Na tjari foe na hebi foe kroektoedoe
„Kwinsi trawan en ogridoe de na mi fesi, en trobi de, en prati-fasi e opo ede. Foe dat meki na wet e lasi hem krakti, en noiti na reti e kon na fesi, bikasi na ogri-soema e lontoe na retidoe-soema, foe datede meki na reti e kon na doro tapoe wan kron-fasi.” — Habakuk 1:3, 4. „Na Njoen Vertaling foe na Nederlands-Bijbelgenootschap”.
1. Fa Prediker 1:15 e skrifi heri moi foe na situatie foe libisma afersi?
KWINSI trawan, kroektoedoe nanga poti wan soema na fesi wan trawan de gewoon sani ini disi grontapoe. Boen foeroe onvolmaakti sani no kan poti reti en ini dem libisoema afersi mankeri de pasa marki. Wan foe den moro koni kownoe foe owroetem, kownoe Salomo, ben taki: „San ben meki kron, no kan poti kon reti baka en san mankeri, no kan teri kwetkweti.” — Pred. 1:15.
NA SARI-KRAKTI FOE NA SI FOE KROEKTOEDOE
2. San dem sma di lobi retidoe ben aksi demsrefi, en foe sainde?
2 Leki wan bakapisi foe na retidoe-firi foe dem, meki foeroe soema e feni hem wan benawtoe sani foe si, dati dem soema di e bidrigi en di no habi respeki gi Gado ofoe trawan, e habi wan libi di e gersi ai komopo boen. Leki na Djoe profeeti Habakuk foeroe tra reti-ati soema ben aksi demsrefi son tron: „Foe sainde Gado no e doe noti tog?” — Hab. 1:2-4.
3. (a) Fa sonwan ben teki na boen libi di agersi dem ogri soema ben abi? (b) Soema ben de Asaf? (c) San ai piki foe wan bepaalde pisi tem ini hem libi?
3 A ben trobi dem sote, dati dem ben habi foe doe nanga kroektoedoe, dati son wan foe dem dienstknegti foe Gado ben kon so fara foe aksi demsrefi efoe a habi waarde ete foe libi wan retidoe libi. Disi ben pasa ooktoe nanga Asaf,a wan foe dem pokoeman foe na lo Levi ini na rigeritem foe kownoe David. A ben meki pokoe di ben gebroiki hondro hondro jari ini na publiki aanbegi (2 Kron. 29:30). Makandra nanga Heman nanga Jeduthun „Asaf ben taki profeeti-tori nanga na harpoe nanga snaar-instrument en nanga gengen” (2 Kron. 25:1). Na taki foe profeeti-tori disi ben wani taki kande, dati dem ben prijse Gado en gi hem tangi en ben pree pokoe te dem ben e doe disi. Asaf, Heman nanga Jeduthun ben doe disi kande nanga na firi en faja di ben de leki foe profeeti. Dem sani di dem ben taki en di ben poti ini singi, ben verteri prenspari boskopoe ooktoe na dem Israël soema. Asaf ben habi wan toemsi waarti presi. Tog wan pisi tem ben de ini hem libi pe a ben kon ini bigi jeje gevaar. Ini wan foe dem singi foe hem di Gado jeje ben meki a meki, Psalm 73, a de piki dati a de so: „Ma mi? pikinmoro mi ben naki mi foetoe, pikinmoro mi foetoe ben glati, fadom.” — vers 2.
