„Wan troe troe boen oema” e sori loyale lobi
„Ibriwan soema ini na doro foe mi pipel sabi dati joe de wan troe troe boen oema”. — Ruth 3:11.
1, 2. Soortoe mitimakandra na mindri-neti e kisi wi prakseri, en soortoe aksi wi de aksi wisrefi?
Na DOENGROE foe na neti ben kon en wan tiri rostoe ben kon tapoe Bethlehem, ini Juda, nanga na kondre di lontoe drape. Tapoe wan gron pe dem e naki aleesi tapoe wan foe dem gron pe dem e prani njanjan wan owroe man ben didon e sribi. Ma loekoe! Drape safri safri wan jongoe oema e waka kon, di e opo pikinso hem sribikrosi en ai go didon. Ai wiki, ai feni hem na hem foetoe en ai aksi: „Soema na joe?” Na piki foe hem? „Mi na Ruth, joe oema-foetoeboi.” A ben kon nanga wan spesroetoe boen prakseri na hem. Te na takimakandra e go moro fara a de verteri foe hem boenfasi te ai taki: „Ibriwan soema ini na doro foe mi pipel sabi dati joe de wan troe troe boen oema.” — Ruth 3:9-11.
2 San ben meki dem miti makandra na a mindri-neti disi? Soema de na oema disi? Soema de na owroe man? Foe sainde a de taki dati dem sabi hem leki wan „troe troe boen oema”? Soortoe eegi-fasi a de sori? Efoe wi e prakseri foe na mindri-neti tori disi, dan dem aksi disi nanga trawan e foeroe wi prakseri.
3. (a) Soortoe bijbelboekoe wi e go loekoe now? (b) Otem en soema ben skrifi na bijbeltori disi en tapoe san a de poti krakti?
3 Na tori di Gado jeje ben meki skrifi en di wi e go loekoe now en di kande ini na tem foe David na profeeti Samuël ben skrifi (a ben de 1090 bifo wi teri), de aparti, foedi hem nanga soso wan enkri bijbelboekoe, e tjari na nem foe wan oema. (Na tra bijbelboekoe de Esther). Aladi di son soema e si na boekoe Ruth leki wan moi lobi-tori di e seki joe ati, tokoe a de moro leki dati. Na tori de poti krakti tapoe na prakseri foe Jehovah Gado foe tjari wan Koonoekondre-erfgenaam kon foe taki na Messias di soema ben verwakti langa tem. Boiti dati a de gi grani na a lobi boen-ati foe Gado. — Gen. 3:15; Ruth 2:20; 4:17-22.
ONGOLOKOE E KON!
4. Ini soortoe tem dem sani di na boekoe Ruth e kari ben pasa?
4 Dem sani di na tori disi e verteri wi, ben pasa ini „dem dee di dem rechters (kroetoebakra) ben e taki reti” ini Israël. Dem sani disi ben moesoe foe pasa ini na bigin foe na tem dati, bikasi na man di wi ben si Ruth na hem, tapoe na gron pe dem e naki aleesi, ben de Boaz, na manpikin foe Rachab foe na tem foe Jozua (Ruth 1:1; Joz. 2:1,2; Matt. 1:5). Te na span tori disi de kon moro moro na krin, a sa teki wan pisi tem foe 11 jari, kande ini 1300 bifo wi teri.
5. Soortoe omstandigheden en nanga soortoe verstan meki Elimelech nanga hem osofamiri hari go na Moab, en disi habi foe doe nanga kristen frantwoortoe?
5 Ini na kondre Juda wan angritem ben kon, di hori Bethlehem (Efratha) ini hem makti. Spesroetoe na oso-famiri foe wan bepaalde man, Elimelech, ongolokoe ben kisi. Ini na verstan, dati a moe sorgoe foe dem fanoodoe sani foe hem oso foe tan na libi, a de teki na vaste bosroiti foe doe wan sani. A no de so langa ofoe wi kan si Elimelech, hem oema Naomi nanga hem toe manpikin Machlon nanga Chiljon e koti a liba Jordaan abra. Dem soema disi foe Efratha e tron vreemde soema di e libi ini Moab, wan kondre di de tapoe wan hee na a Oost-see foe na Dede Se en na a Zuid-see foe na liba Arnon. — Ruth 1:1, 2; Loekoe toe 1 Tim. 5:8.
