Mikanda yatudi bafubishe mu Programe a bisangilo bia Buina Nkidishitu na mudimo wetu
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
LUBINGO LUA 2-8/9
BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU MISAMBO 79-81
Lesha kifulo bu’eshina dia ntumbo dia Yehowa
Nkuulo nyi “mbwedi . . . bupwidikye” abutuukila kwi Yaaya
5 Twi kulesha’shi twi bafule eshina dya Yehowa naminyi? Twi kwibilesha mu mwikelo wetu. Yehowa etutekye bwatudya kwikala beselele. (Badika 1 Mpyeele 1:15, 16.) Bino abilesha’shi abitungu tumulangwile nka penda aye, na kumukokyela n’eshimba dimune. Mpa na mu nsaa yatudi mu kubingwabingwa, abitungu tukite mwetu moso bwa kwikala na nshalelo abadi betulongyeshe kwi Yehowa. Su tubekala na nshalelo mwipushene na miiya ya Yehowa, atutumbisha eshina dyaye. (Mateo 5:14-16) Abitungu tuleshe’shi miiya yaye ibuwa na’shi Satana nsha madimi. Bu byatudi bantu bakutwe kupwidika, ngi bwakinyi atwikala atukitshi bilema. Anka nsaa yatukitshi bilema, abitungu twinyongole na kukita bukopo bwa kuleka kukita myanda ayisabulusha eshina dya Yehowa.—Misambo 79:9.
Bena-Looma 10:13—“Akayitanyina eshina dya Mwanana”
Mu Bible, mwaku “kwitamina eshina dya Yehowa” taulesha penda kwiuka eshina dy’Efile Mukulu na kwidifubisha nsaa ya kumulangwila. (Misambo 116:12-14) Aulesha kukulupila mwi Efile Mukulu na kumuteka bukwashi.—Misambo 20:7; 99:6.
Eshina dy’Efile Mukulu dibadi na muulo ku meso kwa Yesu Kidishitu. Mwaku wa kumpala ubakwile mu luteko lwa kileshesho ubadi’shi: “Yaaya etu e mwiyilu, eshina dyobe dyende ntumbo,” sunga’shi dikale selele. (Mateo 6:9) Yesu badi muleshe’shi abitungu twiukye, tukokyele, na tufule Muntu sha dino eshina bwa kupeta muwa wa ikalaika.—Yowano 17:3, 6, 26.
Mabue a muulo a mu kikudi
it-2-F 53
Yosefe
Eshina dia Yosefe mbedipe mbalo ya kinemo. Pabitale mbalo ibaadi nayo Yosefe munkatshi mua bana ba Yakobo, misango i bungi abaadi abafubisha eshina diaye bua kuakuila bisamba bioso bia Isalele (Mis 80:1) sunga bua kulesha bano boso abaadi mu bufumu bua kunuundu. (Mis 78:67; Am 5:6, 15; 6:6) Eshina diaye adisanganyibua dingi mu butemuki bua mu Bible. Mu kimonua kia Esekiele, Yosefe apete bipindi bibidi bia bupianyi (Es 47:13), kimune kia ku biibi bia lupata luabetamina bu “Yehowa e muanka,” kin’eshina dia Yosefe (Es 48:32, 35), na p’abakuila buumune bua muilo wa Yehowa, abalesha Yosefe bu nfumu a kipindi kimune kia muilo, na Yunda bu nfumu a kingi kipindi. (Es 37:15-26) Butemuki bua Obadia abulesha’shi “nshibo ya Yosefe” ayikabutula “nshibo ya Esau” (Ob 18), na butemuki bua Sekadia abulesha’shi Yehowa apaasha “nshibo ya Yosefe.” (Sek 10:6) Pamutue pa Efraime, mbatemune Yosefe bu kimune kia ku bisamba bia Isalele.—Kbf 7:8.
Kutemunua kua Yosefe mu Kibanfumbuilue 7:8 nkulombene kulesha’shi, butemuki bua Yakobo bubaadi muakule kumpala kua kufua mbutale Isalele a mu kikudi. Nyi bua kinyi, Kilobo kia Yakobo, Yehowa Efile Mukulu, baadi mutushe Yesu Nkidishitu bu mulami e buwa, batushishe muwa waye bua “mikooko.” (Yo 10:11-16) Yesu Nkidishitu muikale dingi ebue dia muipaka dia kitako, pebakilue ntempelo a Efile mukulu, Isalele a mu kikudi. (Ef 2:20-22; 1Mp 2:4-6) Uno mulami a mikooko na Ebue, di na Efile Mukulu sha bukome boso.—Yo 1:1-3; Bik 7:56; Eb 10:12; tala Kib 49:24, 25.
LUBINGO LUA 9-15/9
BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU MISAMBO 82-84
Ata na muulo biokuete okitshi mu mudimo wa Yehowa
wp16.6-F 8 ¶2-3
Malongiesha atupetela kui toonyi tua muiyilu
Bantu abaadi bashale mu Yelusalema abaadi beubidishene na tundalandala, muanda tubaadi atukamba kuibaka masua aato mu mitandalo ya nshibo. Tungi tubaadi atukitshi masua aato mu ntempelo a Salomone. Abimueka’shi, tundalandala tubaadi na masua mu ntempelo, tubaadi kipua kioso atumono’shi nyi mbalo i buwa ishi masaku yatudi tulombene kukusha tuana tuato kushi lukalakashi.
Mufundi a Misambo 84, umune a ku bana ba Kora, baadi afubu mu ntempelo bua lubingo lumune kunyima kua mieshi isamombo, baadi amono aa masua mu ntempelo.[2] Bu bibaadi na lukalo lua kuikala bu kandalandala kabaadi na kishalelo mu nshibo ya Yehowa, bakuile’shi: “Ne mufule ngofu tabernakele oobe mukata, O Yehowa sha biluilo! Ami oso, oolo, ne na lukalo lukata lua kuikala mu lupango lua Yehowa . . . Mpa na toonyi tui na masua muamua na kandalandala kena diako esua muanka, akakushisha tuana tuako pepi na kilambuilo kiobe kikata, O Yehowa sha biluilo, Nfumu ande na Efile Mukulu ande!” (Misambo 84:1-3) N’atue namu, pamune na bana betu, tui na luno lukalo lui bino lua kuikala pamune na kakongie ka muilo w’Efile Mukulu su?—Misambo 26:8, 12.
w08-F 15/7 30 ¶3-4
Ikala na nkatshinkatshi, na w’ekale na muloo
Bununu sunga maladi mbilombene kuitukutshisha kukita ingi midimo y’atukumina kukita mu mudimo wa Yehowa. Su we muledi, we kumona’shi to kuete kukamba kuilongiela sunga kulondesha bisangilo kalolo pa muanda wa nsaa na bukome abutungu’shi otushe bua kupasukila bana bobe bakinga. Anka, t’omono’shi kutuula binangu ku mianda yo’shi mulombene kukita nkulombene nkukutshishua kumona yaya mianda yodi na mushindo wa kukita?
