Evolucioni

Përkufizimi: Evolucioni organik është teoria sipas së cilës organizmi i parë i gjallë u zhvillua nga materia e pajetë. Siç thuhet, pasi u riprodhua, u shndërrua në lloje të ndryshme gjallesash, duke prodhuar në fund të gjitha format e jetës bimore dhe shtazore që kanë ekzistuar në tokë. Mendohet se e gjithë kjo ka ndodhur pa ndërhyrjen e mbinatyrshme të një Krijuesi. Disa përpiqen ta përziejnë besimin te Perëndia me evolucionin, duke thënë se Perëndia i krijoi gjallesat me anë të evolucionit, se Ai solli në jetë format e para primitive të saj dhe më pas, format më të larta të jetës, përfshirë edhe njeriun, erdhën në ekzistencë me anë të evolucionit. Ky mësim nuk është biblik.

A është vërtet shkencor evolucioni?

«Metoda shkencore» përshkruhet kështu: vëzhgo atë që ndodh; bazuar në këto vëzhgime formo një teori se çfarë mund të jetë e vërtetë; provoje teorinë nëpërmjet vëzhgimeve të tjera dhe eksperimenteve dhe shih nëse parashikimet e bazuara në teori përmbushen. A është kjo metoda që ndjekin ata që besojnë dhe mësojnë evolucionin?

Astronomi Robert Xhestrou thotë: «Për zhgënjimin e tyre të thellë, [shkencëtarët] nuk kanë një përgjigje të qartë, sepse kimistët s’kanë arritur kurrë të përsëritin eksperimentet e natyrës për krijimin e jetës nga materia e pajetë. Shkencëtarët nuk e dinë si ndodhi kjo.»​—The Enchanted Loom: Mind in the Universe (Nju-Jork, 1981), f. 19.

Evolucionisti Loren Ajsli pranon: «Pasi qortoi teologun për besimin e tij te mitet dhe mrekullitë, shkenca u gjend në pozitën e pakëndshme ku i duhej të krijonte një mitologji të sajën: domethënë, nxori supozimin se atë që, pas shumë përpjekjeve, nuk kanë mundur të provojnë se po ndodh sot, në të vërtetë ka ndodhur në të kaluarën e largët.»​—The Immense Journey (Nju-Jork, 1957), f. 199.

Sipas një reviste (New Scientist): «Një numër gjithnjë e më i madh shkencëtarësh, sidomos një numër gjithnjë e më i madh evolucionistësh . . . thonë se teoria darviniane e evolucionit nuk është aspak teori e vërtetë shkencore. . . . Shumë prej kritikëve janë intelektualë të njohur.»​—25 qershor 1981, f. 828.

Fizikani H. S. Lipson tha: «I vetmi shpjegim i pranueshëm është krijimi. E di se kjo është diçka e urryer për fizikanët, siç është edhe për mua, por nuk duhet ta hedhim poshtë një teori që nuk na pëlqen, po qe se dëshmitë eksperimentale e mbështetin atë.» (Kursivi është yni.)​—Physics Bulletin, 1980, vëll. 31, f. 138.

A janë të një mendjeje përkrahësit e evolucionit? Për çfarë ju bëjnë të mendoni këto fakte rreth gjërave që mësojnë ata?

Me rastin e njëqindvjetorit të botimit të librit Origjina e llojeve, të Darvinit (Londër, 1956), në parathënien e tij thuhet: «Siç e dimë, midis biologëve ka mospërputhje të mëdha opinionesh, jo vetëm për shkaqet e evolucionit, por edhe për vetë procesin e tij. Mospërputhjet ekzistojnë, sepse dëshmitë nuk janë të kënaqshme dhe nuk të çojnë në ndonjë përfundim të sigurt. Prandaj është e drejtë dhe e përshtatshme t’i tërhiqet vëmendja publikut të gjerë te mospërputhjet për evolucionin.»​—Nga U. R. Tomson, në atë kohë drejtor i Commonwealth Institute of Biological Control, Otava, Kanada.

«Një shekull pas vdekjes së Darvinit nuk kemi ende as edhe idenë më të vogël të provueshme ose madje, të besueshme, se si ndodhi në të vërtetë evolucioni​—dhe vitet e fundit kjo ka çuar në një seri të jashtëzakonshme betejash rreth tërë çështjes. . . . Mes evolucionistëve ekziston gati-gati një luftë e hapur, dhe çdo grup sektar [evolucionist] paraqit ndonjë modifikim të ri.»​—K. Buker (shkrimtar i gazetës Times e Londrës), The Star, (Johanesburg), 20 prill 1982, f. 19.