6. Verteri foe dem omstandigheden di e meki Naomi, Ruth nanga Orpa ben tan dem wawan na baka.
6 Te foe kaba Elimelech e dede, sodati Naomi e tan na baka leki wan weduwe di e kon owroe. Bakatem dem toe manpikin e trow nanga Moabiet oema. Machlon e trow nanga Ruth, aladi Chiljon e teki Orpa leki oema (Ruth 1:4, 5; 4:10). Kande wan 10 jari e pasa, en dan ongolokoe e opo ede baka. Ala toe manpikin foe Naomi e dede, sondro foe habi wan pikin. Now ala dem dri oema e tan dem wawan na baka en na weduwschap, baka di dem lasi wan lobiwan ini dede, troe troe moeiliki foe tjari.
7. Spesroetoe soortoe mogelijkheid de pikin gi na weduwe Naomi?
7 Spesroetoe Naomi de sari troe troe. Hem de wan oema foe na lo foe Juda en a sabi na spesroetoe dedebedi-blesi di na famiri-edeman Jakob ben taki tapoe hem manpikin Juda nanga woortoe: „Na koonoe-tiki no sa komoto foe Juda, so toe na komanderi-tiki mindri hem foetoe, te leki Silo kon en na hem dem pipel sa jere.” Na Silo disi ben sa tjari na koonoe-tiki — ja, a sa de na Messias, na Siri foe Abraham, di nanga jepi foe hem ala famiri foe grontapoe sa blesi demsrefi. We now, a kan gi dem oema foe Juda foe meki wan manpikin, di sa de wan fositen-granpapa foe na Salfoewan dati! Ma dem manpikin foe Naomi dede sondro foe habi pikin, en Naomi pasa na jari kaba foe meki pikin. Dati Naomi nanga na osofamiri foe hem kan doe wan sani gi na famiri-lin foe na Messias, de troe troe pikin. — Ruth 1:3-5; Gen. 22:17, 18; 49:10, 33.
8. San e tjari Naomi go so fara, winsi ogri de na pasi, foe go baka na Juda?
8 Ete, wan pikin hoopoe de foe wan boen sani ini na tem di e kon. Naomi ben jere, kande foe wan toe Djoe wenkriman di e waka seri sani, dati Jehovah „ben poti hem prakseri tapoe hem pipel foe gi dem brede”. Ja, na angritem ben kon na wan kaba, en nanga na blesi foe Gado brede de baka ini Juda, gosontoe njanjan ini Bethlehem, na „Oso foe brede”. A no de so langa ofoe wi de si dem dri oema di tan dem wawan na baka, „de waka tapoe na pasi foe waka go na a kondre foe Juda”. Disi no de wan makriki waka, bikasi dem moesoe waka ini kontren di foeroe tron foefoeroeman nanga ogriman de meki onveilig. Ma na faja foe dini Jehovah nanga wan faja lostoe foe de na hem pipel, de gi dem a tranga foe go moro fara, winsi dem kan miti ala ogri tapoe dem pasi. — Ruth 1:6, 7.
WAN TEM FOE TEKI WAN BOSROITI
9. Foe sainde Naomi e taigi Ruth nanga Orpa, dati „ibriwan foe dem moe drai go baka na a oso foe hem mama”?
9 Dem jongoe weduwe soso foe respeki ede sa waka go nanga na mama foe dem masra soso te nanga pe na kondre Moab nanga Israël e miti? Ofoe dem sa go moro fara? Meki wi si pikinso. Na pasi di dem ben doro wan bepaald punt, Naomi e taki: „Go baka, drai baka, ibriwan na a oso foe hem mama” (Ruth 1:8). Foe sainde a taki „hem mama” te Ruth papa de ete na libi? (Ruth 2:11). Dati na wan natuurlijk fasi fa wan owroe oema sa piki dem jongoe oema, en tra fasi leki na pòti mama foe dem masra dem mama ben habi wan oso di seti boen. We, mama lobi spesroetoe ben sa troostoe dem oemapikin di de nanga sari.
