Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w88 15/11 blz. 1-5
  • Suma Yehovah sa feni bun?

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • Suma Yehovah sa feni bun?
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1988
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • San en wortu wani taki?
  • A ben bari wan switi kon gi libisma
  • Sma di no de na ini bribi èn na kristen gemeente
  • Tan hori na ferlusu fu Gado di e meki a feni yu bun
  • Yepi tra sma fu anbegi Gado
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1988
  • San e tapu yu fu teki dopu?
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1989
  • Teki dopu na ini a nen fu a Tata, a Manpikin, nanga a santa yeye
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2010
  • Mi musu gi misrefi abra na Gado èn mi musu dopu?
    San Bijbel kan leri wi?
Moro sani
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1988
w88 15/11 blz. 1-5

Suma Yehovah sa feni bun?

„Tan wroko na yu eigi ferlusu, bika a de Gado, di fu en prisiri ede, e wroko na ini yu, sodati yu e wani èn e wroko.” — FILIPISMA 2:12, 13.

1, 2. Na ini sortu fasi Yesus ben de di a ben kisi fu yere taki Gado ben feni en bun, èn fu san ede disi mu abi wi belangstelling?

A BEN de wan keerpunt na ini a historia. Yohannes na dopuman ben preiki a boskopu fu Gado èn a ben dipi sma di ben abi berow go na ondro watra. Ne wan sma ben kon na en di Yohannes ben sabi dati a ben de regtvaardiki, a ben de Yesus. A no ben abi no wan sondu di a ben mu abi berow fu en, ma toku a ben aksi fu kisi dopu fu ’du ala san ben de regtvaardiki’. — Mattéus 3:1-15.

2 Di Yohannes ben du na wan sakafasi san ben aksi èn Yesus ben opo komoto fu a watra, ’dan den hemel ben kon opo èn a ben si a yeye fu Gado leki wan doifi e saka kon na ondro’. Ete wan sani ben e psa: „Wan sten ben kon fu hemel, di ben taki: ’Disi na mi manpikin, na lobiwan, di mi ben feni bun’” (Mattéus 3:16, 17; Markus 1:11). Fa disi ben de wan trutru ferklari! Wi alamala ben feni en switi fu prisiri wan sma di wi e respeki (Tori fu den Apostel 6:3-6; 16:1, 2; Filipisma 2:19-22; Mattéus 25:21). Go prakseri sobun pikinso fa yu ben sa feni en efu na almakti Gado ben meki bekenti: ’Mi ben feni yu bun!’

3. San mu abi na libi belangstelling fu wi ini a tori fu a feni di Gado e feni sma bun?

3 Gado kan feni na ini a ten disi wan sma bun? Teki fu eksenpre wan man di no abi howpu èn de sondro Gado na ini a grontapu fudi a „de leki wan freemde sma fu a libi di de fu Gado” (Efese sma 2:12; 4:18). A kan kon komoto fu na positsi dati Yehovah e feni en bun? Efu dati de so, fa dan? Meki wi go luku pikinso.

San en wortu wani taki?

4. (a) San e sori krin taki onvolmaakti sma kan kisi na bunati fu Gado? (b) Suma na „sma fu bun wani”?

4 Den evangeliumtori pe den wortu fu Gdao „mi ben feni [Yesus] bun” e gebroiki na Griki wortu eu-do’ke.o (Mattéus 3:17; Markus 1:11; Lukas 3:22). A wani taki „e firi gi wan sma, e denki bun fu wan sma, e feni prisiri ini wan sma”, èn na zelfstandig naamwoord di de na disi abi na prakseri „bun wani, prisiri, bun ede, winsi, lostu”. Eu-do’ke-o no skotu nomo gi a feni di Gado e feni wan sani bun. De kristen ini Macedonia fu eksempre ’ben prati nanga prisiri’ den moni fu den nanga trawan, ben feni na ini dati prisiri (Romeini 10:1; 15:26; 2 Korintesma 5:8; 1 Thessalonikasma 2:8; 3:1). Disi no e puru a pasi taki na feni di den ben feni Yesus bun, fu na sei fu Gado, no fu na sei fu libisma ben tyari kon a fesi. Den wortu disi e gebroiki pas tapu Yesus bakadi a ben kisi dopu (Mattéus 17:5; 2 Petrus 1:17). A de wan moi sani fu si taki na ini Lukas 2:52 wan tra wortu e gebroiki — Cha’ris — te den e taki fu Yesus leki wan yonguwan di no dopu di „ben feni bun” na Gado èn na libisma.

