Wroko di kan meki yu koloku
„Ml BEN abi tru tru prisiri na ini wroko leki stanpuman fu buku”, na so Antonio na ini Genua e taki. „Mi ben kisi wan bun pay èn dati ben tyari mi go so fara fu wroko overyuru. Ini soso wantu yari aladi mi ben yongu mi ben tron na leti-anu fu mi basi.” Antonio ben gersi taki a ben doro pe furu sma e wroko so tranga gi: gudu, status èn wan moy wroko di a lobi.
Antonio ben kan taki taki „a ben si na bun fu ala en tranga wroko”? (Preykiman 3:13) Èn a sortu wroko disi ben meki en tru tru koloku? „Fu na spanning leki wan bakapisi fu wi esi-esi fasi fu libi”, na so a e go moro fara, „wi ben kisi problema na ini na osofamiri. Disi ben meki unu no ben de koloku.” Antonio èn en uma no ben de koloku, aladi den ala tu ben abi wan wroko pe den ben kan du ala sani na ini. Fa a de nanga yu? ’Yu e si a bun gi ala yu tranga wroko?’ Yu wroko e meki yu de tru tru koloku?
Buweygi fu ati di bun?
Wan prenspari reyde fu wroko tranga de a sorgu fu tan na libi. Na ini son kondre sma e meki langa dey fu wroko soso fu kan psa na libi. Son sma e wroko tranga dey nanga neti so taki den pikin fu den sa abi en moro bun. Trawan baka nanga dwengi e de a wroko fu kisi gudu.
Leonida tapu den Filipen eylanti ben abi tu wroko. A uma disi ben wroko deyten na wan bangi èn ben gi na neti dri ofu fo yuru les na wan netiskoro. Na ekstra moni ben de warti dati? „Mi ben sdon e luku doronomo na a oloysi”, a e tyari kon na krin. „Mi ben kon fruferi. Mi ben du en sondro fu kisi wan enkri satisfaksi fu dati.”
Nôno, wroko soso gi moni no e tyari tru tru satisfaksi èn no wan tru tru koloku. „No weri yu skin fu kisi gudu”, na koni kownu Salomo ben gi ray, „bika sondro fu misi a e meki frey gi en srefi leki di fu wan aka èn a e frey gwe na heymel” (Odo 23: 4, 5). Tori de di e go fu aka di kan frey 130 kilomeytri wan yuru. Disi e sori heri bun nanga sortu esi na gudu di yu wroko tranga fu en kan frey gwe. Èn efu wan sma sabi fu kisi gudu, dan na a ten fu en dede a no kan teki noti fu en gwe. — Preykiman 5:15; Lukas 12:13-21.
Go krin krin na ini wroko fu tan a libi son tron kan tyari seryusu kofar kon nanga en. A kan tyari wan sma go ini na lobi fu moni . Na ini na fosi yarihondro wan grupu kerkiman ben de di ben abi faya, èn di ben nen Fariseyman, di sma ben sabi fu a lobi di den ben lobi moni (Lukas 16:14). Leki wan fositen Fariseyman na kresten apostru Paulus ben sabi heri bun na libifasi fu den (Filipi sma 3:5) „Den sma . . . di teki a bosroyti fu kon gudu,” Paulus e warskow, „e fadon go na ini tesi èn wan trapu èn furu hogri lostu di no abi waarde, èn di e tyari den sma go na ini pori èn verdoemenis. Bika na lobi fu moni na wan rutu fu ala ogri sani, èn fu di den ben poti a muyti fu den tapu a lobi dati,. . . meki [son sma] boro den srefi ala pe nanga furu pen” (1 Timoteyus 6:9, 10). Iya, „lobi fu moni”, fu gi ala sani fu dati, kan ruwineri wan sma libi. So wan libilin no abi koloku leki bakapisi.
Gi son sma na buweygi fu ati gi den muyti fu den de na winsi fu kren go moro hey, fu go moro na fesi na ini den wroko. Toku ete den e kon te fu kba fu tanapu na fesi na tranga sey fa a libi de tru tru. „Den sma fu na skwala fu pikin di kon koboru baka na feti”, na so na tijdschrift Fortune e taki, „di ini a di fu twenti èn a di fu fruku dritenti yari ben tyari ofrandi fu doro na mindri monki fu bisnis tiri, e kon frustan now na takru sani di den no kan lon komoto gi en taki aladi den ben wroko so tranga a no ala sma kan doro na moro hey presi. Weri te fu dede den firi fu aksi den srefi fu san den du dati gi. Fu san-ede den ben feti so tranga? Suma e broko-ede fu dati?”