10. Nanga soortoe hoopoe Naomi de klari foe seni dem wefi foe hem manpikin gwe?
10 Jere now te Naomi e go moro fara foe taki: „Meki Jehovah sori oen lobi boen-ati-fasi, soleki oen ben sori dati gi dem man di dede now en gi mi. Meki Jehovah gi oenoe wan presenti, en feni wan rostoepresi, ibriwan ini na oso foe hem man” (Ruth 1:8, 9). Dem toe Moabiet oema ben sori lobi boen-ati ofoe loyale lobi gi Naomi nanga dem masra foe dem di dede. Dem no ben de leki dem Hethitisch oema foe Esau, di ben de „wan bron foe bita-ati gi Isaak nanga Rebekka” (Gen. 26:34, 35). Now, di Naomi srefi lasi ala hem goedoe, a kan loekoe soso na Gado leki na wan di kan pai dem wefi foe hem manpikin nanga boen. A de klari foe seni dem gwe ini na howpoe dati Jehovah sa gi dem toe jongoe oema na rostoe nanga troostoe di na habi foe wan man nanga oso e tjari, foedi dem sa kon fri foe na sari omstandigheid foe na weduwschap.
11. (a) Foe sainde kande a ben moeiliki gi Ruth nanga Orpa foe prati nanga Naomi, en disi e tjari wan sani kon na krin foe matifasi foe osofamiri mindri kristen ini disi tem? (b) Foeroe okasi de gi Ruth nanga Orpa foe trow baka efoe dem tan nanga Naomi? Foe sainde joe e piki so?
11 Ma Ruth nanga Orpa no e gwe. Te Naomi e bosi dem, dem e bigin foe „opo dem sten en kree”. A gersi leki a de wan lobifasi, switifasi manmama, foe soema dem oema disi no kan prati foe hem (Ruth 1:8-10; Loekoe toe Tori foe dem Apostel 20:36-38). Naomi e tan taki nanga dem en ai redeneer nanga dem: „Mi habi ete manpikin ini mi inisee, en dem dati sa tron oen masra? Drai baka, mi oemapikin, go baka, bikasi mi kon owroe toemsi foe kan de foe wan man ete. Efoe mi ben taki, dati mi ben habi hoopoe toe, dati tide-neti mi sa de foe wan man en troe troe ben sa meki manpikin, joe ben sa tan wakti tapoe dem te leki dem ben kan gro kon bigi? Foe dem ede oen ben sa hori oensrefi aparti, sodati oen no ben sa go de foe wan man?” Ja, srefi efoe njoen manpikin ben sa teki na presi foe dem dede manpikin foe Naomi en dem disi ben sa gro kon bigi, dan dem jongoe oema disi ben sa hori demsrefi aparti foe trow nanga wan tra soema? A ben sa de onredelijk foe prakseri dati. Leki Moabiet oema foeroe hoopoe no ben de ini na tem di e kon foe trow nanga wan man ini Juda en foe kweki wan osofamiri. — Ruth 1:11-13.
12, 13. Soortoe tesi e kon tapoe Ruth nanga Orpa, en soortoe bosroiti Orpa e teki?
12 „Nono, mi oemapikin”, Naomi e go moro fara, „bikasi a de wan toemsi bita sani gi mi foe oenoe ede, dati na anoe foe Jehovah ben go tegen mi” (Ruth 1:13). Naomi no de taki dati Gado doe ogri; sàn a de doe toe ofoe a de gi pasi, moe de boen troe troe (Spr. 19:3). Ma a de nanga sari foe hem pikinwefi. En foe hem na dem ben kon foe teki wan bosroiti. Sondro prakseri dem sa go nanga Naomi? Dem beweegi foe ati nanga banti foe getrouw fasi e kisi tesi.
