Yu e tan krin na ini ala fasi
„Hari komoto, hari komoto fu drape, no fasi noti san no krin; komoto a den mindri, hori yusrefi krin, unu di e tyari den wrokosani fu Yehovah.” — YESAYA 52:11.
1. (a) Fa wan kownu bosroiti ben sorgu dati den wrokosani fu Yehovah ben tyari go baka na Yerusalem? (b) Fa den Babylonsma ben doti wantu fu den patu disi?
WANTRONSO den ben de fri — baka 70 yari fu katibo! Wan kownu bosroiti di ben meki bekenti ini 538 bifo G.T. ben gi na dyu natie na okasi fu drai go baka èn fu bow na oso fu Yehovah, a Gado fu Israël baka (Ezra 1:2, 3). Dan ete wan fruwondru sani ben psa: „Kownu Cyrus (fu Perzië) srefi ben go [teki] den wrokosani fu na oso fu Yehovah kon, di Nebukadnezar ben teki gwe fu Yerusalem” (Ezra 1:7, 8). Na mindri disi yu ben abi santa patu nanga beker di Belsazar nanga den bigiman fu en kondre ben doti tapu a neti di Babylon ben fadon, fu di tapu wan syen fasi den ben gebroiki den fu gi den falsi gado grani! (Daniël 5:3, 4) Now den fosten katiboman ben kan tyari den wrokosani disi go baka na Yerusalem èn gebroiki den fu prijse Yehovah,
2. (a) Sortu profeititori fu Yesaya ten sma di ben drai go baka ben sa tyari kon ini den prakseri? Tapu suma disi ben o abi fu du? (b) Fu san-ede den ben kisi tranga fu no fasi no wan sani di no ben de krin?
2 Aladi den dyu ben sreka densrefi tapu a gwe fu den, dan a no de fu taki dati den ben tyari den wortu fu a profeiti Yesaya kon a den prakseri: „Hari gwe, hari gwe fu drape, no fasi noti san no de krin; komoto na den mindri, hori yusrefi krin, unu di e tyari den wrokosani fu Yehovah” (Yesaya 52:11). A no de fu taki dati den levietsma te yu luku en bun ben de den sma di ben e tyari den wrokosani (Numeri 1:50, 51; 4:15). Ma Yesaya ben taki a fesi dati ala dyu di ben o drai go baka ben sa de krin tyariman fu patu nanga beker. Sobun alamala ben de ferplekti fu de krin. Den no ben mu teki warti sani fu den Babylonsma soleki den Israëlsma ben du na a ten di den ben hari komoto fu Egypte. (Teki gersi nanga Exodus 12:34-38.) Na buweigi fu ati di ben e meki den drai go baka no ben mu abi nowan enkri fundamenti fu na lobi fu gudu ofu fu na lobi fu densrefi nomo. Fu na sei fu den „kunkun gado” fu Babylon soso na fasi fu den ben sa de kaba wan doti fu yusrefi (Yeremia 50:1, 2).a Soso te den dyu na ini ala fasi ben de krin, dan den ben kan waka „na pasi fu santafasi go baka na Yerusalem.” — Yesaya 35:8, 9.
3. Suma na ini a ten disi e tyari den „wroko-sani fu Yehovah”? Fu san-ede a de so wan tyalansi gi den fu tan krin?
3 Yehovah Kotoigi na ini a ten disi leki tyariman fu „den wrokosani fu Yehovah” mu de ooktu krin. Na apostel Paulus ben teki Yesaya wortu èn ben tyari en kon tapu kristensma ini a ten fu en fu di a ben taki: „Meki wi krin wisrefi fu ibri doti fu wi skin èn yeye, èn ini a frede fu Gado meki santafasi kon de volmaakti” (2 Korinte 6:17-7:1). Boiti dati wi e libi ini wan grontapu di no krin, wi mu feti teige den firi di no bun èn di wi ben kisi (Genesis 8:21). Yeremia 17:9 e memre wi na san e kon now: „Na ati de moro feradelek leki ini wan tra sani èn noti a e luku psa. Suma kan sabi en?” Son sma e meki densrefi nanga trawan bribi dati a libi fu den krin èn de wan sani di Gado e teki, aladi dati te yu luku en bun no de so. Den e abi wan sortu fu hoigri fasi fu libi. Ibriwan fu wi mi aksi wisrefi fu dat’ede: ’Mi e du ibri muiti di kan fu de krin na ala fasi na fesi fu Yehovah?’ Meki wi go luku now leki wan yepi fo kontren fu krinfasi.