5. (a) San e sori krin taki Gado kan feni onvolmaakti libisma bun? (b) Suma na „sma fu bun wani”?

5 A de wan sani di de mogelek ooktu gi onvolmaakti libisma soleki wi fu Gado feni wi bun? Koloku a piki de iya. Di Yesus ben gebore, engel ben barwroko gi a sani di e kon now: „Glori na ini den moro hei presi na Gado, èn na grontapu freide na mindri sma fu bun wani [eu.do’ki.as]” (Lukas 2:4). Letterlek tanapu ini Grikitongo taki den engel ben singi fu wan blesi di ben o kon gi „sma di den ben e prakseri bun fu den ofu di Gado e feni bun”.a Professor Hans Bietenhard e skrifi fu a gebroiki disi fu en an.thro’pois eu.do’ki.as: „Den wortu disi abi fu du nanga den libisma di Gado abi wan prisiri ini den . . . A e go dya fu dat’ede no fu na bun wani fu libisma . . . A e go fu na soevereine èn bunati wani fu Gado, di e teki gi ensrefi wan pipel fu kisi ferlusu.” Soleki Yehovah Kotoigi langaten kaba ben tyari kon na krin, dan ini Lukas 2:14 fu dat’ede e tyari kon a fesi dati onvolmaakti libisma nanga yepi fu na wroko èn na dopu kan tron sma fu bun wani, sma di Gado e feni bun!b

6. San wi mu kon sabi ete fu na bunati fu Gado?

6 Ma yu sa frustan kande o bigi a difrenti de a mindri wan sma di de wan ’feianti fu Gado fu di en yeye de tapu den wroko di de goddelowsu’ èn wan sma di den e feni bun fu de wan kompe fu wi regtvaardiki èn koni Gado (Kolosesma 1:21; Psalm 15:1-5). Fu dat’ede dati yu, aladi kande a sa de wan ferlekti gi yu fu sabi taki den kan feni libisma bun, kande sa wani sabi san de na ini a tori dati. Wi kan kon sabi furu fu disi te wi go luku fa Gado ben du ini a ten di psa.

A ben bari wan switi kon gi libisma

7. Fa e kon na krin fu Exodus 12:38 san na a luku fu Gado?

7 Ini ten fu den furu yarhondro bifo na bariwroko na ini Lukas 2:14 dan Yehovah ben bari wan switi kon gi sma di ben kon anbegi en. A no de fu taki dati Yehovah soso ben bumui nanga na nâsi Israël, di ben gi densrefi abra na en (Exodus 19:5-8; 31:16, 17). Ma prakseri taki di Israël ben hari komoto fu na katibo fu Egypte „wan bigi moksi kompani . . . ben hari gwe nanga den” (Exodus 12:38). Den sma disi di no ben de Israëlsma di kande ben abi demakandra nanga na pipel fu Gado èn ben de kotoigi fu den plaag di ben kon tapu Egypte, ben teki a bosroiti now fu go nanga Israël. Sowan fu den kande seiker ben tron proselietsma dorodoro.

8. Sortu tu sortu fu freemdesma ben e libi na ini Irsraël, èn fu san-ede kenki ben de ini a fasi fa den Israëlsma ben behandel den?