Takudi bipua binunu, ungi muina Levi baadi muleshe lukalo luaye lua kukita kintu kibaadi bukopo bua’shi akite. Baadi na kinemo kia kufuba mu ntempelo munda mua mbingo ibidi ku kipua. Anka baadi muleshe lukalo lui bukopo lua kushala pepi na kilambuilo. (Mis. 84:1-3) Nkinyi kibaadi kikuashe uno muntu sha lulamto bua kuikala na muloo? Bamuene’shi kukisha nka penda efuku dimune mu lupango lua ntempelo, nyi nkinemo ki pabuakio. (Mis. 84:4, 5, 10) Mu mushindo umune, pamutue pa kutuma binangu ku mianda yatushi bia kukita, tutompeyi kutundula na kusankila biabia biatudi na ngobesha ya kukita.
We na muulo ku meso kwa Yehowa Efile Mukulu oobe!
12 Su we na mukumbo, ikala mushinkamishe’shi Yehowa auku lukalakashi lodi nalo. Mutekye bwashi akukwashe wekale na mweneno ebuwa a nshalelo oobe. Akupu, badika Bible bwa kumona mayi ebuwa abadi bakufundjile kwi Yehowa. Taluula bifundwe abilesha mushindo awataa Yehowa bafubi baye na muulo. Su okita byabya, omono’shi Yehowa e buwa kwi boso abamufubila na lulamato.—Mis. 84:11.
Mabue a muulo a mu kikudi
it-2-F 459
Muana a nshiye
Bu bibabidi bibofule bua kukutua kupasukila bano bana ba nshiye na bashi na muntu a kuibakaluila, Yehowa afubisha kishima “bana ba nshiye” bua kuakuila mianda ayikalesha’shi bena Isalele bena kululama sunga kukutua kua kululama. Pabaadi bena Isalele banyingie mu kikudi, abaadi abapasukila bana ba nshiye. Anka nsaa ibabadi abakitshi mianda ishi ilulame, ta babaadi abapasukila bana ba nshiye, na kino nyi kitunduilo kibaadi akilesha’shi muilo wi na maladi mu kikudi. (Mis 82:3; 94:6; Yesh 1:17, 23; Yel 7:5-7; 22:3; Es 22:7; Sek 7:9-11; Mal 3:5) Yehowa baadi eele baaba boso abaadi abakiengiesha bana ba nshiye milua. (Miy 27:19; Yesh 10:1, 2) Aye nabene elesha bu Mukuudi (Nki 23:10, 11), Mukuashi (Mis 10:14), na bu nshe-bana (Mis 68:5) a bana ba nshiye. Aye nyi ebakuilaa, (Miy 10:17, 18), kuibalesha lusa (Os 14:3), kuibakuasha (Mis 146:9), na kuibalama na muwa.—Yel 49:11.
Kimune kia ku bitunduilo bia bena Nkidishitu ba binyibinyi nyi kupasukila bakashi kilele na bana ba nshiye. Mulongi Yakobo baadi mufundile bena Nkidishitu’shi: “Mushindo wa lulanguilo luiselele na lushi na matope ku meso ku’Efile Mukulu eetu aye muikale Nshetu nguno: nkusamba bana ba nshiye na bakashi kilele mu mpombo yabo, na kuilama kushi kalema ku mianda ya pano pa nsenga.”—Yak 1:27.
LUBINGO 16-22/9
BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU MISAMBO 85-87
Luteko aluitukuasha bua kunyingiila
w12-F 15/5 25 ¶10
Okuete kulesha ntumbo ya Yehowa su?
10 Bua kulesha ntumbo y’Efile Mukulu, abitungu dingi tuikale na “katshintshi mu nteko.” (Lom. 12:12) Abitungu tutekie Yehowa bua’shi etukuashe tumufubile mu kipaso ki’akumiina. Nyi buakinyi, abitungu tumutekie kikudi kiaye kiselele, lukumiino lui bungi, kunyingiila bitompuanga, na ngobesha ya ‘kulongiesha eyi dia bia binyibinyi kalolo.’ (2 Tim. 2:15; Mat. 6:13; Luk 11:13; 17:5) Anka bi muana akulupila nshaye, natue namu abitungu tukulupile Nshetu e muiyilu, Yehowa. Su tuamuteka bua’shi etukuashe bua’shi tumufubile ngofu, tushinkamishe’shi, etukuasha. Tatukumanga kunangushena’shi atumukalakasha! Anka, tumutumbishe mu luteko, tumutumbule, tukimbe bukunkushi buaye bikishekishe nsaa yatudi mu lukalakashi, na tumutekie bua’shi etukuashe tumufubile mu mushindo autumbisha eshina diaye dia kishila.—Mis. 86:12; Yak. 1:5-7.
Mushindo awaluulaa Yehowa ku nteko yetu
17 Badika Misambo 86:6, 7. Kayimba ka misambo Davide baadi mushinkamishe’shi Yehowa baadi ateemesha na kualuula ku nteko yaye. Nnobe namu abitungu wekale na kino kishinkamiisho kimune. Bileshesho bibatutaluula mu uno muisambo, bibetupa kishinkamiisho kia’shi Yehowa mmulombene kuitupa binangu na bukome biatudi nabio lukalo bua kunyingiila. Mmulombene kufubisha kifuko kietu kia mu kikudi, sunga baaba bash’abamulanguila, buabadia kuitukuasha mu uno mushindo umune.
18 Sunga Yehowa akutua kualuula ku nteko yetu mu mushindo w’atutengielanga, anka tui bashinkamishe’shi aluula nka kualuula ku yanka. Etupa nka kiakia kiatudi nakio lukalo na mu yaya nsaa yatudi nakio lukalo. Biabia, tungunuka na kuteka na lukumiino mushinkamishe’shi Yehowa akakupasukila kubanga binobino, na’shi akumiina ‘nkekutshisha byooso bii na muuwa’ mu nsenga ipia ikuete kufika.—Mis. 145:16.