Krinfasi na skinfasi de tumsi prenspari
4. (a) Fu san-ede krinfasi na skinfasi teki sowan prenspari presi a mindri Yehovah pipel? (b) Fu san-ede sontron a kan de muilek fu hori na wan hei markitiki na a tori fu krinfasi?
4 Net soleki fa a ben de fosten a so krinfasi na skinfasi e teki a mindri Yehovah pipel ini a ten disi wan prenspari presi (Exodus 30:17-21; 40:30-32). Wi ben sa sori respeki gi den „wrokosani” fu Yehovah te yu luku en bun efu wi fesi èn wiwiri èn wi tifi, èn wi anu ofu nangra ben sa doti ofu wi skin ben sa tingi? Ma makriki wi ben sa kan meki den lagi markitiki fu a grontapu disi abi krakti tapu wi. — Romeini 12:2.
5. (a) Fu san-ede a de so prenspari dati wi hori a wan hei markitiki fu krinfasi? Gi eksempre fu a presi pe yu de fu a fasi fa na rai disi kan gebroiki. (b) Fa owruman kan gi yepi?
5 Fa wi ben sa kan poti wisrefi aparti krinkrin efu wi ben sa teki den lagi markitiki fu a grontapu? Wan oso di doti ofu wan presi fu anbegi di no ondrow bun no ben sa meki dati sma taki skempi „a Wortu fu Gado”? (Titus 2:5) Ma te wi e feti na baka persoonlek krinfasi, e piki sani di fadon na tapu na kongresdyari, e yepi fu ondrow na Kownukondrezaal èn e hori wi oso netjes èn krin — o eenvoudig èn bescheiden dati mag de ooktu, dan wi e tyari glori gi Gado! (Teki gersi 1 Petrus 2:12.) Un owruman un gi wan bun persoonlek eksempre ini krinfasi. ’No hori yusrefi na baka’ fu gi rai di fiti te disi de fanowdu. — Tori fu den Apostel 20:20.
6. Na sortu marki na krosi di wi e weri go na komakandra èn ini velddienst mu doro?
6 Fa a de nanga krosi na krosi di wi e weri te wi e kon makandra fu anbegi Gado èn hari go ini a preikiwroko? Disi no mu de ’bescheiden èn ben sorgu bun’? (1 Timotéus 2:9; Hebrewsma 10:23-25). No go prakseri dati wi mu weri wi krosi netjes wawan te wi abi wan prati na a programma. Nonchalante krosi de onbescheiden èn no fiti fu weri na a anbegi. Wan bukutas di kon owru èn wan bijbel di abi burikiyesi ofu nanga flaka, e broke na Kownukondreboskopu saka.
Sorgu fu no kon doti na ini frustan
7. Leki fa Filipi 4:8 e taki dan san de a sroto fu krinfasi ini frustan?
7 Na ini Filipi 4:8 Paulus e gi na rai: „Te fu kaba, un brada, ala san de tru, ala san de fu seryusu belang, ala san de regtvaardiki, ala san de krin, ala san de wan lobi sani, ala san sma e taki bun fu en, sortu bunfasi de ooktu èn ala san e ferdini prijse, tan prakseri den sani disi.” Ma ete fu alasei kori e fadon na wi skin fu iti wan ai nanga gridi go ini „den dipi sani fu Satan”. — Openbaring 2:24.
8. Fa wi kan gi wantu eksempre fu den kefar di e kon a fesi ini difrenti vorm fu amusement? Gi wantu eksempre fu a presi pe yu de.
8 Dati a de so makriki fu kisi pornografisch nanga bun ogridu materiaal fu leisi, fu luku èn fu arki, ben meki dati fu eksempre son sma di kon kisi video-cassette recorder, ben kon ini seryusu muilekheid. Ini Europa wan brada di trow ben luku geregeld na fisti videobanti te en uma ben go kaba a bedi. Na siri fu ogridu ben meki rutu dipi èn a ben tyari en go du sutadu. (Teki gersi nanga Yakobus 1:14, 15). Ini wan Afrikan kondre wan grupu yongu kotoigi ben leni fisti videobanti fu skoromati èn den ben luku den aladi den papa nanga mama no ben de na oso. Wan owruman ini Nigeria ben taki: ’Wan moro bigi kefar de nofotron ini den gewoon t.v.-programma di e meki yu si ooktu ogridu, kiri, feti, lobitori nanga a feragti fu na tan di sma mu tan getrow ini a trowlibi.’ Bunkopu sensasi koranti, pornografisch tijdschrift, roman di e tigri na seksfiri, film, pori sortu fu poku de ooktu a mindri den kefar di de.