Në një revistë shkencore u tha: «Evolucioni . . . nuk sulmohet vetëm nga të krishterët fondamentalistë, por vihet në dyshim edhe nga shkencëtarë me emër. Midis paleontologëve, pra, shkencëtarëve që studiojnë dokumentimet fosile, ka gjithnjë e më shumë mospërputhje mendimesh.»​—Discover, tetor 1980, f. 88.

Cilën pikëpamje mbështetin dokumentimet fosile?

Darvini pranoi: «Nëse, në të vërtetë, një numër i madh llojesh . . . janë shfaqur menjëherë, kjo do të ishte shkatërruese për teorinë e evolucionit.» (Origjina e llojeve, Nju-Jork, 1902, pjesa e dytë, f. 83) A tregojnë dëshmitë se «një numër i madh llojesh» erdhën në jetë njëkohësisht apo tregojnë se ndodhi një zhvillim gradual, siç thotë teoria e evolucionit?

A janë gjetur mjaft fosile për të nxjerrë një përfundim të vlefshëm?

Shkencëtari Porter Kajer i Smithsonian Institution, thotë: «Në muzetë në mbarë botën ka njëqind milionë fosile, që të gjitha të regjistruara dhe të identifikuara.» (New Scientist, 15 janar 1981, f. 129) Një libër shton: «Me ndihmën e fosileve, tani paleontologët mund të japin një tablo të shkëlqyer të jetës në epokat e kaluara.»​—A Guide to Earth History, (Nju-Jork, 1956), Riçard Kerington, botimi Mentor, f. 48.

Çfarë tregojnë në të vërtetë dokumentimet fosile?

Në një buletin thuhej: «Teoria darviniane [e evolucionit] gjithmonë ka qenë e lidhur ngushtë me dokumentacionin fosil, dhe ndoshta shumica e njerëzve mendojnë se fosilet përbëjnë një pjesë tepër të rëndësishme të argumenteve të përgjithshme, që mbështetin interpretimet darviniane për historinë e jetës. Mjerisht, kjo nuk është plotësisht e vërtetë . . . dokumentimet gjeologjike, as më parë dhe as sot, nuk zbulojnë një zinxhir të shkallëzuar mirë të një evolucioni të ngadaltë e progresiv.»​—Bulletin i Muzeumit të Historisë së Natyrës në Çikagos, janar 1979, vëll. 50, nr. 1, f. 22, 23.

Një botim thotë: «Që nga fillimi i periudhës kembriane dhe duke vazhduar për rreth 10 milionë vjet, të gjitha grupet kryesore të jovertebrorëve me skelet u shfaqën për herë të parë duke rritur në mënyrë të paparë larminë e qenieve të gjalla në planetin tonë.»​—A View of Life (Kaliforni, 1981), Salvador E. Luria, Stiven Xhei Guld, Sem Singer, f. 649.

Paleontologu Alfred Romer shkroi: «Poshtë saj [periudhës kembriane], ekzistojnë shtresa shumë të trasha sedimentesh në të cilat pritej të ishin paraardhësit e formave kembriane. Por ne nuk i gjejmë ata. Këto shtresëzime më të vjetra s’kanë pothuajse fare shenja jete dhe, në mënyrë të arsyeshme, mund të thuhet se tabloja e përgjithshme përputhet me idenë e një krijimi të veçantë në fillim të kohëve kembriane.»​—Natural History, tetor 1959, f. 467.

Zoologu Harold Kofin tha: «Nëse evolucioni progresiv, nga e thjeshta tek e ndërlikuara, është i vërtetë, duhej të gjendeshin paraardhësit e këtyre krijesave të gjalla plotësisht të zhvilluara, të shfaqura në periudhën kembriane; por ata nuk janë gjetur dhe shkencëtarët e pranojnë se ka pak të ngjarë që të gjenden ndonjëherë. Duke u bazuar vetëm në fakte, në atë që është gjetur deri tani në tokë, teoria e aktit të papritur të krijimit, me të cilin u zhvilluan format kryesore të jetës, është më e pranueshmja.»​—Liberty, shtator-tetor 1975, f. 12.

