Fa fu ondrosuku sani moro fini
KOWNU SALOMO „ben prakseri dipi èn ben ondrosuku sani finifini, so taki a ben sa kan sreka furu odo na wan yoisti fasi”. Fu san ede a ben du dati? Fu di a ben wani skrifi „yoisti wortu fu waarheid” (Preik. 12:9, 10). Lukas ben „ondrosuku ala sani finifini sensi a bigin”, so taki a ben kan fruteri den sani di pasa na ini Krestes en libi „soleki fa den ben waka trutru” (Luk. 1:3). Den tu futuboi disi fu Gado ben ondrosuku sani moro fini.
San a wani taki te wan sma e ondrosuku sani moro fini? Dati wani taki dati wan sma e suku finifini tori fu wan spesrutu afersi. Dati wani taki dati wan sma e go leisi moro fu na afersi, èn a wani taki sosrefi dati a musu du a srefi sani leki te a ben o studeri; fu eksempre, a sa musu du muiti fu hori en prakseri na den sani di a e ondrosuku moro fini. Kande a sa musu taki fu a tori nanga tra sma sosrefi.
Sortu sani kan meki taki yu musu ondrosuku wan tori moro fini? Dyaso wi wani kari wan tu eksempre. Te yusrefi e studeri noso te yu e leisi Bijbel, dan kande yu e bigin aksi yusrefi wan tu sani di yu feni prenspari. Te yu e preiki gi wan sma, dan kande a sma dati aksi yu wan sani di yu musu go ondrosuku moro fini fu kon sabi soifri san yu musu piki en. Te yu musu hori wan lezing, dan a kan taki yu musu ondrosuku sani moro fini tu.
Kon meki wi taki dati yu musu hori wan lezing. A tori di yu kisi fu taki, kan gersi fu de wan tori di furu sma sabi kaba. Fa yu kan gebroiki a tori disi gi den sma drape? Meki a lezing fu yu kon moro bun fu di yu e go ondrosuku sani moro fini. Yu kan kari wan tu sani fu wan tori, noso yu kan gi wan eksempre di fiti na a tori di yu e taki èn di e naki na ati fu den arkiman fu yu. Efu yu e du dati, dan a tori di ben gersi leki furu sma ben sabi en kaba, e tron wan tori di den arkiman kan leri wan sani fu en, iya, a kan gi den deki-ati srefi. Kande yu e gebroiki wan buku di wi tyari kon na doro, ma a buku dati meki gi leisiman na heri grontapu. Now yu musu gebroiki sani fu a buku gi wán gemeente noso gi wán sma nomo. Yu sa musu poti moro krakti tapu spesrutu sani fu a buku, èn yu sa musu gi eksempre fu den sani dati. San yu kan du dan te yu e go ondrosuku sani moro fini?
Bifo yu bigin ondrosuku sani, dan prakseri suma na yu arkiman. San den sabi kaba fu a tori? San den musu sabi ete? Baka dati, dan luku san yu wani doro nanga a lezing fu yu. Yu wani tyari sani kon na krin? Yu wani overtoigi den arkiman? Yu wani sori taki wan sani fowtu? Noso yu wani gi sma deki-ati? Te yu wani tyari wan tori kon na krin, dan dati wani taki dati yu sa musu taki moro sani fu a tori, so taki den sma sa frustan a tori moro krin. Aladi a kan taki den sma frustan den prenspari sani fu a tori, toku kande yu musu tyari kon na krin o ten noso fa den kan du san yu taki. Efu yu wani overtoigi wan sma, dan yu sa musu sori en wan tu sani fu meki a si fu san ede wan sani de so, èn kande yu sa musu gi en wan tu buweisi sosrefi. Efu yu wani sori taki wan sani fowtu, dan yu musu sabi ala tu sei fu wan afersi finifini, èn yu sa musu ondrosuku den buweisi bun tu di yu sa tyari kon na fesi. A no de so taki wi e suku tranga buweisi nomo fu meki sma frustan wan tori, ma wi e suku fu tyari tru tori kon na fesi na wan switi fasi. Te yu wani gi sma deki-ati, dan yu sa musu doro na ati fu den. Dati wani taki dati yu e gi yu arkiman krakti èn yu e meki den kisi a firi fu du san yu taigi den. Trutru ondrofenitori fu trawan di ben du san den yere, srefi na ini muilek ten, kan yepi yu fu doro na ati fu yu arkiman.