Mabue a muulo a mu kikudi
it-2-F 492 ¶2
Eshimba
Kufuba ‘n’eshimba dioso.’ Bua’shi eshimba dia muntu difube kalolo, abitungu dikale dishima, anka eshimba dia mu kifuanyi ndilombene kuikala diabuule. Davide batekiele’shi: “Mpe eshimba dimune byandja kukutshîna,” abipushisha’shi muntu mulombene kuikala n’eshimba diabuule pa muanda wa kifulo kikishekishe na moo. (Mis 86:11, Ñono na malango.) Muntu e bino e kuikala “n’eshimba dituelakane,” kuamba’shi muntu e lubobobobo, shi na kisumi. (Mis 119:113; Kbf 3:16) Muntu mmulombene dingi kuikala na “mashimba abidi” (kishima ku kishima, eshimba n’eshimba), pakutompa kufubila ba nfumu babidi, sunga kuakula muanda wa madimi aku namu anangushena kingi kintu. (1Mya 12:33; Mis 12:2) Yesu baadi mutopekie ngofu bu nsesa bua bantu basha mashimba abidi.—Mat 15:7, 8.
LUBINGO 23-29/9
BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU MISAMBO 88-89
Bukunkushi bua Yehowa nyi bui buwa
Kwatshishena matalwa a kumunana a Yehowa!
5 Banda kwela binangu bwa kangi kabingilo akalesha bwakinyi Yehowa e na matalwa a kukunkusha. Afubishaa matalwa aaye mu kipaso kipwidikye na kilulame. Etulungula’shi: “Ami Yehowa [naleshaa kifulo ki na lulamato NWT], biinyibiinyi na bululame pa nsenga. . . . Byaabya ngi abinsangasha.” (Yeelemiya 9:24) Yehowa te na lukalo lwa miya ya bana ba bantu bwa’shi imukwashe bwadya kwata kitshibilo kibuwa nya. Anka, aye elaa miya pabitale kibuwa. Na dingi Yehowa bapeele bantu miya imeene pa kululama kwaye kupwidikye. Mufundi a Misambo bambile’shi: “Bululame na bupwidikye ngi bitako bya lupuna-nsulu lwobe.” Ngi bwakinyi mwiya ooso, eyi dya kulonda, na kitshibilo kyoso akifiki kwi Yehowa nkilulame. (Misambo 89:14; 119:128) Satana bambile’shi, Yehowa ta Mukunkushi e buwa. Byabya, Satana ta mulombene kutuula kululama pa nsenga.
Kwatshishena matalwa a kumunana a Yehowa!
10 Yehowa takunkushaa mu kipaso kya kumwesha bantu mpombo nya. Anka, bantu boso abamukookyela be mu bulungantu na muloo. (2 Beena-Kodinda 3:17) Daavide bakwile bino pabitale Yehowa: “Ebaakanyi n’etaata bi kumpala kwa lukyebo lwaye, bukome na kinemo bi mu nshibo yaye.” (1 Myanda 16:7, 27) Etane mufundji a misambo bafundile’shi: “Mwilo ushinguule bya nkusaamuna ngwa-mwabi! Autambukila mwitaata dya mpala yoobe Yehowa! Bw’eshina dyoobe, abashi masha a muloo efuku dyooso, bwa bululame boobe abapete kineemo.”—Misambo 89:16, 17.
11 Su tubatungunuka na kunangushena pa buwa bwa Yehowa, atukanyiisha kwikala bashinkamishe’shi bukunkushi bwaye ngi bukile buwa. Atukapusha nka bu mufundi a misambo bambile’shi: “Kushala efuku dimune mu nshibo yoobe nkukile kwikala mafuku kinunu mu ingi mbalo!” (Misambo 84:11) Yehowa nyi betupangile, ngi bwakinyi aye auku myanda yoso ilombene kwitwikasha na muloo. Etupa bintu byoso byatudi nabyo lukalo na kalolo kooso. Myanda yoso yabetutekye kwi Yehowa mbwa buwa bwetu. Sunga byatunga’shi twisumine ingi myanda, atwikala nka na muloo su tubakookyela Yehowa.—Badika Yeeshaya 48:17.
Ikala na lukumiino lunyingye mu Bufumu
14 Tubande kutala kibaadi Yehowa mulee Nfumu Daavide a mu Isalele a kala ku bukwashi bwa kilombeno kya Daavide. (Badika 2 Samwele 7:12, 16.) Yehowa mmukite kino kilombeno na Daavide munda mwa mafuku a kumunana kwa Daavide mu Isalele, aye nkumulaa shi Mesiya baadi na kya kwikala kekulu kaaye. (Luk. 1:30-33) Byabya, Yehowa baadi mupwe kulesha mulongo aukatuku kekulu na kulesha dingi shi kekulu ka Daavide kabaadi na kyakwikala na “matalwa aakatukila mu miiya” bwa nkwasa a Bufumu bwa Mesiya. (Ez. 21:25-27, NWT) Ku bukwashi bwa Yesu, Bufumu bwa Daavide “abukashidikibwa pepoo bwa looso.” Byabya, lutandwa lwa Daavide “alwikala kwanka bwa looso; lupuna-nsulu lwaye alwikala bu bikale nguba kumpala kwende.” (Mis. 89:34-37) Kushi mpaka, Bufumu bwa Mesiya tabukalwishibwa nya, na myanda yabukyebe nkakita ayikyebe kuyisha bwa losoo!
Mabue a muulo a mu kikudi
w93-F 1/1 ¶32
“Kamonyi ka kishima ke muiyilu”
“KUMPALA kua’shi muntu a kumpala ekale pa nsenga, mueshi taubadi upue kubanga kutoosha bufuku. Mu kingi kipungo, bantu abaadi abalanguila mueshi bu’efile. Ungi mufundi a bena Greke abetamina bu Plutarque baadi alesha’shi muanka nyi amuenda anyima ya bantu beselele kunyima kua lufu. Mu lulanguilo lua bena Balte, mueshi ubaadi mulume, mulume a nguba. Abaadi batontoole, mueshi wakatuka kui mukashi aao, na wabanga kutuuka ku matulue kui mukashi aao muiyilu!
Lelo uno, bantu beyibakishene, biabekala ba nsongua sunga abapu kukula, ababandilaa mueshi bua kunangushena ku mianda ya kifulo. Mu bipua 1960 bena siyanse abaadi batuushe makuta e bungi bua kutuma muntu mu mueshi bua’shi akaate kipese ki’ebue kilombene kuibakuasha bua kukimbuula. Kintu kimune kiatudia kushinkamisha pabitale mueshi nkino, efuku dioso aulondaa programe aao, a kutuuka na kutuela. Wi na lulamato mu mushindo wa’shi, tui balombene kuuka bipungo na kufumanka kua mueshi na nguba munda mua bipua binunu bibashala.
