Fa a de te sma pôti srefisrefi?
TE SMA pôti srefisrefi, dan dati kan meki taki den lasi den libi. Den sma disi no abi nofo nyanyan, watra, nanga sani fu meki faya fu bori. Boiti dati, den no abi wan bun tanpresi, den no abi bun datrayepi, èn den no man kisi nofo skoroleri. Den sani disi e miti wán milyard sma, èn a nomru dati de a srefi leki ala den sma di e libi na ini Noord-Amerika nanga Zuid-Amerika. Ma toku moro furu fu den sma di e libi na presi soleki West-Europa nanga Noord-Amerika noiti no miti wan sma di pôti srefisrefi. Sobun, meki wi go luku wan tu eksempre fu sma di pôti srefisrefi.
Mbarushimana e libi na ini Rwanda, na Afrika. A abi wan wefi nanga feifi pikin. A di fu siksi pikin fu en dede fu malaria. A man disi e taki: „Mi papa ben musu prati a gron fu en na ini siksi pisi. A pisi di mi kisi ben de so pikin, taki mi ben abi fu froisi nanga mi osofamiri go na wan foto. Leki wroko, mi nanga mi wefi e syow saka nanga ston èn nanga santi. Na oso fu wi no abi fensre. Wi e kisi watra na wan peti di de na a skowtu-oso. Nofo tron wi e nyan wán leisi wan dei, ma te wi no feni wroko, dan wi no e nyan heri dei. Mi no e tan na oso te dati pasa, bika mi no man yere fa den pikin e krei fu di angri e kiri den.”
Victor nanga Carmen e meki susu gi sma. Den e libi na ini wan farawe foto na Bolifia nanga den feifi pikin. Den e yuru wán kamra na ini wan brokobroko oso di meki fu tokotoko moksi nanga grasi. A daki e leki èn den no abi faya. A skoro lai someni pikin taki Victor ben musu meki wan tafra gi en umapikin so taki a ben man go na skoro. A trowpaar disi musu waka 10 kilometer fu go koti udu fu meki faya pe den e bori nyanyan na tapu èn sosrefi fu bori watra. Carmen e taki: „Wi no abi weisei. Dati meki wi musu go na a liba pe sma e wasi èn pe den trowe doti tu. Den pikin e siki furu.”
Francisco nanga Ilídia e libi na ini wan boitipresi na Mosambik. Fo fu den pikin de na libi ete, ma wán dede fu malaria fu di wan ati-oso no ben wani yepi en. A trowpaar disi e prani nofo aleisi nanga switi patata na tapu a pikin gron fu den so taki den abi nyanyan gi dri mun. Francisco e taki: „Son leisi te alen no e fadon noso te fufuruman e fufuru den sani di wi prani, dan mi e koti bambu udu fu seri gi sma di e bow. Na so mi kan meki pikinso moni ete. Wi musu waka tu yuru go na busi fu koti udu fu meki faya. Mi nanga mi wefi e tyari tu lai udu, wán na fu bori a heri wiki èn a trawan na fu seri.”
Furu sma feni taki sani no e waka bun kwetikweti èn taki grontapu no prati nanga leti. Dati de so fu di 1 fu ibri 7 sma na grontapu e libi leki Mbarushimana, Victor, nanga Francisco, aladi milyardmilyard trawan gudu srefisrefi. Son sma pruberi fu tyari wan lusu kon na a problema disi. Na artikel di e kon e taki fu den sani di sma du fu tyari wan kaba kon na pôtifasi èn a e taki fu a howpu di den abi.
[Prenki na tapu bladzijde 2, 3]
Carmen nanga tu fu den pikin fu en di e kisi watra na wan liba