Wan gron di e meki alési nanga takroe wiwiri
„Poeroe kon na krin gi wi na agersitori foe a a takroe wiwiri tapoe a gron” — Matteus 13:36.
1, 2. (a) Sortoe gronprakseri tapoe a tori foe sai e go alaten? (b) Sortoe agersitori den toe gronprakseri disi abi leki roetoe?
„SAI nanga koti” de den sani di Jehovah Gado ben taki ini en ati, dati noiti den sa kaba „so langa leki grontapoe sa de” (Gen. 8:21, 22). Wan srefi gronprakseri na apostel Paulus ben tjari kon na fesi, di a ben skrifi: „San wan sma e sai, dati a sa koti toe.” — Gal. 6:7.
2 Tapoe na gron foe den gronprakseri disi, wan gronman di ben wroko tranga foe sai boen alési ini na saiten, ben abi na overtoigi dati te na ten ben doro, dan a koti foe njanjan ben sa de. Na wan ben sa kon foe na trawan. Di baka wan pisi ten en wrokoman ferteri en, dati en gron no wawan meki alési ma wan bepaalde wiwiri toe, a ben sabi foe datede séker dati foe espresi wan ogri sani ben doe. A ben sabi san a ben sai: alési èn no takroe wiwiri. Na njoen sani disi di kon ben aksi foe wan bosroiti teki. Den knekti foe en ben firi foe doe wan sani wantronwantron. Den ben wani hari na takroe wiwiri poeroe wantewante, ma na koni gronman tèmper na faja lostoe foe den foe go doe wan sani wantewante. A ben taigi den foe no doe dati, foedi den ben kan doe na alési ogri te den ben e go hari na takroe wiwiri poeroe. Na alési nanga na takroe wiwiri ala toe ben moe kisi na okasi foe gro kon bigi. Te na kotiten ben sa doro, dan ten ben sa de nofo ete foe prati na troetroe alési foe na falsi wan.
3. Sortoe prenspari sani di ben abi foe doe nanga na kownoekondre Jezus ben agersi, èn foe san na pratiwroko ben de wan marki?
3 Jezus Kristus ben gebroiki na gersitori disi foe agersi bepaalde sani di ben sa psa ini a wroko di a ben bigin na grontapoe. Na saiwroko ben abi leki marki foe meki wan koti foe troe kristen kon, di ben sa de nanga en ini na hemel tiri di sma ben sabi leki „na kownoekondre foe hemel”. Na so fasi a ben taki na fesi dati en boen saiwroko ben sa ondrofeni ogri foe na feanti Satan Didibri. Na gron no ben sa meki soso a koti kon foe troe kristen di gersi alési, ma so toe falsi kristen di gersi takroe wiwiri. Ala toe groepoe ben sa moe gro kon bigi makandra te nanga na ten foe koti, te na pratiwroko ben sa feni presi. Boiti dati, na pratiwroko disi ben sa de wan marki moro fara foe den „laatste dé”, na „bosroiti foe wan seti foe sani”. — Matth. 13:24-30, 36-43; teki gersi Mattéus 24:3; 2 Timotéus 3:1.
4. Foe san-ede wi moe abi belangstelling gi na agersitori disi?
4 Joe ben sa wani si dati wan kaba kon na a disiten seti foe sani? Na bakapisi foe na kotiwroko abi krakti tapoe joe persoonlek? Èn leki wan spesroetoe sébere sani, na agersitori foe Jezus e gi wi na sroto foe ferstan na historia foe na kristendom ini den hondro hondro jari? Meki wi go loekoe pikinso.
NA AGERSITORI FOE NA ALÉSI NANGA NA TAKROE WIWIRI
5, 6. (a) Foe san-ede meki den wortoe „na kownoekondre foe hemel” ini na agersitori disi no kan sori tapoe na hemel tiri foe Kristus? (b) Tapoe san den kownoekondre agersitori ben sori foe datede, èn san den e agersi?
5 Na a sjoro foe na Se foe Galiléa, no fara foe na oso pe a ben tan, Jezus ben ferteri na agersitori disi na en discipel èn na wan bigi ipi arkiman di ben angri foe sabi sani, nanga den wortoe: „Na kownoekondre foe hemel kon de leki wan sma di ben sai toemsi boen siri tapoe en gron. A joerten di den sma ben e sribi, en feanti ben kon èn a ben sai takroe wiwiri na mindri na alési, èn dan a ben gwe. Di den (alési)bon ben gro èn meki froktoe, dan na takroe wiwiri ben komopo na doro toe.” — Matt. 13:24-26.
