E meki ala sani kon njoen
„Na sma di ben sidon a tapoe na troon, ben taki: ’Loekoe! Mi e meki ala sari kon njoen.’ A e taki ooktoe: ’Skrifi, bika den wortoe disi de getrow èn troe.’” — OPENBARING 21:5.
1, 2. (a) Sortoe aksi Salomo ben aksi 3000 jari psa kaba? (b) Sortoe sani na ini a ten disi e gersi taki den e taki kontrari den wortoe foe Salomo?
„NOTI njoen de na ondro a son.” Disi na den wortoe foe na koni kownoe Salomo. Morofara a e aksi: „Wan sani de ooktoe foe san wan sma kan taki: ’Loekoe disi pikinso: a e njoen’?” (Prékiman 1:9, 10). Fa wi ben sa kan piki na aksi disi ini disi ten?
2 Na wetenschap nanga na technologie na ini a di foe twenti jarhondro disi no ben meki foeroe njoen sani kon? Loekoe pikinso wawan na a grontapoe foe kan waka foe a wan presi go na a tra presi, nanga en straal-opolangi, en oto nanga wan bigi motorvermogen èn en „koegroetrein”. Prakseri ooktoe pikinso na a ferwondroe go a fesi ini a telecommunnicatie, a gebroiki foe loktoesipi di libisma ben tjari go na tapoe na moenkenki. Èn san de foe taki foe den modern koekroeapparaat, ijskasi nanga wasmachine di e moi someni oso? Son sma kan firi toe taki: ’Wel, ala sani de njoen ondro na son!’
3. Sortoe situatie di e seki joe ben kon tapoe a grontapoe, „ondro na son”? (Lukas 21:25, 26; Psalm 53:1)
3 Ma wakti pikinso! Ondro na son wan tegoe sani de foe si di e tjari skreki kon sref’srefi. San na dati dan? We, na grontapoe kon tron wan kampoe nanga fetisani! Disi bigin na ini 1914, nanga a kon foe na Fosi Grontapoefeti. Foe na fositron masjien-gon opolani nanga ondrose-boto ben gebroiki na ini a feti. Moro pikinso leki dritenti jari a baka na di foe toe grontapoe feti kon. A disi te joe loekoe a lasi foe libismalibi nanga goedoe, ben de fo tron so moro bigi ini a pori foe sani leki a Fosi Grontapoefeti. Na ini a feti disi tapoe wan skrekifasi gebroiki ben meki foe srefi moro ogri fetisani foe kiri sma — opolani di e trowe flam-faja, napalmbom, èn te foe kaba na atoombom srefi, di ben waka na fesi foe den didibri kernfetisani di e tjari noti moro leki a tan a libi foe na libismafamiri dja na grontapoe kon na ini kefar.
4. (a) Tapoe sortoe seti Salomo ben poti en prakseri di a ben taki foe „noti njoen”? (b) Fa na koni nanga lobi foe Gado e kon a krin ini san a doe „ondro a son” èn sa doe ete?
4 Wi kan taki troetroe dan dati „noti njoen de na ondro na son”? Ija, bika ala den sani disi di libisma meki kon e fadon ini a seti foe a grontapoe di de foe stof èn na ini san na libismafamiri alaten ben libi na ini. Srefi dati libisma e meki kernfusiebom baster, no de noti njoen. Kernfusie e feni presi kaba miljardmiljard jari inisé foe a son. Disi de na fonten foe a kon a doro nomonomo foe energie di e gi a grontapoe foe oenoe leti, waran èn libi. A leti foe son e wroko ooktoe tapoe na chlorofyl ini groen wiwiri nanga bon, sodati den soekroe nanga zetmeel e doe kon di de na fundamenti fonten foe njanjan foe gi boen foeroe sani di de na libi lontoe wi. Fa wi kan de nanga tangi dati na koni Mekiman foe na grontapoe ben seti sani dati tapoe sowan boen fasi pe ai basi ala sani ai meki kernenergie kon fri gi na grontapoe foe wi! (Psalm 104:24). Aladi Godelowsoe sma e meki plan foe gebroiki kernwapen foe srakti boen foeroe sma, tokoe wi kan prisiri dati Gado „sa pori den di e kori na grontapoe”. — Openbaring 11:18.
5. (a) Foe san-ede Salomo ben kan taki nanga leti: „Noti njoen de ondro a son”? (b) Fa na libifasi foe na onvolmaakti libisma e sori taki den wortoe disi foe Salomo de troe?