9. (a) Fu wi musu du te wi kisi fu du nanga materiaal di doti? (b) Fa wi musu du te wi kisi fu du nanga materiaal di . . .?
9 Wi no jan gi wisrefi primisi fu doti wi yeye nanga sani di ’de tumsi syen fu taki srefi fu den’ (Efese 5:12). Sobun de selectief ini san yu e arki èn e luku èn san yu e leisi. De nmga ai èn de esesi fu no teki materiaal di no bun (Psalm 119:37). Disi trutru sa aksi fu yu fu dwengi yusrefi èn kande efu yu sa taki en na agersifasi yu mu ’naki yu skin èn tyari en leki wan srafu’ (1 Korinte 9:27). Hori alaten ini prakseri dati na san wi e luku ooktu na na kibrifasi, na „sma di no de fu si” e si (Hebrewsma 11:27). Sobun tan farawe fu den sani di abi wan degedege sei. „Tan ondrosuku san e plisi masra.” — Efese 5:10.
’Tan na ai’ fu kibri wi moreel krinfasi
10. San de wan reide fu san-ede ibri yari someni sma e kisi pir’ai ofu den e sluit den uit? (b) Sortu bijbelgronprakseri mu de wan tyariman ini wi waka nanga libi ini fakansi èn tapu wi wrokope?
10 Na ini Efese 5:5 Paulus ben meki wi yere na warskow di e kon now: „Bikasi disi yu sabi èn e erken, dati nowan huruduman ofu sma di no de krin ofu di abi gridifasi — san wani taki wan anbegiman fu kruktu gado — Abi wan porsi ini a kownukondre fu Kristus èn fu Gado.” Toku ibri yari dusundusun brada nanga sisa tapu a gron fu sekshurudu, a sondu teige na skin, mu kisi pir’ai ofu sluit den uit (1 Korinte 6:18). Nofotron disi e kon eenvoudig fu di den no e ’tan na ai akruderi a wortu fu Gado’ (Psalm 119:9). Furu brada nanga sisa fu eksempre e libi na de di den mu de na ai na moreel fasi na wan na a ten fu fakansi. Aladi den e libi theokratis demakandra dan den e meki mati nanga grontapu sma di de nanga fakansi. Fu di den e prakseri dati den sma disi ’de trutru bun sma nanga switifasi’, meki dati son kristen ben go ini degedege activiteit. Na ini a srefi fasi trawan ben kon na ini wan matifasi nanga sma fu den wrokopresi. Wan kristen owruman ben kon de sowan bun mati nanga wan uma di ben wroko na en dati a ben libi en osofamiri èn ben go libi nanga en! Sluit en uit ben de a bakapisi. O tru den wortu fu a bijbel de: „Takru demakandra e pori bun gwenti”! — 1 Korinte 15:33.
11. Fu san-ede yoisti fasi fu iti wan ai mu de na kristen prisiri demakandra?
11 Fu Zuid-Afrika a nyunsu disi komoto: „Bigi grupu fu sma di e meki prisiri de ete wan kefar gi na moreel soifri retifasi fu furu sma. . . . Wantu fu den sontron ben hori baka te na districtkongresprogramma ben kaba.” Moro pikin kristen komakandra fu abi wan prisiri ten èn pe ai ben hori bun tapu sani, pikinmoro noiti ben go abra ini „nyan èn dringi pasamarki” (Galasia 5:21). Efu dringi di abi sopi na ini e presenteri hori ai dan bun a tapu disi èn du disi na ini wan bescheiden marki. „Win na wan spotuman” èn na ondro na krakti fu dati son brada nanga sisa ben lasi den moreel tan di den ben mu tan na ai ofu swakifasi di ben e dyonko na den ben kon wiki (Odo 20:1). Na so tu yongu bedinari ben gi densrefi abra na homoseksueel du bakadi den ben dringi sopi pasamarki.
12, 13. (a) Fa son sma ben regtvaardiki hurudu libi? Fu san-ede sowan fasi fu tak-go-tak-kon fu sani de wan bidrigi wan? (b) Fa wi kan tan luku bun gi den kefar fu na bun moraal?