Yu de klariklari now fu bigin? No ete. Prakseri omeni sani yu abi fanowdu fu taki. A ten di yu kisi kan de wan prenspari sani fu sori yu omeni yu abi fanowdu. Efu yu sa go fruteri tra sma den sani di yu kon sabi, dan omeni ten yu sa abi fu du dati? Feifi miniti? Fotenti na feifi miniti? A de wan fasti ten soleki san yu e kisi tapu a gemeente konmakandra? Noso a de so taki yusrefi kan luku omeni ten yu sa gebroiki fu taki, soleki te yu e hori wan bijbelstudie noso te wan skapuman e go na wan sma oso fu gi en deki-ati?
Te fu kaba, dan sortu wrokosani yu abi fu go ondrosuku a sani moro fini? Boiti den wrokosani di yu abi na oso, dan fa a de nanga a bukukasi na ini yu Kownukondre zaal? Moro sani de fu feni drape? A kan taki wan tu brada di e dini Yehovah furu yari kaba, kan abi tra wrokosani fu ondrosuku sani moro fini. Yu denki taki den sa wani meki yu gebroiki den wrokosani dati? Wan presi de pe sma kan go fu leni buku na ini a kontren pe yu e tan, so taki yu kan go drape fu leni tra buku di kande yu sa abi fanowdu?
Gebroiki a moro prenspari wrokosani fu ondrosuku sani, namku a Bijbel
Efu na wan bijbeltekst yu musu ondrosuku, dan bigin nanga a Bijbel srefi.
Ondrosuku den vers lontu a tekst. Aksi yusrefi: ’Gi suma a tekst disi ben skrifi? San den vers lontu a tekst e sori fu a situwâsi di meki taki a tekst skrifi na a fasi disi, noso di meki taki den sma du a sani di skrifi na ini a tekst?’ Furu tron, den sortu finifini sani disi kan yepi yu fu frustan wan tekst, èn den kan yepi yu fu hori wan fayafaya lezing te yu e gebroiki den.
Fu eksempre, furu tron wi e gebroiki Hebrewsma 4:12 fu sori sma omeni krakti Gado Wortu abi fu naki na ati fu trawan èn fu den kenki den libi. Den vers lontu Hebrewsma 4:12 e gi wi moro fini tori di kan meki wi frustan fa Gado Wortu du dati. Na ini den vers dati wi e si san ben miti Israel na ini den 40 yari di den ben de na ini a gran sabana bifo den go na ini a kondre di Yehovah pramisi Abraham (Hebr. 3:7–4:13). „A wortu fu Gado” na a pramisi fu Yehovah fu tyari den go na wan presi fu rostu soleki fa a pramisi dati na ini a frubontu di A meki nanga Abraham; a no ben de wan leitori èn a ben de fu kon tru. Furu sani ben de, di ben meki taki den Israelsma ben kan bribi a pramisi disi. Ma di Yehovah tyari den gowe fu Egepte go na a bergi Sinai èn baka dati go na a Pramisi Kondre, dan ibri tron baka den sori taki den ben mankeri bribi. Sobun, nanga den sani di den ben du, aladi den ben si fa Gado meki en wortu kon tru, den sori san ben de na ini den ati. Na a srefi fasi na ini a ten disi, Gado wortu di e pramisi sani, e tyari kon na krin san de na ini sma ati.
Luku den verwijstekst. Wan tu Bijbel abi verwijstekst. Yu Bijbel abi dati tu? Efu dati de so, dan dati kan de wan yepi gi yu. Luku wan eksempre na ini a Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift. A fosi brifi fu Petrus, kapitel 3, vers 6, e kari Sara leki wan bun eksempre di Kresten wefi kan waka na baka. A verwijstekst e tyari wi go na Genesis 18:12 di e horibaka gi dati, fu di drape e skrifi fu Sara taki a ben kari Abraham leki masra „na ini ensrefi”. Fu dati ede wi kan taki dati Sara ben saka ensrefi nanga en heri ati na ondro en masra. Boiti taki den verwijstekst kan meki wi kon sabi wan tu sani, dan den kan sori wi go tu na tekst di e sori fa Bijbel profeititori kon tru, noso den kan sori wi wan eksempre fu a Wetfrubontu. Ma yu musu frustan tu, taki wan tu verwijstekst no de fu sori sani so krin. Wan tu fu den verwijstekst sori nomo taki na wan srefi sortu tori skrifi na ini a tra tekst, noso den kan fruteri wi moro fu spesrutu sma noso presi.