5 Salomo ben abi leti di a ben taki: „Noti njoen de na ondro a son”. Noti njoen de tapoe a kontren foe den materiaal, den fonten foe energie èn den natuurwet di de na fundamenti gi na seti foe sani foe a stof foe na grontapoe. Den disi boen langa kaba de wan pisi foe den sani di Gado meki. Noti njoen de na a opo foe a son èn a dongo foe a son, na den weerpatron èn na natuurlijk kringwaka sodati na grontapoe e kisi watra èn a fesi foe en e kon njoen. Èn te joe loekoe na libifasi foe na onvolmaakti libisma di e dede, aladi kenki de ini bepaalde vorm fa ai tan a dorosé tokoe noti njoen troetroe de. Srefi ini goedoe libimakandra a libi e de gi foeroe sma wan aladé sani di te foe kaba „e weri joe”. Baka sowan sébitenti jari ofoe atitenti jari di a libi, dan a bigisma di kon doti nanga sondoe e de „a pasi e go na en oso di sa de foe langa ten” — na grebi. Salomo e tjari en kon ondro wortoe na a fasi disi: „San ben psa, na san sa psa; èn san doe, na san sa doe; soboen noti njoen de ondro a son.” — Prékiman 1:4-9; 12:5.
„Wan noen mekisani” ondro na son
6. (a) Foe san-ede na ini na krosbé ten di e kon wi no a foe ferwakti njoen mekisani foe stof? (b) Fa èn oten Jehovah ben go abra foe meki „wan njoen sani ondro na son”?
6 Te joe loekoe sani di meki foe stof dan foe troe „noti njoen de di de ondro na son”; Ooktoe Jehovah no sa meki njoen mekisani foe stof ini na disiten dé di de foe sébi doesoen jari ini san a e rostoe ini a tori foe en mekiwroko. Ma tokoe wan njoen sani sori en fesi ondro na son. Oten? Ini a jari 2 bifo G.T. Jehovah engel sori ensrefi wantewante na wan sakafasi herder ini a birti foe Bethlehem foe ferteri den ferwondroe sani foe wan njoen sani. A ben taki: „Loekoe! Mi e meki boen njoensoe bekenti na oenoe foe wan bigi prisiri, di sa kon gi na heri pipel, bika tide wan ferloesoeman ben gebore gi oenoe ini David foto di de Kristus na Masra.” Wan ipi santa engel kon moksi densrefi moro fara na en foe prijse Gado nanga den wortoe: „Glori ini na moro hé presi a Gado, èn na grntapoe vrede na mindri sma foe boen wani.” — Lukas 2:8-14.
7. (a) Sortoe njoensoe ben psa na a ten foe Jezus dopoe? (b) Fa Jezus ben opo a pasi gi tra sani di bô kon?
7 Tapoe a libiten foe dritenti jari na Ferloesoeman disi ben teki dopoe ini a watra foe a Jordaan. Wantewante wan njoen sani ben psa baka ondro na son. Lukas 3:21, 22 e skrifi foe disi nanga den wortoe disi: „Ala di [Jezus] ben e begi, hemel ben kon opo èn na santa jeje ben saka kon ini skinfasi leki wan doifi tapoe en, èn wan sten ben komoto foe hemel ’Joe de mi Manpikin, na lobiwan; mi feni joe boen.’” Tapoe a monenti dati Jezus „ben tron wan none mekisani”, wan Manpikin foe Gado di jeje ben wiki (2 Korinte 5:17). Ini den dri nanga afoe jari di e kon a baka Jezus ben gi wan krakti kotoigi foe Gado Kownoekondre èn a ben tjari den fosi discipel foe en kon makandra. Morofara Jezus ben sori ensrefi, ini 33 G.T. baka en ofrandi dede èn opo-baka leki wan jeje persoon, „na a persoon foe Gado foe opo na pasi gi moro wondroe sani di bô psa dja na grontapoe, „na ondro a son”. — Hebrewsma 9:24; 1 Petrus 3:18.
8. Fa wan „njoen mekisani” ben tjari kon?
8 Tapoe na pinksterdé foe na jari dati Jezus ben bigin foe kanti santa jeje tapoe en getrow discipel, sodati nanga dati a bewijsi ben gi dati den ben tjari kon ini wanfasi nanga en leki manpikin foe Gado. Na apostel Paulus e taki ini 2 Korinte 5:17, 18 foe na „njoen mekisani” disi nanga den wortoe: „Efoe wan sma de ini wanfasi nanga Kristsu dan a de wan njoen mekisani; den owroe sani psa gwe! Loekoe! njoen sani doe kon. Ma ala sani e kon foe Gado, di verzoen wi nanga en nanga jepi foe Kristus èn ben gi wi na diniwroko foe na verzoening.”