12 Te sani kori wi fu go waka na fowtu fasi, hori dan na prakseri dati o krin wi de ooktu na dorosei dati san wi de na inisei e teri (Odo 21:1). Son sma e denki kande dati Gado sa gi pardon na hurudu di ben du someni tron baka, fu di den swaki. Ma disi no de ’na kenki fu na no-ferdini bunfasi fu wi Gado kon ini wan pardon fu du lusu fasi fu libi’? (Yudas 4). Son sma e poti go srefi ini den frustan dati ’Yehovah no e si wi’ (Ezechiël 8:12). Ma hori ini prakseri dati „nowan meki sani no de ini en ai wan bidrigi sani, ma ala sani didon nanga sososkin èn publiki a fesi den ai fu en, na suma wi sa musu gi frantwortu”. — Hebrewsma 4:13.
13 Sobun luku bun nanga kefar fu na bun moraal! „No meki den taki srefi fu hurudu èn ala sortu fu gridifasi a mindri unu, soleki a fiti santawan; ooktu no wan syen libi nanga waka èn law taktaki noso dot’taki, sani di no de fiti” (Efese 5:3, 4). „Tegu gi dan de goddelowsu”, o switi a mag de ooktu gi na skin.- — Romeini 12:9.
Tan krin na yeyefasi
14, 15. (a) Fa son sma kan poti densrefi fu kon doti na yeyefasi? (b) Fa sma di fadon komoto na bribi ’e iti den naaste go na ini pori’? (c) Na sortu fasi sma di fadon komoto na bribi e de trutru doti, èn san den frigiti?
14 Son sma ben gi densrefi abra na kande kon doti na yeyefasi fu di den poti den radio nanga televisie fu den tapu kerki programma. Na ini wan bepaalde Afrikan kondre sonwan ben luku na t.v.-presentatie na ini san bijgelovigheid fu traditioneel animistisch fasi fu bribi ben tyari kon ini wan bu leti. Na apostel Paulus ben warskow fu ete wan dede kefar — sma di ben fadon komoto na bribi, di „e nyan a bribi fu son sma na ondro” (2 Timotéus 2:16). Den sortu sma disi de te now ete! (2 Petrus 2:1-3) Èn wawantron den kon so fara fu doti na denki fu trawan. Leki Odo 11:9 e taki: „Nanga en mofo na wan di fadon komoto fu bribi e hiti en naaste go ini pori.”
15 Sma di fadon komoto a bribi nofotron e taki nanga wan sma eigi memre fu di den e taki dati den fufuru den fri fu wi puru fu wi, makandra nanga a fri fu gi eigi uitleg na a bijbel. (Teki gersi nanga Genesis 3:1-5) Den sma disi di e du ala sani fu doti na yeye, no e pristeri noti moro leki wan draibaka go na den tegu leri fu „Babylon a Bigiwan” (Openbaring 17:5; 2 Petrus 2:19-22). Trawan e taki nanga na skin fu di den e taki tranga nanga den sma di ben de mati nanga den fosten fu du „en safrisafri” fu di na oso fu oso preikiwroko di no abi barnen „no de fanowdu” ofu „no de ini bijbel”. (Teki gersi Mattéus 16:22, 23). Iya, den sortu grati mofo takiman disi kande na skinfasi èn na moreel sei abi wan krin luku ma na ini sei den doti na yeye fasi fu di den broko kindi gi wan heimemre èn onafhankelek denki. Den frigiti ala san den ben leri fu Yehovah, en santa nen nanga eigifasi. Den no e erken moro langa dati ala sani di den ben leri fu bijbel waarheid — na moi howpu fu a Kownukondre èn wan paradijsgrontapu èn na trowe fu falsi leri soleki na Driwanfasi, dati libisma abi wan sili di e dede, tego pina èn vagevuur — iya, ala disi ben na den den nanga yepi fu na „getrow èn koni srafu”. — Mattéus 24:45-47.
16. Fa den regtvaardikiwan e kisi ferlusu „nanga yepi fu sabi”?
16 A de wan moi sani fu si dati wan kringopziener ini Frankrijk ben taki: „Son brada nanga sisa e kisi kori fu di den no abi soifri sabi.” Fu dat’ede Odo 11:9 e taki: „Nanga yepi fu sabi den regtvaardikiwan e kisi ferlusu.” Disi no wani taki dati wi mu arki na sma di fadon komoto na bribi ofu mu go luku ini den buku di den ben skrifi. A wani taki moro furu taki yu mu kisi „wan soifri sabi fu na santa kibri tori fu Gado” fu di yu o meki wan persoonlek studi fu na bijbel èn fu den publikatie fu a Genootschap di abi den gron ini a bijbel. Suma ben sa wani gridi so, te a kisi kaba na soifrifasi dati, fu go poti prakseri na den sortu leisi materiaal di komoto fu sma di fadon komoto fu bribi? No meki nowan sma „kori yu nanga bewijsi fu overtoigi yu”! (Kolosse 2:2-4) Falsi kerki propaganda fu sortu fonten ooktu a komoto wi mu poti farawe fu wi leki vergif! Iya, fu san-ede wi, fu di wi Masra e gebroiki „a getrow èn koni srafu” fu tyari „wortu fu tego libi” kon abra na wi, ben sa wani luku oiti na wan tra sei? — Yohannes 6:68.