13 Orpa e teki hem bosroiti. Nanga watra-ai a de bosi hem manmama en ai gowe. „Loekoe” Naomi e taki gi Ruth. „Joe swagri, di tron weduwe, ben drai go baka na hem pipel nanga gado. Drai go baka nanga joe swagri di tron weduwe” (Ruth 1:14, 15). Ja, Orpa ben drai go baka na hem pipel nanga „hem gado”. Hem soleki Ruth ben kweki mindri na „pipel foe Kamos” en kande dem ben si nanga dem ai srefi dem ogri pikinnengre-ofrandi, di ben de ini na aanbegi foe na falsi Moabiet falsi gado. Orpa e go na ala dem sani dati baka! — Num. 21:29; 2 Kon. 3:26, 27.
14. San Ruth e taki gi Naomi, en soortoe bosroiti na Moabiet oema e teki foe datede?
14 Ma Ruth no e go. „No tan na mi baka foe libi joe, foe mi drai baka en no go nanga joe”, a de taki, „bikasi pe joe e go, mi sa go, en pe joe sa pasa na neti, mi sa pasa na neti. Joe pipel sa de mi pipel, en joe Gado mi Gado. Pe joe e dede, mi sa dede, en drape dem sa beri mi.” Dja na Moabiet oema e sweri ete toe na fesi foe Jehovah nanga dem woortoe: „Meki Jehovah doe so nanga mi en poti tapoe mi efoe wan tra sani leki dede ben sa tjari wan prati mindri joe nanga mi.” Fa disi de wan sori foe loyale lobi di e seki joe ati! A de foeroe moro leki dati. Ruth ben teki gi hemsrefi wan libi foe dini Jehovah, nanga Naomi pipel — dem wan di ben de ini wan verbontoe nanga na troe Gado — sa ben de hem pipel. Na Moabiet oema ben teki na vaste bosroiti foe dini Jehovah getrouw. Foe datede Naomi no e doe moeiti moro foe seni na jongoe oema gwe. — Ruth 1:16-18.
15. (a) Fa Ruth te so fara ben sori loyale lobi? Fa wi kan njan boen foe dem bosroiti di Ruth nanga Orpa teki?
15 Te na owroe djoe oema nanga na jongoe Moabiet oema see na see e bigin waka dem pasi go moro fara, dan wi de ini na okasi foe prakseri dem sani di e seki joe ati di wi ben si djonsro. Orpa gi hem srefi abra na hem eegi afersi. O fa a ben go na fesi foe sabi moro foe na prakseri foe Jehovah, disi no ben nofo foe ben tapoe hem foe drai baka go na hem pipel nanga „hem gado”. Efoe Ruth foe gridifasi ben lostoe foe go na hem kondre, dan hemsrefi ben kan drai go baka. (Loekoe Hebr. 11:15). Ma na Moabiet oema disi e sori wan loyale lobi, no wawan gi na owroe Naomi, ma spesroetoe gi Jehovah. A de sori wan srefi-ofrandi geest nanga vaste bosroiti foe dini na troe Gado ini bribi. Te wi de loekoe dem bosroiti disi, wi de kisi tranga foe no „drai baka, san e tjari pori kon”, ma „foe habi bribi, san e hori na sili na libi”. — Hebr. 10:38, 39.
BETHLEHEM INI SEKSEKI!
16. Sainde dem oema foe Bethlehem e tan aksi: „Disi de Naomi?”
16 Te foe kaba dem toe oema e doro pe dem moe go, Bethlehem. Na kon foe hem de tjari na heri foto ini wan sekseki. „Disi de Naomi?” dem oema de tan aksi. Dem jari ben wroko tapoe hem. Dem oema e si troe troe fa sari teki na oema disi di ben de wantem wan prisiri oema. We, na piki foe hem e sori krin tapoe pen-na-ati!