4. Sortoe sari sani Asaf ben si soleki Psalm 73:3-9 e taki?
4 San Asaf ben si, di ben poeroe hem so ini hem balans? Na piki joe e feni ini dem wortoe foe Psalm 73:3-9. Di Asaf ben si na boen libi foe dem ogrisma, a ben djaroesoe. Soema sondro konsensi ben meki bigi foe dem goedoe di dem ben tjari kon makandra tapoe wan bidrigi fasi. Nanga na takroedoe foe dem, tog a ben gersi, dati a ben go dem boen. Na doro-see a ben gersi dati dem ben habi vreede nanga sekerfasi. Ja, nanga na veragti fasi foe libi foe dem, „dem no ben habi frede foe dede”, a gersi leki tapoe wan vreede fasi dem e kon na dem kaba, sondro takroe dede-skreki. Dem ben habi nofo foe njan, aladi bepaalde problema foe dem gosontoe tapoe dem foe njan dem njanjan switi. Dem ai no ben de nanga olo, foedi dem mankeri njanjan, ma „dem ai e kon na doro foe na fatoe”. Dem soema disi sondro sjem ben go doro nanga dem ogri pasi. Na bigimemrefasi foe dem ben de leki gowtoe sani, „wan keti na dem neki” a ben de gi dem. Dem ogridoe foe dem ben de so foeroe, dati disi ben de „leki wan krosi di e tapoe dem skin”. Alatem dem ben weri ogridoe leki wan krosi. Foedi dem ben habi winimarki nanga na onregvaardiki bidrigifasi foe dem, „dem de moro leki dem prakseri foe na ati”. Disi ben gi dem dekati „foe taki bigi-taki” — tapoe wan bigimemrefasi — foe dem bidrigi doe foe dem. „Dem poti dem tongo te na hemel, aladi dem tongo waka heri grontapoe doro”. Dem no a bisi nanga no wan soema ini hemel ofoe tapoe grontapoe. Dem ben libi dem tongo fri foe taki, aladi dem mofo ben taki dem sani di na tongo habi prisiri foe dati.
5. Fa dem wortoe ini Psalm 73:10, 11 e sori dati a no tapoe Asaf wawan a ben wroko takroe, dati dem ogrisoema sondro foe kisi strafoe kan doe ogridoe?
5 A de krin dati Asaf no ben de na enkriwan di dem sani di a ben si ben wroko takroe tapoe hem. A e go moro fara foe taki: „Foe datede a de tjari hem pipel kon dja baka, en dem sani di foeroe nanga watra, a de swari na watra na dem fesi. En dem ben taki: ’Fa Gado ben doe sabi? En sabi de dan na a Moro Heewan?’” (Ps. 73:10, 11). Te dem retidoe soema e prakseri foe na fasi fa dem ogridoe soema sondro foe kisi strafoe e gi dem srefi na dem ogridoe foe dem, a de trobi dem toemsi. Dem no man meki a komoto ini dem prakseri. Alatem dem moe prakseri hem baka. A de gi dem leki dem moe dringi wan bita dringi. Disi e tjari dem foe aksi: „Fa Gado kan gi pasi foe disi? A no e si san e pasa?”b
6. San ben tjari Asaf so fara foe prakseri dati a no habi waarde foe dini Jehovah?
6 Di Asaf ben agersi hem eegi libi nanga na boen libi foe dem ogriwan, a ben bari taki: „Troe, mi ben krin mi ati foe soso en foe soso mi ben wasi mi anoe dati mi no habi fowtoe. En heri dee dem e tergi mi en ibri mamantem mi e kisi mi strafoe” (Ps. 73:12-14). Na psalm-singiman ben bigin foe prakseri troe troe dati a no habi waarde foe libi wan retidoe libi. A ben habi na firi leki Gado ben piri-ai ofoe strafoe hem ibri mamantem. A gersi leki dem ogridoe soema sondro foe kisi strafoe ben kan gi dem srefi abra na dem moro bigi sondoe di de.
7. San e sori dati na psalmsingiman ben kon si dati a fowtoe foe si na diniwroko foe Jehovah leki wan soso sani?
7 Ma ete Asaf ben verstan dati a fowtoe foe prakseri so. A ben taki: „Efoe mi ben teki na bosroiti foe taki so toe, dan mi no ben de getrouw na a geslacht foe joe pikin. Èn efoe mi ben prakseri dipi foe verstan hem, tog a ben tan gi mi ini mi ai leki wan rai-tori di e pina mi” (Ps. 73:15, 16 De Katholieke Bijbel) Ja, na psalmsingiman ben verstan, dati, te a ben sa si na diniwroko foe Gado leki wan soso sani, dan troe troe a no ben sa de loyaal na dem getrouwwan. Te a ben sa sori krin dati a de degedege ini bribi, dan a ben sa broko na bribi foe son wan ooktoe. Aladi Asaf ben proberi foe seti hem prakseri kon wan, tog a no ben kan verstan fa a kan dati ogridoe soema ben kan gi demsrefi abra na ogridoe sondro foe kisi strafoe, aladi retidoe soema ben ondrofeni pina.