8 Na Wetsferbontu ben èrkèn na situwâsi pe sma di no ben de Israëlsma ben de nanga Gado èn en pipel. Son freemdesma ben de sma di kon libi drape ini na kondre Israël, pe den ben mu gi yesi na fondamenti wet, soleki ini a tori fu kiri èn a ondrow fu na sabbat (Nehemia 13:16-21). Na presi fu teki den sma disi di ben kon libi drape leki brada dan den Israëlsma ben mu teki wan reidelek marki fu voorzigtigheid ini prakseri te a ben e taki nanga den ofu abi demakandra nanga den bika den no ben de wan pisi fu a nâsi fu Gado. Aladi wan Israëlsma fu eksempre no ben mag bai èn nyan na dedeskin di no ben lasi brudu fu wan meti di fu ensrefi ben dede, dan freemdesma di no ben de proselietsma ben mag nyan dati wel (Deuteronomium 14:21; Ezechiël 4:14). Te fu wan pisten sonwan fu den sma di ben kon libi drape èn di no ben de Israëlsma kande ben sa du asrefi leki tra freemdesma, dati wani taki tron proselietsma di ben besnij. Pas dan den ben handri nanga den leki brada ini a tru anbegi di ben abi na frantwortu fu hori na heri wet (Leviticus 16:29; 17:10; 19:33, 34; 24:22). Ruth na Moab uma èn Naäman, na Syriaman di ben abi gwasi, Gado ben teki leki sma di no ben de Israëlsma. — Mattéus 1:5; Lukas 4:27.

9. Fa Salomo e meki a fasi fa Gado e luku sani fu na tori fu dorosei sma kon krin a fesi.

9 Na ini den dei fu kownu Salomo wi e si taki Gado ini a tori fu sma di no ben de Israëlsma ben abi asrefi luku èn ben e bari wan switi kon gi den. Di Salomo ben wij a tempel ini a ben begi: „Na a dorosei sma, di no de wan pisi fu yu pipel Israël èn di fu yu nen ede trutru e kon fu wan farawe kondre . . . èn e begi go na a sei fu na oso disi, yu mag arki komoto fu hemel, . . . sodati ala pipel fu grontapu leri sabi yu nen, sodati den e frede yu, netleki yu pipel Israël” (1 Kownu 8:41-43). Iya, Yehovah ben arki nanga prisiri na den begi fu opregti dorosei sma di ben suku en. Kande den disi ooktu ben sa leri sabi en wet, meki den besnij den èn ben tron memre di den ben feni bun fu de wan pisi fu na blesi pipel fu en.

10. Fa den dyu ben sa behandel na Ethipia eunuch èn fu san-ede a ben de bun fu kisi wan blesi fudi a ben teki besnij?

10 Wan man di disi ben psa nanga en na ini ten baka dati, ben de na sma di ben e luku den gudu fu a koningin Candáce na ini a fara Ethiopia. Di a ben yere fu a fosi tron fu den dyu nanga a anbegi fu den, dan na libifasi fu en ofu na fasi fa a ben e du en anbegi, kande no ben de wan sani di Yehovah ben e teki. Den dyu sobun ben sa sori wan marki fu ferdrage en solanga na dorosei man disi ben e studeri na ini den mindri na wet fu leri sabi den vereiste fu Gado. A de krin taki a ben e go a fesi èn a ben tyari den fanowdu kenki kon fu den feni en bun fu besnij en. Tori fu den Apostel 8:27 e ferteri wi: „A ben go na Yerusalem fu anbegi” (Exodus 12:48, 49). Disi ben kan sori na tapu dati a ben de wan proselietsma dorodoro. A ben de fu dat’ede ini wan positsi fu teki na Messias èn fu tron wan disipel fu en, sodati a ben kan kon ini akruderi nanga na progessief wani fu Gado.

Sma di no de na ini bribi èn na kristen gemeente

11, 12. (a) Sortu tra kenki morofara ben feni presi di na Ethiopiaman ben kisi dopu? (b) Fa disi ben de na ini akruderi nanga Filipisma 2:12, 13?

11 Yesus ben taigi en bakaman: „Go fu dat’ede èn meki disipel fu sma fu ala nâsi? Dopu den na ini na nen fu a tata èn fu na Pikin èn fu na santa yeye èn leri den fu hori ala sani san mi ben komanderi unu” (Mattéus 28:19, 20). Na Ethiopia proseliet sma di wi kari dyonsrode ben sabi kaba fu Yehovah èn a santa yeye. Sobun di Filipus ben yepi en kaba fu frustan èn fu teki taki Yesus ben de na Messias èn Manpikin fu Gado, a ben kan kisi dopu. Nanga dati a ben sa tron wan memre di Gado e feni bun fu a pipel fu Yehovah di e waka a baka Kristus. A no de fu taki taki a ben mu gi frantwortu na Gado èn a ben mu ondrow ala san [kristensma] ben kisi leki komando. Ma na frantwortu disi e go makandra nanga wan tumsi moi fruwakti: ferlusu!