17. San dem woortoe foe Naomi wani taki: „No kari mi Naomi, ma Mara”?
17 „No kari mi Naomi (mi switifasi)” a de taki. „Kari mi Mara (bita), bikasi na Almakti Wan meki mi toemsi bita. Foeroe (nanga man nanga toe manpikin) mi ben go, en nanga leegi anoe Jehovah meki mi drai kon baka. Foe sainde joe sa kari mi Naomi, te a de Jehovah di ben broko mi saka en na Almakti Wan di ben meki ongolokoe miti mi?” (Ruth 1:19-21). O, Naomi de klari foe teki san Gado gi pasi foe pasa, ma a gersi leki a habi na firi leki Gado de tegen hem (Ruth 1:13; loekoe 1 Samuel 3:18). Ini dem dee pe soema de si wan moeroebere di e meki pikin leki wan blesi foe Gado en wan moeroebere di no e meki pikin leki wan vloekoe, a no de foe taki, dati wan oema e si hem leki wan brokosaka efoe a no habi no wan pikin di de na libi. Soortoe hoopoe Naomi kan habi now foe doe wan sani gi na famiri-lin foe na Messias?
WAN SAKAFASI OEMA DI E PIKI ALEESI E FENI BOEN-ATI
18. San a wani taki gi Ruth foe piki aleesi, en tapoe soema gron a de kon „bij toeval”?
18 Naomi nanga Ruth ben kon „na a bigin foe na koti foe na gerst (wan soortoe aleesi), ini na bigin foe bigi dreetem, ini Bethlehem (Ruth 1:22). Leki wan oema di lobi foe wroko en di de klari foe dini, Ruth e go, nanga na primisi foe Naomi, en ai bigin foe waka baka dem soema di e koti aleesi tapoe dem karoegron foe piki aleesi. A sabi dati piki aleesi de wan lobi seti foe Jehovah gi dem potiwan nanga mofinawan, so toe gi dem vreemde soema, dem boi di no habi papa nanga dem weduwe. Ini Israël dem habi na pasi foe tjari kon makandra san dem soema di e koti meki fadon sondro dem sabi ofoe foe espresi (Lev. 19:9, 10; Deut. 24:19-21). Aladi Ruth habi na reti foe piki aleesi, a de aksi disi nanga sakafasi en a de kisi pasi foe doe disi tapoe wan bepaalde gron. A de krin foe si dati Jehovah anoe de ini a tori disi, bikasi „bij toeval” a de kon „tapoe na pisi gron di de foe Boaz”. — Ruth 2:3.
19, 20. (a) Soema na Boaz? (b) Foe sainde wi kan taki dati Ruth no de wan oema di no lobi wroko?
19 Loekoe! Boaz e kon. A de „wan goedoe man”, na manpikin foe Salmon nanga Rachab, ja Boaz na wan Juda soema. A no de wawan wan masra di e sorgoe boen gi sani, di dem wrokoman foe hem de respeki srefsrefi, ma a de toe wan aanbegiman foe na troe Gado, bikasi a de gi dem soema di e koti aleesi odi nanga dem woortoe: „Jehovah moe de nanga oenoe”, en dem foe dem see e piki: „Jehovah moe blesi joe”. — Ruth 2:1-4.
20 Foe na jongoeman di de tapoe dem soema di de koti aleesi, Boaz e kisi foe jere, dati Ruth de a Moabiet oema, di no langa pasa kaba ben kon nanga Naomi na Bethlehem. Baka di a ben kisi pasi, sensi mamantem a ben wroko sondro foe tapoe te leki na son ben de hee na tapoe, aladi a ben teki na faja son sondro foe kragi. Soso now a sidon pikinso ini na oso, kande wan kampoe di ben meki gi dem soema di e koti aleesi. Ruth troe troe no de wan oema di no lobi wroko! — Ruth 2:5-7.
