia Buina Nkidishitu na mudimo wetu

© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

LUBINGO LUA 1-7/5

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | 2 MYANDA 17-19

“Mona bangi bu abibamonaa Yehowa”

w17.03 24 ¶7

Okatungunuka na kutuula eshimba dyobe ku myanda i mu Bifundwe su?

7 Binobino tubandeyi kutalula kileshesho kya Yehoshafate mwana a Asa. Baadi na ngikashi ibuwa ibungi ibaadi ayisankisha Yehowa. Pabaadi mukulupile kwi Yehowa, bakitshine myanda ibuwa ibungi. Anka, n’aye namu baatshile bitshibilo bibubi. Bu kileshesho, badi mukwatshishene mwan’aye bwadya kwibakila mwana mukashi a Akabe Nfumu e bubi. Kunyima, Yehoshafate bayiile mu kukwatshishena Akabe mu ngoshi ibaadi alu na bena Asirii, aku namu mutemuki Mikayau baadi mumutoshe. Pababayiile mu ngoshi bena Asirii abalondele Yehoshafate bakyeba kumwipa. (2 Myanda 18:1-32) Pabalukiile ku Yeelusaleme, mutemuki Yehu bamwipwishe’shi: “Bokookyela kukwasha muntu mubi, bwepusheena na bantu bashikwe Yehowa?”​—Badika 2 Myanda 19:1-3.

w15 1/8 11-12 ¶8-9

Ikala onangusheena pa kifulo kya Yehowa kishii na mpwilo

8 Yehowa akumiina tuukye’shi mmwitufule na takwete kutala penda bilema byetu nya, mwanda atalaa bibuwa bi mwatudi. (2 Myanda 16:9) Tubande kutala bibaadi Yehowa mumone bibuwa bi mwi Yosafate Nfumu a mu Yuuda. Yosafate baadi mwate kitshibilo ki bubi kya kukwatshishena Nfumu Akabe a mu Isaleele bwadya kulwa na beena Asirii ku Ramote a Galaade. Sunga byekala’shi batemuki ba madimi 400 babaadi batemukye’shi Akabe akatshokola ngoshi, Mikaya mutemuki a binyibinyi a Yehowa baadi mulungule Yosafate na Akabe’shi: Su nubende mu kulwa ngoshi, abakenutshokola. Na byabya nyi bibaadi bikitshikye. Akabe bafwile ku ngoshi, na Yosafate bapandjile lufu. Kunyima kwa ngoshi, Yehowa baadi mutume Yeku bwa’shi alangye Yosafate bwa kilubilo kyaye. Yeku bamulungwile’shi: “We mukite bibuwa.”​—2 Myanda 18:4, 5, 18-22, 33, 34; 19:1-3.

9 Kumpala kwa’ye kukita byabya, Yosafate balungwile banfumu, beena Leevi na ba tshiite-mwakwidi bwabadya kwenda mu bibundji byooso bya Yuuda bwa kulongyesha bantu Mwiya wa Yehowa. Babaadi boobeshe kwibikita mwanda mpa na bantu ba ingi miilo babaadi bafikye mu kuuka Yehowa. (2 Myanda 17:3-10) Sunga byekala’shi Yosafate baatshile kitshibilo ki bubi kunyima, Yehowa tabaadi mulube myanda ibuwa ibaakitshine kumpala nya. Kino kileshesho akitunyingisha mwanda ingi nsaa atukitaa bilema. Byabya, su atukitshi mwetu mooso bwa kufubila Yehowa, ayididiila na kwitufula na ta mulombeene kuluba bibuwa byatudi bakite nya.

Mabue a muulo a mu kikudi

w17.03 20 ¶10-11

Fubila Yehowa n’eshimba dyobe dyoso!

10 Yehoshafate mwana a Asa “balondele eshinda dya nshaye Asa.” (2 Myanda 20:31, 32) Mu mushindo kinyi? Nka bu nshaye, Yehoshafate badi mukankamikye mwilo bwaudya kutungunuka na kulangwila Yehowa. Batumine bantu mu bibundji bya Yuuda bwabadya kulongyesha bangi myanda ya mu “mukanda wa Miiya ya Yehowa.” (2 Myanda 17:7-10) Bayiile mpa na mu nsenga ya bufumu bwa kunundu bwa Isaleele, kwi bantu bashale mu myengye ya Efraime, bwa ‘kwibalusha kwi Yehowa.’ (2 Myanda 19:4) Yehoshafate nyi nfumu “Bakimbanga Yehowa n’eshimba dyaye dyooso.”​—2 Myanda 22:9.

11 Lelo uno, Yehowa akumina’shi bantu ba mu nsenga ishima balongyeshibwe bwabadya kumuuka, na boso bwetu twi balombene kukita uno mudimo. We na kepatshila ka kukita uno mudimo ku mweshi ooso su? Okuminaa kulongyesha bangi bantu Bible bwa’shi abo namu babangye kulangwila Yehowa su? Welaa nteko bwa uno mwanda su? Su bwekala wekitshisha, Yehowa akukwasha bwa’shi opete muntu a kulonga naye Bible. We kukumina kulonga na muntu sunga byatunga’shi oshimishe ingi nsaa ya kwikisha su? Nka bu bibetatshishe Yehoshafate bwadya kukwasha bantu bwa kubanga kulangwila Yehowa dingi, n’obe namu we kwikitshisha bwa kukwasha bantu babofule na balekye kufuba. Na dingi, bakulu ba mu kakongye abataa mpango ya kutembela na kukwasha bangi batushibwe mu kakongye na bapwe kuleka milwisho yabo be mu teritware a kakongye kabo.

LUBINGO LUA 8-14/5

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | 2 MYANDA 20-21

“Ikala na lukumiino mui Yehowa Efile oobe”

w14 1/12 20 ¶8

Tufube mu buumune bwashi tukambile uno ndumbulwilo a kala

8 Mu mafuku a nfumu Yosafate, mwilo w’Efile Mukulu ubaadi kumpala kwa “kisaka kikata” kya beshikwanyi abaadi abakatukila mu maumbo ebefunyishe. (2 Mya. 20:1, 2) Mwilo w’Efile Mukulu taubaadi ulwe ngoshi ku bukome bwao nya. Kadi ubaadi utekye Yehowa. (Badika 2 Myanda 20:3, 4.) Beena Isaleele ta mbakimbe bya kupudisha wawa mwanda mu’bo banabene nya. Bible alesha shi: “Mwilo ooso wa Yuuda ubaadi bwimane kumpala kwa Yehowa, pamune na bifuko byabo, bakashi na bana baabo.” (2 Mya. 20:13) Mwilo ooso, na bakulu na bakinga, abaadi batuule lukumiino mwi Yehowa na kulonda bukunkushi bwaye, na Yehowa baadi mwibakalwile kwi beshikwanyi naabo. (2 Mya. 20:20-27) Kino nyi kileshesho kibuwa kya mushindo ulombene mwilo wa Yehowa kwikala mu buumune bwa kukambila bulwishi.

w21.11 16 ¶7

Bena Dibaka bapia ikashayi kufubila Yehowa​—bu kintu ki na muulo ukata mu nshalelo eenu

7 Yehowa bakuile na Yehoshafate kukiila kui muina Leevi abetanyina bu Yehaziele. Yehowa bambile’shi: “Nukemane kuanka, akanumono kipaso kiankenupaasha, biabia tanuikalanga na moo ta nusuusanga.” (2 Mya. 20:13-17, EEM) Kushi mpaka, ino ngoshi ibaadi ilekeene na mangoshi oso ababadi abalu muanda buludiki boso tabubaadi abufiki kui bantu nya, bubaadi abufiki kui Yehowa. Bu bibaadi Yehoshafate mutuule lukulupilo luaye loso mui Efile Mukulu aye, bakitshine nka kioso kibamulunguile Efile Mukulu. Nsaa ibabayile na muilo waye mu kulua ngoshi na beshikuanyi, babaadi mutuule ku mbalo ya ngoshi, nta baaba basalayi be bukome bua ngoshi nya, kadi baadi mutuule penda batuyimba bashi na ma mputu. Yehowa tabaadi mulekiele Yehoshafate bua’shi apone mu maasa a beshikuanyi nya, kadi Batshokuele beshikuanyi ba Yehoshafate.​—2 Mya. 20:18-23.

Mabue a muulo a mu kikudi

it-2-F 1190 ¶5-6

Yehorame

Pa muanda wa bukitshishi bui bubi bua mukashi aye Ataliya, Yehorame tabaadi mulonde eshinda dia kululama dia nshaye Yehoshafate. (2Bf 8:18) Yehorame tabaadi penda muipe bakuabo basamombo na bangi bana buwa ba mu Yuuda, anka baadi dingi muyiishe muilo kula na Yehowa, eutakula mu kulanguila b’efile ba madimi. (2Mya 21:1-6, 11-14) Bufumu buaye boso bubadi’nka mu nkalakashi; ayitukila munda mu’ewumbo na ayifiki paasha p’ewumbo. Kia kumpala, bena Edome abaadi batombokie, akupu bena Lebena batombokiela Yuuda. (2Bf 8:20-22) Mu mukanda ubaadi Eliya mutumine Yehorame, baadi mu mudimushe bino: “Yehowa afwambusha mwilo oobe, baana boobe, bakashi boobe na bintu byoobe byooso.” Na dingi obe nfumu Yehorame, “okeekala na mikumbo ikata, okakumbu mukumbo wa munda, dingi mala oobe aeekala aakupaatùka munda bwa bukata bwa mukumbo oobe, mwand’awikala autama kwifuku n’efuku.”​—2Mya 21:12-15.

Bioso bibakitshikile nka bino. Yehowa baadi mutadiile bena Arabe na bena Filistine buabadia kukuata ewumbo na kuenda na bakashi ba Yehorame na bana baaye mu bupika. Efile Mukulu baadi mutadiile penda ka nsongualume kakinga, kana ka Yehorame Yeakaaze (abetamina dingi bu Akazyase), buashi apaande, baadi mukite bino penda bua kilombeno kia bufumu kibaadi mukite na Davide. “Kunyima kwa byooso byabya Yehowa bakumbishe [Yehorame] mukumbo wa munda ushibaadi bya kupaanda.” Kunyima kua bipua bibidi “bya-munda byaaye bibapaatuukile” na muenda mafuku aye nkufua. Bino nyi bibadi bifudiile muwa wa uno muntu ebubi, “baafwile kushii muntu kwinyongola pa mwanda waye.” Babamushiikile mu lupata lwa Davide, “anka kushii mu mashaama a ba nfumu.” Akazyase muana aye bamupianyine bu nfumu.​—2Mya 21:7, 16-20; 22:1; 1Mya 3:10, 11.

LUBINGO LUA 15-21/5

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | 2 MYANDA 22-24

“Yehowa afutaa bikitshino bi’eshimba dinyingie”

w09-F 1/4 24 ¶1-2

Yowashe balekiele kufubila Yehowa muanda wa ba kuuku bebubi

Kibaadi kipungo kibubi bukile mu Yelusalema, mu kibundi mubaadi ntempelo a Efile mukulu. Bakiabakatuka mu kuipa nfumu Akazyase. Bibukopo bua kupusha mpa na kibaadi Ataliya nyinaye na Akazyase mukite. Baadi muipayishe bekulu baaye, bana ba Akazyase! Owuku buakinyi? Buashi afikie bu nfumu pa mbalo yabo.