Pabaadi bena Isalele abatala mueshi, abaadi abatentekiesha muanda wi buwa. Efile Mukulu balayile’shi bufumu bua Nfumu Davide abuikala nka kuanka. Bambile’shi: “[Lutandua lua Davide] alukekala kuanka loso nka bu mweshi, kaka kamonyi ka kishima ke muiyilu.” (Misambo 89:35-37) Uno mulayilo ngulombane mui Yesu, “muana a Davide.” (Luka 18:38) Kunyima kua lufu luaye, Yesu abaadi bamusangule na mbidi ya mu kikudi ish’ayifu na aye nkuenda muiyilu. (Bik 2:34-36) Mu kipungo kilombane, baadi mutudibue bu Nfumu a Bufumu bu’Efile Mukulu bua muiyilu. (Kibafumbuilue 12:10) Buno bufumu bukuete kukunkusha na “abukekala ikalayika.” (Ndanyele 2:44) Mu uno mushindo Yesu shi biakufua, alesha mpala ya bufumu bua Davide, akekala kuanka ikalayika, nka bi mueshi “kamonyi ka kishima ke muiyilu.”
Biabia, nsaa yoso yomono mueshi utembe bufuku, tentekiesha mulayilo ubaadi Efile Mukulu mulee Davide, na oleshe lutumbu bua Bufumu bu’Efile Mukulu bukuete kumunana lelo uno, na abukamunana bua loso, bua ntumbo y’Efile Mukulu na bua muloo wa loso wa bantu ba sha lulamato.—Kibafumbuilue 11:15.
LUBINGO LUA 30/9–6/10
BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU MISAMBO 90-91
Bua kufuimisha mafuku a muwa oobe kulupila mui Yehowa
Kukimba Bya Kwikala Na Muwa Mafuku Ebungi
Bena siyanse bebungi abamba’shi sunga kwekala manga ebungi a kwimika kununupa, bantu tambalombene kushala na muwa bipwa bibungi kukila byabayishaa. Eyendo’shi, kubanga mu siekele a 19 bantu bakwete kwisha na muwa bipwa bibungi ndambo. Anka, mpa mwanda wa mukoso, na manga abatomo aebakalwila ku ingi mikumbo. Bantu abalongaa myanda ya ADN abashinkamisha’shi bungi bwa mafuku a muwa wa muntu bya bwikala bwibungi sunga bupela mbupwe kufika ku nfudiilo.
Takudi bipwa peepi na 3 500 Moyise mufundji a Bible badi mushinkamishe’shi: “Bipwa makumi musambobidi ngi bungi bwa mafuku a muuwa wetu, makumi mwanda su we na mbidi bukome. Kwikupilakupila, kwi nka makyenga na mpombo, mafuku aakidi lubilo, atwe namu twapapukanga.” (Misambo 90:10) Sunga bantu bakita naminyi bwa kufwimisha bungi bwa mafuku a muwa wetu, muwa wi nka bibambile Moyise.
Anka, ingi nyema ngilombene kupwa bipwa nkama na ingi mitshi namu ngilombene kupwa bipwa binunu. P’atupwandikisha bungi bwa bipwa byetu na bwa bino bintu, twi kwiyipusha’shi: ‘Uno muwa wa bipwa 70 sunga 80, ndjo kyoso ki kwanka?’
wp19.1 5, kashibo
Eshina Dy’Efile Mukulu Nnanyi?
Bantu bebungi abeyelaa luno lukonko. Pangi nobe namu. Twi kwela luno lukonko bino: Su eyilu na nsenga na bintu byoso bi mwanka bi na kwabidi bitukile sunga’shi bi na mwibipangye, nnanyi bapangile Efile Mukulu?
Bena sianse abashinkamisha’shi eyilu na nsenga abimweneka bi na mbangilo. Mu kwipushena na bibadi ku kibangilo, verse a kumpala a mu Bible amba’shi: “Ku mbangilo Efile Mukulu bapangile eyilu na nsenga.”—Kibangilo 1:1.
Eyilu na nsenga tabibadya kwipanga nya; tabibadya kutuka mbalo ishi kintu. Kintu kishi kwanka ta nkilombene kutusha kingi. Sutakubadi kintu ku mbangilo kwa eyilu na nsenga, lelo uno takubadya kwikala eyilu na nsenga nya. Sunga byekala bukopo bwa kupusha kalolo, kintu akikalaa kwanka, kintu kishii bi eyilu na nsenga nyi kibadi kifwishe byabya bintu mu kwikala kwanka. Yehowa Efile Mukulu, sha bukome na binangu bishi na mpwilo, nyi badi Mwibifwishe.—Yowano 4:24.
Bible akula pabitale Efile Mukulu shi: “Kumpala kwashi myengye ipangiibwe, na kwashi nsenga na bya-pano byooso bikale kwanka, obe toboodi Efile Mukulu a looso na bwa looso.” (Misambo 90:2) Byabya, Efile Mukulu e kwanka. Dingi, “ku mbangilo” bapangile eyilu na nsenga.—Kibafumbwilwe 4:11.
Mushindo awitukuasha kifulo bua kukambila moo
16 Satana auku’shi tui bafule muwa wetu. Apuandikisha’shi, tui balombene kuleka bioso, na kipuano kietu na Yehowa bua kukaluila muwa wetu. (Yob. 2:4, 5) Satana e bubi ngofu! Na dingi, aye ngi muikale na “matalwa a lufu,” satana kuete kutompa kufubisha moo wa lufu watudi nao bua’shi tusumbusheene Yehowa. (Eb. 2:14, 15) Misuusa i bungi, bantu ba Satana bakuete kuipaa balanguidi ba Yehowa, muanda bakuete kupela kuleka lukumiino luabo. Mu ingi mianda, mmulombene kukimba bia kuitobesha nsaa yatukiebe kubukibua bikishekishe su tui na mukumbo wa lufu, akiebe’shi atue tulekie kukookiela abiamba Yehowa. Munganga sunga mungi muina kifuko shii mulanguidi a Yehowa, mmulombene kuitukitshisha pa bukopo buatudia kukumiina’shi betuele mase, aku bino nkuipa muiya w’Efile Mukulu. Mungi muntu, mmulombene kutompa kuitukuminyisha ungi mushindo wa kubukiibua wi kutuene na mayi a kulonda a mu Bible.