Suku sani nanga yepi fu a Bijbel Concordance. Wan Bijbel concordance seti akruderi den letter fu na alfabet, èn a e kari den wortu di de fu feni na ini Bijbel. Disi kan yepi yu fu feni den bijbeltekst di abi fu du nanga a tori di yu e ondrosuku. Te yu e ondrosuku den tekst disi, dan yu sa leri tra finifini tori di kan de wan yepi. Yu sa si buweisi fu „na eksempre” fu waarheid soleki fa dati skrifi na ini Gado Wortu (2 Tim. 1:13). A Nieuwe-Wereldvertaling abi wan Index fu wan tu prenspari wortu fu Bijbel. A Comprehensive Concordance abi moro furu sani na ini. Efu a de fu kisi na ini wan tongo di yu kan leisi, dan a sa yepi yu fu feni ala den tekst nanga ibriwan fu den prenspari wortu na ini Bijbel.
Leri fu gebroiki tra wrokosani fu ondrosuku sani moro fini
Na ini a faki na tapu bladzijde 33 wan tu tra wrokosani skrifi di yu kan gebroiki fu ondrosuku sani moro fini. Den wrokosani disi wi kisi fu a „getrow èn koni srafu” (Mat. 24:45-47). Furu fu den wrokosani disi abi wan bladzijde pe yu kan si san de na ini a buku, èn furu fu den abi wortu na bakasei di meki fu yepi yu feni spesrutu sani wantewante. Na a kaba fu ibri yari, dan wan index fu difrenti tori de na ini den tijdschrift A Waktitoren nanga Ontwaakt!, èn na index dati e sori wi sortu artikel kon na doro a yari dati.
Efu yu sabi sortu tori yu kan feni na ini den Bijbel yepisani disi, dan dati kan yepi yu fu ondrosuku sani moro esi. Kon meki wi taki dati yu wani sabi wan sani fu wan profeititori, wan Bijbel leri, wan fasi fa Kresten musu tyari densrefi, noso fa fu gebroiki wan Bijbel gronprakseri. Dan furu tron yu sa feni san yu e suku na ini A Waktitoren. Na ini Ontwaakt! yu sa feni sani di e pasa na ini a nyunsu, problema na ini a ten disi, tori fu den kerki, tori fu sabiman, nanga tori fu pipel fu difrenti kondre. Sani fu den Evangelietori soleki fa den ben pasa a wan baka a trawan, de fu feni na ini a buku A moro bigi man di oiti ben libi. Wan tu buku de di e taki fu ibri vers fu wan Bijbel buku, soleki De Openbaring — Haar grootse climax is nabij!, ¡Poti Prakseri na a Profeititori fu Danièl!, èn den tu pisi fu a buku A Profeititori fu Yesaya—Leti gi a Heri Libisma Famiri. Na ini a buku Redeneren aan de hand van de Schrift, yu sa feni bun piki tapu hondrohondro Bijbel aksi di sma e poti furu na ini a preikiwroko. Efu yu wani frustan tra bribi moro krin, sosrefi san den e leri èn fu pe den komoto, dan luku a buku De mens op zoek naar God. Na ini a buku Jehovah’s Getuigen — Verkondigers van Gods koninkrijk, yu kan feni finifini tori fu Yehovah Kotoigi, fa den bigin na ini a ten disi èn fa sani waka nanga den sensi a ten dati. Efu yu wani sabi fa sani e waka now nanga a preiki fu a bun nyunsu na heri grontapu, dan luku a lasti Jaarboek van Jehovah’s Getuigen. Efu yu wani kon sabi finifini tori fu sma na ini Bijbel, èn sosrefi fu presi, sani, tongo, nanga fositen tori na ini Bijbel, dan a buku Inzicht in de Schrift na wan kefalek bun buku fu kon sabi den sani disi.
„Index van Wachttoren-publikaties.” Na Index disi tyari kon na doro na ini moro leki 20 tongo, èn a sa sori yu na ini sortuwan fu den buku fu wi yu kan feni spesrutu sani. A prati na ini wan index fu tori, nanga wan index fu bijbeltekst. Efu yu wani gebroiki na index fu tori, dan yu musu suku wan prenspari wortu fu a tori di yu wani ondrosuku. Efu yu wani gebroiki na index fu bijbeltekst, dan na a pisi pe den tekst skrifi, yu kan suku a tekst di yu wani frustan moro bun. Efu wan buku tyari kon na doro di e taki fu a tori noso fu a tekst dati na ini a tongo di yu e frustan, èn a de fu feni na ini den yari di de na ini na Index, dan yu sa feni furu buku pe yu kan ondrosuku a tori, noso a tekst, moro fini. Luku fesisei fu na Index fu kon sabi sortu syatu nen den gi na den difrenti buku. (Nanga yepi fu dati, fu eksempre, yu sa si taki w99 1/3 15 wani taki A Waktitoren fu 1999, 1 maart, bladzijde 15.) Prenspari edeprakseri soleki ’Ondrofenitori na ini a preikiwroko’ nanga ’Ondrofenitori fu Yehovah Kotoigi’ kan yepi yu sreka wan lezing di kan gi a gemeente deki-ati.