Anka Yowashe baadi ki tooka, baadi mupaande na nyinaye-kulu Ataliya tabaadi auku uno muanda. Owuku’shi mbua kinyi? Yowashe pa baadi ki tooka abaadi bamufie mu ntempelo a Efile Mukulu kui mukuabo na nshaye Yehoshiba. Baadi muibikite muanda mulume aye Yehoyada baadi tshite muakuidi mukata. Biabia boso buabo babaadi bashinkamishe’shi Yowashe mulamibue kalolo.

w09-F 1/4 24 ¶3-5

Yowashe balekiele kufubila Yehowa muanda wa ba kuuku bebubi

Munda mua bipua bisamombo, Yowashe babadi’nka bamulame mu ntempelo. Muanka abaadi abamulongiesha pabitale Yehowa Efile mukulu, na miiya yaaye. Pabaadi Yowashe mukumbashe bipua musambo, Yehoyada baatshile kitshibilo kia kumuela muimu bu nfumu. Okie kuuka bibaadi Yehoyada muibikite na kibaadi kikitshikile ndalamumba ebubi Ataliya nyinaye-kulu na Yowashe?​—

Yehoyada baadi mubungie mu bufiefie balami ba ba nfumu ba mu Yelusalema. Bebalunguile bibaadi aye na mukashi aye bapaashe muana a nfumu Akazyase. Akupu Yehoyada batushishe Yowashe, amulesha balami; abo kushinkamisha’shi aye nyi baadi na matalua a kuikala bu nfumu. Na abo nkulumbuula bia kukita mianda.

Yehoyada batushile Yowashe paasha na amufuadika kifulu kia bufumu. Akupu muilo “ubakupiile nkàsa wamba’shi: ‘Nfumu atumbishibue!’” Balami babaadi befunyishe Yowashe bua kumukaluila. Biabia, pabapushishe Ataliya tuatua toso tuleo, bayile lubilo bua kuibakutshisha. Kadi Yehoyada batumine balami bua’shi bayipe Ataliya.​—2 Bf 11:1-16.

it-1-F 776 ¶8

Kushiikibua, Mashama

Tshite muakuidi mukata Yehoyada sha kululama bapetele kineemo kia kushiikibua mu “lupata lwa Davide.” Aye nyi muntu umune shibaadi a mu kifuko kia ba nfumu abadi baleshe baadi mupete uno muabi.​—2Mya 24:15, 16.

Mabue a muulo a mu kikudi

it-2-F 1231 ¶10

Sekadya

12. Mmuana a tshite muakuidi mukata Yehoyada. Kunyima kua lufu lua Yehoyada, Nfumu Yowashe bayile kula na lulanguilo lua binyibinyi, pa kuteemesha elango dibubi, pamutue pa kuteemesha malango a batemuki ba Yehowa. Sekadya mukuabo na Yowashe (2Mya 22:11), baadi mudimushe muilo pabitale uno muanda, anka pamutue pa kuilanga, muilo ubamuashile mabue mu lupango lua ntempelo. Pakutuula eshimba, Sekadya bakuile ano mayi: “Yehowa amone bino abikitshika na enumweshe malwa.” Dino eyi dia butemuki dibaadi dilombane kushi penda pabaadi bena Sirii baluishe Yuuda, anka babaadi nyi bepee Yowashe kui bafubi baaye babidi, “pa mwanda wa mase a baana baa tshite mwakuidi mukata Yehoyada.” Bible a Septante na a Vulgate ayamba’shi, Yowashe abaadi bamuipe bua kobuela mase a muana a Yehoyada. Mu bifundue bia ba masorete na bia Peshitta mbafunde “bana;” mbebele ku bungi bua kulesha kanemo bua Sekadya baadi mutemuki na tshite muakuidi.​—2Mya 24:17-22, 25.

LUBINGO LUA 22-28/5

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | 2 MYANDA 25-27

“Yehowa e na mushindo wa nkupa bibungi kukila biabia”

it-2-F 186 ¶3

Yowashe

Yowashe baadi mutume dingi basalayi baaye binunu lukama kui nfumu a mu Yuuda buashi bakalue na bena Edome. Anka ku bukuashi bu’elango dia “muntu a Efile a binyibinyi” babaadi bebalushe sunga bibabadi bapue kutusha talenta lukama ya Arja (660 600$) kumpala, abaadi bebalushe ku mashibo aabo muanda abadia pangi nkashimisha bintu biabo. Nyi buakinyi kunyima kuabo kualukiila kunundu abaadi bapawule bibundi bia bufumu bua kuushi, kubanga mu Samadiya (pangi mbalo yaabo ibabaadi abakitshina mianda yaabo) mpa na ku Bete-Horone.​—2Mya 25:6-10, 13.

w21.08 30 ¶16

“Tompai” Yehowa nuimuene biadi buwa​—Mushindo kinyi?

16 Esumine ingi miloo bua Yehowa. Ta tui na lukalo na kuleka bintu bioso abitusankisha mu nshalelo etu bua kusankisha Yehowa nya. (Mul. 5:19, 20) Biabia, tatupelanga kukita bi bungi mu mudimo wa Yehowa penda muanda’shi tuina bintu kampanda biatudi bafule biatusha tukumina kuleka. Tatukitanga kilubilo kimune ki bakitshine muntu a mu lukindi lua Yesu bakimbile bintu bi bungi bia ku mbidi, anka ayiluankana Efile Mukulu. (Badika Luka 12:16-21.) Mukuetu mulume abetaminaa bu Christian, mushalele mu France amba’shi, “Ami na kifuko kiande tatui bekitshishe namu bua kupa Yehowa nsaa yetu na bukome buetu nya.” Aye na mukashi aye abatshile kitshibilo kia kuikala bu ba mbala-mashinda. Anka bua kukumbasha kano kepatshila bibadi abitungu’shi bemikie mudimo wabo. Bua kulombasha nkalo yabo, ababangile kutumpa mu mashibo a bantu, na kusanka na kiabadi nakio. Abadi na muloo wa kuleka bingi bintu na kuikala bu ba mbala-mashinda su? Christian amba’shi, “Tui na muloo wi bungi mu mudimo watudi nao binobino, na tui na muloo pakumona balongi ba Bible na pa kualukila bantu bua kuisamba nabo pabitale Yehowa.”

Mabue a muulo a mu kikudi

w07-F 15/12 10 ¶1-2

Wena muina Nkidishitu munyingie e nkukuasha bua kuata bitshibilo bi buwa su?