12 Bakaten Paulus ben skrifi dati ala kristen „ben mu tan wroko na den eigi ferlusu nanga frede èn beifi”. Ma ete disi ben de mogelek „bika Gado de a sma di fu en egi prisiri ede [eu.do’ki.as], e wroko na ini yu sodati yu e wani èn e wroko”. — Filipisma 2:12, 13.

13. Fa kristensma ben handri ini a tori fu sma di no ben meki den dopu den so esi leki na Ethiopia eunuch?

13 A no na sma di ben kon na ini kontakti nanga tru kristen, ben de so klarklari èn ben doro na ini net so wan marki den vereiste leki na Ethiopia man dati sodati den ben kan teki dopu esesi. Son sma di no ben de dyu ofu proselietsma, ben abi pikinso ofu nowan sabi fu Yehovah nanga en pasi. Èn ooktu den noben meki den markitiki fu den tyari den na ini den moreel waka nanga libi. Fa den ben mu behandel den? Kristensma ben mu waka na baka na eksempre fu Yesus. A no ben gi dek’ati kwetkweti fu du sondu, èn ooktu a no e luku psa dati srefi (Yohannes 5:14). Ma ete a ben e ferdrage sondari di ben kon na en èn di ben wani fu tyari den pasi fu den kon ini akruderi nanga di fu Gado. — Lukas 15:1-7.

14, 15. Sortu sma, boiti salfu kristen ben fisiti den konmakandra na ini Korinte, èn fa den alamala no ben go na asrefi fasi na fesi na yeye fasi?

14 Dati kristensma e sori taki den e ferdrage den sma di de bezig fu kisi tru sabi fu Gado e kon a krin fu den wortu fu Paulus di e go fu den komakandra na ini Korinte. Di Paulus ben taki fu na fasi fa den presenti fu na yeye di biginbigin ben de a beweisi taki Gado blesi ben de a tapu a kristendom, ben mu gebroiki, dan a ben taki fu „bribiwan” nanga fu den „wan di no de ini bribi” (1 Korintesma 14:12). „Den bribiwan” ben de den sma di ben teki Kristus èn di ben meki den dopu den (Tori fu den Apostel 8:13; 16:31-34). „Furu fu den Korintesma disi di ben kon arki, ben go bribi èn ben teki dopu”. — Tori fu den Apostel 18:8.

15 Leki fa ini 1 Korintesma 14:2 e taki dan ooktu ’den sma di no de ini bribi ofu gewoon sma’ ben fisiti den komakandra na ini Korinte èn drape den ben bari wan switi kon gi den.c Kande a ben de so dati a no den alamala ben go na asrefi fasi na fesi ini na studeri èn a poti ini den libi fu a Wortu fu Gado. Sonwan fu den ben du kande te now ete sondu. Trawan kande ben kisi wan marki fu bribi, ben tyari wantu kenki kon kaba ini den libi èn kande srefi ben bigin fu ferteri trawan san den ben leri bifo a dopu fu den.

16. Fa a ben sa tyari wini marki gi den sortu sma disi fu de tapu gemeente komakandra a mindri kristensma?

16 A no de fu taki dati nowan fu den sma di no ben teki dopu ben de „na ini Masra” (1 Korintesma 7:39). Efu na ini a ten di ben psa den ben du seryusu moreel nanga yeye sondu, dan a de wan sani fu frustan taki a sa teki ten fu den skeki densrefi na den markitiki fu Gado. Ma ini ala den ten dati den ben bari den wan switi kon, solanga den no ben e proberi tapu wan hogri-atifasi fu nyan na bribi èn na krinfasi fu na gemeente na ondro. San den ben e si èn ben yere na tapu den komakandra ben kan ’pir’ai gi den’ fudi ’den kibri tori fu den ati ben tyari kon na doro’. — 1 Korintesma 14:23-25; 2 Korinte 6:14.