Autori Karl Sagan, pranoi hapur në librin e tij Cosmos: «Dëshmitë fosile mund të përputhen me idenë e një Projektuesi të Madh.»​—(Nju-Jork, 1980), f. 29.

A mund të ketë ndodhur procesi i evoluimit si pasojë e mutacioneve, pra, e ndryshimeve të papritura dhe drastike te gjenet?

Një revistë thotë: «Revizionuesit e evolucionit besojnë se mutacionet në gjenet kryesore rregulluese mund të jenë çekiçët pneumatikë gjenetikë, që kërkon teoria e tyre e evoluimit me hope.» Megjithatë, revista citon edhe fjalët e zoologut britanik, Kolin Patersonit, që thotë: «Të spekulosh është fare e lehtë. Ne nuk dimë asgjë për këto gjene kryesore rregulluese.» (Science Digest, shkurt 1982, f. 92) Me fjalë të tjera, nuk ka dëshmi që ta mbështetin këtë teori.

Një enciklopedi pranon: «Meqë shumica e mutacioneve e dëmton organizmin, kjo duket se e bën të vështirë të pajtohemi me mendimin që mutacionet janë burimi i lëndës së parë të evolucionit. Në të vërtetë, mutantët e paraqitur në librat e biologjisë janë një koleksion krijesash jonormale e përbindëshash, dhe mutacioni duket më tepër një proces shkatërrues, sesa ndërtues.»​—The Encyclopedia Americana (1977), vëll. 10, f. 742.

Ç’të themi për «njerëzit-majmunë» që paraqiten në librat e shkollës, enciklopeditë dhe muzetë?

«Mishi dhe flokët, në të tilla rikonstruksione, duhen plotësuar duke përdorur imagjinatën. . . . Ngjyra e lëkurës; ngjyra, forma dhe shpërndarja e flokëve, tiparet dhe pamja e fytyrës​—për këto veçori të njeriut parahistorik nuk dimë absolutisht asgjë.»​—The Biology of Race (Nju-Jork, 1971), Xhejms K. King, f. 135, 151.

«Pjesa më e madhe e pikturave të artistëve bazohet më tepër në imagjinatë, sesa në prova. . . . Artistët duhet të krijojnë diçka midis majmunit dhe njeriut; sa më i vjetër të thuhet se është modeli, aq më tepër e bëjnë të ngjashëm me majmunin.»​—Science Digest, prill 1981, f. 41.

«Sikurse po mësojmë dalëngadalë se njerëzit primitivë nuk ishin medoemos të egër, po kështu duhet të mësojmë të kuptojmë se njerëzit e hershëm të epokës së akullit nuk ishin as bisha të dhunshme, as gjysmë majmunë e as budallenj. Që këtej vjen edhe budallallëku i madh i të gjitha përpjekjeve për të rindërtuar njeriun e Neandertalit ose edhe të Pekinit.»​—Man, God and Magic (Nju-Jork, 1961), Ivar Lisner, f. 304.

A nuk paraqitet evolucioni si një fakt në librat shkollorë?

«Shumë shkencëtarë i dorëzohen tundimit për të qenë dogmatikë, . . . herë pas here, çështja e origjinës së llojeve është paraqitur si të ishte zgjidhur më në fund. Por kjo nuk është aspak e vërtetë. . . . Megjithatë, prirja për të qenë dogmatikë mbetet ende, dhe kjo nuk i shërben kauzës së shkencës.»​—The Guardian, Londër, Angli, 4 dhjetor 1980, f. 15.

A është e arsyeshme të besosh se gjithçka në tokë u krijua për gjashtë ditë?

Disa grupe fetare mësojnë se Perëndia krijoi gjithçka në gjashtë ditë 24-orëshe. Por Bibla nuk e thotë këtë.

Te Zanafilla 1:3-31 thuhet se si Perëndia e përgatiti tokën, që tashmë ekzistonte, si banesë për njeriun. Aty thuhet se kjo u bë gjatë një periudhe gjashtë ditore, por nuk thuhet se këto ditë ishin 24-orëshe. Nuk është diçka e pazakontë që dikush të përdorë shprehjen «në ditët e sotme», për të treguar një periudhë të gjatë vitesh. Po kështu, Bibla përdor shpesh fjalën «ditë» për të përshkruar një periudhë të gjatë kohore. (Krahaso 2 Pjetrit 3:8.) Prandaj, në mënyrë të arsyeshme, ‘ditët’ te kapitulli i parë i Zanafillës mund të jenë mijëra vjet.