PA BAADI na bipua 16, Ozyase Bafikile nfumu a mu Yuuda, bufumu bua kuushi. Baadi mukunkushe munda mua bipua bikile pa 50, kubanga ku nfudiilo kua siekele a kitema mpa na ku mbangilo kua siekele a muanda K.B.B. Kubanga’nka pa baadi ki mukinga, Ozyase “baadi akitshi mianda ibuwa ku meso kua Yehowa.” Kinyi kibamutakuile bua kukita mianda ilulame? Bifundue abilesha’shi: “[Ozyase] baakibanga penda Efile mund’a mafuku ooso abaadi Sekadya mwikale kyaatala, aye bamulambukishe bya kutshiina Efile Mukulu; dingi, bibeekele mulamate Yehowa na aye namu baamweleele mwabi.”​—2 Myanda 26:1, 4, 5.

Tatuuku mianda ibungi pabitale Sekadya, uno muntu baadi apa nfumu malango, kukatusha penda abiakula Bible. Anka, “bu bibaadi amulambukisha bia kutshina Efile Mukulu,” Sekadya baadi na bukitshishi bui buwa kui uno nfumu ki nsongua bua kukita bibuwa. Mukanda aupatuula mianda ya mu Bible (The Expositor’s Bible) aulesha’shi Sekadya baadi “muntu baadi muipaane mu kulonga kua bifundue biselele, ena kapatupatu ka mianda ya mu kikudi na baadi na ngobesha ya kulungula bangi kiukilo kiaye.” Ungi muntu akimbuula mianda ya mu Bible amba pabitale Sekadya’shi: “Baadi muntu auku matemuki kalolo, baadi na kinangu. . . muipaane, muntu e buwa na abimueka’shi baadi na bukitshishi bukata kui Ozyase.”

LUBINGO LUA 29/5–4/6

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | 2 MYANDA 28-29

“We kufubila Yehowa sunga baledi bobe bekala kileshesho ki bubi”

w16.02 11 ¶8

Ambula bakuuku ba Yehowa

8 Mbalo ibaadi ishaale Ezekyase na bantu babaadi mukule nabo bibaadi bilekeene na bya Luuta. Baadi munkatshi mwa bantu belambule kwi Efile Mukulu. Kadi ta mbeena Isaleele booso babaadi na lukumiino nya. Nfumu Akaaze nshaaye na Ezekyase, baadi muntu mubi. Baadi mukutwe kuneemeka ntempelo a Efile Mukulu na kutakula mwilo bwa kulangwila bangi b’efile. Akaaze baadi mpa na mushiikye bakwabo na Ezekyase abatala mu kaalo bwa kwibalambula b’efile ba madimi. Ezekyase baadi mukule mu nshaleelo e bukopo!​—2 Banfumu 16:2-4, 10-17; 2 Myanda 28:1-3.

w16.02 11-12 ¶9-11

Ambula bakuuku ba Yehowa

9 Kileshesho kibubi kya Akaaze kibaadya kutakula mwan’aye Ezekyase bwa kutombokyela sunga kufiitshila Yehowa munda. Lelo uno, bangi bantu bapete nkalakashi bu ya Ezekyase abapusha’shi be na kabingilo ka “kufiitshila Yehowa munda” sunga kutombokyela ndumbulwilo aaye. (Nkindji 19:3) Bangi abaakula’shi bu byabadi bakudile mu bifuko bibubi, bino abibatakula bwa kwambula mwikeelo wibubi na bilubilo bya baledi baabo. (Ezekyele 18:2, 3) Kunangusheena bino kwi buwa su?

10 Nshaleelo a Ezekyase aleesha’shi kunangusheena byabya takwi buwa! Takwi kabingilo ka kufiitshila Yehowa munda nya. Yehowa ta naaye akitshishaa myanda ibubi ayikwataa bantu. (Yoobo 34:10) Eyendo’shi, ba nambutwile be bya kulongyesha bana baabo bwa kukita myanda ibuwa sunga ibubi. (Nkindji 22:6; Beena-Kolose 3:21) Anka bino tabileesha’shi byabadi betukushe nyi abitshibi byatukeekala nya. Bwakinyi? Mwanda Yehowa mmwitupe kya buntu kiikale bulungantu bwa kwisangwila bwa kukita bibuwa sunga bibubi. (Miiya Ikituulwe 30:19) Ezekyase baadi mufubishe kino kya buntu naminyi?

11 Sunga byekala’shi nshaaye baadi umune a ku ba nfumu bebubi ba Yuuda, Ezekyase batukile umune a ku ba nfumu be buwa. (Badika 2 Banfumu 18:5, 6.) Aye nkupela kwifwana kileshesho kibubi kya nshaaye. Anka, baadi mukumiine bwa kuteemesha kalolo batemuki ba Yehowa, bu Yeeshaya, Mika, na Osee. Baadi mutuule binangu byaye ku malango na buludiki bwabo. Bibaadi bimukwashe bwa kulumbuula myanda ibubi ibungi ibaadi ikite nshaaye. Baadi musuule ntempelo, nkuteka Efile Mukulu lusa bwa milwisho ya mwilo, na kulwisha ma nkishi abaadi mwiumbo. (2 Myanda 29:1-11, 18-24; 31:1) Kunyima, nsaa ibafikile Senakeribe nfumu a beena Asirii bwa kulwisha Yelusaleme ngoshi, Ezekyase baadi muleeshe eshimba dinyingye na lukumiino. Baadi mukulupile bulami bwa Yehowa na kunyingisha mwilo. (2 Myanda 32:7, 8) Ungi musango, Ezekyase baafikile na kwitatula, kadi pabaadi Yehowa mumuludikye, baadi mukookyele na kwiyisha kooso. (2 Myanda 32:24-26) Kushi mpaka, Ezekyase mmwikale kileshesho kibuwa kya kwambula. Tabaadi mulekye kipaso kibaakudile bwakidya kulwisha nshaleelo aaye. Anka, baadi muleeshe’shi nkuuku a Yehowa.