9. Na „njoen mekisani” ben doro sortoe marki?
9 Na apostel Petrus e taki nanga den wortoe di e kon now nanga na „njoen mekisani” disi: „Oenoe de wan geslagti di den ben ferkisi, wan kownoe priesterwroko, wan santa natie, wan pipel di de wan spesroetoe goedoe sodati na alape oenoe ben sa meki den toemsi moi sani bekenti foe na Sma di ben kari oenoe komoto foe doengroe kon na en wondroe leti” (1 Petrus 2:9). Aladi den memre foe na kownoe priesterwroko de na grontapoe, dan den e meki fajafaja „den bigi wroko foe Gado” di abi foe doe nanga en kownoekondre prakseri, bekenti. Den sma di de wan pisi foe na „njoen mekisani” disi èn di e tjari den grontapoe waka nanga libi kon na wan kaba ini soifriretifasi, e kisi wan opo-baka, baka te Jezus kon na ini Jehovah tempel. — Tori foe den Apostel 2:11; Romeini 8:14-17; Maleachi 3:1, 2.
„Na meki foe sani baka”
10. (a) San Jezus ben taki foe wan „herschepping”? (b) Na ini san den memre foe na „njoen mekisani” e teki prati akroederi a kari di den kisi?
10 Ma na „njoen mekisani” disi, di bigin nanga Jezus Kristus, de na wan enkri „njoen sani” disi sori ensrefi „na ondro na son”? Kwetkweti! Di Jezus ben de dja na grontapoe ete, a ben taigi en discipel: „Foe troe, mi e taigi oenoe: na ini a meki foe sani kon-boen baka te na Manpikin foe libisma e teki presi tapoe en glori troon, dan oenoe di ben waka na mi baka sa sidon ooktoe srefi na tapoe twarfoe troon èn kroetoe den twarfoe lo foe Israël” (Mattéus 19:28). Na „pikin ipi” foe den discipel foe Jezus di kisi tesi foe si efoe den boen — ala nanga ala 144.000 — e kisi soboen na kari foe teki prati nanga Jezus ini en kownoekondre èn foe sidon „tapoe troon” foe kroetoe den twarfoe lo foe Israël”. — Lukas 12:32; 22:28-30; Openbaring 14:1-5.
11. Sortoe toe sé foe Jezus ofrandi na Verzoendé ben e agersi, èn fa?
11 Soema de den „twarfoe lo” disi te joe e loekoe en boen? Na seti di Jehovah ben poti na ini na owroe Israël ini a tori foe na Verzoendé e gi wi na sroto. Ibri jari tapoe na di foe tin dé foe na di foe sébi moen, na hépriester ben moe offer wan kaw leki wan zoenofrandi „foe na ben foe ensrefi èn en oso”. Nanga disi wan agersi fasi ben gi fa Jezus offer ben sa gebroiki gi „en oso” foe ondropriester. Ma fa a ben de nanga den tra Israëlsma? Na hépriester morofara ben iti na lot foe toe bokoboko. Wan foe den a ben srakti leki „na bokoboko foe na sondoe-ofrandi, di de gi a pipel”. Bakadi a ben taki den sondoe foe a pipel tapoe a di foe toe bokoboko, a ben seni en gwe na ini na sabana. San ben psa nanga den toe bokoboko disi ben sori foe dat’ede dati Jezus ben sa kanti en libi broedoe leki wan ofrandi èn tjari sondoe gwe krinkrin foe a boen foe ala memre foe na libismafamiri di no ben de wan pisi foe en priesteroso. — Leviticus 16:6-10, 15.