Për hollësi të tjera shih faqet 209, 210.

Nëse dikush thotë:

‘Unë besoj tek evolucioni’

Mund të përgjigjesh: ‘A mendoni se Perëndia ka ndërhyrë në krijimin e gjërave apo besoni se jeta lindi rastësisht, që në fillim? (Pastaj vazhdo në bazë të asaj që thotë personi.)’

Ose mund të thuash: ‘Nuk do të ishte realiste të hidhnim poshtë diçka që është provuar plotësisht si fakt shkencor, apo jo? . . . Për këtë kam këtu disa komente të shkencëtarëve, që janë shumë interesante. (Përdor materialin që gjendet në faqet 97, 98, poshtë nëntemës: «A është vërtet shkencor evolucioni?» ose në faqet 98, 99, poshtë nëntemës: «A janë të një mendjeje përkrahësit e evolucionit? . . . »)’

Një mundësi tjetër: ‘Kur ka një dëshmi të fortë që provon diçka, ne duhet ta besojmë të gjithë, apo jo? . . . Më kujtohet se në librat shkollorë paraqiteshin figura fosilesh për të mbështetur evolucionin. Por më vonë kam lexuar disa komente shumë interesante të shkencëtarëve në lidhje me dokumentimet fosile. Këtu kam disa prej këtyre komenteve. (Përdor materialin në faqet 99, 100, poshtë nëntemës: «Cilën pikëpamje mbështetin dokumentimet fosile?»)’

Një sugjerim tjetër: ‘Jam i sigurt se, edhe ju, ashtu si edhe unë, jeni një person realist.’ Pastaj mund të shtosh: ‘Po të isha duke ecur në një fushë e të shihja një shtëpi të bërë me dru e gurë, do të mendoja që, me siguri, dikush që ka qenë atje para meje e ka ndërtuar, apo jo? . . . Por tani, a do të ishte logjike të nxirrja përfundimin se lulet që janë rritur pranë shtëpisë, janë vepër e rastësisë? Po të mendoja kështu, do të mjaftonte t’i vështroja nga afër dhe të vëreja strukturën e tyre të ndërlikuar, sepse është e vërtetë e pamohueshme që, nëse ka një projekt, duhet të ketë edhe një projektues. Këtë thotë edhe Bibla te Hebrenjve 3:4.’

Ose mund t’i përgjigjesh (një të moshuari): ‘Një nga idetë kryesore të evolucionit është se atij i takon merita për përparimin që ka bërë njeriu, për zhvillimin e tij deri në nivelin që është sot, apo jo?’ Pastaj mund të shtosh: (1) ‘Ju keni njëfarë moshe. A ju kujtohet si ishin gjërat kur ishit fëmijë? A kishte aq shumë krime sa sot? . . . Vallë, ju duhej ta mbanit gjithmonë derën të kyçur? . . . Në atë kohë, a interesoheshin njerëzit më shumë se sot për komshinjtë dhe të moshuarit? . . . Pra, megjithëse ka pasur përparime të mëdha në fushën e teknologjisë, njerëzit duket se po humbasin disa cilësi që kanë më shumë vlerë. Pse?’ (2) ‘Mendoj se këto fakte të jetës të cilat i shohim të dy, përputhen me atë që është shkruar këtu në Bibël te Romakëve 5:12. . . . Pra, në të vërtetë gjërat janë keqësuar.’ (3) ‘Por Bibla tregon se kjo gjendje do të ndryshojë. (Dan. 2:44; Zbul. 21:3, 4)’

‘Unë besoj se Perëndia e krijoi njeriun nëpërmjet evolucionit’