Fu di a kan teki furu ten fu ondrosuku sani moro fini, dati meki yu musu luku bun fu no lasi pasi. Hori yu prakseri soso na san yu wani doro, so taki yu suku soso den sani di abi fu du nanga a tori di yu wani taki nanga trawan. Efu na Index e sori yu go na wan spesrutu buku, dan go na a bladzijde pe a e sori yu go, èn luku den ondro-edeprakseri nanga den fosi wortu fu ibri paragraaf so taki yu kan feni san yu e suku. Efu yu e suku san wan spesrutu vers na ini Bijbel wani taki, dan na a fosi presi, pruberi fu feni a tekst na tapu a bladzijde fu a buku pe na Index e sori yu go. Baka dati, ondrosuku den sani di den skrifi drape pe yu feni a tekst.
„Watchtower Library” tapu CD-ROM. Efu yu abi wan computer di yu kan gebroiki, dan yu kan feni winimarki te yu e gebroiki a Watchtower Library tapu CD-ROM di abi bun furu fu den buku fu wi. A programa makriki fu gebroiki, èn a e yepi yu fu suku difrenti sortu wortu, noso wan bijbeltekst na ini iniwan fu den buku di de tapu a Watchtower Library. Srefi efu a wrokosani disi fu ondrosuku sani moro fini, no de fu kisi na ini yu tongo, dan yu kan feni winimarki fu dati efu yu gebroiki en na ini wan tra tongo di sma e taki na heri grontapu èn di yusrefi e frustan bun tu.
Tra buku fu a getrow èn koni srafu
Na ini a di fu tu brifi di Paulus skrifi gi Timoteyus na ondro a krakti fu santa yeye, a ben aksi a yonkuman fu tyari „den bukulolo kon tu, spesrutu den bukulolo di meki fu leer” te a ben o kon na en na Rome (2 Tim. 4:13). Paulus ben warderi wan tu spesrutu sani di ben skrifi, èn a ben kibri den. Na a srefi sani yu kan du tu. Yu e kibri den eksemplaar fu A Waktitoren, Ontwaakt!, èn sosrefi Wi Kownukondre diniwroko, srefi baka te wi luku den kaba tapu wi gemeente konmakandra? Efu yu e du dati, dan yu kan gebroiki den leki wrokosani fu ondrosuku sani moro fini te dati de fanowdu, makandra nanga tra Kresten buku di yu kisi tu. Furu gemeente e kibri wan tu fu den buku fu wi na ini wan bukukasi na ini a Kownukondre zaal. Ala sma na ini a gemeente kan kisi wini fu den buku disi, èn den kan gebroiki den te den de na ini a Kownukondre zaal.
Kibri wan tu sani di yu feni prenspari
De na ai gi sani di e hari a prakseri fu yu, di yu sa man gebroiki te yu e taki èn te yu musu gi leri. Kande na ini wan koranti noso wan tra tijdschrift yu feni wan nyunsu, noso yu feni nomru fu wan tori, noso wan eksempre di yu kan gebroiki na ini a preikiwroko. Kande yu kan koti a pisi dati puru noso skrifi a tori dati abra so taki yu kan kibri en gi yusrefi. Skrifi sosrefi a dei, a nen fu na artikel, èn kande a nen fu a skrifiman noso fu den sma di tyari na artikel dati kon na doro. Tapu a gemeente konmakandra yu kan yere fasi fa yu kan taki-go-taki-kon nanga trawan fu wan tori, noso yu kan yere agersitori. Efu yu feni taki den sani disi kan yepi yu fu fruteri trawan a waarheid moro krin, dan skrifi den sani disi. Oiti a pasa taki yu ben abi wan bun agersitori na yu ede, ma yu no ben man fruteri dati wantewante? We efu dati e pasa nanga yu, dan skrifi na agersitori dati, èn kibri en wan presi. Baka te yu de wan pisi ten kaba tapu a Theokrasia Diniwroko-skoro, dan yu sa abi wan lo lezing di yu ben hori kaba. Na presi fu yu trowe den sani di yu ben skrifi di yu ben sreka yu lezing, dan kibri den bun, bika yu kan gebroiki den heri bun tapu wan tra ten.