Mabue a muulo a mu kikudi

w12-F 15/2 24-25

Natane baadi akaluila lulanguilo lui selele na lulamato

Bu bibaadi mulanguidi sha lulamato a Yehowa, Natane baadi mukumiine na muloo oso mpango ya Davide ya kuibaka mbalo ya kumpala ya lulanguilo lui selele pa nsenga ishima. Anka abimueka’shi Natane baadi muakule binangu biaye kushi kuakuila muishina dia Yehowa. Buabua bufuku, Efile Mukulu batumine mutemuki buadia nkalungula nfumu mukandu wilekene na waye, mukandu ubaadi’shi: ta Davide ebaka ntempelo a Yehowa. Muntu ebikitshi, umune a ku bana ba Davide. Kadi Natane balunguile Davide’shi, Efile Mukulu akitshi naaye kilombeno buashi lupuna nsulu luaye ‘luikale nka kuanka bua loso.’​—2 Sam. 7:4-16.    

Mueneno a Natane pabitale luibako lua ntempelo ta baadi muipushene na mpango y’Efile Mukulu. Kushi kuunauna uno mutemuki sha kuiyisha baadi mukumiine mpango ya Yehowa na aye kuiyikuatshishena. Kino nyi kileshesho ki buwa kiatudia kuambula su Efile Mukulu etuludika mu mushindo kampanda! Mianda ibaadi Natane mukite kunyima, ayilesha’shi tabaadi mushimishe kipuano kiaye n’Efile Mukulu. Dingi abimueka’shi Yehowa baadi mufubishe Natane na Gade sha lumonyi, bua kupa Davide elango mu mudimo wa kulumbuula tuyimba 4000 tua mu ntempelo.​—1 Mya. 23:1-5; 2 Mya. 29:25.   

LUBINGO LUA 5-11/6

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | 2 MYANDA 30-31

“Kuibunga pamune kui buwa”

it-1-F 1132 ¶4

Esekiya

Kisumi kiaye bua lulanguilo lua binyibinyi. Esekiya baadi muleshe kisumi kiaye bua lulanguilo lua Yehowa nkaye kiafiki bu nfumu na bipua 25. Kintu kia kumpala kiabakitshine, nkufungula dingi ntempelo na kumulumbuula. Akupu baadi mubungie ba tshite muakuidi na bena Levi ebalungula’shi: ‘Binobino, ami ne n’eshimba dya kukita kilombeeno na Yehowa Efile a Isalele.’ Kibaadi kilombeeno kia lulamato, bu bibaadi’shi kilombeeno kia Muiya kibaadi kuanka kadi bekilenguula, bibaadi anka bu abekitshituula mu Yuuda. Na bukome buaye boso, babangile kualusha bena Levi mu midimo yaabo na kulumbuula biombuanga na ngono ya kutumbisha Efile Mukulu. Bibaadi mu mueshi wa Nisane, mueshi ubaadi na kia kukitshika Pasaka, anka ntempelo, ba tshite muakuidi na bena Levi ta babaadi betooshe. Muifuku dia 16 dia mueshi wa Nisane, ntempelo baadi mutooshibue na abo kualusha bintu bia muanka. Akupu abatudile efuku di pabuadio dia kuitoosha bua bena Isalele boso. Kia kumpala bana buuwa abatuadile milambu, milambu bua miluisho ya bufumu, bua ntempelo na bua muilo, akupu muilo ubatuadile milambu ibungi ya kushiika.​—2Mya 29:1-36.

it-1-F 1132¶5

Esekiya

Bu bibaabidi’shi muilo taubaadi witooshe, taubaadi na mushindo wa kukita Pasaka muifuku dia bamukitaa, nyi buakinyi Esekiya baadi mufubishe muiya ubaadi aupa baba bashibaadi betooshe matalua a kukita Pasaka kunyima kua mueshi umune. Ta baadi muitamine penda bena Yuuda nya, baadi muitamine dingi bena Isalele kubukuashi bua mikanda ibaadi atumu na mikiendi muiumbo dishima, kukatukila ku Bere-sheba mpa na ku Dane. Be bungi babaadi basepe ba mikiendi, anka bangi bantu ba mu kisamba kia Asere, Manasee, Zebulone abaadi beyishe na abo kufika, na bangi bantu ba mu kisamba kia Efraime na Isakare. Kukatusha biabia, bangi bantu babaadi abalanguila Yehowa kadi bashibaadi bena Isaleele abaadi panka. Ta bibaadi bibofule buashi baaba abaadi mu bufumu bua kunundu, abaadi bemeene lulanguilo lua binyibinyi bafikie ku uno musangelo. Nka bu ba mikiendi, naabo namu abaadi bafumankane na mushikua, na abaadi abebasengie muanda bufumu bua bisamba ekumi ta bubaadi na muikelo wibuwa, bi baadi bipone mu lulanguilo lua madimi na abaadi abebitshinyisha kui bena Asirii.​—2Mya 30:1-20; Mb 9:10-13.

it-1-F 1132 ¶6-7

Esekiya

Kunyima kua Pasaka, abakitshine musangelo wa Mikate ishina kitatusho munda a mafuku musambo, muanda wa muloo kakongie kabaadi kakumbashe angi mafuku musambo. Sunga mu kino kipungo ki bukopo, miabi ya Yehowa nyi ibaadi bungi mu mushindo ubaadi “muloo ukata mu Yelusalema, mwanda byaatshiile mu mafuku a Salomone mwana a Davide nfumu a Isalele takubaadi kukitshikye kintu kii byaabya ku Yelusalema.”​—2Mya 30:21-27.

Kushi mpaka lulanguilo lua binyibinyi lubaadi lualushulue na mianda ibalondele ayilesha’shi, ta babaadi penda na muloo wa kapindi kapeela. Kumpala kuashi balukie ku mashibo aabo, muilo ubayile wa kasasula ma nkishi, kutshiokola misungu ya b’efile na kubumbula bilambuilo bia pa miengie na bilambuilo bioso bibaadi mu Yuuda, mu kisamba kia Benyamine mpa na mu Efraime na Manase. (2Mya 31:1) Esekiya baadi mulekie kileshesho paye kusasula nyoka a cuivre baadi mukite Moyise, muanda muilo ubaadi aumulanguila na ku mushiikilanga musengo wa kabanda. (2Bf 18:4) Kunyima kua musangelo ukata, Esekiya baadi mukite biashi muilo utungunukie na kukita lulanguilo lua binyibinyi, p’aye kulumbuula ba tshite muakuidi mu bisaka na kukita biashi bekale abapete bia kudia bua kukuatshishena mudimo wa mu ntempelo; baadi munyingishe muilo buaudia kukokiela muiya wa ki’ekumi na kutusha bia buntu bia biumbuluanga bia kumpala bua ba tshite-Muakuidi na bena Levi; muilo ubaadi ukokiele n’eshimba diao dioso.​—2Mya 31:2-12.