Tan hori na ferlusu fu Gado di e meki a feni yu bun

17. Fa Lukas 2:14 ben kon tru na ini na fosi yarhondro?

17 Nanga yepi fu na publiki preikiwroko, a wroko di dopu kristen na ini na fosi yarhondro ben e du, meki dusundusun sma ben yere na bun nyunsu. Den ben poti bribi na ini san den ben e yere, ben abi berow fu den fosten libi nanga waka èn ben kisi dopu, pe den ben e du „wan publiki bekenti fu ferlusu” (Romeini 10:10-15; Tori fu den Apostel 2:41-44; 5:14; Kolosesma 1:23). A no de wan sani fu taki dati dopuwan na ini a ten dati Yehovah ben e feni bun, bika a ben salfu den nanga santa yeye èn a ben teki den leki yeye manpikin. Na apostel Paulus ben skrifi: „A ben poti wi nanga yepi fu Yesus Kristus fu teki wi leki en manpikin, akruderi na prisiri (eu.do’ka.an) fu en wani (Efesesma 1:5). A so a ben bigin tron wan trutru sani sobun ete na ini na yarhondro dati san den engel ben tyari kon na fesi di Yesus ben gebore: „Freide a mindri sma fu bun wani [ofu: sma di Gado e feni bun].” — Lukas 2:14.

18. Fu san-ede salfuwan no ben kan si na bun positsi fu den na fesi fu Gado leki wan sani di e kon fu ensrefi?

18 Fu tan hori na freide dati, dan den „sma dati fu bun wani” ben mu tan wroko nanga frede èn beifi na den eigi ferlusu” (Filipisma 2:12). Dati no ben de kumakriki bika den ben de onvolmaakti ete. Den ben sa kon tanapu na fesi tesi èn ondro druk fu du sani fowtu. Efu den ben broko kindi gi ogridu, dan den ben sa lasi a bunati fu Gado. Fu dat’ede Yehovah na wan lobifasi ben sorgu gi yeye herder, di no wawan ben sa yepi den gemeente ma ooktu ben sa kibri den. — 1 Petrus 5:2, 3.

19, 20. Sortu sani Gado ben seti sodati dopu kristen ben kan tan en dienstknegti di a e feni bun?

19 Den sortu gemeente-owruman disi ben sa teki Paulus rai na ati: „Srefi awansi wan sma du wan fowtu stap bifo a kisi ensrefi, dan yu di abi yeye eigifasi, e proberi fu tyari sowan suma kon baka na ini wan yeye fu safri-atifasi, aladi yu e hori ai tapu yusrefi, sodati yu ooktu no kisi tesi” (Galasia 6:1). Soleki wi kan frustan, dan wan sma di ben sa du na prenspari stap fu na dopu, e kisi wan moro bigi marki fu frantwortu, net soleki fa disi ben de a geval nanga wan freemde sma di ben tron wan proselietsma na ini Israël di den ben besnij. Ma toku ete wan dopu kristen di ben lasi pasi komoto fu na reti pasi, ben kan feni inisei fu na gemeente lobi yepi.

20 Wan grupu owruman ini na gemeente ben kan gi yepi na wan sma. di ben fadon go na ini seryusu ogridu. Yudas ben skrifi: „Go doro fu sori sar’atifasi gi sowan di abi degedege; ferlusu den fudi yu kan hari den komoto fu na faya. Ma tan sori sar’atifasi gi trawan ma du disi nanga frede, aladi yusrefi no wani si na ondrosei krosi na ai di a skin ben doti (Yudas 22, 23). Wan dopu memre fu a gemeente di ben kisi na yepi disi, ben kan tan hori Yehovah bunati èn ben kan prisiri na ini a freide di den engel ben taki fu en na a gebortu fu Yesus.

21, 22. San bon sa de a bakapisi efu wan sma ben tron wan sondari di no ben abi berow, èn fa den loyaal memre fu na gemeente sa du?