12. Fa wan verklarend wortoeboekoe ben taki finifini foe na betekenis foe na „herschepping” (meki sani kon baka)?
12 Na ini Mattéus 19:28 „den twarfoe lo foe Israël” abi den srefi betekenis. Dja den wortoe e gebroiki moro bradi èn den e tjari kon na tapoe na heri libisma famiri boiti den ondropriester foe Jezus di wiki nanga jeje. An Expository Dictionary of New Testament Words, foe na anoe foe W. E. Vine, e definieer na Griki wortoe di gebroiki djaso foe „meki sani baka”, pa-lin-ge-ne’si-a, leki „njoen gebortoe . . . kon gebore baka na jeja fasi”, èn e taki morofara: „Na ini Mattéus 19:28 a wortoe na ini a takmakandra di Masra e gebroiki na ini wan moro bradi betekenis, dati wani taki na ini a fasi foe na ’kon-boen-baka foe ala sani’ (Tori 3:21, Revised Version), te Jehovah, leki wan bakapisi foe na tweede kon foe Kristus, ’e poti en kownoe tapoe en santa bergi Sion’ (Ps 2:6) . . . Nanga dati grontapoe sa kon fri foe na makti èn na bedrigifasi foe Sstan èn foe en antikristen tiriman foe den natie di e dwengi sma.”
13. (a) San difrenti bijbelvertaling e ferteri foe na betekenis foe pa-lin-ge-ne’si-a? (b) San e go psa foe dat’ede „ondro na son”?
13 Ini akroederi nanga disi meki den bijbelvertaling e vertaal a woortoe palin-ge-ne’si-a ini na tekst di wi e loekoe dja na tapoe difrenti fasi, soleki: kon gebore baka, njoen grontapoe, kon njoen gebore, meki sani kon baka, grontapoe di e kon, ten di ala sani sa kon njoen baka, njoen mekisani èn njoen jarhondro. Joe e begrijp foe san a tori disi e go dja? „Den twarfoe lo foe Israël”, di de wan agersifasi foe na heri libismafamiri Kristus nanga en loyaal ondropriester sa kroetoe. Disi sa psa nanga wan kon-boen baka, wan toemsi bigi kon-njoen baka foe ala sani san Jehovah abi na ini prakseri nanga na grontapoe disi dja „ondro a son”.
„Den ten foe meki sani kon boen baka”
14. (a) Tapoe san Jezus ben moe wakti akroederi Tori foe den Apostel 3:20, 21? (b) Fa èn oten Jezus ben poti leki kownoe?
14 Oten na meki kon-boen foe sani disi e feni presi? Na ini Tori foe den Apostel 3:20, 21 Petrus e taki foe „Jezus, di moe tan ensrefi na ini hemel te leki den ten foe a meki kon-boen-baka foe ala sani, foe san Gado ben taki foe en langa ten psa kaba nanga mofo foe en santa proféti”. Disi e sori taki Jezus moe wakti na Gado reti-anoe na ini hemel te leki den „faste ten foe den natie kon troe” (Lukas 21:24; Psalm 110:1, 2). Bakadati, na ini 1914, Jehovah troetroe e poti ’en kownoe tapoe Sion, en santa bergi’. Sortoe kon-boen-baka foe sani e feni morofara presi? — Psalm 2:6.
15. (a) San ben psa „ondro na son” baka di den ben poti Jezus na tapoe a troon? (b) Fa Mattéus 25:31-34 èn Jesaja 11:6-9 ben kon troe?
15 Ini a fosi presi wan njoen sani e de foe si ondro na son foedi den getrow ondropriester foe Kristus di tan abra — den lasti memre ofoe na „njoen mekisani” — e tjari kon makandra èn e kisi a wroko foe préki ’na boen njoensoe foe na kownoekondre di opo’. Morofara „wan bigi ipi foe ala natie” e tjari kon makandra foe psa libilibi „na bigi benawtoe” (Mattéus 24:14; Openbaring 7:9, 14). Na ini a ten disi na Jezus Kristus di poti tapoe a troon leki kownoe e prati den libisma foe makandra, „Soleki wan herder prati den skapoe foe den bokoboko”, „Den skapoe” de den sma di e sori taki den de klarklari foe doe sani na fesi foe a kownoe èn den brada foe en di jeje ben wiki foe na „njoen mekisani”. Den „skapoe” disi e kisi foe dat’ede na kari foe kisi tego libi ini na grontapoe kontren foe Jehovah kownoekondre. Den e prisiri kaba ini a jeje paradijs di kon-boen baka dja na grontapoe. — Mattéus 25:31-34, 46; Jesaja 11:6-9.
16. (a) Sortoe kroetoewroko e psa now? (b) Sortoe kroetoe morofara e feni presi baka Armageddon?