FA JOE KAN DOE FOE NO KOMOTO INI BALANS
8. (a) Pe na psalmsingiman ben go foe kenki hem prakseri? (b) San wi moe doe te san wi e si e trobi wi toemsi?
8 San na psalmsingiman ben doe foe kenki hem prakseri? Asaf ben go na a santa presi. Drape, na mindri dem aanbegiman di ben kon makandra, a ben go verstan san e wakti dem ogri soema troe troe (Ps. 73:17). Soboen efoe ai trobi joe, nanga san joe e si, proberi ooktoe dan foe kisi dem piki tapoe dem aksi foe joe foe dem soema di e proberi foe doe dem diniwroko foe dem gi Gado nanga dem heri ati. San Asaf ben go verstan? Wi e leesi: „Troe troe, tapoe wan glati gron joe (Jehovah) e poti dem. Joe meki dem tron wan broko sani. O, fa ini wan momenti dem tron wan skreki sani! Fa dem ben doro na kaba foe dem, nanga skreki ini wan momenti dem ben kon na dem kaba! Leki wan dren baka te joe wiki, o Jehovah, so joe sa veragti na prenki foe dem te joe wiki.” — Ps. 73:18-20.
9. San wi moe verstan leki fa Psalm 49:6-12 nanga 73:18-20 e sori foe na agersi boen libi foe dem ogri soema?
9 Dem wortoe disi foe na psalmsingiman e tjari wan prenspari punt kon na krin, di kan jepi wi foe hori doro ondro na kroektoedoe foe wan ogri seti foe sani. Na agersi boen libi foe dem ogriwan de soso foe wan pisi tem. Foedi dem libi de soso lontoe goedoe di e pori, dem tanapoe tapoe „wan grati gron” en alatem dem de ini gevaar foe ondrofeni wan toemsi ogri fadom, di sa kon wantron wantron en sondro warskow. Dede, te foe kaba, sa kon tapoe dem ini dem owroe jari, foedi dem goedoe di dem ben kisi tapoe wan onregvaardiki fasi no sa kan meki dem tan moro langa na libi (Ps. 49:6-12). Na boen libi foe dem sa de leki wan dren, di e gwe esesi. Srefi a kan de so, dati na reti sa kisi dem langatem, bifo dem doro dem owroe jari. Na wet foe Gado di no kan kenki kan kon troe tapoe dem: „San wan soema e sai, dati a sa koti toe” (Gal. 6:7). Foedi dem drai baka gi na Moro Heewan, na Enkriwan di ben sa kan jepi dem, meki eri bigi ogri sa miti dem en masi dem. Dem e tan troe troe sondro jepi en sondro hoopoe en sondro troostoe. Te Jehovah tapoe so wan fasi kon „wiki”gi dem, a sa si „dem prenki”, na moifasi nanga positsi foe dem nanga veragti en leki wan sani di no habi waarde.
10. San foe na prakseri foe Gado wi moe hori na prakseri te wi e si na agersi boen libi foe dem ogri soema?
10 Ini wan tem pe kroektoedoe, ogridoe nanga kwinsi trawan e gersi foe kon moro bigi, wi no moe lasi noiti na prakseri, dati dem ogriwan no kan go doro so sondro dem no kisi strafoe. Jehovah Gado e si san e pasa en a de gi pasi dati situatie doe kon akroederi nanga na bigi prakseri foe hem. Sontron sma sa kisi demsrefi en go na a Mekiman nanga opregti berouw, te dem waka wan verkeerti pasi en leki wan bakapisi foe dati e ondrofeni pina (2 Petr. 3:9). Na a tra see te dem tan go doro nanga dem ogri pasi, dan a de kon krin gi ala soema di e loekoe dati a de joisti troe troe reti, te Gado tjari hem kroetoe kon tapoe dem. — Loekoe Romeini 9:10-24 toe.
11. Sortoe fasi foe loekoe tem sa jepi wi foe wakti nanga pasensi te leki Jehovah Gado sa poti onregvaardiki fasi kon reti?