A libi fu so wan man, Mizumori, ben de krin krin tapu kon na fesi. Aladi a ben feti a baka fu kisi wan wroko na ini a tiri fu wan fu den moro bigi bangi fu Yapan a no ben abi ten gi en osofamiri. Baka moro leki 30 yari di a ben wroko tranga en gosontu ben ruwineri èn seyker a no ben de koloku. „Mi ben kon frustan”, a e taki, „taki na strey fu kisi posisi a mindri libisma di wani poti den srefi aparti fu trawan leki prenspari, ’de wan soso sani èn na feti a baka winti.’” — Preykiman 4:4.
Ma san de fu taki fu sma leki Antonio, di lobi a wroko fu den? Krin krin na ini a yokro fu a wroko fu en, Antonio ben offer en osofamirilibi na tapu na altari fu wroko. Trawan e offer a gosontu fu den èn srefi a libi fu den so leki e kon a krin ini na wantronso dede fu furu prenspari hey lantiman fu Yapan di naki den skin psa marki. Wan kantoro di wani gi yepi na famiriman di tan abra, ben kisi tapu wán dey na kofarlek fruwondru nomru fu 135 telefon.
Son sma e gi den libi na a yepi fu tra sma. Yeyses ben gi deki-ati fu abi na yeye disi (Mateyus 7:12; Yohanes 15:13). Tan abi furu fu du ini bun wroko di de na ini na yepi fu tra sma e tyari tru tru koloku kon. — Odo 11:25.
Toku so wan sortu bun faya na ini wroko no de sondro kofar. Na dyu kownu Usiya fu eksenpre, ben bigin du wan kofarlek bigi civiel wroko di ben de na ini na diki fu alenbaki ini na gran sabana. Usiya ben musu abi na belang fu en pipri na ini prakseri, fu di na a ten dati a ben „suku Yehovah” èn a no de fu taki taki a ben poti prakseri tapu na kobòt fu Gado taki kownu no musu prakseri den srefi nomo (2 Kronieken 26:5, 10; Deuteronomium 17:14-20). Disi ben meki sani waka bun gi en legre èn ’en barinen ben go te bun fara’. Ma di a ben kon tranga, a ben kisi bigimemre èn a bakapisi ben de a fadon fu en (2 Kronieken 26:15-20; Odo 16:18). Wan sma di e gi en srefi na ini na yepi fu trawan, ma di na satisfaksi di a e kisi fu dati èn heymemre e pusu en, kan kon fadon tu. Na so fu dati-ede na aksi e tan: Fu san-ede wan sma ben sa wani wroko tranga?
Den meki libisma fu wroko
Wi kan leri furu fu wroko fu wan man di ben du furu moro bun leki iniwan tra libisma di oyti ben libi na grontapu. A de na man Yeyses Krestes (Mateyus 20:28; Yohanes 21:25), Di a ben dede na a pina-udu, a ben bari taki: „A kaba!” (Yohanes 19:30) A libi fu en fu 331/2 yari ben gi satisfaksi.
A libi fu Yeyses e yepi wi fu piki na aksi: „Sortu wroko kan meki yu koloku?” A ben de a du fu na wani fu en heymel Tta di ben tyari koloku gi en di yu no kan teki gersi nanga no wan sani. Na so srefi tu a du fu na wani fu wi Mekiman kan gi wi na firi taki wi du wan bun sani èn meki wi koloku. Fu san-ede? Fu di a sabi fa a meki wi èn san wi abi fanowdu, èn dati a sabi moro betre leki wi srefi.
Di Gado ben meki na fosi libisma Adam, a ben gi en wroko fu du nanga anu èn nanga en prakseri (Genesis 2:15, 19). Fu di Adam ben kisi a wroko fu hori ala grontapu mekisani „na en ondro”, meki a ben kisi na wroko fu gi tiri so srefi tu (Genesis 1:28). So langa Adam ben hori en srefi na a seti disi, dan na wroko fu en ben wani taki wan sani èn ben de warti a muyti. Ibri pikin wroko ben wani taki wan nyun okasi fu prisiri na Moro Heywan.
Ma so a no ben tan na ini a tori fu Adam. A ben bosroyti fu lusu en srefi puru fu a seti fu Gado. Adam no ben nyan moro langa bun ini na du fu Gado wani ma ben wani fu waka na baka en eygi prakseri. A ben sondu na a Mekiman. Leki bakapisi fu en bosroyti dan Adam nanga en uma nanga ala den bakapikin fu den „ben poti ondro wan libi di de wan soso sani” (Romen 5:12; 8:20). Na presi fu tyari koloku kon dan wroko ben tron wan sani di e kiri yu denki. Na krutu di Gado ben leysi gi Adam ben abi na ini en den wortu: „Grontapu fruku fu yu ede. Nanga sari yu sa nyan den froktu fu en ala den dey fu yu libi. Èn maka nanga brantimaka a sa meki, èn yu musu nyan den prani fu na firigron, Na ini na sweti fu yu fesi yu sa nyan brede, te leki yu dray go baka na a doti fu grontapu” (Genesis 3:17-19). A wroko, di ben musu abi wartifasi na a fasi taki a ben abi te fu kba na marki fu prisi na Mekiman fu libisma, ben wani taki now soso wan weriskin wroko di no ben go moro fara leki na sorgu gi na eygi brede.