16 Den natie èn den „skapoe” e kisi kroetroe na ini a ten disi foe bepaal efoe den de en warti foe psa libilibi na „bigi kroetoe” (Mattéus 24:21, 22). Disi de a kroetoe na san Mattéus 19:28 e sori a tapoe? Nono, bika baka na banawtoe dati dan Kristus nanga en ondropriester sa doe wan kroetoewroko moro fara. Dati wani taki a kroetoe foe den agersi „twarfoe lo foe Israël”, den sma di no de wan pisi foe na kownoe priesterwroko. Na nomroe foe twarfoe e sori tapoe wan volledig nomroe foe memre foe na libismafamiri di sa kisi kroetoe. A mindri den dati joe abi ooktoe den sma di psa libilibi na „bigi benawtoe”, den bakapikin di den sa kisi ete èn den miljardmiljard memre foe na libismafamiri di sa drai kon baka ini na opobaka.
17. Soema e kisi kroetoe dan, èn ini akroederi nanga sortoe „doe”?
17 Paulus e taki foe disi na Tori foe den Apostel 17:31 dati Gado „ben poti wan dé tapoe san a ben abi na prakseri foe kroetoe ini regtvaardikifasi na grontapoe pe libisma e libi a tapoe nanga jepi foe wan man, Jezus Kristus, di a ben poti, èn a ben gi ala sma wan djaranti foedi a ben wiki en poeroe foe dede”. Na „grontapoe pe libisma e libi a tapoe” baka Armageddon, di sa de gi ala sma di e libi dan na grontapoe, no sa kisi kroetoe tapoe a gron foe den sondoe di den ben doe fosten, na ini a ten foe a disiten seti foe sani. Moro foeroe den sa „kisi kroetoe akroederi den doe di den e doe” te den go kaba na ini na njoen grontapoe èn ben bigin gebroiki na seti di ben kon de mogelijk tapoe a gron foe Kristus ferloesoe-ofrandi. — Openbaring 20:13; Mattéus 20:28; 1 Johannes 2:2.
18. (a) San sa sori ensrefi dan „ondro na son” soleki Jesaja e sori? (b) Sortoe pramisi sa kontroe soboen, èn san wi kan ferwakti na ini a ten foe tego di de na wi fesi? (Romeini 8:21)
18 Fa kefarlek moi sani sa sori densrefi na ini a ten dati na ondro a son! Na jeje paradijs sa gro kon tron wan letterlijk paradijs, leki wan kontroe foe Jehovah fosi prakseri nanga a grontapoe disi. A Gado foe wi e taigi wi dati ’a grontapoe de en foetoebangi’, wan santa presi pe sma moe anbegi en, èn ai ferklari ooktoe: „Na presi foe mi foetoe mi sa meki kon de switi” (Jesaja 66:1; 60:13). Soboen dja ondro na son na grontapoe sa meki kon tron wan switi paradijs, wan djari foe prisiri, na ini san wan volmaakti libismafamiri di e libi na ini vrede èn ini wanfasi sa prijse en Gado èn Mekiman foe tego. „Getrow èn troe” na moi pramisi foe Jehovah de: „Loekoe! Mi e meki ala sani kon njoen”! (Openbaring 21:5). Èn fa wi lobi Gado sa meki kefarlek njoen mekisani kon ini na tego ten di de na wi fesi dja na grontapoe — ija, ondro na son — kande leki wan bigi prisiri sani gi en libisma osofamiri!
San joe ben sa piki foe den sani di e psa „ondro na son”?
◻ Na ini sortoe fasi „noti njoen” de?
◻ Oten èn fa „wan njoen mekisani” sori ensrefi?
◻ San wani taki „na meki kon njoen baka foe sani”?
◻ Fa den „ten foe sani kon boen baka” ben go a fesi, èn nanga sortoe bigi boen bakapisi?
[Prenki na tapoe bladzijde 13]
Fa na situwasi foe na sokari beschaving e tjari kon na krin na tapoe wan fasi di e seki joe? Foedi na grontapoe e gi nownow na kefarlek bigi moni foe 1.900.000 dollar ini wan minuut foe meki fet’sani! Disi de moro leki nofo foe sorgoe gi ala sma di e libi now na ini pina foe kisi njanjan, krosi nanga wan tanpresi. Na a tra sé a de so taki na voorraad megaton bom kan pori ala féfi miljard libisma na grontapoe 12 tron. Ma tokoe, solkei den e taki, wan afoe miljoen foe den moro koniman foe grontapoe e hori den srefi bezig nanga a meki foe moro takroe wapen foe pori sani.
[Sma di abi a reti foe a prenki]
U.S. Army foto.