Taki nanga sma
Libisma sabi furu sani. Di Lukas ben seti na Evangelietori fu en, dan soleki fa a sori a ben kon sabi furu sani fu di a ben taki nanga sma di ben si nanga den eigi ai san ben pasa (Luk. 1:1-4). Kande wan tra Kresten brada, noso sisa fu yu, kan fruteri yu wan sani di yu ben suku wan pisi ten kaba. Soleki fa a skrifi na Efeisesma 4:8, 11-16, dan Krestes „gi libisma leki presenti”, èn a e gebroiki den fu meki ’wi kon sabi a Manpikin fu Gado moro soifri’. Te yu e taki nanga den wan di e dini Gado wan langa ten kaba, dan yu kan kisi sani fu yere di yu kan gebroiki bun. Te yu e taki nanga sma, dan yu kan kon sabi tu san den e denki. Disi kan yepi yu fu sreka sani di e fiti trutru na den sma.
Luku sortuwan fu den sani yu kan gebroiki bun
Baka te aleisi koti na gron, dan a buba musu wai puru fu na aleisi srefi. Na so a de tu nanga den sani di yu feni baka di yu ondrosuku sani. Bifo yu o gebroiki den sani di yu feni, dan yu musu teki soso den wan di warti trutru, èn puru den wan di furu tumusi.
Efu yu o gebroiki den sani di yu feni fu hori wan lezing, dan aksi yusrefi: ’A sani disi di mi wani gebroiki, trutru e yepi mi fu tyari a tori kon na fesi moro bun? Noso, aladi a de wan moi sani di mi feni, a ben sa kan puru sma prakseri fu a tori di mi musu taki nanga den?’ Efu yu abi na prakseri fu gebroiki sani di pasa paspas, sani fu sabiman, noso fu datra-afersi, dan hori na prakseri taki den sani disi e kenki dorodoro. Sobun, sorgu taki yu no e taki sani di kon owru kaba, ma gebroiki den moro nyun sani di den feni. No frigiti tu, taki wan tu sani na ini den owru buku fu wi na sani di wi no e taki moro. Sobun, luku na ini den moro nyun buku fa wi e taki a sani trutru noyaso.
Efu yu wani gebroiki bodoi fu grontapu buku, dan yu musu luku heri bun. Noiti no frigiti taki Gado Wortu na waarheid (Yoh. 17:17). Yesus na a moro prenspari sma na ini a kontru fu den sani di Gado abi na prakseri. Fu dati ede, Kolosesma 2:3 e taki: „Ala den gudu fu koni nanga sabi kibri bun na ini en.” Te yu e ondrosuku wan tori èn yu feni wan tu sani di yu wani gebroiki, dan luku efu den sani disi e fiti na san skrifi na Kolosesma 2:3. Efu yu feni wan tu sani fu grontapu buku, dan aksi yusrefi: ’Na meki den meki a tori? Na taki den e taki sani nomo fu wan tori, sondro taki den de seiker efu a tru, noso sondro taki den prakseri bun fu dati srefi? Fu san ede den skrifi a sani disi? Na fu di den e denki densrefi nomo, noso na fu di den wani meki moni? Tra sma di kan sabi tu fa a tori disi de, e agri nanga a sani disi?’ Ma a moro prenspari sani di yu wani aksi yusrefi na disi: ’Den sani di mi feni, de soifri leki san a waarheid na ini Bijbel e leri wi?’
Odo 2:1-5 e gi wi a deki-ati fu tan suku fu kon sabi sani, fu kon frustan sani, fu man si sani krin, sosrefi wi musu ’tan suku den leki solfru, èn leki gudu di kibri’. Disi wani taki, dati wi musu du tranga muiti, èn taki wi sa feni bun pai tu. Efu yu e ondrosuku sani moro fini, dan yu musu meki muiti, ma efu yu du dati dan yu sa si fa Gado e prakseri fu sani, yu sa kon sabi fa yu kan kenki fowtu prakseri, èn yu sa grabu a waarheid hori moro steifi tu. Te yu e ondrosuku sani na so fasi, dan dati sa meki taki yu e hori moro bun lezing pe yu e taki nanga moro faya, èn dati baka sa meki yu firi moro switi te yu e hori yu lezing èn yu arkiman sa prisiri fu arki yu tu.