Geregtegheid gi ala sma — A sa kon wan dey so fara?

FISITIMAN fu na historiya Old Baily, na oso fu na mama krutu fu strafu afersi na ini Londen, e si na tapusey fu na oso wan popki fu wan uma di e prenki geregtegheid. Ini wán anu a e hori wan wegi, fu sori taki ala na buwèysi materiaal sa wegi finifini. Nanga en tra anu a e hori tranga wan feti-owru, fu kibri den sma di no du noti èn fu strafu den wan di du ogri. Tapu bun furu tra presi yu kan si difrenti sortu fu a symbool disi, sontron nanga Yustitiya di en ay tay nanga wan duku leki wan marki fu na fasi fu en fu no teki partey.a

Ma yu ben sa kan aksi yu srefi: ’Wan kondre de tu pe a sani di a e prenki, dati wani taki geregtegheid gi ala sma, de trutru?’ A no de fu taki taki na ini ibri kondre wèt de, èn ooktu sma di e luku dati sma hori dan srefi na den. Èn moro fara yu abi krutu bakra nanga krutu bangi. Seyker, furu sma di e hori den srefi na hey gronprakseri ben pruberi fu hori den reti fu libisma hey èn fu luku a tapu taki a srefi geregtegheid de gi ala sma. Toku a de krin taki den muyti fu den moro furu ben misi a marki. Pikin moro ala dey wi e si, yere ofu leysi fu bidrigi fasi, sani di no de reti nanga kruktudu.

Teki pikinso na eksenpre fu wan uma di ben musu sori en srefi na fesi krutu. Bifo na fowtu fu en ofu taki a no ben du fowtu ben buwèysi, na krutuman ben meki a sabi taki a ben sa „seti a tori” fu na kragi teyge en efu a ben wani miti en na wan pikin hotel, kande fu wan matifasi di no ben mag. Iya, furu tron a kon a krin taki den sma di sma e fruwakti fu den sa opo feti gi geregtegheid ben de bidrigi sma di no sori taki den koni. Na tijdschrift Time ben fruteri taki na wan Amerkan distrikt dri fu den feyfi fu den heykrutuman, sma ben feni fowtu a tapu den fu du di no ben de frantwortu wan fu yepi wan tra kompe krutuman.

Te sma oyti fu dati-ede e yere fa ogriman ala tron baka e komopo gi a strafu fu den, den furu ku den no e bribi moro na ini opregti fasi fu du èn e firi moro furu fu psa den srefi na wèt (Preykiman 8:11). Fu na situwâsi na ini Nederland wi e leysi: „Furu sma fu Nederland e gi a fowtu na den politikiman fu no hori anu tranga na a wèt san e meki ogridu kon. Trawan e gi fowtu na den krutu, spesrutu krutuman . . . di e gi pikinso en son tron lekti strafu.” Ma na ini na sondro howpu fanowdu fu wi fu kisi geregtegheid moro de leki na kon moro bun fu den presi di musu hori na wèt èn fu na krutu sistema.

So leki yu sabi, dan na ini furu kondre wan pikin grupu fu gudu sma e kon moro gudu, ala di na bigi ipi de pôti èn abi fu du nanga ekonomiya kruktudu. Son sortu kruktudu e de te sma fu den skin kloru, a folku pe den komoto, tongo, geslakti ofu den kerki ede ben abi pikinso okasi fu kenki den situwâsi fu den, iya srefi fu sorgu gi- den moro fondamenti fanowdu fu tan na libi. A baka pisi de taki milyunmilyun sma e nyan pina fu pôti fasi, angri nanga siki. Ala di furu sma na ini gudu kondre e nyanbun fu datra behandeling methode di kon moro bun, dan bun furu milyunmilyun sma e nyan pin èn e dede fu di den no man fu abi srefi den moro tranga fanowdu datradresi ofu srefi fu kan abi krin watra. Taki pikinso nanga den fu geregtegheid! Den e ondrofeni kruktudu fu na pikin-nengre bedi te go miti grebi. — Preykiman 8:9.

Èn san wi musu taki fu den onregtvaardikifasi di gersi e psa na makti fu libisma fu puru den? Denki pikinso na den beybi di gebore nanga mankeri — breni, malengri na yeye fasi ofu malengri na skinfasi. Wan uma sa ondrofeni en leki geregtegheid te a beybi fu en gebôre nange mankeri ofu dede ala di tra umasma na ini en birti kan prey nanga gesontu pikinwan? So leki na takimakandra di e kon now sa sori, dan den sortu sani disi di gersi onregtvaardiki fasi sa kon bun baka.

Ma yu no e agri nanga san a beybri e taki na ini Preykiman 1:15, now di wi doro na marki disi na ini na historiya? Drape wan koni kownu nanga ondrofeni. ben piki taki na situwâsi te yu luku en fu na sey fu libisma ben de disi: „San ben meki kron, no kan meki kon reti baka, èn sa mankeri, no kan teri moro.”

Wan moro barinen man ete ben de Yeyses Krestes. Na ini Lukas 18:1-5 wi e leysi fu en agersi tori di e go fu wan krutuman „di no ben abi frede gi Gado èn no ben abi respeki gi libisma”. Now, wan weduwe ben de di ala ten baka ben naki na doro fu na krutuman dati fu kisi reti di a wèt ben gi en. Ma Yeyses ben taki taki na ogri krutuman ben yepi en soso fu di a tan aksi fu en ben bigin fruferi en. Yu e si so bun taki Yeyses e frustan taki kruktudu ben de fu si ini algemeen. Te yu luku en leti dan en srefi baka ten tapu a gron fu wan falsi kragi ben kisi pina èn den ben kiri en, ete wan fu wan bigi poti fu a reti a wan sey.

Furu sma e bribi taki wan Gado de di e broko ede nanga kruktudu. Na a ten fu wan man na ini wan seyker Mindri-amerkan kondre Pausu Yohannes Paulus II ben taki: „Te yu e trapu wan man na ondro yu futu, te yu e teki en reti, te yu e du bigi onregtvaardiki fasi na en, te yu e pina en, e go nanga tranga na ini en oso èn e tyari en gwe ofu e du ogri tapu en reti fu libi, dan yu e du wan ogri èn wan seryusu ogri teyge Gado.” Moy wortu. Ma den onregtvaardiki fasi e go doro. Na ini na kondre dati ayti fu den tin pikin ondro feyfi yari no abi nofo fu nyan. Tu procent fu den sma abi 80 procent fu na kondre fu bow sani a tapu.

Wan Gado de te yu luku en bun di e broko ede nanga den sortu takru onregtvaardiki fasi disi, wan Gado di sa broko en ede, srefi fu den onregtvaardiki fasi di yu e go bukundu na ondro? A sa luku oyti a tapu taki geregtegheid kon?

[Futuwortu]