17 Sunga biatusha atukumiinaa lufu, atuuku’shi Yehowa t’analekie kuitufula nya sunga tuafua. (Badika Bena-Looma 8:37-39.) Nsaa ayifu bakuuku ba Yehowa, abashaalaa mu binangu biaye nka bu bakii na muwa. (Luk. 20:37, 38) Akumiina kebabusha dingi bua kuibapa muwa. (Yob. 14:15) Yehowa baadi mutuushe kintu ki na muulo ukata bua’shi tuikale “na muwa wa iikalayika.” (Yo. 3:16) Atuuku mushindo wi bukata bui kifulo kia Yehowa kuatudi na bi’etupasukilaa. Pamutue pa kusumbusheena Yehowa nsaa yatudi na mukumbo sunga yabakiebe kuituipaa, tui balombene kukulupila kuadi buatudia kupeta kunyingishibua, binangu, na bukome. Bino ngi bibakitshine Valérie na mulume aaye.—Mis. 41:3
Mabue a muulo a mu kikudi
We na mwikeyilu akulamaa su?
Bible talongyesha’shi muntu ooso e na mwikeyilu amulamaa nya. Anka Yesu bambile’shi: “Dimukaayi tala nwapeesha sunga umune a ku bano bapeela [balongi ba Kidishitu], mwanda neenulungula’shi, mwiyilu, miikeyilu yaabo ngiimane nguba ooso kumpala kwa Nshami ee mwiyilu.” (Mateo 18:10) kByabya, pamutwe pa kwakula’shi muntu ooso e na mwikeyilu amulamaa, Yesu bambile nka penda’shi ba mwikeyilu abapasukilaa mulongi aaye ooso. Ngi bwakinyi balangwidi ba binyibinyi tabetulaa mu masaku abo banabene, na kupwandikisha’shi ba mwikeyilu b’Efile Mukulu abebalama na kukutshishwa bwa’shi tabapetanga ano masaku nya.
Bino abikyebe kulesha’shi ba mwikeyilu tabakwashaa bantu su? Nya. (Misambo 91:11) Bangi bantu mbashinkamishe kalolo’shi Efile Mukulu mmwibakalwile na kwibakunkusha ku bukwashi bwa ba mwikeyilu. Kenneth, atudi bateemune mu mwisambo wa mbangilo nyi ngumune a ku bantu abadi bapushe bino. Sunga ta twi balombene kukila ku lupese lwaye, bino bibadi mwakule bi kwikala bya binyibinyi. Ba Temwe ba Yehowa be na bishinkamisho bya bukitshishi bwi na ba mwikeyilu mu mudimo wabo wa bulungudi. Bikale’shi, ba mwikeyilu tabamwekaa, ta twi balombene kwakula’shi Efile Mukulu ebatumaa mu kukwasha muntu oso mu myanda ilekene nya. Sunga mbyabya, su muntu batumbula Efile Mukulu sha bukome boso bwa byoso byadi mumukwashe mu muwa waye, tamulwishe nya.—Beena-Kolose 3:15; Shake 1:17, 18
LUBINGO LUA 7-13/10
BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU MISAMBO 92-95
Kufubila Yehowa nyi nshalelo e buwa bukile!
Ba nsongwa, nwi batuule binangu ku bipatshila bya mu kikudi su?
5 Kabingilo kakata ka kwiatshila bipatshila bya mu kikudi nka kutumbula Yehowa bwa kifulo kyaye na bwa myanda yadi mwitukitshine. Ungi mufundji a Misambo bambile’shi: “Obe Yehowa kyabidi buwa kukutumbula . . . kino pe! . . . Byabya byodi mukite abimpa mulô, natanya nsadi pa mwanda wa byabya bikitshîno byobe.” (Misambo 92:2, 5, Ñono na malango) Banda kunangushena bintu byabadi bakupe kwi Yehowa: mmukupe muwa, lukumino, Bible, kakongye, na lukulupilo lwa kushala bwa ikalaika mu Mpaladiso. Nsaa ywata bipatshila bya mu kikudi, olesha Yehowa’shi we na lutumbu bwa bino bintu byoso na bino abikukwasha bodya kwifubwila pepi naye.
Okwete kwifwana binangu bya nnanyi?
8 Nka bu bano ba nambutwile bebuwa, Yehowa akumina’shi atwe bana baye twikale na nshalelo ebuwa muyiile ngobesha yetu. (Yeeshaya 48:17, 18) Etulongyesha mayi a kulonda atale nshalelo, mwikeelo na mushindo watudi balombene kukitshina bangi myanda. Etwitanyina bwatudya kulonga bya kumona myanda mu mushindo weyimonaa na kwikala na nshalelo mwipushene na miya yaye. Tayitukutshisha bulungantu nya. Anka, ayitupa binangu na kwitukwasha bwatudya kwata bitshibilo bibuwa. (Misambo 92:5; Nkindji 2:1-5; Yeeshaya 55:9) Atwwikala na etu mweneno a myanda, anka atwata bitshibilo abitwikasha na muloo. (Misambo 1:2, 3) Su tubekala na binangu bya Yehowa, abitukwasha mu mishindo ibungi!
We na muulo ku meso kwa Yehowa Efile Mukulu oobe!
18 Nsaa yatwende na kununupa, twikale bashinkamishe’shi Yehowa kii na mudimo wa kwitupa. (Mis. 92:12-15) Yesu baadi mulongyeshe’shi, sunga twekala na ngobesha ipeela, sunga kwitatshisha kwetu kwekala kupeela, Yehowa ataa kyoso kyatumukitshina na muulo. (Luk. 21:2-4) Byabya, tuula binangu byobe ku byabya byodi na ngobesha ya kukita. Bu kileshesho, we kulungula mukandu wibuwa, kuteka bwa bakwenu bena Kidishitu, na kunyingisha bangi bwabadya kushala na lulamato. Yehowa akumonaa bu mwina mufubo naye, kushii bwa myanda yokwete kukita, kadi mwanda okumiina kumukookyela.—1 Kod. 3:5-9.
Mabue a muulo a mu kikudi
“Efile sha . . . binangu bifiime!”