6 Wan esesi loekoe foe den tra kownoekondre-agersitori ini Mattéus kapitel tin-a-dri, e jepi wi foe si, dati den wortoe „na kownoekondre foe hemel”, soleki disi e gebroiki ini na agersitori di kari dja na tapsé, no abi foe doe nanga na heri nomroe foe na Messias tiri ofoe na Messias kownoekondre ini hemel. Wan sma kan denki dati „takroe wiwiri”, èn „takroedoe” di gersi sroedeki (vers 33; 1 Kor. 5:8) ofoe sma di den e gersi nanga takroe „fisi” di no boen (den vers 47-50), sa de nanga Kristus ini en hemel kownoekondre? Kwetkweti! Den agersitori disi foe dat-ede moe abi foe doe nanga boen èn takroe sani di ben sa kon tapoe na tori foe na teki foe sma di ini a ten di e kon sa de makandra nanga Kristus ini „na kownoekondre foe hemel”. Na agersitori foe na alési nanga na takroe wiwiri e agersi spesroetoe na toestand na mindri den sma na grontapoe di e taki dati den kisi na kari foe tiri makandra nanga Kristus ini en kownoekondre. Na situwasi disi ben sa go doro wan pisi ten, bifo wan kaba ben kon na en ini na agersi „koti foe njanjan”.
7, 8. (a) Soema de na „Manpikin foe libisma”? (b) Sortoe tra profétitori e taki foe na „manpikin foe libisma” nanga den di na „toemsi boen siri” e agersi?
7 Jezus srefi ben tjari bakaten kon na krin san na „masra foe na oso”, ofoe na „man di ben sai”, „en gron”, na „toemsi boen siri”, „en feanti” èn na „takroe wiwiri” ben wani taki na agersi fasi. Na tori e taki: „Baka di a ben meki den sma gwe, a ben go ini na oso. Èn en discipel ben kon na en èn den ben taki: ’Poeroe kon na krin gi wi na agersitori foe a takroe wiwiri tapoe a gron.’ A ben piki den taki: ’Na saiman foe na toemsi boen siri de na Manpikin foe libisma; na gron de na grontapoe; na toemsi boen siri, dati de den manpikin foe na kownoekondre; ma na takroe wiwiri de den manpikin foe na ogriwan, èn na feanti di ben sai, de Didibri.’” — Matt. 13:36-39.
8 Jezus ben sori dati en ben de leki na „Manpikin foe libisma” (Matt. 8:20; 25:11; 26:64). Na wan moi sani foe sabi, dati, tapoe na tori foe na kownoekondre, na proféti fasi den ben kari Jezus Kristus na „Manpikin foe libisma” ini wan visioen di Daniël ben kisi. Na profétitori dati e taki: „Èn (na manpikin foe libisma) ben kisi tirimakti nanga wartifasi nanga wan kownoekondre, sodati den volkoe, nationaal groepoe èn tongo ben sa dini alamala en. En tirimakti de wan tirimakti foe ten di no abi marki, di no sa psa, èn en kownoekondre wan di no so broko tron noti.” Te a profétis visioen e sori dati na Manpikin foe libisma ben sa abi kompe-tiriman, a de taki: „Èn na kownoekondre èn na tirimakti èn na glori foe den kownoekondre na ondro na heri hémel ben gi na a pipel foe den santawan foe na Moro Héwan. Na kownoekondre foe den de wan kownoekondre foe ten di no abi marki, èn ala tirimakti sa dini èn gi jesi na en.” — Dan. 7:13, 14, 27.
SAI NA „TOEMSI BOEN SIRI”
9. San de na „gron”, èn foe san-ede Jezus ben sai „toemsi boen siri”?
9 Jezus, na „masra foe na oso” foe na agersitori, e sai „toemsi boen siri tapoe en gron” foe kan tjari konmakandra foe a grontapoe na joisti nomroe foe den „santawan” di kari dja na tapoesé. Na „gron” de leki fa poeroe kon a krin „na grontapoe” (Griki: Kosmos), a grontapoe foe libisma. Sensi na ten foe Jezus grontapoe diniwroko, na libisma-lo ben tron wan „gron, di den e prani”, wan kerki gron foe okasi foe sai na „toemsi boen siri”, ofoe „den manpikin foe na kownoekondre” èn sorgoe gi den moro fara (1 Kor. 3:9). Ini na pisi ten foe dri nanga afoe jari foe en grontapoe diniwroko, Jezus ben wroko tranga foe meki na djoe pisi foe na „gron” klari (Matt. 9:35-38). Dan, foe sensi Pinksteren ini na jari 33 G.T. a ben sai fosi na mindri den djoe èn te foe kaba na ini na heri grontapoe, ofoe na „gron” na „toemsi boen siri”. — Tori foe Apostel 1:8.