21. Soortoe sani foe Ruth e meki indruk tapoe Boaz en kristen oema kan leri wan sani foe dati?
21 Bakatem Boaz e gi Ruth tranga foe no go na wan tra gron foe piki aleesi, ma foe tan krosbee foe dem jongoe oema foe hem, di a de krin, dem e wroko baka dem soema di e koti foe tai dem aleesi kon na wan ini bosoe. Boaz gi dem jongoe man komando foe no fasi hem, en a mag dringi watra foe dem bari di dem ben foeroe. Nanga bigi tangi na ati Ruth e boigi na gron en ai fadon nanga sakafasi tapoe hem fesi, aladi ai aksi: „Fa a doe kon dati mi feni boen-ati na joe, sodati joe poti prakseri tapoe mi, aladi mi de tog wan dorosee oema?” We, Boaz no e proeberi foe wini a lobi foe hem foe gi hem srefi abra leki wan owroe man na ala soortoe prakseri. Nono, a ben jere fa na Moabiet oema ben libi hem papa, mama nanga hem kondre foe tan na hem owroe manmama. Kande di a si na loyale lobi foe Ruth nanga hem sakafasi, dati meki a taki: „Meki Jehovah blesi joe fasi foe waka nanga libi, en meki a de so dati joe kisi wan volmaakti paiman foe Jehovah, na Gado foe Israël di joe kon soekoe ondro hem free wan kibripresi.” Soleki Ruth e taki dan Boaz ben taki troe troe foe troostoe hem en meki hem firi boen. — Ruth 2:8-13; Ps. 91:2, 4.
22, 23. (a) Fa Boaz e sori gi Ruth dati a lobi foe gi sani? (b) Na soortoe fasi na faja foe wroko nanga no gridi foe Ruth de kon na fesi?
22 Te a de tem foe njan gi dem soema di e koti, Boaz e taigi Ruth: „Kon krosbee, dja, en joe moe njan pikinso foe na brede en doopoe joe brede ini na asin (”swa win”). Fa disi de meki joe firi switi ini a faja foe na dee! Boaz e pristeri Ruth losi karoe, di ai njan te hem bere foeroe te ai libi abra ete. — Ruth 2:14; Loekoe The New English Bible.
23 Dan tem doro baka foe wroko. Na ini na geest foe lobi gi sani, Boaz e taigi dem jongoe man, dati „dem moe meki Ruth piki aleesi toe na mindri dem aleesi di koti”. A de gi dem na komando foe dem „hari wan toe tiki poeroe foe dem bondroe” en meki dem fadon sodati a kan piki dem. A de bigin foe de neti, en Ruth e wroko ete foe naki tapoe san a ben piki kon makandra. Te joe naki wan tiki tapoe na aleesi di de tapoe na gron, joe kan poeroe na aleesi foe aleesitiki nanga na boeba. We, na dee dati Ruth ben piki „kow taki wan efa” (dati de 22 liter) aleesi! Disi a de tjari go na oso, na Bethlehem. Sondro gridi Ruth e poeroe na njanjan di ben tan abra en ai gi disi na hem mofina manmama. — Ruth 2:14-18.
24. (a) Foe sainde a no de wan froewondroe dati dem de si Ruth leki wan „troe troe boen oema”? (b) Foe sainde Ruth de wan troe troe boen eksempel gi ala oema di frede Gado?
24 Baka Ruth e sori loyale lobi gi Naomi. Efoe joe poti tapoe disi na lobi foe na jongoe oema gi Jehovah, na faja foe wroko nanga sakafasi, en a no de wan froewondroe sani dati dem de si hem leki „wan troe troe boen oema” (Ruth 3:11). Ruth troe troe no „de njan na brede foe lesi”, en leki wan bakapisi foe na wroko foe hem, a habi wan sani, di a kan prati nanga mofinawan (Spr. 31:27, 31; Ef. 4:28). En foedi a teki na frantwoortoe tapoe hem foe na owroe manmama di de hem wawan, na Moabiet oema sabi troe troe na kolokoe di e kon foe gi sani (Tori foe dem apostel 20:35; 1 Tim. 5:3-8). Ruth de troe troe wan troe troe boen eksempel gi ala oema di frede Gado.