11 Ini wi ai a gersi boen langa, bifo wan reti kroetoe kon tapoe dem soema di verdini strafoe. Ma ini na ai foe na teego Gado a de wan boen sjatoe tem. Na bijbel e taki: „Doesoen jari de ini joe ai soso leki na dee foe esrede te a de pasa en leki wan pisi foe na neti” (Ps. 90:4). O langa esrede ben de efoe joe loekoe hem tide? Kande joe ben habi troe troe wan hebi dee en a ben gersi leki noiti wan kaba ben sa kon na hem. Ma a no de leki na dee dati no ben de, di a pasa now? Gi na Mekiman doesoen jari de leki so wan dee, ja srefi so sjatoe leki wan pisi foe na neti foe fo joeroe. Na libitem foe libisoema foe 70 ofoe 80 jari de ini Gado ai soboen leki wan sani di no ben de. „Dem jari foe wi, e kon na wan kaba leki te soema e taki safri”, na profeeti Mozes ben skrifi (Ps. 90:9). Ja, na sjatoe libitem foe wi ben kan agersi nanga wan ar-bro, di e pasa safri dem mofo-boeba foe wi. Efoe wi teki na prakseri, dati Jehovah Gado ben gi na pramisi, dati hem loyale dienstknegti sa libi ini kolokoe nanga ini vreede en ini sekerfasi, dan srefi wan libitem pe wan soema moe pina foeroe, no de noti. Na fasi disi foe si sani, kan jepi wi foe habi pasensi, te wi e kisi pina, foedi wi moe si kroektoedoe, kwinsi trawan en partijfasi.
12. (a) San Satan e taki foe libisoema? (b) Fa disi kan jepi wi foe tjari na hebi foe kroektoedoe?
12 Wan tra sani e kon toe foe wi loekoe. Na bigi streeman foe libisoema, Satan Didibri, e taki dati dem soema di e dini Gado, e doe disi foe gridifasi ede. Disi wi e si ini na kragi, di Satan ben habi foe Job: „Ala san wan soema habi, a sa gi foe hem sili ede. Grantangi, troesoe joe anoe go na doro leki wan kenki en meri hem ini hem bonjo en hem skin en loekoe ofoe a no sa froekoe joe joe reti mindri joe fesi” (Job 2:4, 5). Te wi tan loyaal na Gado, aladi kroektoedoe de, dan leki Job wi kan sori dati dem beweegi foe wi ati de joisti.
13. Fa wi no ha foe doe soleki skrifi ini Psalm 73:21, 22 tapoe den takroe omstandigheden?
13 Efoe foe vooroordeel ede (a kroetoe foe sani sondro nofo sabi) en foedi wi weegri foe teki prati na politiek, kroektoedoe kon na wi tapoe, dan wi moe loekoe boen dati wi no meki na firi foe wi de soso leki di foe wan meti sondro verstan, foedi Gado gi pasi dati kroektoedoe de te now ete. Disi ben sa kan bita wi ati toemsi en meki wi lasi wi balans ini na fasi fa wi e denki, sodati wi e kon so fara foe loekoe sani foe na see foe wi, sondro foe hori Gado prakseri na ede. Na disi ben miti Asaf. A ben piki foe datede: „Mi ati ben kon bita en ini mi niri mi ben firi srapoe pen, en mi ben de sondro verstan en mi no ben kan sabi noti; mi ben de soso leki wan meti ini joe ai.” — Ps. 73:21, 22.
14. Sortoe matifasi wi moe proberi foe kibri?
14 Wans san wi sa miti na wi pasi, wi sa doe troe troe moeiti foe kibri wi matifasi nanga Jehovah boen, bikasi na hem kan hee wi. Na psalmsingiman ben go verstan dati.Wi e leesi: „Mi de alatem na joe; joe ben hori mi reti-anoe. Nanga na rai foe joe, joe sa tjari mi, en baka dati joe sa meki mi kisi glori srefi. Soema mi habi ini hemel, boiti joe? En boiti joe, troe troe mi no habi wan tra prisiri na grontapoe. Mi skin nanga mi ati kon lasi krakti. Gado de na klipston foe mi ati en a de mi porsi foe teego. Bikasi loekoe, joisti dem di de tan farawe foe joe, sa lasi gwe. Joe sa tapoe na mofo foe ala dem soema di libi joe. Ma foe mi see, foe go krosibee na Gado boen gi mi. Ini na Rigeri Masra Jehovah, mi ben poti mi vertrouw foe meki bekenti ala joe wroko.” — Ps. 73:23-28.
