Soema e bribi ini ogri jeje?
JOE e bribi taki jeje di sma no kan si kan abi krakti tapoe joe libi? Foeroe sma ben sa piki nanga krakti, nôno. Ala di sma e erken taki Gado de, den e spotoe na idea taki wrokoman foe ogri de di hei moro libisma.
A bribi di sma foe a westsei foe grontapoe no e bribi ini jeje, e kon foe wan pisi foe a krakti foe a krestenhèit, di foeroe jarihondro ben leri sma taki grontapoe ben de na ati foe na universum, di de foe feni na mindri hemel nanga wan hèl, di de na ondrogron. Ini akroederi nanga a leri disi, den engel ben ondrofeni prisiri foe hemel, ala di den ogri jeje ben tiri den afersi ini hel.
Foe di den ben kon sabi moro sani foe sabidensi, disi ben meki sma trowe den fowtoe idea foe a stroektoeroe foe na universum, èn e meki a bribi di den ben bribi ini jeje mekisani ben tron wan sani di sma no ben wani bribi moro. The New Encyclopædia Britannica e froeklari: „Ini a bakapisi foe a di foe tinasiksi jarihondro foe a Kopernikan refo (di abi en gron tapoe den leri foe na astronoom Kopernikus foe Polen), pe den . . . no ben si Grontapoe moro langa leki na ati foe na universum, ma na presi foe dati, leki wan planeet nomo foe a son sistema di de wan toemoesi pikin pisi foe wan ipi stari ini wan universum di, so leki fa a sori, no abi wan kaba — den idea foe engel nanga ogri jeje no ben sori leki den de joisti moro.”
Ala di foeroe sma no e bribi ini ogri jeje, miljoenmiljoen sma e bribi. Den engel di ben fadon abi wan prenspari presi ini foeroe fasi foe anbegi, fositen èn so srefi ini a ten disi. Boiti a ròl foe den leki sma di e pori jejefasi foe denki, den e si den takroe engel disi leki sma di e tjari rampoe kon, so leki orlokoe, angriten nanga gronseki, èn so srefi leki sma di meki siki kon, den jeje siki nanga dede.
Satan Didibri, a moro prenspari ogri jeje ini krestenhèit èn Judaisme, den Moslimsma ben kari Iblis. Ini a fositen fasi foe anbegi foe a Zoroastrianisme foe Persiakondre, a ben kon na fesi leki Angra Mainyu. Ini a Gnostis fasi foe anbegi pe den e doe sani na wan kibrifasi, di ben gro ini a di foe toe nanga a di foe dri jarihondro Gewoon Teri, den ben si Didibri leki a Demiurge, a nen di den ben gi na wan gado di djaroesoe èn di lagi moro leki a Mekiman èn di ipi-ipi foe a libisma famiri e anbegi sondro foe den sabi dati.
Den ogri jeje di moro lagi leki a prenspari ogri jeje, abi wan prenspari heipresi ini den fasi foe anbegi foe den owstoesei kondre. Den Hindoesma e bribi taki den asuras (ogri jeje) ben de gensman foe den devas (gado). Den e frede spesroetoe den rakshasas di de na mindri den asuras, foe di den de takroe mekisani di moro foeroe e tan na den berpe.
Den Boedasma e denki taki den ogri jeje na krakti di abi wan persoonlijkheid di e tapoe sma foe kisi Nirvana, wan fasi foe de fri foe ala lostoe. Wan prenspari koriman na den mindri na Mara, nanga den dri oemapikin foe en, Rati (Lostoe), Raga (Prisiri) nanga Tanha (Broejafasi).
Sneisi anbegiman e gebroiki faja di den e meki na dorosei, frambo nanga finpeiri foe kibri densrefi gi kuei, noso natuur ogri jeje. Den fasi foe anbegi foe Japan e bribi toe taki foeroe ogri jeje de, di abi na den mindri tengu, di e meki sma frede, ogri jeje di e kon na tapoe sma te leki wan priester jagi den.
Na mindri den fasi foe anbegi foe Asia, Afrika, Oceania nanga den Amerkankondre foe san notinoti no skrifi, sma e bribi taki jeje mekisani e gi jepi noso e doe ogri akroederi den omstandigheid nanga a fasi fa den e firi na a momenti dati. Sma e anbegi den ogri jeje disi foe rampoe no kisi den èn foe feni boen.
Te joe e poti makandra nanga disi, a belangstelling gi obia nanga afkodrei di panja na ala sei, dan a de krin taki a bribi ini ogri jeje abi wan historia di langa èn di e pasa go doro na ala sei. Ma a de reidelek foe bribi taki den sortoe mekisani disi de? Bijbel e taki dati den de. Ma, efoe den de, foe san ede Gado e gi den pasi foe abi krakti na tapoe sma so taki den e kisi mankeri?