18 Tala mushindo ubaadi Mpoolo mutumibwa muleshe bi binangu bya Yehowa bi pabwabyo: “Efile nsha-bupeta, na binangu na kapatupatu bifiime! Bitshibilo byaaye tabii kupimwa, na mashinda aaye ta e kushinguulwa!” (Beena-Looma 11:33) Mu kina Greke, Mpoolo abanga uno verse na mayi aalesha shi kwete kukema. Na dingi kishima kyabadi baalule shi “bifiime [mpoko, NW]” ki pepi na kishima kyabalulaa bu “bwina bushi na nfudiilo.” Byabya, ano mayi aalesha bi binangu byaaye kalolo. Patutala binangu bya Yehowa, twi nka bu abatala mu bwina bula bushi na nfudiilo, bwatushi balombeene kupwandjikisha bula bwabo sunga kwibupima kalolo. (Misambo 92:6) Uno mwanda ta wi na kya kwitutuma mu kwiyisha su?
LUBINGO LUA 14-20/10
BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU MISAMBO 96-99
“Lungula mukandu wi buwa”!
w11-F 1/3 6 ¶1-2
Mukandu wi buwa kinyi?
BENA Nkidishitu be na kia kulungula “mukandu wi buwa wa bufumu” pa kuiulungula bangi, na kuibapushisha’shi buabua Bufumu nyi mbulamatadi akakunkusha nsenga na kululama. Anka, kishima “mukandu wi buwa” mbekifubishe mu ingi mishindo mu Bible. Bu kileshesho, mui “mukandu wi buwa wa kipandilo” (Misambo 96:2); “mukandu wi buwa w’Efile Mukulu” (Bena Loma 15:16); na “mukandu wi buwa pabitale Yesu Nkidishitu.”—Maako 1:1.
Bua kuakula kalolo, mukandu wi buwa nyi bia binyibinyi bioso bibaadi Yesu muakule na bibaadi balongi baye bafunde. Kumpala kua’shi ende muiyilu, Yesu balunguile balongi baye’shi: “Ndayi nuikashe bantu ba mu miilo yoso bu balongi, nuibabatshishe muishina dia Yaya na dia Muana na dia kikudi kiselele.” (Mateo 28:19, 20) Biabia mudimo wa bena Nkidishitu ba binyibinyi ta ngua penda kulungula bantu pabitale Bufumu nya; abitungu dingi bekitshishe bua kuibekasha bu balongi.
w12-F 1/9 16 ¶1
Nkinyi akikakitshika muifuku dia kiimu?
Anka bu abibilesha kifuatulo ki ku mboko ibalume, bantu bebungi abapuandikisha’shi abakatuala bantu kumpala kua lupuna-nsulu lu’Efile Mukulu na bebatshibile kiimu muyile bikitshino biabo bia kala, bangi abakapete efuto dia kuikala na muwa muiyilu, bangi namu abakedibua muilungulungu dia kaalo. Anka Bible alesha’shi, kabingilo k’efuku dia kiimu nka kupasha bantu ku kukutua kua kululama. (Misambo 96:13) Efile Mukulu mmutuule Yesu bu Nsushi akalushula kululama.—Badika Yeeshaya 11:1-5; Bikitshino 17:31.
w12-F 15/9 12 ¶18-19
Butaale munda mua bipua kinunu mpa na ikalayika!
18 Kino kipuano ki pabuakio kibaadi kitshibikie nsaa ibaadi Satana mutakule bantu bua kutombokiela matalua a kumunana a Yehowa. Anka, kubanga mu 1914, Bufumu bua Nkidishitu bubabangile kualushula kapeela kapeela kino kipuano na buumune. (Ef. 1:9, 10) Mu bukunkushi bua Bipua Kinunu, mianda ibuwa ‘yatush’atumono’ lelo ayikekala ya binyibinyi. Akupu, “nfudiilo,” ayifiki, kuamba’shi, nfudiilo ya Bipua kinunu bia kumunana bia Nkidishitu. Nkinyi akikitshika kunyima? Sunga biadi ‘mupebue matalua oso muiyilu na pa nsenga,’ Yesu te na luabi. Te na binangu bia kuata mbalo ya Yehowa. Na kuiyisha koso “akalusha bufumu kui Efile Mukulu aye muikale Nshaye. Akafubisha matalua aaye “bua ntumbo y’Efile Mukulu.”—Mat. 28:18; Fid. 2:9-11.
19 Paapa, bantu be pa nsenga babakunkusha kui Bufumu, abebatuala mu kupuidika. Abakambula kileshesho kia Yesu, na kuiyisha koso abakumiina Yehowa bu Nfumu. Abakekala na mushindo wa kulesha lukalo luabo ku kutompibua kua nfudiilo. (Kbf. 20:7-10) Kunyima kua biabia, ba ntomboshi boso, Satana na ba demo abakabutudibua bua loso. Ayikekala nsaa ya muloo na ya kusepeela kui bungi! Kifuko kia Yehowa ki muiyilu na pa nsenga akikekala akitumbisha Yehowa, aye “akekala panuundu pa bintu bioso na kui muntu oso.”—Badika Misambo 99:1-3.
Mabue a muulo a mu kikudi
it-2-F 425
Loono
“Loono lupia” ta lui penda mu mukanda wa Misambo nya, anka mpa na mu mukanda wa Yeeshaya na wa mutumibua Yowano. (Mis 33:3; 40:3; 96:1; 98:1; 144:9; 149:1; Yesh 42:10; Kbf 5:9; 14:3) P’atutaluula ma verse e kumpala na e kunyima kua kishima “loono lupia,” atusangana’shi nyi loono, muanda, alulesha mushindo upia wa abikunkusha Yehowa. Nka bu biabadi bebileshe mu Misambo 96:10: “Yehowa bafiki nfumu.” Mianda ipia itale kutamisha kua bufumu bua Yehowa, mpa na bukitshishi buabo muiyilu na pa nsenga nyi buabakamba kuakuila mu luno “loono lupia.”—Mis 96:11-13; 98:9; Yesh 42:10, 13.
LUBINGO LUA 21-27/10
BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU MISAMBO 100-102
Lesha lutumbu bua kifulo kia lulamato kia Yehowa
Mushindo odia kuilumbuula: Bua kubatshishibua
18 Kifulo kiobe bua Yehowa nyi eyikashi di buwa bukile, bi buwa wekale nadio. (Badika Nkindji 3:3-6.) Kunyingisha kifulo bu’Efile Mukulu nkulombene nkukuasha bodia koobesha kunyingiila nkalakashi y’ofumankana naayo mu nshalelo oobe. Bible alesha dingi bi Yehowa na kifulo ki na lulamato bua bafubi baye. Kifulo ki na lulamato akipushisha’shi, tanaasumbushene bafubi baye sunga kuleka kuibafula. (Mis. 100:5) Tui bapangibue ku kimfuanyi ki’Efile. (Kib. 1:26) Mbikunyi biodi mulombene kulesha kino kifulo?