Mabue a muulo a mu kikudi

w18.09 6 ¶14-15

“Su anuwuku ino myanda, nwi baasha muloo su anwiyikitshi”

14 Ungi mushindo watudi balombene kulesha’shi twi na kwiyisha, nkwikala muntu ateemesha kalolo. Mukanda wa Shake 1:19 awitulungula bwatudya kwikala na “kupusha kwa bukidi.” Yehowa ateemeshaa kalolo. (Kibangilo 18:32; Yooshwa 10:14) Bu kileshesho, banda kubadika mwisambo watupete mu mukanda wa Efilu 32:11-14. (Badika.) Sunga mbibadi te na lukalo lwa’shi Moyiise amulungule bi mweneno aaye, Yehowa badi mutadile bwa’shi Moyiise amulungule bi mwishimba dyaye. We kukumina kuteemesha na lwishinko loso na kulonda elango dya muntu badi mwakule bibubi mu mafuku ashale su? Na dingi, Yehowa ateemeshaa na lwishinko bantu boso abamutekye na lukumino.

15 Eyipushe’shi: ‘Su Yehowa badi muleshe kwiyisha kukata mu kipaso kibadi muteemeshe bantu bu Abrahame, Rashele, Moyiise, Yooshwa, Manowa, Eliya, na Esekiya, ami namu ntshi mulombene kwikitshisha bwa kumwambula su? Ne mulombene kunyisha kunemeka bakwetu boso pa kwikala nebatemesha nsaa yabakula na kulonda malango aabo su kwi mushindo su? Mu kakongye ketu sunga mu kifuko kyetu mwi muntu atungu’shi ngikale namuteemesha su? Abikyebe nkite kinyi bwa kunyisha kwikala namuteemesha?’​—Kibangilo 30:6; Bansushi 13:9; 1 Banfumu 17:22; 2 Myanda 30:20.   

LUBINGO LUA 12-18/6

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | 2 MYANDA 32-33

“Nyingisha bakuenu balume na bakashi mu nsaa ya nkalakashi”

it-1-F 212 ¶6

Asirii

Senakeribe. Senakeribe, mmuana a Sargon II, baadi mutukie bufumu bua Yuuda ngoshi mu kipua 14 kia kumunana kua Esekiya (732 K.B.B.). (2Bf 18:13; Yesh 36:1) Esekiya baadi mutombokiele bena Asirii abaadi abebakitshisha mianda pabukopo, pa muanda wa bikitshino bia nshaye Akaaze. (2 Bf 18:7) Pa muanda wa bino, Senakeribe batukile Yuuda ngoshi, aye nkukuata mpata 46 (tala Yesh 36:1, 2), akupu kukatukila ku Lakishe baadi mukamikie Esekiya’shi atushe ntalenta 30 ya Ôlo (pangi 11 560 000$) na ntalenta 300 ya Arja (pangi 1 982 000$). (2Bf 18:14-16; 2Mya 32:1; tala Yesh 8:5-8.) Sunga bi babaadi batushe ano makuta, Senakeribe batumine bantu baaye buabadia kuibalungula’shi, Yelusalema elambule kuabadi kushi kulua. (2Bf 18:17–19:34; 2Mya 32:2-20) Nyi bua kinyi mu bufuku bumune Yehowa baadi muipe basalayi 185000, bino nkutakula Senakeribe bua kuisha kiadi na kualukiila ku Ninive. (2Bf 19:35, 36) Kuakua babaadi bakamuipe kui bana baye babidi, na Asaradone ungi muana aye kumupiana bu nfumu. (2Bf 19:37; 2Mya 32:21, 22; Yesh 37:36-38) Ino yoso mianda kukatusha kabutu ka basalayi ba bena Asirii, mbeyifunde ku musungo wa mabue wa mianda ya Senakeribe na ya Asaradone.​—BIFUATULO, Vol. 1, esak. 957.

w13 1/1 20 ¶12

Balami ba mikooko musambobidi, na baana-buwa ba bantu mwanda​—lelo uno

12 Yehowa akuminaa kwitukitshina nka kyakya kyatushii balombeene kobesha kwikitshina, kadi akumina shi tukite byabya byatudi balombeene kobesha. Ezekyase baadi mwisambe na “bakata baaye ba mbulamatadi na ba basalaayi,” na abo booso abaatshile kitshibilo kya “kushika akutuukila meema a tu-myeela twi pasha pa lupata . . . Ezekyase baabangile kwibakuula kimano kyooso kibaabumbwilwe, n’eshimba dinyingye. Beebakiishe tuleya pa kimano, na kangi pasha pa kimano, . . . nkukitshisha masola ebungi na ngabo ibungi.” (2 Mya. 32:3-5) Bwa kukalwila na kukunkusha mwilo Waye aa mafuku, Yehowa baadi mutumikye na balume bebungi be na mashimba anyingye​—Ezekyase, bakata baaye ba mbulamatadi, na batemuki babaadi banyingye mu kikudi.

