Aksi foe leisiman
Foe di Jehovah Kotoigi e doe moeiti foe de eerlijk èn den e froetrow makandra, dan foe san ede den e denki taki a de prenspari foe meki wan kontrakti di skrifi na tapoe papira, te den abi wan bisnis afersi nanga makandra?
Den e doe disi foe di a abi wan bijbel fondamenti, a de praktis, èn a de wan lobi-ati sani. Fa so? We, meki wi go loekoe den sani di abi foe doe nanga bisnis kontrakti.
Bijbel abi wan tori na ini di skrifi foe a fasi fa Gado ben handri nanga en froebontoe pipel, den Israèlsma. A e taki toe foe bisnis afersi di troe anbegiman ben abi nanga makandra. Genesis kapitel 23 e taki foe wan bisnis afersi di wi ben sa wani loekoe. Di Sara, a lobi wefi foe Abraham dede, dan Abraham ben wani bai wan presi foe beri en. A ben bigin doe bisnis nanga den Kanansma di ben e libi krosibei foe Hebron. Vers 7-9 e sori taki a ben pristeri den wan prijs di fiti, gi a pisi gron di a ben wani. Vers 10 e boeweisi taki a pristeri disi ben doe na poebliki, so taki tra sma di ben de na a foto portoe, ben kan jere en. Vers 13 e sori taki a sma di ben abi a gron, ben aksi foe gi Abraham a gron, ma Abraham ben piki taki a ben o teki a gron soso leki wan sani di a bai. Èn vers 17, 18, nanga 20 e tjari kon na krin taki disi na a fasi fa sani ben waka, èn a ben doe disi „na fesi foe den ai foe den manpikin foe Hèt na mindri foe ala den sma di ben kon na a portoe foe a foto foe en”.
Ma a tori ben o de tra fasi te den toe sma di ben o abi so wan bisnis afersi nanga makandra, ben de troe anbegiman? Kapitel 32 foe Jeremia e gi wan piki. Na ini vers 6 kaba wi e si taki Jeremia ben de foe bai wan pisi gron foe en omoepikin. Vers 9 e sori taki a ben agri foe pai foe disi wan prijs di fiti. Leisi vers 10-12 now: „Ne mi [Jeremia] ben skrifi na ini wan akte èn mi ben poti wan lakstampoe na en tapoe èn ben teki kotoigi di mi ben go wegi a moni na tapoe a wegi. Baka dati, mi ben teki na akte di ben sori taki mi ben bai wan gron, a wán di ben abi a lakstampoe soleki fa a komando nanga den reglementi ben taki, èn a wán di ben libi opo; dan mi ben gi na akte di ben sori taki mi ben bai wan gron, na Baroek, a manpikin foe Neria, a manpikin foe Makseja, bifo na ai foe Haname-èl, a manpikin foe mi omoe foe mi papa sei, èn bifo na ai foe den kotoigi, den wan di ben skrifi na ini na akte di ben sori taki mi ben bai wan gron, bifo na ai foe ala den djoe di ben e sidon na ini a Fesisei djari foe a Waktiman.”
Ija, ala di Jeremia ben doe bisnis nanga wan kompe bribiman, di ben de wan famiriman srefi, tokoe a ben doe wan toe sani di fiti akroederi a wet. Den ben meki toe papira — wán di den ben libi opo so taki sma ben go soekoe rai na en makriki, a di foe toe wan ben kisi wan lakstampoe, so taki a ben kan de leki wan di foe toe boeweisi efoe oiti wan sma ben o tweifri na a soifrifasi foe a wan di ben libi opo. A heri bisnis disi ben doe, soleki fa vers 13 e taki, „bifo den ai”. So boen, a ben de wan bisnis afersi di ben doe akroederi wet, na poebliki, na fesi foe kotoigi. Dan a de krin, taki a de akroederi na eksempre disi di abi en fondamenti tapoe bijbel taki troe anbegiman e doe bisnis na so wan fasi taki boeweisi de di skrifi na tapoe papira.
A de praktis toe. Wi sabi taki a de troe san den e taki „ten nanga sani di e pasa èn di sma no sabi na fesi, e miti den alamala” (Preikiman 9:11). Dati abi foe doe toe nanga getrow kresten di gi densrefi na a dini foe Gado. Jakobus 4:13, 14 e taki en na a fasi disi: „We now, oenoe di e taki: ’Tide noso tamara wi sa teki waka go na a foto disi èn sa tan wan jari drape, èn wi sa doe bisnis èn meki winst’, ala di oenoe no sabi fa oen libi sa de tamara.” Foe dati ede, wi kan bigin wan bisnis, soleki a bai di wi e bai wan sani, e agri foe doe wan wroko, noso meki wan sani gi wan sma. Ma san a tamara — noso a tra moen noso a tra jari — sa tjari? San o pasa efoe wi noso a tra sma kisi wan mankeri? Dati ben sa kan meki taki a kroederi no man go doro. San o pasa efoe wi no kan doe a wroko, noso efoe a tra sma e feni en pikinmoro wan toemoesi hebi sani foe pai den paiman noso foe doe a pisi foe a kroederi di a ben agri foe doe? Efoe a kroederi no skrifi na tapoe papira, dan troetroe problema ben kan kon, problema di ben kan loesoe noso di oenoe ben kan wai pasi gi dati efoe oenoe ben abi wan kontrakti nomo di skrifi na tapoe papira.
Boiti dati, wi no moesoe frigiti taki na foe den foeroe sani na ini libi ede di no de seiker, meki a ben sa kan taki srefi dati wan tra sma ben sa moesoe teki den bisnis afersi foe wi abra noso regel den (noso di foe a tra sma). Jakobus ben taki so srefi na ini vers 14: „Bika oenoe na wan dampoe di e kon foe wan sjatoe pisi ten nomo èn dan e gowe.” Troetroe, wi ben sa kan dede onfroewakti. Te joe loekoe en boen, dan wan kroederi, wan kontrakti, di skrifi na tapoe papira, ben kan meki trawan go doro foe handri den afersi efoe wan onfroewakti sani ben o pasa nanga wan foe den toe sma.
Na wán noso tra fasi, disi e tjari wi go toe na a di foe dri sani — kontrakti di skrifi na tapoe papira na wan lobi-ati sani. Seiker, efoe wan foe den toe sma dede noso ben kisi wan mankeri èn foe dati ede a no ben man doe nèks moro, dan a ben sa de wan lobi-ati sani efoe wan kresten sorgoe gi wan papira pe den froeplekti foe en noso den sani di a ben froewakti na moni sei, skrifi na tapoe. Èn na presi taki disi e sori leki wi no e froetrow sma, a e sori taki wi lobi a brada di wi e doe bisnis nanga en, te wi e meki wan kontrakti di skrifi na tapoe papira, di sa taki krin èn soifri san a de froeplekti foe doe noso san a moesoe kisi. A lobi-ati sani disi di e doe, sa meki taki sma no sa mândi so esi nanga makandra efoe wan foe den onvolmaakti sma ben sa frigiti foe doe wan toe sani noso frantiwortoe. Èn soema foe wi no de onvolmaakti, noso no e frigiti sani, noso no abi a gwenti foe no froestan finifini tori noso prakseri na wan tra fasi? — Mateus 16:5.
Tra fasi de fa wan bisnis kroederi di skrifi na tapoe papira e sori taki wi lobi wi brada, wi osofamiri, èn a gemeente ini algemeen. Ma a moesoe de krin taki boiti taki a de wan lobi-ati sani foe skrifi so wan papira finifini, a de wan praktis sani toe èn a abi wan bijbel fondamenti.