19 Tubangie na lutumbu. (1 Tes. 5:18) Efuku dioso, eyipushe obe nabene’shi: ‘Yehowa mmundeshe kifulo mushindo kinyi?’ Na dingi, ikala mushinkamishe’shi otumbulaa Yehowa mu nteko yobe, na kuteemuna bintu kampanda biadi mupue nkukitshiina. Uuka’shi Yehowa mmukukitshiine mianda i bungi i buwa pa bupenka muanda mmukufule, anka bu bibaadi Mpoolo mutumibua muibitundule pabitale Yehowa. (Badika Bena-Ngalatea 2:20.) Eyipushe obe nabene’shi: ‘Nnami namu nakumiinaa kumulesha’shi ne mumufule su?’ Kifulo bua Yehowa akikukuasha bodia kutungunuka na kunyingiila bitompuanga na nkalakashi y’ofumankana nayo na kuiyikambila. Akikutakula dingi bodia kutungunuka na kulanguila Yehowa Efuku dioso, na kumulesha’shi we mumufule ngofu.
“Ikalai belame, dingi bapasukye!”
10 Mu angi masaku aatungu’shi tusuukie, mui kukisha nsaa ibungi pamune na muntu shi mulume sunga shi mukashi nobe, kutoma kukishekishe, budiafi, kuakula mianda ayitapa bangi ku mashimba, kutala mianda ya buntomboshi, kubandila Pornografi, na ingi mianda i biabia. (Mis. 101:3) Diabulu muishikuanyi netu, mmuipaane ngofu bua kupeta mushindo wa kuluisha kipuano kietu na Yehowa. (1 Mp. 5:8) Su ta tui badimukie, Satana mmulombene kukuna mu binangu bietu na muishimba dietu ntete ya luabi, bulandue, mushikua, kuitatula, na ngo. (Nga. 5:19-21) Ku mbangilo, ta tui balombene kumona’shi bino binangu bi masaku. Anka su tuakutua kuibikatusha nka musuusa umune, mbilombene kutungunuka na kutama nka bu mutshi wi na nsumu ulombene kufuisha masaku.—Shak. 1:14, 15.
w11-F 15/7 16 ¶7-8
Oteemesha kudimusha kutookane kua Yehowa su?
7 Kusuuka balongieshi ba madimi akupushisha kinyi? T’atuibakuukila ku mashibo kuetu sunga kuibasema. Atupele kubadika mianda yabo sunga kuiyitala ku Televizion, kutuela mu ma site aabo a Internete sunga kuela komantere mu ma site aabo akuisamba na bantu be bungi. Buakinyi atukitshi bino bioso? Pa muanda wa kifulo. Tui bafule “Efile Mukulu a binyibinyi,” nyi buakinyi t’atukumina angi malongiesha a madimi ekutuene na Eyi dia bia binyibinyi. (Mis. 31:5; Yo 17:17) Na dingi, tuibafule ndumbuluilo a Yehowa, etulongieshaa mianda i buwa ya binyibinyi bu eshina di’Efile Mukulu, kiadipushisha, mpango y’Efile Mukulu pabitale nsenga, akikitshikaa apafu muntu, na lukulupilo lua lusangukilo. We kutentekiesha bibopushiishe nsaa ibolongiele ino mianda bua musuusa wa kumpala na bingi bia binyibinyi bi na muulo? Biabia, buakinyi we kukumina kudimbibua na muntu abepuula ndumbuluilo, kuete nkulongiesha bino bia binyibinyi?—Yowano 6:66-69.
8 Sunga balongieshi ba madimi bakula naminyi, t’atuibateemesha! Buakinyi kuenda ku ino mishima iume bua kudimbiibua? Biabia tuikaleyi na kitshibilo kia kushala na lulamato kui Yehowa na ndumbuluilo aaye, kuete kupua nyoota yetu pa kuitupa mema eselele ataale a bia binyibinyi bi muiyi diyookielue di’Efile Mukulu kubanga kala.—Yesh. 55:1-3; Mat. 24:45-47.
Mabue a muulo a mu kikudi
it-2-F 522
Koonyi ka Pelika
Nsaa iikute koonyi ka pelika, akendaa kula mbalo yakadi bupenka, yakashala katuule mutue ku mapampa ako, biakadi kashale, ku bula muntu ekumona nka bu ebue ditooka. Kano koonyi ke kushala bino munda mua nsaa ibuungi. Mufundi a misambo akuila uno mushindo wa kushala bua kulesha kinyongua kikata kibaadi nakio pa kufunda’shi: ‘Tândji bupenka anka bu koonyi ka pelika ke mu kabâka.’ (Mis 102:6) Pano “kabâka” t’akalesha nka kabâka nya, kadi mbalo ikula na bantu, sunga mbalo i kitaalesha kia mema. Mu bingi bipungo, ma mbalo e kitaleesha kia mema e kunuundu kua Ebanda dia Yordane, amushalaa toonyi tua pelika. Mbapete mishindo isatu ya toonyi tua pelika mu Isalele. Koonyi ka pelika katooka nyi akakambaa kumueka (Pelecanus onocrotalus); koonyi ka pelika katookolokie (Pelecanus crispus) na koonyi ka pelika ke mongo umongolokie (Pelecanus rufescens) t’atukambaa kumueneka.
Koonyi ka pelika akakambaa kukumina ma mbalo e kisuku, abashi balombene kuikakalakasha kui bantu. Kuakua nyi kuakakitaa esua diako, kutotuela tuana, na kushala su kabapu kukuata mishipa. Pa muanda kano koonyi nkafule ma mbalo a bupenka, ashi kintu, Bible ekafubisha bua kulesha kabutu. Bua kulesha’shi Edome akabutudibua, Yeeshaya baadi mutemukie’shi, koonyi ka pelika akakashala mu diadia eumbo. (Yesh 34:11) Sefanya baadi mutemukie’shi toonyi tua pelika atukashala pa misuungu y’epata dia Ninive, bua kulesha’shi akabutudibua, t’amukekala muntu su ngumune.—Sef 2:13, 14.