w13 11/15 20 ¶13

Balami ba mikooko musambobidi, na baana-buwa ba bantu mwanda​—lelo uno

13 Kunyima kwa byabya Ezekyase bakitshine kintu kibaadi na muloo kukila kwimika kwa meema sunga kwibaka bimano bya lupata lulamiibwe kalolo. Bu bibaadi mulami a mikooko etatshisha bwa mikooko yaaye, Ezekyase baadi mubungye mwilo na kwibanyingisha mu kikudi na ano mayi: “Tanwikalanga na moo sunga kutshiina kumpala kwa nfumu a beena Aasiriya . . . , mwanda yawa e neetu mmukile bukome. Aye e na penda bukome bwa bantu, ank’atwe twi na Yehowa Efile eetu bwa kwitukwasha na kwitulwila ngoshi.” Kwibatentekyesha shi Yehowa akyebe kulwila mwilo ngoshi kubaadi kwibanyingishe ku mashimba ngofu! Beena Yuuda “babaanyingile ku mashimba pa kupusha bishima bya Ezekyase nfumu a Yuuda.” Lamiina shi “bishima bya Ezekyase” nyi bibaadi binyingishe bantu ku mashimba. Aye na bakata baaye ba mbulamatadi na bantu baaye ba ngoshi, mpa na mutemuki Mika na Yeeshaya, abaadi baleshe shi mbalami bebuwa ba mikooko, anka bu bibaadi byambe Yehowa mukanwa mwa mutemuki aaye.​—2 Mya. 32:7, 8; badika Mika 5:4, 5.

Mabue a muulo a mu kikudi

w21.10 4-5 ¶11-12

Kuilanga kua binyibinyi nkinyi?

11 Kunyima, Yehowa baluluile ku nteko ya Manasee. Bamuene kushintuluka muishimba dia uno muntu, bu bibaadi muibileshe mu nteko yaaye. Bibaadi bimuisendeele Manasee bibaadi bikume Yehowa kuishimba, aye nkumualusha ku bufumu. Manasee bakitshine muaye moso bua kulesha’shi belanga kuishimba mu binyibinyi. Bakitshine kintu kishibaadi kikite Akabe. Baadi mushintule muikelo waaye. Bashikilue lulanguilo lua madimi aye nkunyingisha bantu buabadia kulanguila Yehowa. (Badika 2 Myanda 33:15, 16.) Mu binyibinyi, bino bibaadi abitekie eshimba dinyingie na lukumino. Manasee baadi na lukalo lua kuikala n’eshimba dinyingie na lukumino bua kukita bino. Muanda kumpala kuaye kuilanga baadi kileshesho ki bubi kui kifuko kiaye, kui bakata na bakulu na kui muilo oso munda mua bipua bibungi. Kadi Manasee pabafikile muntu mununu, baadi muikitshishe buadia kulumbuula muikelo waaye bua bilubilo bioso bibaadi mukite. Kushi mpaka, baadi na bukitshishi buibuwa kui muikulu aaye Yosiase, baadi mufikie namu kunyima kua mafuku mfumu ebuwa.​—2 Bf. 22:1, 2.

12 Nkinyi kiatudi balombene kulongiela ku kileshesho kia Manasee? Baadi muiyishe aye nkukita bikile mpa na paapa. Baadi muele nteko bua’shi bamufuile lusa. Na baadi mushintuule muikelo waaye. Aye nkuikitshisha na muaye moso buadia kulumbuula bilubilo biaye na, baadi mukimbe bia kulanguila Yehowa, n’aye nkukuasha bangi buabadia kulanguila namu Yehowa. Kileshesho kia Manasee akikuasha boso bakite miluisho ikile bukata buabadia kuilanga. Na bino abitushinkamiisha’shi Yehowa nyi Efile Mukulu “sha kalolo na lusa.” (Mis. 86:5) Yehowa akafuila boso abelanga kuishimba mu binyibinyi lusa.

LUBINGO LUA 19-25/6

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | 2 MYANDA 34-36

“Okuete kupeta bukuashi bu’Eyi di’Efile Mukulu su?”

it-1-F 1152 ¶6

Hulda

Nsaa ibaadi Yosiase mupushe kubadika kua “mukanda wa miiya” ubabadi bapete kui Hilkiya tshite muakuidi mukata pababaadi abalumbuula ntempelo, baadi mutume bantu bua kuipusha Yehowa. Bano bantu babayile kui Hulda aye kui balungula eyi dia Yehowa, adilesha’shi mulua oso ufunde mu “mukanda” pabitale kukutua kukokiela aafuila muilo untomboshi. Akupu Hulda bakuile pabitale Yosiase’shi, bu bi beyisha kumpala kua Yehowa, takamono aa malua nya, anka abungibua mu mashama na ba nkambua baye mu butaale.​—2Bf 22:8-20; 2Mya 34:14-28.

w09-F 15/6 10 ¶20

Ikala na kisumi bua Nshibo ya Yehowa!

20 Pababadi abende na kukita mudimo wa ntempelo ubaadi Yosiase mubangie, tshite muakuidi mukata Hilikiya “bafumbwile mukanda wa miiya ya Yehowa ubaafundilwe kwi Moyise.” Beupeele Shafane mufundi a mikanda a nfumu, aye namu nkuiubadikila Yosiase. (Badika 2 Myanda 34:14-18.) Bibaadi na bukitshishi kinyi? Musango umune, nfumu basanuine bilamba biaye bua kulesha kinyongua, na aye nkutuma bantu buabadia nkepusha Yehowa. Kubukuashi bua mutemuki mukashi Hulda, Efile Mukulu baadi mutopekie bingi bikitshino bia bipuilo bibabadi abakitshi mu Yuuda. Anka, mukuilekena na muilo oso ubaadi na kia kupeta malua, Yehowa ta baadi muilue kuitatshisha kua Yosiase bua kukatusha lulanguilo lua ma nkishi, Yosiase baadi nka mukumiinnyibue na Yehowa. (2 Mya. 34:19-28) Nkinyi ki’atulongiela ku kino kileshesho? Kushi mpaka, tui na lukalo nka bu lua Yosiase, lua kukokiela bukunkushi bua Yehowa kushi kunyengakana. Tutentekieshe kilombene kuitufuila su tuasumbula lukumiino sunga tuakutua lulamato ku lulanguilo lua binyibinyi. Na tushinkamishe’shi Yehowa amono kisumi kietu bua lulanguilo lua binyibinyi, nka bu bibaadi mumone kisumi kia Yosiase.

Mabue a muulo a mu kikudi

w17.03 27 ¶15-17

Okatungunuka na kutuula eshimba dyobe ku myanda i mu Bifundwe su?