10. Fa na saiwroko ben go na fesi na mindri den djoe nanga proselietsma?
10 Jezus ben tjari kon na krin san na „toemsi boen siri” ben agersi, di a taki: „Dati de den manpikin foe na kownoekondre.” Den getrow apostel foe Jezus nanga den so wan 120 tra discipel, man nanga oema, di ben kisi nanga Pinksteren na presenti foe santa jeje ini na jari 33 G.T. ini Jeruzalem ben de den fosiwan foe den „manpikin disi foe na kownoekondre” di salfoe èn kon gebore njoen nanga jeje (Tori foe den Apostel 1:13-15; 2:1-4). Na a srefi dé dati so wan 3000 trawan, djoe nanga proseliet, ben poti go ini na kristen gemeente di ben opo pas (Tori foe den Apostel 2:5-11, 41). Jehovah ben blesi na saiwroko disi èn a „tan poti go ala dé na den, den sma di kisi ferloesoe”, sodati ini wan sjatoe ten „na nomroe foe den man (na nomroe foe den oemasma no de kande na ini) ben gro kon so wan féfi doesoen”. Sjatoe baka dati na tori e ferteri wi moro fara, dati „Bribisma ini Masra poti a tapoe, ipi-ipi man nanga oema” (Tori foe den Apostel 2:47; 4:4; 5:14). Na saiwroko na mindri den djoe nanga proseliet ben go na fesi esesi.
11. Fa na sai-wroko ben go na fesi na mindri den Samariasma nanga den no-djoe?
11 Baka di na Saiman Jezus ben sorgoe dati siri ben sai a mindri den Samariasma (Tori foe den Apostel kapitel 8), nanga jepi foe na santa jeje a ben meki na saiwroko panja go na den no-djoe di no ben besnij ofoe den heiden (Tori foe den Apostel 10; 13:1-5, 46, 47). Ini wan toe tintron jari gemeente ben opo foe Noord-Afrika go na a Blaka Se èn foe Babylonië go na Italië èn kande srefi moro fara na westsé toe (Tori foe den Apostel 2:5-11; 1 Petrus 5:13; Rom. 15:24; Kol. 1:5, 6, 23). Leki wan bakapisi foe tranga saiwroko ’meki (alési)bon ben gro di ben meki froktoe’. — Matt. 13:26.
TAKROE WIWIRI BEN SAI NA MINDRI NA ALÉSI
12, 13. Soema de na „feanti”, èn fa a ben sai takroe wiwiri „na joerten di den sma ben e sribi”?
12 Ma wan takroe sani ben e psa toe. Jezus ben gi ini en agersitori na warskow: „A joerten di den sma ben e sribi, en feanti ben kon (na feanti foe a saiman) èn a ben sai takroe wiwiri na mindri na alési, èn dan a ben gwe. Di den bon ben gro èn meki froktoe, dan na takroe wiwiri ben komoto na doro toe” (Matt. 13:25, 26). Jezus sori dati „en feanti” ben de „Didibri” di ben sa doe en ogri wroko „a joerten di den sma ben e sribi”. „Sribi” kan agersi ini a bijbel, dede ofoe jeje sribi (Matt. 9:24; Rom. 13:11; 1 Thess. 5:6). Baka di a ben taki foe „a doro foe en pasi”, Paulus ben taigi den owroeman foe na kristen gemeente ini Efese: „Mi sabi dati baka te mi no de moro, krasi tigri sa kon na oen mindri, di no sa handri na ipi tapoe wan safri fasi, èn na oen mindri srefi, man sa opo di sa taki kron sani foe hari den discipel kon na den baka. Tan foe datede nanga ai.” — Tori foe den Apostel 20:24-31.