LUBINGO LUA 28/10– 3/11
BUPETA BUA MUIYI DI’EFILE MUKULU MISAMBO 103-104
Ashingula’shi “Tui lufuufi”
Ambula Yehowa: Wekale na nkatshinkatshi
5 Kuiyisha kua Yehowa na lusa luaye, ngi abimutakulaa buadia kuikala na nkatshinkatshi. Bu kileshesho, kuiyisha kua Yehowa, kubaadi kumueke pabaadi akiebe kubutula bantu be bubi babaadi mu kibundi kia Sodome. Kukiila kui ba mikeyilu baaye, Yehowa balunguile Lota muntu mululame, buadia kusuukila ku muengie. Lota baadi na moo wa kuenda kuakua ku miengie. Biabia baadi mutekie bua’shi aye na kifuko kiaye, bebatadiile basuukile dia ku Zoare, ka kibundi kapeela, kabaabadi bapue kuatshila kitshibilo kui Yehowa bua kuikabutula. Yehowa baadi mulombene nka kushinshikila Lota bua’shi alonde nka buludiki buaye bubaapu kumulungula. Anka, Yehowa baadi mutadiile’shi Lota ende ku Zoare, na ta baadi nyi mubutule kaaka ka kibundi nya. (Kib. 19:18-22) Kunyima kua siekele i bungi, Yehowa baadi muleshe lusa luaye kui bantu ba mu Ninive. Yehowa baadi mutume mutemuki Yona, buadia nkebalungula mukandu wa kabutu, ka kiakia kibundi na bantu babi be muanka. Anka, pa baadi bena Ninive belangie ku mashimba, Yehowa baadi muibapushe lusa, na ta baadi mubutule kiakia kibundi nya.—Yon. 3:1, 10; 4:10, 11.
Kulupila mui Yehowa bu bibakitshiine Samesone
16 Sunga mbibaadi Samesone mukiengie ngofu bua bilubilo biaye bi bubi, ta baadi mulekie kuikitshisha bua kukita kikiebe ki’eshimba dia Yehowa. Sunga tuakita bilubilo, betutopeka, kushimisha mashito eetu, t’abitungu tulekie kufubila Yehowa nya. Tentekiesha’shi Yehowa e kudi bua kuitufuila lusa. (Mis. 103:8-10) Sunga tuekala na bilubilo, Yehowa mmulombene kuitupa bukome bua kukita kikiebe ki’eshimba diaye, nka bu bibaadi mupe namu Samesone.
17 Tutaluuleyi kileshesho kia Michael mukuetu mulume ki nsongua. Baadi na bi bungi bia kukita mu mudimo wa teokrasi. Baadi afubu bu mufubi a midimo na bu mbala-mashinda a mieshi yooso. Bi malua, muanda baadi mukite kilubilo na aye nkushimisha mashito aaye ooso a mu kakongie. P’atentekiesha uno muanda amba’shi: “Naadi n’ende kumpala na naadi na bi bungi bia kukita mu mudimo wa Yehowa. Musuusa nka umune naadi mupushe’shi, nsthi bia kukita kintu su nkimune mu mudimo wa Yehowa. Kashaa nta mpetele binangu bia’shi Yehowa mmulombene kunsumbushena nya. Anka n’eyipushaa su kipuano kiande’mi naaye nkilombene kuikala bu bibaakidi kumpala, na su ne mulombene kupeta mushindo wa kumufubila mu kakongie kalolo, muyile ngobesha yande bu binaadi nebikitshi kumpala.”
18 Muanda wi na muulo, Michael ta mulekie kufubila Yehowa. Amba dingi’shi: “Naadi mutuule kinangu kiande nka mu kulumbuula kipuano kiande na Yehowa nsaa yooso, pa kumufunguila eshimba diande mu luteko, kuilongiela, na kunangushena.” Kunyima kua mafuku, Michael baadi mupetuule mashito e buwa mu kakongie. Binobino kuete kufuba bu mukulu na bu mbala-mashinda a mieshi yooso. Amba dingi’shi: “Bukuashi na kunyingishibua kunaadi mupete, bikishekishe abukatukila kui bakulu, kubaadi kunkuashe bua kumona’shi Yehowa ki’atungunuka nka na ku nfula. Nkuete kufuba dingi mu kakongie na kondo k’eshimba katookie. Uno muanda ngundongieshe’shi, Yehowa akafuila muntu ooso elanga kuishimba mu binyibinyi lusa.” Tui balombene kushinkamisha’shi Yehowa aketufubisha na kuituelela miabi sunga tuekala bapue kukita bilubilo, nka su tubatungunuka na kukita kioso akitungu bua kuilanga kuishimba ku bilubilo bietu, na kutungunuka na kumukulupila.—Mis. 86:5; Nki. 28:13.
We mulombene kulombasha bipatshila biobe bia mu kikudi
2 Su kano kabidi we muate kepatshila koshi mulombashe totshobolokanga. Muntu akieba kulombasha kepatshila akamueneka bu kapeela akatakie nka nsaa, na kuikitshisha kui bungi. Bu bi’okumiina nka kulombasha kepatshila koobe abilesha’shi okumiina kuata kipuano kiobe na Yehowa na muulo ukata, na’shi okumiina kumupa muyile ngobesha yoobe. Yehowa ataa kuikitshisha koobe na muulo. Ngi buakinyi te nkuteka bintu bi bungi bikile ngobesha yoobe nya. (Mis. 103:14; Mik. 6:8) Biabia abitungu kepatshila koobe kekale na nkatshinkashi, okite muyile nshalelo oodi naaye. Su we na kepatshila, we kukita nkinyi bua kuikalombasha? Biabia tuisambileyi angi mayele.
Mabue a muulo a mu kikudi
Bukome bwa kupanga—“Mupangye eyilu na nsenga”
18 Mushindo autumika Yehowa na bukome bwaye bwa kupanga awitulongyesha kinyi? Bungi bwa bintu byadi mupangye abwitutumu mu kumutshina. Mufundji umune a Misambo baadi mukeme shi: “Mifubo yoobe mbyaidi bungi byabya, Yehowa! . . . Nsenga ngyuule na bipangwa byoobe.” (Misambo 104:24) Eyendo! Bantu abalongaa myanda ya bintu bi na muwa mbamone shi kwi mishindo ikile pa mudiyo wa bintu bi na muwa pa nsenga; kadi, bangi abamba shi nkulombeene kwikala ingi mishindo midiyo 10, sunga midiyo 30, sunga kukila paapa. Muntu kampanda afukaa tu bintu twaye mulombeene kumona ingi nsaa binangu byaaye bibafudiila. Kadi namu, binangu bya Yehowa—bukome bwaaye bwa kupanga bintu bipya—tabi na nfudiilo nya.