15 Bwa kufudiisha, ndilongyesha kinyi dyatudi balombene kupetela kwi Yosyase? Sunga mbibadi Yosyase bu nfumu e buwa, badi mukite kilubilo kibaadi kimufikishe ku lufu. (Badika 2 Myanda 35:20-22.) Mmwanda kinyi ubakitshine? Yosyase babangile kulwa ngoshi na Neko, nfumu a bena Ejiipitu, aku namu tabaadi na kabingilo ka kulwa ino ngoshi nya. Byabya, Neko aye nabene balungwile Yosyase’shi takumina kulwa naye ngoshi nya. Bible akula’shi mayi a Neko ‘abatûkile kwi Efile Mukulu.’ Anka Yosyase bayiile nka ku ngoshi abo nkumwipaa. Bwakinyi badi mwende mu kulwa na Neko? Bible ta mwibipatuule nya.

16 Yosyase badya kutaluula bwa kuuka su mayi a Neko abakwile aatuukila kwi Yehowa binyibinyi. Mu mushindo kinyi? Baadi mulombene kwipusha Yeelemiya, mutemuki a Yehowa. (2 Myanda 35:23, 25) Na dingi, Yosyase badya kulondesha mwanda kalolo. Neko badi ende ku Karkemishe mu kulwa na ungi mwilo, tabadi ende mu kulwisha Yeelusaleme nya. Akupu, Neko tabadi asabuula Yehowa sunga mwilo waye nya. Yosyase ta munangushene kalolo pa ino myanda yoso kumpala kwa kwata kitshibilo nya. Nkinyi akitulongyesha uno mwanda? Nsaa yatudi na mwanda na patukyebe kwata kitshibilo, abitungu tubande kunangushena bwa kuuka akikumina Yehowa.

17 Patudi kumpala kwa kitshibilo, abitungu tubande kunangushena pa mayi a kulonda a mu Bible alombene kwitukwasha na kipaso kyatudi balombene kwiafubila. Ingi nsaa, twi kwikala na lukalo lwa kukimbuula myanda ibungi mu mikanda yetu sunga kuteka elango kwi bakulu. Mbalombene kwitukwasha bwatudya kunangushena ku angi mayi a kulonda a mu Bible. Banda kunangushena uno mwanda: Mukwetu mukashi mwibakilwe na muntu shii Temwe a Yehowa. Baata mpango ya kwenda mu bulungudi dingi efuku. (Bikitshino 4:20) Anka, mulum’aye takumina mukashi enda mu bulungudi dyadya efuku nya. Mulume amulungula’shi abapu kukita mafuku ebungi kushi’bo kukisha nsaa pamune na akumina’shi amushindikile mbalo kampanda. Yaya nsaa mukwetu mukashi akimbi ma verse a mu Bible alombene kumukwasha bwa kwata kitshibilo kibuwa. Auku’shi abitungu akookyele mwiya w’Efile Mukulu na Yesu wa kukita bantu bu balongi. (Mateo 28:19, 20; Bikitshino 5:29) Anka atentekyesha dingi’shi abitungu mukashi akookyele mulum’aye na’shi abitungu bafubi b’Efile Mukulu bekale na nkatshinkatshi. (Beena-Efeso 5:22-24; Beena-Fidipe 4:5) Abitungu eyipushe’shi: Mulum’aye amutunyisha bwa kwenda mu bulungudi, su akumina penda’shi bakishe nsaa pamune dyadya efuku? Atwe bafubi ba Yehowa, abitungu twikale atwata bitshibilo na binangu, abimusankisha.

LUBINGO LUA 26/6–2/7

BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU | EZRA 1-3

“Tadiila Yehowa akufubishe”

w22.03 14 ¶1

Okuete kumona kibaadi Sekadya mumone su?

BENA Yuda babaadi banyingishibue ngofu. Yehowa Efile Mukulu “baapeele Mfumu Siruse a ku Perse kinangu” bua bena Isaleele babaadi bakishe bipua bibungi mu bupika mu Babilone. Mfumu baalunguile bena Yuda buabadia kualukiila kuabo mu “kwibakuula nshibo ya Yehowa Efile Mukulu a Isaleele.” (Esel. 1:1, 3) Kubaadi kunyingishibua kukata! Bino abipushisha’shi bena Yuda babaadi bapete mushindo, wabadia kulanguila dingi Efile Mukulu a binyibinyi mu nsenga ibaadi muibape.

w17.10 26 ¶2

Matempu na kifulu kya ntumbo a bikulama

2 Sekadya badi auku’shi bena Yuuda abalukiile ku Yeelusaleme, abadi balangwidi ba Yehowa. Abadi “baaba babadi bape binangu kwi Yehowa” bwashi balekye mashibo na midimo yabo mu Babilone. (Esela 1:2, 3, 5) Abakatukile mbalo yabauku kalolo bwa kwenda ku mbalo yabashibadi abauku kwi bebungi ba kwabadi. Kwibakula ntempelo a Yehowa kubadi na muulo kwi baba bena Yuuda mu kipaso kibabakuminyine kutambuka lwendo lwi bukopo lwa bilometre pepi 1600.

Mabue a muulo a mu kikudi

w06-F 15/1 19 ¶1

Mianda ikata ya mu mukanda wa Esela

1:3-6. Nka bu bangi bena Isaleele abaadi bashaale mu Babilone, Tumonyi tua Yehowa tui bungi ta ntulombene kukita mudimo wa nsaa yoso sunga kuenda mbalo i lukalo lua balungudi. Anka bakuete kukuatshishena na kunyingisha baba balombene kuibikita na bakuete kutusha bia buntu bua kuyisha mudimo wa bulungudi na wa kuikasha bantu bu balongi kumpala.

    Mikanda ya mu Kisongye (2011-2025)
    Tuuka
    Tuela
    • Kisongye
    • Tumina muntu
    • Byokumina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pabitale bya kufubisha
    • Bya kufubisha
    • Bya kufuamisha yobe
    • JW.ORG
    • Tuela
    Tumina muntu