Mund të përgjigjesh: ‘Kam folur edhe me të tjerë që mendojnë si ju. Ju keni besim të fortë te Perëndia, apo jo? . . . Pra, besimi zë vërtet vendin e parë në jetën tuaj; e ju përpiqeni t’i vlerësoni gjërat e tjera duke u drejtuar nga besimi, apo jo? . . . Edhe unë i shoh gjërat në të njëjtën mënyrë.’ Pastaj mund të shtosh: (1) ‘Unë e di që, nëse ajo çka besoj është tërësisht e vërtetë, nuk mund të bjerë ndesh me faktet shkencore të provuara. Në të njëjtën kohë nuk do të ishte e mençur ta shpërfillja atë që thotë Fjala e Perëndisë, sepse Perëndia di për veprat e tij shumë më tepër se cilido nga ne. Më ka bërë përshtypje ajo që thotë Bibla, Fjala e frymëzuar e Perëndisë, këtu te Zanafilla 1:21 (thekso frazën «sipas llojit të vet»).’ (2) ‘Pastaj te Zanafilla 2:7 mësojmë se Perëndia e krijoi njeriun, jo nga kafshët e mëparshme, por nga pluhuri.’ (3) ‘Dhe në vargjet 21, 22 shohim se Eva u krijua, jo nga një kafshë, por nga një brinjë e Adamit, si bazë.’

Ose mund të thuash: ‘(Pasi të kesh vendosur një bazë të përbashkët, siç tregohet më sipër . . . ) Disa thonë se ajo çka thotë Bibla për Adamin, është vetëm një figurë simbolike. Por, në qoftë se kjo është e vërtetë, në cilin përfundim na çon?’ (1) ‘E pra, vëreni se çfarë thuhet këtu te Romakëve 5:19: «Ashtu si nëpërmjet mosbindjes së një njeriu të vetëm [Adamit], shumë u bënë mëkatarë, po ashtu edhe nëpërmjet bindjes së një të vetmi [Jezu Krishtit], shumë do të bëhen të drejtë.» Po ashtu, te 1 Korintasve 15:22 thuhet: «Ashtu si në Adamin të gjithë po vdesin, po kështu në Krishtin të gjithë do të ngjallen.» Por, në qoftë se nuk do të kishte ekzistuar “një njeri i vetëm” i quajtur Adam, atëherë ky njeri nuk do të kishte mëkatuar. Po të mos kishte mëkatuar dhe po të mos u kishte trashëguar pasardhësve mëkatin, atëherë nuk do ishte e nevojshme që Krishti të jepte jetën për njerëzimin. Nëse Krishti nuk e ka dhënë jetën për ne, atëherë s’do të kishim shpresë të jetonim më shumë sesa zakonisht. Kjo do të thoshte që në të vërtetë, krishterimi nuk do të kishte asnjë kuptim.’ (2) ‘E megjithatë, në krishterim janë të mishëruara parimet më të larta morale që mund të ekzistojnë. A është e mundur që mësimet më të shkëlqyera për të vërtetën dhe ndershmërinë të vijnë nga diçka që në thelb do të ishte e rreme?’ (Shih edhe faqet 27-29, te tema «Adami dhe Eva».)

‘Por shumë njerëz të arsimuar besojnë tek evolucioni’

Mund të përgjigjesh: ‘Ashtu është, megjithatë kam kuptuar se edhe ata që thonë se besojnë tek evolucioni, kanë mospërputhje të mëdha me të tjerë që po njësoj besojnë tek evolucioni. (Cito shembuj nga materiali në faqet 98, 99.) Prandaj, duhet të shqyrtojmë personalisht dëshmitë për të parë se ku duhet të besojmë: tek evolucioni apo te krijimi.’

Ose mund të thuash: ‘Është e vërtetë. Megjithatë, unë kam njohur njerëz të arsimuar që nuk besojnë tek evolucioni.’ Pastaj mund të shtosh: (1) ‘Përse ekziston ky ndryshim? Të gjithë ata kanë njohur të njëjtat dëshmi. Mos vallë është çështje motivesh? Ndoshta po.’ (2) ‘Si mund të vendosni se cilëve t’u besoni? E pra, le ta shohim secilin grup të këtyre njerëzve si një të tërë (e të mos kritikojmë individët). Cili grup mendoni se do të ishte më i ndershëm​—ai, pjesëtarët e të cilit besojnë se njeriun e krijoi Perëndia dhe prandaj ndihen përgjegjës para tij apo grupi tjetër ku pjesëtarët e tij thonë se janë produkt i rastësisë dhe prandaj ndihen përgjegjës vetëm para vetes?’ (3) ‘Kështu pra, duhet të shqyrtojmë personalisht dëshmitë për të parë se cili nga këta, krijimi apo evolucioni, na jep përgjigjet më të kënaqshme për jetën.’