21 Aladi a no e psa furutron, toku wan tu geval ben de pe na ogriduman no ben abi berow. Dan den owruman ben sa mu sluit en uit fu kibri na krinfasi fu na gemeente gi doti libi. Dati ben psa nanga wan dopu man na ini Korinte, di ben weigri fu stop wan hurudu libi. Paulus ben gi na gemeente rai „fu no tan moro langa ini kompani fu huruduman di no e bedoel fu tan farawe krinkrin fu na kompani fu den huruduman fu na grontapu disi ofu den gridisma nanga bedrigiman ofu diniman fu kruktu gado. Noso te yu luku en bun yu sa mu komoto fu na grontapu. Ma now mi e skrifi un, fu no de morolanga na ini kompani fu wan sma di e kari ensrefi wan brada di de wan huruduman ofu wan gridiman ofu wan diniman fu kruktu gado ofu wan skempiman ofu wan drunguman ofu wan bedrigiman, èn fu no nyan srefi nanga sowan sma.” — 1 Korinte 5:9-11.

22 Fudi na man fu Korinte ben du na prenspari stap fu na dopu, sodati Gado ben feni en bun èn a ben tron wan memre fu na gemeente, meki na uitsluiting fu en fu na gemeente ben de wan seryusu afersi. Paulus ben sori taki kristensma no ben mu abi demakandra nanga den, bika a ben draibaka gi a bun posisi fu en a fesi fu Gado. (Teki gersi nanga 2 Yohannes 10, 11.) Petrus ben skrifi fu den sortu sma disi di den puru fu na gemeente: „A ben sa moro betre gi den fu no ben sabi soifri na pasi fu regtvaardikifasi leki baka di den ben sabi en soifri fu draikomoto fu na santa gebod di den gi abra na den, A ben pasa nanga den san na tru Odo ben e taki ’na dagu drai gobaka na en eigi braak.’” — 2 Petrus 2:21, 22.

23. Fa ini algemeen a ben de na ini na fosiyarhondro nanga kristensma te yu e luku a tan hori a bunati fu Gado

23 A de wan sani di yu kan si so, dati Yehovah no e feni den sortu sma disi morolanga bun, bika den puru den fu a gemeente leki ogriduman di no ben abi berow” (Hebrewsma 10:38; teki gersi nanga 1 Korintesma 10:5). A de krin dati soso wan pikin nomru ben sluituit. A moro bigi pisi sma di ben kisi ’no ferdinifasi èn freide fu Gado’ èn di den ben ’teki leki manpikin akruderi na prisiri fu en wani’ ben tan getrow. — Efesesma 1:2, 5, 8-10.

24. Sortu pisi fu a tori disi ferdini fu wi luku morofara?

24 Disi de ooktu so na ini wi ten ini algemeen na geval. Ma meki wi go luku fa ’sma di no ben de ini bribi ofu gewoon sma’ kan kisi noW yepi taki Gado feni den bun, èn san wi kan du fu yepi den efu den lasi pasi komoto fu na reti pasi. Na tra artikel sa behandel den afersi disi.

[Futuwortu]

a Teki gersi nanga „sma di a e feni bun”, New Testament, fu na anu fu George Swann; „sma na ini suma en abi prisiri”, Willibrordvertaling.

b Luku Na Wachttoren fu 1 yanuari 1965 blz. 21-125.

c „Na apistos, ’sma di no de ini bribi’ nanga na (idiô-tes, ’na sma di no abi frustan fu sani’, na ’sma di e aksi sani’) de alatu ini nasrefi sortu fu den sma di no de ini bribi kontrari den sma fu na kristen kerki di kisi frelusu.” — The Expositor’s Bible Commentary, Deel 10, blz. 275.

Yu kan memre disi ete?

◻ Fu sensi sortu momenti èn tapu sortu fasi leki fa a bijbel taki, sma ben kan kisi Gado bunati?

◻ San ben de a luku fu Gado ini a tori fu dorosei sma a mindri en pipel, ma fu san-ede den Israëlsma ben mu tyari voorzigtikifasi nanga a ferdrage fu sma kon ini balansi nanga makandra?

◻ Sortu bosroiti wi kan si ini a tori taki „sma di no ben bribi” ben kon na den kristen komakandra ini Korinte?

◻ Fa Gado seti sani fu yepi dopu kristen fu tan en dienstkneti di a e feni bun?

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma