Si ndikon teknologjia te fëmijët?
Fëmijët sot janë aq mjeshtra në përdorimin e teknologjisë, sa shpesh quhen «vendës dixhitalë». Kurse të rriturit, që nuk janë edhe aq të zotë me teknologjinë, quhen «emigrantë dixhitalë».
Nga ana tjetër, disa kanë vënë re se të rinjtë që harxhojnë shumë kohë online, kanë prirjen . . .
të krijojnë varësi nga pajisjet elektronike.
të përfshihen në bullizëm kibernetik.
të ekspozohen ndaj pornografisë, me ose pa dëshirë.
Ç’DUHET TË DISH
VARËSIA
Disa aktivitete që bëhen online, si p.sh. lojërat, të krijojnë shumë varësi, dhe kjo nuk ndodh rastësisht. Sipas librit Reclaiming Conversation, «aplikacionet në telefonat tanë janë dizenjuar që të mos shqitemi nga telefoni». Sa më shumë t’i shohim reklamat brenda aplikacioneve, aq më fitimprurës jemi për reklamuesit.
PËR TË MENDUAR: A i përdorin pa kriter fëmijët e tu pajisjet elektronike? Si t’i ndihmosh që ta shfrytëzojnë më mirë kohën?—EFESIANËVE 5:15, 16.
BULLIZMI KIBERNETIK
Kur janë online, disa njerëz kanë prirjen të jenë më agresivë, më vulgarë dhe më të pandjeshëm për ndjenjat e të tjerëve—tipare që ushqejnë bullizmin.
Disa i keqpërdorin mediat sociale si pasojë e dëshirës së tepruar për vëmendje dhe popullaritet. Ose, nëse dikush merr vesh që në ndonjë mënyrë nuk e kanë përfshirë, p.sh. sheh që nuk e kanë ftuar në një festë, mund t’i duket sikur po e bullizojnë.
PËR TË MENDUAR: A i përdorin fëmijët e tu normat e mirësjelljes online? (Efesianëve 4:31) Sa mirë e menaxhojnë ndjenjën e mënjanimit?
PORNOGRAFIA
Sot Interneti t’i servir në pjatancë materialet e ndyra. Prindërit duhet të kuptojnë se filtrat ndihmojnë, ama nuk garantojnë mbrojtje të plotë.
Sexting—dërgimi ose marrja e pamjeve a mesazheve me përmbajtje të qartë seksuale, zakonisht nëpërmjet smartfonit—mund të ndiqet penalisht. Në disa raste, në varësi të ligjeve të vendit dhe të moshës, njerëzit që përfshihen në sexting, mund të përballen me akuzën për shpërndarje të materialeve pornografike te të miturit.
PËR TË MENDUAR: Si t’i ndihmosh fëmijët t’i rezistojnë tundimit për të parë ose dërguar online pamje me përmbajtje të qartë seksuale?—EFESIANËVE 5:3, 4.
Ç’MUND TË BËSH
STËRVITI FËMIJËT
Ndonëse «vendësit dixhitalë» e kanë në majë të gishtave teknologjinë, përsëri kanë nevojë për drejtim. Libri Indistractable thotë se t’i japësh fëmijës një smartfon ose një pajisje tjetër para se të jetë i aftë ta përdorë siç duhet, është «po aq e papërgjegjshme sa ta lësh të hidhet me kokë në pishinë, kur nuk di not».
PARIM NGA BIBLA: «Stërvite fëmijën në udhën që duhet të ndjekë; edhe kur të plaket, nuk do të largohet prej saj.»—PROVERBAT 22:6, SHËNIMI.
Zgjidh sugjerimet që ke dëshirë të zbatosh ose shkruaj idetë e tua.
Të flas me fëmijën tim për normat e mirësjelljes online
Ta ndihmoj të menaxhojë ndjenjën e mënjanimit
Të bllokoj sa më shumë të jetë e mundur materialet e papërshtatshme
T’i kontrolloj rregullisht telefonin
T’i caktoj një limit kohe përdorimi në ditë
Të mos e lejoj ta marrë në dhomën e gjumit pajisjen elektronike gjatë natës
Të mos i përdorë askush pajisjet elektronike gjatë vakteve