Yu sa wani tan krin?
17, 18. Fu san-ede a de tumsi prenspari fu kweki (a) krinfasi na skinfasi, (b) krinfasi ini frustan, (c) krinfasi na moreelssei, èn krinfasi na yeyefasi?
17 Wan lo sani de fu dat’ede ini a tan krin na fesi Yehovah Gado. Hori wi skin, wi oso, wi krosi èn wi Kownukondrezaal krin na skinfasi, e moi wi Kownukondreboskopu. Tan krin ini frustan, e yepi wi fu tan krin na moreel èn na yeyefasi. Disi e meki a de fanowdu dati wi poti prakseri na tapu Paulus fermane ini Filipi 4:8 fu hori wi frustan tapu den sani di de tru èn krin èn di e ferdini prijse.
18 Wi kan frustan ooktu moro leki oiti wan ten dati na ini wortu èn ini du wi mu tan krin. Yehovah e warskow wi nanga tranga dati den sma di e du sortu vorm ooktu fu hurudu, no sa kisi Gado Kownukondre (1 Korinte 6:9). Awinsi o switi den sortu sani disi di no krin mag de ooktu, efu wi e sai nanga a skin na prakseri, dan wi sa koti pori ini a skin (Galasia 6:8). Dan leki laste wi abi na afersi fu tan krin na yeyefasi, tan krin na a sei fu leri. Krinfasi na ini a kontren disi, e yepi fu kibri na krinfasi fu wi ati èn fu wi yeye. A so fasi wi e kisi tranga fu go ondrosuku ibri afersi fa na denki fu Gado de — no di fu wi.
19. San kan yepi den salfuwan èn den memre fu na „bigi ipi” fu tan krin na ala fasi?
19 Dyonsro na prenspari sma di e meki ala doti fasi go na fesi — Satan a Didibri — makandra nanga en hogri-yeye, sa trowe go ini na dipi peti di no abi gron. Meki te na a ten dati ala dienstknegti fu Yehovah den salfuwan èn den memre fu na „bigi ipi” — èn tan krin leki tyariman fu den patu èn beker fu Yehovah (Openbaring 7:9, 13-15; 19:7, 8; 20:1-3). A de wan strei di no e stop èn di de wan trangawan. Ma hori ini prakseri dati Yehovah e gi en „yeye fu santafasi” pasamarki (Romeini 1:4). En krin organisati, nanga en owruman di de wan pisi fu en, de klarklari fu yepi wi nanga gesontu bijbel rai. Nanga na yepi disi èn te wisrefi teki wan faste bosroiti dan wi kin tan krin na ala fasi!
[Futuwortu]
a Na Hebrew wortu gi kunkun, ’gil-loe-lim’, ben de wan wortu di ben tyari feragti kon a fesi èn di biginbigin ben wani taki „pikin mestbal” — wan sani di ben de wan tegu sani gi den dyu. — Deuteronomium 23:12-14; 1 Kownu 14:10; Ezechiël 4:12-17.
Aksi fu luku san wi ben leri
◻ Fu san-ede den dyu di ben drai baka gi Babylon ben mu de krin?
◻ Fa wi kan poti prakseri na krinfasi na skinfasi?
◻ Fa wi kin kibri wi yeye fu no kon doti?
◻ Fa wi kan luku bun gi moreel kefar?
◻ Fa wi kan kibri wi krinfasi na yeyefasi?
[Prenki na tapu bladzijde 6]
Na oso fu wi mu de wan eksempre fu krinfasi
[Prenki na tapu bladzijde 7]
Kristen mu sori taki den de gosontu fu ferstan fudi den e tan farawe fu videobanti èn tv-programma di kan doti na yeye
[Prenki na tapu bladzijde 8]
Pikin prisiri demakandra kan bow sma na moreel sei
[Prenki na tapu bladzijde 9]
Kotoigi di abi faya e tan krin na yeyefasi èn e feni kibri èn prisiri fudi den krasi fu studeri a bijbel