13 Den troe tori foe na historia e sori dati Satan ben kon „a joerten di den sma ben sribi, èn ben sai takroe wiwiri na mindri na alési”. Di den apostel, di makandra ben wroko leki wan „skotoe” gi na fadon komoto foe a bribi, ben sribi ini dede, dan foeroe kristen owroeman ben tan a baka foe „tan nanga ai” (2 Thess. 2:3, 6-8). Foedi den ai ben kon hebi foe sribi na jeje fasi, den no ben kibri den „manpikin foe na kownoekondre” gi den „krasi tigri” di ben bigin kon na den mindri. Den disi ben de na „takroe wiwiri” di ben sai na mindri na „toemsi boen alési”. Johannes, di ben dede leki na laatste wan foe den apostel, ben skrifi foe na kon krosbé foe na kaba foe na ten foe den apostel: „A de na laatste joeroe, èn soleki oen ben jere dati na anti-kristus e kon, na so, foeroe anti-kristus ben opo now toe; èn nanga dati wi kon sabi dati a laatste joeroe doro kaba. Den ben komoto foe wi mindri, ma den no ben de foe wi sortoe; bika efoe den ben de foe wi sortoe, den ben sa tan na wi mindri. Ma den ben komoto gwe, sodati a ben sa kon na krin, dati a no alamala de foe wi sortoe.” — 1 Joh. 2:18, 19.
14. Sortoe bodoi e gi foe na sortoe foe takroe wiwiri di na agersitori foe Jezus e taki foe en?
14 Jezus ben taki: „A takroe wiwiri de den manpikin foe na ogriwan” (Matt. 13:38). Ini en boekoe Natural History of the Bible, H.B. Tristram e gi kommentaar tapoe na sortoe foe takroe wiwiri di na agersitori disi e sori a tapoe. A de skrifi: „Na takroe wiwiri (Zizania) e akroederi nanga na Arabis zawân, pe na Griki wortoe komoto foe en, na lolium temulentum ofoe barba dolik. . . . A de wan sortoe grasi èn a de a wan enkri sortoe foe na famiri foe den grasi, di na siri no boen foe njan. Zawân komoto foe zan, ’pio’, foedi a njan foe dolik abi leki bakapisi hebi pio, stoipi nanga loesbere, foeroetron nanga dede leki kabapisi. Na bon, di abi wan moro bradi blati dan moro foeroe wilde grasi, gersi alési krinkrin te leki a njanjan kon a doro”.
15. (a) Na „takroe wiwiri” de wan pori sortoe „alési”? (b) Foe sortoe sani na „Manpikin foe libisma” no abi fowtoe foe datede?
15 Wi moe hori na prakseri dati na „takroe wiwiri” no de, soleki son djoe talmoedist nanga trawan ben bribi wan dé, wan pori sortoe foe alési. Alési-siri no e kenki noiti tron takroe wiwiri. Disi ben sa de kontra na wèt foe Jehovah di no e kenki: „Grontapoe moe meki grasi sproiti kon, ala sortoe bon di e meki siri, froktoebon di e meki froktoe akroederi a sortoe foe den” (Gen. 1:11, 12). Na troe tori disi foe a wetenschap e poeroe ibri frantwortoe foe na „Manpikin foe libisma”, Kristus Jezus, na „Saiman foe na toemsi boen siri” foe a sani di ben psa tapoe en „gron”. A „toemsi boen siri” di a ben sai, no ben sa tjari noiti wan koti foe njanjan foe takroe wiwiri kon. A ben kan tjari soso „alési” ofoe troe „manpikin foe na kownoekondre” kon. San ben gro kon bakaten tapoe en „gron”, ben de wantronwantron na bakapisi dati en feanti foe espresi èn nanga ogri-ati ben sai „takroe wiwiri” ofoe „den manpikin foe na ogriwan” na mindri na alési di ben sai.
16. Foe sortoe belang foe na historia na agersitori foe na „alési” nanga a „takroe wiwiri” de?
16 Na agersitori foe Jezus e tjari foeroe sani kon na krin foe na historia foe na kristendom ini den hondro hondro jari. Den troe tori foe na historia e sori dati Satan, baka na dede foe den apostel, ben meki foeroe „takroe wiwiri”, „krasi tigri” nanga „anti-kristen” kon ini den gemeente foe troe kristen, precies soleki Jezus, Paulus, Petrus, Johannes nanga Judas ben taki na fesi (Tori foe den Apostel 20:29; 2 Petr. 2:1-3; 1 Joh. 2:18; Jud. 4). A ben go precies leki fa Jezus ben taki: „Di den bon ben gro kon èn ben meki froktoe, dan na takroe wiwiri ben komoto na doro toe.” — Matt. 13:26.