15. Fa Jehovah sa tjari wi foe kisi glori?
15 Wi moe hori na prakseri, dati Jehovah Gado, na no wan fasi, sa libi wi efoe wi tan getrouw. Alatem a ben de na wi see. Na Moro Heewan sa teki wi anoe en tjari en jepi wi. Na rai foe Jehovah sa de leki wan tjariman gi wi en tjari wi go na wan tem di e kon di de seker en kolokoe. Aladi kande wan heri pisi tem wi de ondrofeni fa soema de sakasaka wi, tog Jehovah sa tjari wan kenki kon en meki wi kisi glori nanga grani. Leki Asaf wi no habi no wan tra soema moro, boiti wi Hemel Tata, di wi kan poti wi vertrouw foe kisi troostoe.
16. (a) Na sortoe fasi Gado de na klipston foe wi ati? (b) Fa Jehovah kan de wi „porsi”? (c) San wi moe proberi foe doe nanga Jehovah wondroe wroko?
16 Dati wi kan prisiri na Jehovah fesi foedi a de feni wi boen, moe de na moro bigi grani gi wi. Srefi te wi skin nanga wi ati lasi krakti, Jehovah sa tranga wi. A sa meki wi ati tan vaste, sodati wi, te wi sa kisi problema, no so lasi hoopoe nanga dekati. Na grani foe de ini wan krosbee matifasi nanga wi Hemel Tata en foe dini hem, de foe troe wan moi „porsi”, wan goedoe di habi bigi waarde. Meki wi no lasi disi noiti, foedi disi ben sa tjari pori kon gi wi, soleki a de nanga ala trawan di libi Jehovah. Leki na psalmsingiman, meki wi go krosbee na Jehovah en poti ala wi sorgoe tapoe hem. Disi boen, bikasi a sa tjari kolokoe nanga tan-boen gi wi. Boiti dati, meki wi meki Jehovah wondroewroko bekenti gi trawan., sodati wi kan tranga dem soema di e degedege.
17. San moe teki ini wi libi na moro prenspari presi, en fa disi sa jepi wi foe ferdrage kroektoedoe?
17 Wi ini disi tem, foe troe wi kan njan foeroe boen foe san na psalmsingiman ben skrifi foe hem eegi ondrofeni. Aladi na kroektoedoe di wi kan si ini na seti foe sani disi, de wan skreki sani, tog wi kan tjari na hebi disi nanga boen winimarki te wi libi sa bow lontoe na diniwroko foe Gado. Efoe wi doe disi, dan wi paiman de seker (Hebr. 6:10). Na paiman sa de srefi so bigi, dati ibri tesi ofoe benawtoe, di wi moe kaka foetoe gi, te joe sa agersi hem nanga dati, sa de soso „foe wan pisi tem . . . en lekti.” — 2 Kor. 4:17.
[Foetoewortoe]
a Na nem „Asaf” e kon na tapoesee foe Psalm 50 en dem Psalm 73 te nanga 83. Foedi sani di ben pasa e kari ini Psalm 79 en 80, baka na tem foe na pokoeman Asaf foe na lo foe Levi, wan toe foe den Psalm disi dem bakatenpikin foe hem ben skrifi dem. A nen „Asaf” agersi kande, habi foe doe nanga na heri famiri-lin di ben bigin nanga hem. Foedi wi no kan feni sani ini Psalm 73 di e sori dati na Psalm disi ben skrifi na wan tem baka Asaf, wi kan taki dati na pokoeman Asaf srefi, di ben de wan man di ben libi in dem dee foe David, ben skrifi hem.
b Wi kan ferstan na djoe tekst ooktoe tapoe wan tra fasi. Foedi a gersi dati sani e waka boen gi na ogri soema, son wan foe Gado dienstknegti wan pori prakseri gro na dem. Dem e lagi demsrefi na a srefi fasi foe prakseri leki na ogriwan. Den wan di kon tapoe so wan pasi, e taki: „Gado no sabi san e pasa. A no sa doe noti nanga na ogridoe.”