Sortu bosroyti wi kan doro fu den tru tori disi? Disi: Tranga wroko e tyari dan soso satisfaksi nanga koloku di e tan kon efu na ini a libi fu wi na du fu na wani fu Gado tanapu leki a moro prenspari sani.
’Fu si na bun’ ini a du fu na wani fu Gado
Na du fu na wani fu Gado ben de leki nnyan gi Yeyses Krestes — wan sani fu feni prisiri na ini èn fu ondrow en yeye libi (Yohanes 4:34). San yu kan du fu nyanbun na a fasi disi fu yu wroko?
Yu musu „si san a wani fu Yehovah de” gi yu (Efesiya sma 5:17). A wani fu en de taki na libismafamiri kon bun baka te doro a marki fu „na glori fri fu den pikin fu Gado” (Romen 8:21; 2 Petrus 3:9). Now na tyari kon makandra wroko na a heri grontapu e feni presi fu meki dati kon de tru. Yu srefi kan abi wan prati na a wroko disi di e gi spesrutu furu satisfaksi. So wan wroko seyker sa meki yu de koloku.
Antonio, di wi ben kari na a bigin, ben feni bakaten satisfaksi nanga koloku. Di en nanga en uma ben poti na ’soso’, sondro abi wan marki grontapuwroko fu den na ini na fosi presi na ini den libi èn pikinmoro den gi den srefi krin krin na ini, dan na yeye libi fu den ben abi wan takru bakapisi fu dati. Èn na a ten dati tu den ben kisi problema na oso. Di en uma ben kon si na situwâsi bun, a ben teki na bosroyti fu libi en wroko èn a ben bigin ’span en srefi krakti’ na ini na meki bekènti fu na kownukondre fu Gado fu di a ben go du a wroko dati leki furuten preykiman. — Lukas 13:24.
„Wantewante”, na so Antonio e taki, „wi ben kan si wan bigi kenki. No moro wi ben abi ala ten baka trobi. Na vrede ben dray kon baka na ini wi osofamiri.” En uma ben kisi na prisiri fu yepi tra sma fu kisi na sabi di wani taki „têgo libi” (Yohanes 17:3). Na koloku fu en ben tyari Antonio agen fu wegi-go-wegi-kon san tru tru de warti a muyti. Na angri fu en fu dini Gado nanga en heri ati ben wini. A ben poti na kisi fu wan moro hey wroko na sey èn a ben teki ontslag. Aladi na kenki ben wani taki na teki fu wan moro lagi wroko, toku a e gi Antonio nanga en uma koloku taki a moro bigi pisi fu na ten fu den e gi na a diniwroko èn na a du fu a wani fu Gado.
A no de fu taki taki a no ala sma de na ini na okasi fu tyari den sortu bigi kenki disi kon na ini den libi. Mizumori, na Yapan bangiman di wi ben kari na fesi, e feni prisiri na ini en diniwroko leki owruman na ini wan kresten gemeente èn a e sorgu te now ete en osofamiri nanga en grontapu wroko pe a abi wan wroko leki wan basi di e gi tiri, ma en libi no e dray lontu en grontapu wroko ma lontu a du fu a wani fu Gado. En grontapu wroko de na wrokosani di e sorgu ini na ondrow fu en libi èn di e yepi en fu doro a marki dati. Now na du fu grontapu wroko so srefi tu wani taki wan sani di warti.
Te yu e meki a luku disi tapu yu grontapu wroko gro, dan yu sa span yu srefi te now ete, èn dati dan „no nanga du fu sma ay si, leki sma di e prisi libisma ma nanga opregtifasi fu ati, nanga frede gi Yehovah” (Kolose sma 3:22). So wan opregtifasi kande gersi taki a no sa tyari furu wini kon ini a maatschappij disi di abi leki fondamenti strey, ma so leki Mizumori e piki, dan na poti fu den sortu gronprakseri disi na ini yu libi sa meki sma frutrow èn warderi yu. Aladi a ben stòp fu wroko fu kisi wan moro hey presi toku a ben kisi dati. — Odo 22:29.
Iya, fu poti na ini yu libi na du fu a wani fu Gado leki na moro prenspari sani de na sroto fu feni koloku na ini tranga wroko. Fu dati-ede meki a koni kownu Salomo ben kan taki: ’Noti moro bun de gi den leki fu prisiri èn du bun na ini na ten fu den libi; èn so srefi tu taki ibri sma nyan èn fu tru dringi èn si a bun fu ala en tranga wroko. A de na presenti fu Gado.’ — Preykiman 3:12, 13.
[Prenki na tapu bladzijde 8]
Bow yu osofamirilibi lontu beybristuka nanga du fu a wani fu Gado de na sroto fu nyanbun fu tranga wroko