17. Oten spesroetoe na „takroe wiwiri” ben kon boen na krin foe si?
17 Na „takroe wiwiri” disi, spesroetoe ini na ten foe na eeuw di meki toe nanga dri, ben de krin foe si, èn ini na ten dati sokari kerki-tata ben bigin foe leri sma den leri di no komoto foe na bijbel leki wan sili di no e dede noiti, helfaja nanga na Dri-wanfasi. Foeroe foe den man disi ben de moro foeroe filosoof leki troe kristen opziener di ben hori densrefi getrow na a leri foe na bijbel. Na hémarki ben kon ini na bigin foe na eeuw di meki fo, di na heiden keizer Constantijn ben meki na kristendom disi di ben fadon komoto foe a troe bribi kon de wán nanga na heiden bribi foe Rome. Na falsi kristendom disi, ini a fasi fa a sori ensrefi leki Lomsoe-katholiek, Rosja-orthodox, Griki-orthodox nanga anitri, ben meki wan toemsi bigi koti foe njanjan foe „takroe wiwiri” kon, no wawan ini den hondro hondro jari di psa, ma sosrefi toe te ini na ten disi.
„MEKI ALA TOE GRO KON MAKANDRA”
18. Leki fa Jezus agersitori taki, dan sortoe sani moe psa moro fara?
18 A no ben kan tra fasi dati na situwasi disi ben sa broeja den „srafoe” foe na „Manpikin foe libisma”. „Foe datede meki den srafoe foe na masra foe na oso ben go na en èn den ben taki: ’Méstri, joe no ben sai toemsi boen siri tapoe joe gron? Fa a doe kon dan dati takroe wiwiri de na tapoe?’ A taigi den taki: ’Wan feanti, wan sma, ben doe disi.’ Den taigi en taki: ’Joe wani wi go èn tjari den konmakandra?’ A taki: ’Nono, dati a no psa kande, dati te joe e tjari na takroe wiwiri konmakandra, joe poeroe na alési nanga den. Meki den ala toe gro kon te a ten foe koti njanjan, èn ini a ten foe koti njanjan mi sa taigi den kotiman taki: Tjari na takroe wiwiri konmakandra fosi, èn tai en ini bondroe foe bron en, èn go baka dati foe tjari na alési konmakandra ini mi maksin.’” — Matt. 13:27-30.
19. Foe san-ede den „srafoe” foe na masra foe na oso ben sari?
19 Ofoe den ongorostoe „srafoe” (vers 27) de a srefi leki den „kotiman” (vers 30) Jezus no e tjari kon na krin. Efoe disi de so, dan disi ben sa wani taki dati den èngel ben sari nanga na gro pasa marki foe „takroe wiwiri” tapoe na gron foe na Méstri (Matt. 13:39). Den „srafoe” disi ben aksi ofoe den ben kan wai poeroe wantron wantron na barba dolik ofoe dolik di ben abi maka na a boeba èn di ben gersi „den manpikin foe na ogriwan” (Matt. 13:38). Den ben frede dati den falsi kristen disi — na „takroe wiwiri” disi, di nanga ogri ati „na feanti”, Didibri, ben sai, ben sa stek na troetroe „alési” den troetroe „manpikin foe a kownoekondre”.
20. Sortoe piki na „masra foe oso” ben gi na en „srafoe”, èn fa na historia ben bewijsi na joisti fasi foe en?
20 Ma na „masra foe na oso”, na „Manpikin foe libisma”, no ben gi en „srafoe” na makti foe go èn tjari kon makandra na „takroe wiwiri”, ofoe falsi kristen èn foe prati den foe na „alési”, den troe kristen. A ben taki: „Meki ala toe gro kon makandra te a ten foe koti njanjan”. Èn na so na historia e meki wi si dati na troe nanga a falsi kristendom ben gro makandra tapoe na „gron” — na „grontapoe” foe libisma. Ma ete na „ten foe koti” ben moe doro. Oten? Èn fa disi abi krakti tapoe joe?
[Prenki na tapoe bladzijde 235]
A takroe wiwiri Barba dolik
Troe alési